장음표시 사용
291쪽
quIa ulla ad id externa eonquiratur estula . Ras . In omni fermentatione , & diversi ga astris particalarum immixtione , ex qua ignis ali ii iando prove niat, intastini hujusee motus , & igns caulam effintrinseeus esse petendam ἱ nihilque proinda allatis exemplis eonfieituri neque enim motus ex se ipso auratur: neque mataria a parvo ad maguum mi,tum, velut ex se ipsa, tranfit. Haee probabiliter , & ingeniose dicta , atque e litata sunt; & . si forte non vera. sunt sau m Te rosimilia, tamdiuque tenenda . quamdiu melior a lia rem obseurissimam explicandi ratio nou oesar
as. Ignis est mateνia quaedam fi molen , inalterabis hi, maxime fluida, quae fluiditatem numquam amitolita
Prima pars ex superioribus manifesta dedueitur a probatur secunda: materia ignis fluiditatem in aliis eorporibus emcit, & conservat , ut in superioribus, adstruimus . quamdiu enim plurimo igne, aqua . metalla &c. interius agitantur, fluorem retinent r. igne abeunte, gelascunt , aut conere leunt: hoc autem fieri nequit, quin ipsa materia ignis sit ev- iam fluida . Seeundo. Fieri hactenus non potuit , neqae est observatione d plehensum , ut ignis, puta flamma , in duram massam concresceret : Da illius partes perenni semper motu diffugientes, fluidissimum corpus constituanta as. Dices: Experientae consonum est, imo & inferius probabimus , Igneas particulas med is a iis eorporibus intromissas , eorumque pasticulis , sta vitaribus, ramulis implexas sublidere , motum a mi tere, de in massam eum aliis corporum particuliseonerescere: ergo ei iam secum ipsis adeo implicari
possunt, Caeterorum eurnorum instar , ut motu penitus amisso, secumque ipsis eatena ae , & eate. natione unitae , concret cant fluidualemque suam eo pacto amittRnt . Res p. concess. anteees. nego Onseq.: utrumque ab experie alia ad cemur ; S la.va
292쪽
vet ratio e intra corpora enim ob varias quJesee tium partium eonformationes, figit am , & texi ram partieuiae igi eae dati nentur ; sibi tamen ipsis Permissae, gum motum omnes affectent, & habeant, neque sigura ad mutuam catenationem apta sint praeditae, a motu , dc fluiditate numquam cohibe
a7. Oppones: Ignis per motum communieati via detur: ergo non consistit in aliqua materia simpliei ab at is distincta, sed potius in heterogeneis pluis
Timorum corporum particulis, motu perturbato , &intestino quaquaversum eoncitatis . Resp. neg eon seq.: licet enim permotum communicetur ignis in praedi cto tamen heterogenearum partie alarum in
tu non consistit, sed in simplieis materiae partieu. Iis, quarum quidem actio, & effectus non, nisi permotum expansivum, perturbatum , ct intestinum ,
28. Ergo ex tradita explieatione, inquis , ignis in sua ratione necessario involvit motum, in eoque proinde consistet. Resp. ignam in materia simplici, ejus actionem in motu considere . Igitur, pedigis, vehementissimus ignis vehementissimum etiam motum devolvit. Concedo: At , reponis, qua . in magno aliquo incendio a parva aliquando scintilla orto incredibilis fere motus causa λ In eamdem ea nim difficultatem , quam declinare supra cupiebamus, recidimus e chescentis scilicet ignis, seu motus causam assigna νe Ras. Hane difficultatem, quae maxima est,&ignis propagationem, & augmentum spectat , si non penitus enervav t, faelicius ὸ quam quis alius, expliea vit Dominus Euler, qui praemium , ejus rei explicandae gratia propositum anno , 3738. reportavit. Δd illius igitur mentem suppono & affirmant Μa. DFrauehe, Lemery, Eoerba Dein, minimas etiam materiae particulas virtute expansiava esse praeditas, alias ques ab aliis sese explicare, & separare adniti: Si, inquit , in canistro con st i tuas centum globulos vi treos, aere plenos . & ex vitro adeo tenui consectos, ut inelusi aeris elasticitati vix possit resistere; leviterque unum ex praedictis globulis percutias, eo que
293쪽
que pacto interni aeris alaterium adiuves ; non istolum, quem percussisti, disrumpetur globulus, sed reliqui etiam a primo immediate, vel mediate pereussi disrumpentur. 29. Eo igitur pacto pulveris pyrii granula, velut totidem camitri , innumeras fere igneas particulas continentes, spectari possunt . hujusmodi igitur μgneae Particulae, expansa va virtute praeditae , quam. primum granorum aliquod externa aliqua percussi ne, puta, scintillae impetu, diffringatur , alia omnia dii rumpunt, inclusus qua in omnibus ignis , in magnam flammam erumpit . Igneae particulae in granulorum poris deliteseunt: indubium est enim, omnia eorpora innumeris fere porulis esse pertula rin iis igitur granorum , di omnium quorum cumque corporum poris latens ignis, vel minimo exei. amet to adjutus , expansivae virtutis, vel, si misvis, elasticae benefleto, magno impetu seu motu eoncepto, in magnum incendium erumpere potest. Particulae enim primi eranuli percussi, & dis rupti , praefati granuli porulos egressurae aperiunt, eodem. que eoncepto impetu in ei reum stantium granorumpoxulos ingrediuntur ἔ latentem in iis ignem excistant, Commovent, secum trahunt , auctoque armine, & viribus in alia sugeessive grana subingrediuntur, periringunt, disrumpunt.
3ο. Scintilla scilicet , in primum granum impi gens, illud comprimit , & rumpit et vel per illius
poros a se apertos ingrediens, vim ignis internam, cui adjungitur, auget; vis auctR granum, rupto ae quilibrio, diffringit; diffracto, rumpuntur etiam Mlia. Eo autem faeilior erit iii flammatio, quo major ignis copia in fragilibus contineatur granulotum superfieiebus . Ignis eo pacto exeitatus omnem ma teriam aeque eito, aut inaequaliter consumit, at te ta scilicet ignis eo pia, continentis corporis resista
tia, & mille aliis, quae in hujusmodi negotio aditendi debent. Primo enim si eontinentis eorporis partes , hoe .st, pororum parietes sint validiores ἱ majori pereussione opus est. Secundo et Si continen: es cellula sat inaequaliter resistentes . non eodem tempore t R
294쪽
rem eorpus, sed per paries , & sueeessive inflammatur . Aliquando otiam aliquae supersunt partea igni imperviae, quae maiori . percussioni, de validiori iani aederent.
3I. Particulae ignis elemeηtaνti sunt omnium υνν 'ν tum corporum . quin novimus , parmularum Iubtilis me: omnes etiam uoliditate, o duritie superant. robatur: 1 Corpora ea im omnia , quae ignem intra s conti ent, eum ab ingressu non cohibent , sed lineat iplae partes hae illac egrediuntur, erum runt , ct sircumquaque dis guntur et omnia igitur sorpora intime ab igne penetrantur , adeo ut volminimos eorum poru os ignis pervadat. a omnia corpora igni applicata rarescunt , dii tantur . sale fiunt et re eorum quam plurima liquascunt , atque in lubit inmas particulas dividuntur rhoc autem eatenua fit , quat anus igneae particulae vel angust stimos reliquorum corporum poros Pervadant , eirum parietes hine inde concutiunt, arb ant, cavitatibus omnibus sese insinuant , alias ab aliis partibus convellunt, separant, movent, ea u. in liquorem redigunt: ad hoe autem mira partium subtilitate, quae caetera corpora superet , opus an .
3 Aer, aqua, spiritus, ct liquores reliqui vas buseontinenturi si ius ignis a nullo continetur. a. Segunda pars ct sequitur ex prima, ct iisdem eationi has evincitur. Partes enim, ut alibi Prob v mus, eo duriores sunt, suo minorem habent magnitudicem ; eum ulteriori divisioni maeis, ct fortius inde resistant . Cirea particularum ignis figuram non est eur immoremur: cum eam divinando Potius , quam Physieis rationibus mendo dignoscere
33. Igneae partieulae, ct m bilissimae sunt, ct sis perficiaculas suas habent politiss)maa. Rapidissime m im movet Ignis aliorum corporum partes et rapi/il sim.
295쪽
tus intelligi nequit , quin particularum superficies maxime poliantur . eont Inua enim tot incia riuum repetitione angulos omnes truncari necesse est. de totam particulam circumquaque poliri.
34 Hateνia ignis est ubique, o circumsuaque dit
Iasa. Probatur. Thermometrum enim sapiissimum m tiendo igni instrumentum, de quo interius ubi qua
terrarum tuaS patitur variationes, ascendente modo , descendente postea Mereurio: ubique igitur m teria ignis, earum varietatum causa, reperatur. Lapides duo, vel duplex chalybs isse mutuo pergutiendo, ignem ex se emittunt, aut erumpere, α seintillare permittunt, ubicumque terrarum lapides effetantur , aut parentur ebalybes i idem in pluribus aliis eorporibus deprehenditur . . Omnia corpora, ubivis terrarum fiat perieulum, materia eletirica donantur τ materia autem electrica idem esse videtur, ac materia ignis.
Unde inseres, di aerem, quem respiramus, & a quam, qua ad uiualem potum utimur , ct terram eui insistimus , corpora omnia . quibus circumcingi mur, imo & nosmetipsos, imo & vacuum in omni tempore, di loco esse plurimo igne imbibita: nequa aliquod inde timendum nobis est periculum; cumst ab assuetis nihil patiamur, & secundum eam cor porum dit positionem, & naturam a Deo simus comm
3s Inseres et ergo etiam intra glaeiem ignis mala. ria delitele it, ct in sumta o frigore ignis re p. ritur ἔquod est incredibile. Reis. Concedo illationem nego tamen summum illic adeste frigus, ullamque in cra-dibilitatem . Etenim intra glaciem constitutum ther- mometrum suas illic patitur variationes, neque id- ei reo gelascit: adde glaeiem admixto sale frigidi Iem evadere, ut facto perieulo edidicit Noller taὶ .
296쪽
Licet autem Ignis intra omnia corpora deliteseat, eum illis velut intime penetratus, seu potius imbibitus , saepima me tamen nullum edit effectum corpo
tibus nostiis sensibilem: illius quippe actio ab exeitatione dependat.
3 6 Materia ignis neque ubique est aequaliter diffata,
neque in singulis corporibus in eadem copra invenituri neque ab omnIbus aequaliter, eadem tenacitate reu
Probat r. Neque enim Chalybes, aut sitiees omnes dive iste aequalem ex se ignis copiam,& scintillatioties edunt', licet eodem modo percutiantur: i-nao s r ius aliquando giterantur, quae minorem ignis copiam habete videmur. a . Corpora alia aliis facilius ealent, ignet cunt, itissam ma tur; alio etiam tempore,& loco idem mei corpus non aeque cito in flammature non leve diversae in iis materiae igneae iudicium. . In ignem aliqua penitus, vel fere tota rediguntur: inflammari alia nequidem possunt. 37 60 . Parem ignem esse sub ZOna torrida, at
que iub polis ipsis; vel etiam hic apud nos noPu ,
atque interdiu, hyeme, atque aestate, non facile ibi homines pei suadebunt. Non omnia corpora sunt aeque Porosa: non eadem igitur in singulis Ignis massa latere, & ex illere potest: ε'. Corpora etiam alia prae aliis Ignem, seu caloiem diutissime retinent, prehendunt, & imbibitum servant: alia facillime patuntur abire e priora igitur plus ignis intra se habebunt, quam secunda. IV. In eadem etiam loci, ct aer s lem perie alia stomacho nocent, quia calida habentur; alia vero ob oppositam rationem innocua Probantur : hoc tamen ultimum ex alio etiam capite posse repeti, non dimie r. 80. In eodem e tiam loco non aequaliter a singulis corpotibus cale fimus, vel ea sint in densitate dissimilia, vel etiam familia: plerumque tamen obtervamus, quod si fer rum v. g. & lignum ad solem ea lescentia contrecte. mus; longe majorem in ferro, quam in ligno calo-1e .n eXseriamur. Haec.& alia, quae afferri facile pos-
297쪽
possent, non levia mihi sunt ad aequalem Ignis circum quaque diffusionem negandam argumenta. v rum Hermanus Hoerbave, & ex illo Muschembroe . . Ignem sese per diversissima corpora in magno aliquis spatio existentia aequaliter distribui contendunt. 38 oppones: Thermometrum in eodem loco, ι&tempore, si in plura succeltiva corpora, puta aquam, oleum, aquam vitae intromittatur; ad eamdem ita singulis altitudinem sublidet, aut elevatur: eamdem igitur in singulis Irnis actionem patitur, & vim et ubique igitur, seu in omnibus corporibus pari quan ritate d ffunditur Ignis: Neque alio de capite sunt torpora alia aliis calidiora, ut ajunt, seu magis in flammabilia, nisi quia in aliis, puta, in aqua igneae particulae arctius irretiuntur, di detinentur, ut di ficilius age te possint; dum interea qui in sulphure v. g. latet ignis, laxioribus vinculis comprehensus, faeilius ab iis sese exsolvit, corpusque inde magis inflammabile essicit . En argumentum, quo utitur
39 imprimis non leve hujus argumenti pondus
adversarios etiam urget: si dc in aqua, oc in spiritavini, aut oleo par latet igns, nec aliud intervenit diserimen, nisi quia arctius in primo, liberius in semcundo continetur; rarem ignem paribus viribus ad sese explicandum adniti opus est: quare igitur latens in oleo ignis non majoribus viribus in olei particularum nexum , debilius scilicet repagulum, agit, oleum magis calefacit, di immissum thermo metrum altius elevat 4o Respondeo: Admisso experimento, deductam inde eonsequentiam nego: imprimis enim ut experimentum recte capiatur, ipso fatente Μuschembrae , debent corpora ad Observationem adhibia, neque a sole, neque ab Igne, neque ab hominibus ealelae re, dc sibi ipsis per aliquot horas permitti: unde si Ioeus vel acti ne solis, vel excitati Ignis, vel a stantium hominum, aut brutorum respiratione so veatur, de calescat i inaequalis in eorporibus depreis henditur ignis, seu calor: id autem n ibis maxime, favet ἱ ab ipso enim expe imento constat, calorem ilia ignem iolarem , ter est rem , animalem inaequaliter
298쪽
per corpora distribui: hoe unum igitur ab observaMtione habetur, exiguum illum, & moderatum calorem squalem fore opus eli, qui neque a se e , ne que ab Igne terrestri neque ab animantibus fovea tur intra certos deb iis intensitatis terminos per adhibita in experimento corpora aeque dii tribui, quod non negamus: minime tamen ex peculiari experim mento in quibu dam solum circumstantus obtinente universalis canon inferri debet.
4r Estne unis in Terνa. avt prope Terram existens
corpus grave , ut catera omnia comora , atque Elementa pHactenus de Igne elementari loquuti sumus: quae modo tamen, vel deinceps exponemus, de Elemenistari, & mixto intelligi, aut quaeri possiunt: ut nutilus igitur aequi vocationi sit loeus, certum mihi est . Ignem mixtum, hoc est, flamiram cujuscumque gor Poris esse corpus grave: flamma enim, & quicum' rue alii Ignes mixti nihil sunt aliud , quam eorum-emmet corporum , quae inflammantur, di ardent, heterogeneas particulae multiplici motu hinc inde agita tae: cum autem omnia corpora terrestra sint gravia eorum partieulae etiam tum, cum inflammantur,
hoe et , intestinis, & perni eissimis motibus agitam tur, propriam iervant indolem, & gravitatem. 2 Ignis vero Elementaris, ut jam diximus, in subtilissimo fluido, aut materia aetherea, prorsus in visibili consistit, ex qua, velut a propria, & immediata eausa, proveniunt accensio , inflammatio,& si milia. De hoe ergo subtilissimo, & Elementari co pore fluido quaeritur, habeat nec ne gravitatem, qua aliorum terrestrium corporum instar versus telluris centrum gravitet. Veteres Physici de Igne generatim disputantes omnem illi gravitatem negabant zquare flammam & quem eumque alium Ignem nulla gravitate praeditum esse existimarunt. Recentiores aliqui Phyllei, inter quos potissimum loeum tenet Boerbave, de Igae Elementari pressius loquentes, itatum esse cur pus grave omnino inficianture assii mattameo major Physicorum recentiorum numerus, ii
299쪽
praeeipue, qui universalis gravitatis systema ample ctuntur. Res mihi videtur satis dubia. Primo tame uduplicem distinguamus casum. Vel loquimur de fluia do subtilissimo diffuso extra telluris, de aliorum pia Betarum atmosphaeras, vel de fluido intra tellurem, di in il Ilus atmosphaera existenter in primo nihil video, unde absoliua illi versus Tellurem vindic
tur gravitas: nulla experimenta, nulla ratio vim
gravitandi immenso illi,& subtilis limo fluido inesse
evincunt, ut fuse in loco exposuimus: quare nullam in fluido aethere extra Planetarum, aut siderum a mosphaeras existente gravitatem agnosco.
η De Igne Elementari, seu fluido subtilissimo
in Tellure, & intra terrestria corpora existente lo- quitur Noe ave, atque alii, qui gravitatem in illo inficiantur, aut admittunt. Qui gravitatem in Igne Elementari adstruunt, eam plurimis experimentis probant , quae D. Eose , Nombeta Lemers, aliique instituerunt, atque in Regiae academiae actis referuntur a : iis enim constat, corpora, dum calefiunt, ignescunt, inflammantur, seu ignem recipiunt, fieri graviora, ac proinde Ignem gravitatem corporum augere, eamque in se ipso qualitatem habere. En
praecipua experimenta, quas rem videntur conficere.
Periculo saepius facto a D. Lemera, Hombeet ,&aliis, plurima sunt eorpora, quae postquam igniun tur, majus acquirunt pondus: nam 4 Zinei librae inealeem ope ignis terrestris redactae, 3 libras, ct et v neias altissimae calcis; duas deinde uncias, & duasdraehmas erassioris ealcis, unam . tandem terrae un
eiam reliquerunt: quaelibet igitur uncia a drachma rum cum dimidia pondus accepit b . Hate in a pertis vasibus observata sunt: in clausis tamen va, eulis vitreis id etiam obtinetram. Et enim stant rasu ra ad a uncias, drachmas a sulphuris accensi ope in cal.eem redacta, granorum g eum dimidio pondus aequiritet 6'. Solares etiam radii, purissimus scilieet Ignis,cerparum pondera augenti 'libra enim Λntimonii, d a perim
a in Hist. Aea d. iro; o' aliis etiam in locis Boseae ponderabilitate fammae.
300쪽
perieulo facto a D. Du-cios, in fictili, & vitreato reo cipiente eontecta, insimulaua in speeuli Ustorii foco per horam existens,& in cinerem conversa, dein cimam ponderis partem acquisivit ta). Parco aliis
is ce). . 4s verum baee experimenta lieet prima faeie rem probare vide intur, si recte perpendantur, nihil omnino eonfici uti tr Etenim iis, quae vel in aperto a
re, vel in valibus fictilibus instituuntur, ipse etiam Mulcbembroe , eorumque aut hares dissidant: cum facito aucti ponderis differentia , vel undequaque ab aere libero, vel per fictilium vasorum poros, vel 2x supposui ignis, hoe est, imperviat flammae, R ar dentium corporum particulis repeti possit. Illud igitur unum iu parest experimentum, in quo radii sol res, seu purissimus Ignis corporum pondus augerct videtur: verum si aucti ponderis differentia radiis
mlaribus referatur; eas enascuntur consequentiae , quae
admitti omnino, & cum phaenomenis componi non possunt. Demus enim radios solarea per afrem tra jectos, in speeulo reflexos, per vitrum recipientis transmissos, ct per horam in corpus allabentes decimam librae partem emcere, hoc est, pondus unius unetae eum dimidia in se ' habere: radios per impurissimum, & prosundum atmosphaerae corpus trajicientes dimidiam saltem suarum virium partem a. mittere; faeile admittet Physicus: in reflexione etiam in speculo, in transitu per vitrum magn. peredebilitari non negabitur: ponamus speculum haberct diametrum unius pedis: ergo radii per spatium unius pedis supra atmosphaeram intra horam transeunates 6 fere unaias graves erunt, hoc est, pondus habebunt quadruplum unius unciae eum dimidiar ergo
Iux transiens a horis, seu diebus singulis s libra.
rum pondus habet: ergo tempore annuo, hoc est,
horis r76o transibunt 788 o librin tu eis: Quod si hoc pacto in ealculum redigantur horae a mundi inrigis ta) Hem. Acad. 17 3 p. 9 4