M. T. Ciceronis Cato Major, Seu De Senectute, Dialogus; Ad Titum Pomponium Atticum. Somnium Scipionis

61쪽

64 DE SENECTUTE. Spurium Maelium regnum appeteri-tem , occupatum interemit. A villa

in senatum arcessebantur et Curius et ceteri senes : ex quo, qui eos arcessebant, Viatores nominati sunt. Νum igitur horum senectus miSerabilis suit, qui se agri cultione Oblectabant 7 mea quidem sententia haud scio, an ulla beatior esse possit: neque solum ossicio, quod hominum generi universo Cultura agrorum est salutaris, sed et delectatione, quam dixi, et saturitale copiaque Omlatum rerum, quae ad victum hominum , ad cultum etiam deorum Pertinent: ut, quoniam haec quidam desiderant, in gratiam jam cum VO-luptate redeamus. Semper enim boni assiduique domini reserta colla Vinaria, olearia, etiam senaria est,

62쪽

DE SENECTUTE. 65 villaque lota locuples est et abundat porco, haedo, agno, gallina, lacte, Caseo, melle. Iam hortum ipsi agricolae succidiam alteram appellant. Conditiora facit haec , superVaCanei

etiam operis , aucupium atque Venatio.

Quid de pratorum viriditate, aut arborum ordinibus, aut vineisum, olivetorumVe specie dicam Brevi Praecidam. Agro bene culto nil potest esse, nec usu uberius, nee Specie ornatius : ad quem fruendum non modo non retardat, Verum

etiam invitat atque allectat senectus. Ubi enim potest illa aetas, aut calescere Vel apricatione melius, vel igni ; aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius.

Sibi igitur listbeant arma, sibi

63쪽

66 DE SENECTUTE. equos, sibi hastas, sibi clavam , sibi

pilam, sibi natationes et Cursus et nobis senibus ex lusionibus multis talos relinquant, et tesseras : id ipsum tamen ut habebit; quoniam sine his beata esse senectus poteSt.

XVII. Multas ad res perutiles Xenophontis libri sunt; quos legite, quaeso , studiose , ut facitis : quam copiose ab eo agricultura Iaud tur in eo libro, qui est de tuenda re familiari, qui Economicus inscribitur 3 Atque ut intelligatis , nihil ei tam regale Videri, quam studium agri colendi, Socrates in eo libro loquitur cum Critobulo ,

Cyrum minorem, regem ΡeTSarum, praestantem ingenio atque imperii gloria , cum Lysander Lacedaemonius , Vir summae Virtutis, Venisset

64쪽

DE SENECTUTE. 6 ad eum Sardis , eique dona a sociis

attulisset; et ceteris in rebus Communem erga Lysandrum , atque humanum fuisse , et ei quemdam conseptum agrum, diligenter consitum ostendisse : cum autem admiraretur Lysander et proceritates arborum , et directos in quincuncem ordines, et humum subactam atque puram, et Suavitatem odorum , qui assiarentur e floribus ; tum eum dixisse : si Mirari se non modo diliis gentiam, sed etiam solertiam ejus, si a quo essent illa dimensa atquere descripta γγ : et ei Cyrum TesPOndisse : u Atqui ego Omnia ista sum ii dimensus ; mei sunt Ordines, meau descriptio ; multae etiam istarum

N arborum mea manu Sunt Satae n.

Tum Lysandrum intuentem ejus

65쪽

68 - DE SENECTUTE. Purpuram , et nitorem Corporis , ornatumque persicum multo auro multisque gemmis, dixisse : is Recteu Vero te , Cyre, beatum serunt , si quoniam virtuti tuae fortuna comu juncta est D. Hac igitur fortuna frui licet senibus : nec aetas impedit, quo minus et ceterarum rerum, et in primis agri colendi studia teneamus usque ad ultimum tempus senectutiS. M. quidem Valerium Corvum aCCepimus ad centesimum annum perduxime , cum esset acta jam aetate in R is, eosque coleret ', cujus intexprimum et seXtum consulatum Sexet quadraginta anni interfuerunt: itaque quantum spatium aetatis majores nostri ad senectutis initium ...eSSe voluerunt, tantus illi cursus

66쪽

DE SENECTUTE. 69bonorum suit. Atque ejus extrema aetas hoc beatior quam media, quod auctoritatis plus habebat, laboris

Vero minus. Apex autem senectulis est auctoritas.

Quanta fuit in L. Caecilio Metello 3 quanta in Atilio Calatino in quom illud elogium unicum: PLU

RIMAE CONSENTIUNT GENTES, POPULI PRIMARIUM FUISSE VIRUM. Notum

est totum carmen, incisum in se Pulcro. Iure igitur gravis, cujus de laudibus omnium esset fama ConSemliens. Quem virum P. CraSsum, nuper pontificem maximum 2 quem postea Μ. Lepidum eodem sacerdotio praeditum vidimus 3 Quid de Paulo , aut Africano loquar 3 aut, ut jam ante, de Μaximo 2 quorum non in sententia solum , sed etiam

67쪽

o DE SENECTUTE.

in nutu residebat auctoritas. Habet senectus, hon ala Praesertim, tantam auctoritatem , ut ea pluris sit, quam omnes adolescentiae Volupta

tes.

XVIII. Sed in omni oratione

mementote , eam me laudare senectutem , quae fundamentis adolescentiae constituta sit, ex quo idemcitur, quod ego magno quondam Cum assensu omnium dixi: Μiseram esse Senectutem, quae se oratione defenderet. N On cani, non rugae repente auctoritatem arripere possunt et sed honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis ex

Haec enim ipsa sunt honorabilia, quae Videntur levia atquct Communia, salutari, appeti, decedi, assu

68쪽

DE SENECTUTE. Igi, deduci, reduci, consuli: quae et apud nos, et in aliis civitatibus, ut quaeque Optime morata, ita diligentissime observantur. Lysandrum Lacedaemonium, cujus modo mentionem feci, dicere aiunt solitum ,

Lacedaemonem esse honestissimum domicilium senectutis : nusquam enim tantum tribuitur aetati, nusquam est senectus bonoratior. Quinetiam memoriae Proditum est, Cum

Athenis, ludis, quidam in theatrum

grandis natu Venisset, in magno Consessu locum ei a suis civibus nusquam datum et cum autem ad Lacedaemonios aegessisset, qui legati cum essent, in logo certo consederant, Consurrexisse omnes, et senem illum sessum recepisse. Quibus Cum a cuncto Consessu Plausus

69쪽

I DE SENECTUTE. esset multiplex datus, dixisse ex iis quemdam : u Athenienses scire quaere recta essent, sed facere nollen. Multa in nostro collegio praeclara; sed hoc, de quo agimus , in primis , quod, ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet: neque solum honore autecedentibus, sed iis etiam, qui cum imperio Sunt,

majores nata augureS anteponuntur. Quae sunt igitur voIuptates corporis cum auctoritatis praemiis comparam

dae 2 quibus qui splendide usi sunt, ii mihi videntur sabulam aetatis se

egisse , nec, tamquam inexercitati histriones, in extremo actu COT-

At sunt morosi, et anxii, et iracundi, et dissiciles senes; si quaerimus, etiam mari: sed haec, moriam

70쪽

DE S. E NECTUTE. 73Vitia sunt, non seneCtutis. AC m

rositas tamen, et ea vitia, quas dixi, habent aeliquid excusationis , non iutius quidem justas, sed quae probari Posse videatur: contemni se putant, despici, illudi: praeterea in fragili Corpore odiosa omnis offensio est: quae tamen omnia dulciora fiunt et moribus bonis et artibus; idque tum in Vita, tum in scena intelligi potest ex iis fratribus, qui in Adelphis 8unt: quanta in altero duritas, in altero comitas i Sic se res habet: ut

enim non omne Vinum, Sic non omnis aetas Vetustate CORCescit: AeVeritatem in senectute probo, sed eam, sicut alia, modicam ', aCerbitatem. nullo modo : avaritia vero senilis

quid sibi velit, non inlesigo. PO-test enim quidquam esse absurdius,