장음표시 사용
301쪽
rigine ad praesentem diem per ε fere annorum mitilia elapsae, & numerus sere incomprehensibilis is tiorum, seu superficierum pedalium, quae suporfigiem magni orbis solaris, seu Terrae componunt,&per quarum si x gulas in annos sine utos 7 14o lumi innis librae a sole pernicissime transeunt, di in regio. nes nescio qaas, ac mundi confinia avolant; evidenter deducemus, solem iam fore dissipatum: sed hoc argumentum inferius promovebimus.
mentis probari Elementaris Ignis per Terram diffvs gravitatem: .stareque proinde Boerbavit, & alio. rum Recentiorum sententia videtur: praecipu8 si se . quentia experim nia. & rationes attendamus. et Eadem massa ferrea modo frigida, postea can dens, hi lanei appensa, idem in utroque casu habet pondus et ut experimento saepius repetito didicit Boeν-haaυe sab: ergo materia ignis eandenti ferro adhaeo rens illius gravitatem non auget, ac proinde ignis nullum habet pondus. Hoc experimentum non lemvem continet dissicultatem: verum, Respondant, ex instrumentorum , quae ad pondera exploranda adhibemus. imperfectione oritur, ut minutissima pono derum diserimina dignosci nequeant ', neque enim fieri hactenus ulla arte potuit, ut hi lanx citra ul- 'Iam axis resistentiam circa ipsum convolveretur, jam supra monuimus: cum igitur superadditum can.
denti ferro pondus sit valde exiguum ἡ bilancis aequis librium tollere nequit. 48 Attamen, reponitur lateres ἱ & an timonium, de quibus supra, adhibito igne sensibile ponderis augmentum acquirunt, adeo ut instrumentis possit dignoscit idem igitur candenti ferro accide rei. cum tamen non accidat , nullam in Igne gravitatem esse, concludere inde possumus. Resp. Λlia esse corpora, quibus prae aliis materia ignis copio. sus, diutius, ct tenaeius inhaeret: hujusmodi videntur esse antimonium, lateres, & caetera in experimento adducta : quod quidem ipso, experimanto Compritur. Uerum haee responsio quamdam principii
302쪽
petitionem videtur eontinere equare eidem argumento respondent. 20 . Ignem in candentis ferri poros intromissum, cum externo igne, qui circumstantia
corpora pervadit, & ubique est diffusus, esse in aequilibrior ferri igi tur pondus fion auget: ad eum modum, quo spongia intra aquam immersa proprium solumodo suarum partium habet pondus; dum inte-
rim universa, qua perfunditur, aqua cum externa,
cui innatat spongia, habet aequilibrium . At, pergo, id etiam evenire debet in antimonio, Iateribus &α ponderis igitur augmentum in iis deprehensum ab igne non provenit. Resp. Ignem in candenti ferro in elusum, illiusque poros maxime aperientem, cum externo igne liberrime communicare; ferri pro indo. pondus non augere; at copiosa ignis materia in a
timonii calcinati, ct in pulverem redaeti sinu bus
ita latet, ut cum externo igne amplius non communieet: illius igitur pondus auget; aequilibrium enim eum externo igne amisit. Verum potiori iure Ignis
in cineribus, seu calet nato antimonio deliteisens, . per innumeros poros, & canales, quibus cineres,&calx sunt undequaque per rata, cum externo igneaeqni librium servare debet. Deinde ad servandum fluidorum aequilibrium iussicit etiam angusta per exiguos canales communicatio, ut est ex Hydrostatia ea eertum. Ex his patet, stare adhuc argum sntum hrelato experimento deductum. a Q. Si materia Ignis est gravis; ea corpora inflammata, quae aequalem ha bent, aut habuere Ignem, aut calorem, idem habebunt ponderistinere mentum : hoc tamEn est falsum. . 9 Contra mixti, & impuri Ignis gravitatem opinponitur, quod flammae, ex quocumque corpore e seant, sursum semper'ascendunt: Ergo nullam habent gravitatem. Resp. nego anteeedens: candella e esim intra reeipientem non vacuum ardens flammam sorsum emittit; aere tamen extracto, in latera di pρrgitur flamma; recipiente demum evacuato deo
sum prolabitur, & bravissim8 extinguitur candellar quod si intra aerem sursum semper ascendit; id majori circumsta alis, & prementis aeris gravitati tris
303쪽
seu miγti gravitas a nobis asteria confirmatur: etenim flamma, quam primum a premente aere sit libera , eorsum cadit; at si esset positive levis, sursum sem-Ier niteretur, quantumvis a nulla exteriori causa urinferetur δ eo modo, quo gravia deorsum semper te
Λt, inquis, Ignis sursum semper tendere assectat, ad propriam scilicet sphaeram supra aerem constitutam, velut in propriam sedem, & centrum. Resp. centrum Ignis supra aerem ex nullis observationibus,
s I Sed, reponis, eum supra terram aqua, supra aquam extet aer, attento scilicet gravitatis discrimine; naturali rerum systemati videtur consorme, supra aerem ipsum extare ignem aere leviorem. Resp. Arbitrarium hoc elementarium corporum systema Tullo experimento, aut ratione inniti; sed purum esse humanae mentis, & arbitrii commentum, quod
si neges, sat impugnasti. Quin imo si naturalia
Phaenomena, experimentaque altendamus; in eorum
potius syllem a concedendum eli, qui Ignem in telluris centro constituunt a . Attament, pergis, licet ne ullum quidem EIementaris sphaerae supra aerem existentis vestigium ex oeu Iorum judicio deprehendi possit; nequaquam per id ejusdem existentia impugnatur; nam licet ita ustorii speculi ioco sit verus ignis ; quia tamen es purissimus ignis, oeulorum aciem fugiti cum igitur defaecatissimus etiam sit Elementaris Ignis, deprehendi non poterit. Resp. Ignem Elementarem , se. materiam aetheream esse ubique diffusam; ac proinde non habet propriam sibi sedem , ac centrum supra armosphaeram terrae; cum di in Tellure, & in a re, & hinc usque ad fixas diffusa existat. Ignis vero impurus, seu mixtus v. g. flamma, cum in heterogenearum Particularum quorumcumque corporum motu consistat, idem habet gravitatis centrum, Minque corpora ipsa, nempe telluris centrum.
304쪽
3a Ex dictis igitur de dueitur 30. Ignem Impurum
seu mxtum, & visibilem v. g. flammam quorum eumque corporum terrestrium esse Corpus grave: 10. Ignem Elementarem , seu fluidum aethereum extra Tellurem , PIanetas , Fixas diffusum nullam versus Terram habere gravitatem ; eodemque jursdieendum est, in alia etiam eo pora caelestia no a gravitare: qui oppositum statuunt, ex posito systemate philosophantur . . Ignem etiam Elementa in rem intra Tellurem,& illius atmosphaeram existen tem ex nullis observationibus probari gravem: quare probabilius etiam videtur, praedictum Ignem nuIIa gravitate esse praeditum.
Plurimi ignis effectus o phaenomena ad puniorem
illius naturae explicationem prostonuntur , eorumque ratio assignatur.
33. D Rimiis, ae praeeipuus ign7s effectus & ehar a. L cter, ex quo ipse die noscitur , est corpora,
in quae ingreditur, aut calefacit, rare lacore, seu in majus volumen Extendero: ignis enim mobilissima substantia, expansiva , elastica corporum poros in ingrediens, parietes hinc inde concutit, rumpit, separat, poros ampliat, corpus distendit. Hi ne dilatantur corpora in ratione ignis ingressi; sed tamen usque ad determinatam extensionem. Inis gressus sei licet ignis est unica causa rarefactionis comporum; ea tamen solummodo extenduntur, quoad eorum pori, quantum possunt, amplientur; mai ri, dilatationi intima partim eatenatio , & cohar rentia resistit, non restitura, si major, quam in nam tura existat, ignis acti vitas applicaretur.
34 Hi ne si aliquod esset eorpus nullis soramini bus pertusum, vehementissimo licet igni applicaretur, nullam habaret rarefactionem; eum in illius massam
305쪽
pororum desectu non penetraret ign7s. II pret erea ejusmodi corporis partes ita sibi invicem adhaereseerent, ut eas a se mutuo avellere ignis non posset; non solum rarefactioni resisteret, sed neque ab igne posset calefieri: omnis enim calor, ut inferius tradam, in perturbato. & intestino, & vibratorio par tium motu consistit; eum autem motum non haberent partes illa adhaesione praeditae. 33 Id igitur eorpus in ignis alimentum eeder non posset. Nullum tamen in rebus est eorpus poris
non pertusum. Utrum vero aliq a sint corpora , quae
pabulum ignis esse nequean , dubiu n est et affirmat Soerhave a , negat Nollet ib). Licet enim, inquit,
aliqua extent, quae ignem nutrire non posse videantur; id tamen verum solum m , do est relate ad iis gnem, quem agnoscimus; cu us vires augeri ita pose sunt, ut omnia de ascant. De eo tamen loquere,
ut libuerit, eum ejusmodi quaestio nullis experimen tis deeidi valeat. 36 Tenaci partium texturae reserendum est, quod Carbunculi per quinque dies contra ignem resillant Per ' adamantes, ut videre est apud P. Cafati se ua. Eidem ea usae reserenda est Ametisti, eeberrimi lapidis propristas, quod scilicet in illum ignis vul garis nullam vim habeat. Ex eo siquidem P. Schotto oeulato teste reserente cd eonfectae chordae, &Iintsola ineombustibilia sunt; in flammam diuturno licet imissa, puriora inde educuntur, unde quod in
Panno aqua, id in linteis praedicto ex lapide con iactis emeit flamma. 37 Seeundum. Corpora frigida igni exposita primet pio quidem lente, eelerius deinde , eelerrime po sea rarefiunt; lentius deinde ad dilatationis usquae terminum distenduntur. Ignis scilicet', oeclusos o fendens poros , modi ea' quantitate primum , eo piose deinda ingreditur; sed poris jam admodum ampliatis, eadem fere quantitate erumpit , ae ingredi sa Chemiae P. 2.
306쪽
tur, neque magnis adeo in parietes viribus alite tandem vero intima minutissimarum partium textu. ra, di cohaerentia actio dem ignis retardat, di penitus infringit. Porro corpora fluida, aut firma, parum refert neque aequaliter, neque aeque cito eidem calori , aut igni exposita rarescunt; ut quotidiana loquitur ex perientia: quod ex pororum multiplicitate, magnitudine, discrimine,& varia diversaque cohaeren I a,
firmitate, tenacitate, textura repetendum eli.
38 oppones. Ferrum igne solutum in crucibilo in minus redigitur volumen, quam dum est frigora Concretum . Resp. Ferrum ignescens intumescit ;contrahatur, dum frigescite sed solutum minori ap. Paret volumine, quam eoncretum, ob plurimas, &insignes cavitates vacuas, quas frigescens, ct concrescens adquirit, dc intra se habet dispertas. isy oppones iterum. Λ liqua sunt corpora, quae ι' gne potius contrahuntur, quam amplientur, EJus modi lunt terra igne, aut calore exsiccata, ligna,
frutices, & id genus alia. Res p. Ignis ea corpora rarefacit, alia tamen rarefactione, di effectu pri mam compensat, leu potius eludit , quod ut intelli Ras, nota, ignem praedictis corporibus applieatum 1
ct ipsa corpora, dc humorem in eorum poris rare facere: . humidae partes per ignem rarefactae, levio, resque aere essectae, a corpore avolant, magnosquet in corporibus hiatus, dc cavitates evacuant; in va euas ea vitates firmae, & propriae corporis partes ra re factae quidem ipsae relabuntur. Unde fit, ut firemae,& propriae corporis partes ampliorem occupendlocum, quam antea , integrum tamen, & totale cor Poris volumen diminuatur, ob diminutam massam ω quae rarefacta evolavit: neque magnam hanc materiae. evapor tionem rarefactio par Uum compensat: licet igitur an mraus volumen redigatur, Iaresa tum talmen est corpus. I
307쪽
rnis, au/ eatoris actrvitate , raro σω ..ω eontra Etanis gradus recte inferes, omnia oe se via com ra tu telluris sumocie posita ut is his Numam i quamur nec eumdem, neque aequalem habere contra-Monis, ει dilatarionis gradum : sed secundum varias flationes , uoctem, diem , climara , m id genus alta successive, et semper dilatari, ει contrahit L pispis enim, ac tonsoribus notum est , non eundem modo apud nos, atque apud Indos, noctu , Θ diu calorem, aut frigus exsere. Unde quae modo apud nos maxima aestate rarescit aqua, aer se. maxime in australibus νegionibus frigore Bberno eoncretis , condensaιur . me
σε. m exemetur in ultas , quae traditam modo nanis, ει tradendum postea caloris , ω frigoris cνiteririum videtur impugnare, animadverte, cum tbermosin eapium ΛΒ s Fig. 3 . repente in liquorem valde fruidum imergitur, inrcurium primo ascendere , eum defundere debuisse videatuν; ejus volamen contrahento fruore; postea demum descendit : contra vero, β fu do multum ealido immergatur ἰ primum defeendis , aseensurus starim, lura a circumstante eatore rarefieri inbuisset, ae proinde ascendere ad majus in tabo Darium occupandum.
sed nihil inde contra Iuperius dicta, o inferius diranda eoneladitur . Primum enim accidit, quia frigus priusquam mercurio communicetur , vitrum , non mer eurium emtrabit, ct eondensat; contrasto tuba ascendit Mereurius; descendit vero illico, ao a frigore densatar. Postreioris ratio est, quia ealor etiam prius v ero, quam Hercurio eommunieatur I ampliato igitur mitro descendit Mercurius hactenus non rarefactuI ; ca-
ea. unis metalla, ut plura alia corpora, Sebemen fer calefaciens, ea solvit, seu fundit , ae in liquorem redietis. Particula eaim urgear Wbementi motu agita
308쪽
ra metalloruν 'poros ingressae , parietes concutiunt, . hradunt, diυidunt; alias ab at is avellunt partes, s eum hae illae deferunt , vertiginem suam communiacam . angulos eonterunt, totamque massam vitant, di vidunt, perturbate movent: autem pacto in liquo Fem rediguntur eorpora. Plurima tamen funt eomora, quorum partieulae adeo tenaciter sibi invitam adhaerent, omnem actionem eommunis unis, Et vires eludant ;ea Dero ab igne fundi nequeunt, licet maxime ignescunt; i Dηderentur vero , fi vehementior adbrberetur ignis . Porro pro varia corporum tenacitate non una ad eorum
fusanem activitas requiritur, ut est observatu facillis
63 in ηοη omnia ear pera aeque esto, aut MusIi calore rareseunt, seu ignem reeipiunt, ita neque omnia aeque cito detumescunt, fit frigus, statumque pristinum re perant. Ea e lius, caeteris paribus, refrigerantur, quσeeIerius etiam incaluerunt, aut inflammata fuerei amopliorer enim, aut eonfertiores, quibus constant pori . ut ignem Deilius admittunt, facilius etiam erumpere Munt. Deinde alia sunt earpora, quae igneas particias tenaeius implieaxi, irretiuntque , neque adeo De Ies ad evadendam vias permittunρ, quam alia. Tandem corpora Debementius ealefacta calorem, caeteris paribus, Dellius amittunt, quam alia modico tantum igne , Gut calore ardentia ἰ cum enim synt magis rare facta, amplioresque habeans paras; facilius erumpit iarnδε avis
ε4 Seobilia, ae impurus ignis in dupliei potissmum
videtur esse differentia: primus Icilicet tenacior, er ra rior dieitur flamma; alter magis compactus, carbo ae census. Primus particulas habet tenuiores, maris defin-rgias, a se invicem divitas, eirea eentra propria mobiles, oe versus omnes partes vibratas: bine partes fiammae sunt in eontinuo mota, eontinuo abeunt, sfiamma in rctu oculi extinguoret , uis continuo ἔn a .
309쪽
becesium Leum, aliae subinde partieutae Deeederent rnatrιtur enim famma, quatenus plurimae pabuli parinus sues e calefactae, et rarescentes per ebcbnium a-stendunt, perturbarum, oe vibratorium motum ab a his aec piunt, aliis eommunicaturae , oe perenni effluxa abeuat in auras . Unde flamma cu instantia singula variatur ; eum fit perennis partium fluxus.
6s Quod si particulae igneae, seu unitae, ει rea res ipsae stat , Θ seeum insta magis implicatae, ut facile
separari nequeant, plarimaeque interim aliae particulae igneae ρ nitus solutae rapidissime hae illae per poros circa ipsas circumducantur; carbo efficitur. Hinc ear bones aecensi pabulo non induent, ut per aliquod tem pas serventur; Θ vehementius adurunt, fi eaetera fin/paria. Unde novo semper pabula indiger flamma, non
Aliqua observantuν euicumque flammae communia, alia item ahquibus bolummodo convenieatia. Prioris generis sunt 3 φ . suod flamma furtum semper astem dis r id vero nascitar a minori flammae, quam ambiensis aeris gravitate Decifica et oe hine di aeris pressis deliceret; flamma non abiret, aut ascenderet: inflammati igitur corporis partes per aerem dispersae eo usque aIcendunt, quoad aerem ejusdem specificae gravitatis offendant. 66 aQ. Flamma figuram babet plerumque collisam, basi ad terram, vertiee in eaelum verΡ: huiusce rei eausa es circum ambientis aeris, per quem ascendis, lateralis pressio, oe plurimarum etiam particularum ja-Eura , quam ascendendo patitur: ex primo capite a νis buliae ὸ vasorum fundo Aer aquam ascendentes, mguram etiam habent eonicam , seu susterius acuminatam, dioidendae scilicet , ει penetrandae aquae aptiorem , immo, oe fere necessariam: minorem enim patitur re Mentia m , o prementem aquam paulatim in ellit. Fieri eriam plurimarum flammae partium jacturam in basi sensim usque ad apium, res est manifesta ex ipsi met calore, quem Θ flammae lateribus sentimus, at que ex vi expan a , ω m. tu rapido particularum avi hendentium. εν Flamma non eamdem in bas. in medio,
in vico babet latensitatem: pars caudi sima es ilia,
310쪽
quae proste medium maxime eandida amaret, O in rcum Iusterius convexum corformatur: binc quo canis didior fuerit ignis, seu flamma , eo erit etiam calidis .carteris paribus, ut diversa comora infamata obstν-wanti perspisuum fiet: in bal partes sunt magis erassae,er terreae, minorique releritate moventur, in orce De. ro Iunt rariores: utroque de capite flammae intensitaa minuitur . Circa flammam fere semper apstaret albicans quaedam corona, er parva veluti atm ρbaera, quae initialem aliquando habere videtur eolorem: hanc ρ
tissmum eo Onunt particulae humidiores, quas ignis ascendens hae illae emittit, ct faculatur. ει φ . Diei posse videtur, fumum esse immediatiam faminae pabulum et extincta scilicet flamma, copiosus Distur, atque ascendit fumus; cui si flammam iterum
plices, evnr depascit, neque amplius apparet, qua diu durat famma a. Flammae e diversis eorporibus, dive Joque colam re praeditis erumpentes, πιι diversos etiam habent est Iores , vel varios ejusdem coloris gradus, qui in lamma-eorkm corporum eo, es referunt. Proprra flammae s-
aura esset sphaerica , aliorum fluidorum instar, nisi a ris presso illam ad figuram conisam habendam determinaret . Nullo etiam pabulo indiget flamma, seu Avis ex sua natura : indiget tamen easu, ratione belliscet loci, o circumambientis suidi prementis : cujus sectione fit, ut materia sempeν continuo alia post aliam abeat ἰ novaque proinde serpaxis igni necessaria sit superitetur. 67 6' . Si is ammata erepora diversor habeant eolam
rer, eamque partium texturam, ut secum ipsis non per. misceantur; eorum erum flammae non modo diversos bebunt coloνis graὰus, verum etiam aliae intra alias ardere videbuntur, quin ramen confundantur, natabit
que 1 Iamma in Famma ad eum modum , quo olei guis iam media iη aqua supernatare observamus,