장음표시 사용
431쪽
nachosque eidem monasterio cum Monachis virginibus addictos.
tiones Logicae, praecipue comprehendentes artem argumentandi, conscriptae in usum sudiose
juventutis. Lugduni Batavorum, I748, 8. Plag. I 3. Ol. Autor in Prolegomenis ex Psychologia ea praecipue, quae ad intelligenda Logices praecepta sunt necessaria, exponit; unde generatim intellectus nostri operationes, prouti varia ratione in anima nostra contingunt, aliaque, quae huc spectant, explicantur. Hisce peractis, ad dilucidanda Logicorum praecepta progreditur, & Cap. I doctrinam de ideis tradit. Variae hie idearum distinctiones, intuitu objectorum, de quibus formantur, occurrunt, pro illa vel extra, vel intra, nos esse concipiuntur. Inserta doctrina de signis nostrarum idearum, uti vocabulis, pergit in tradenda idearum differentia , S ad modum eognitionis nostrae hic potissimum respicit, ubi praeeipua & utilissima de universalibus doctrina, quippe quae omnium nostrorum ratiociniorum genuinum fundamentum constituit, simul occurrit. Cap. II consderantur judicia & propositiones, & omnia judiciorum discrimina exemplis luculentissimis illustrantur, ita ut haec doctrina captui tironum, in quorum gratiam has Institutiones Cel. M.tor composuit, sit optime accommodata. Cap. III, IV, H generatim quaedam de ratiocinio, de figurarum quatuor comparatione , ct de inveniendo & ordinando medio, praemittit, quibus suppositis, Cap. VI, VII, VIII, regulas Syllogismorum conjunctivorum, compositorum, & imperfectorum, per
omnes modos & figuras tradit. Haec tota argumentandi ars ita exposita est, ut regulas Logicorum circa ratiocinia quaevis observandas semper sequantur argumenta, quibus de harum regularum vexitate constat. Haec ipsa vero
432쪽
doctrina, etsi a multis susus sit pertractata, & sub demonstrationis rigorosioris nomine confirmata; a prudentioribus tamen varia Vitia, quibus ejusmodi demonstrationes laborant, sunt observata. Nec eorum methodus videtur esse probanda, qui hanc argumentandi artem in se planam sicilemque, assumta praeter rem omnem distinctionum colluvie, ita explanant, ut res, quae multo faciliori methodo tironum captui poterat accommodari, multo obscurior &dimellior evadat. Rem igitur studiosae juventuti gratissimam atque jucundissimam fecit, tradendo hane instituendi rati cinia theoriam. Et, cum quaevis regulae ex genuinis fundamentis snt deductae, pluribusque exemplis illustratae, ex hoc opusculo tirones absque omni temporis dispendio regulas in 'ratiociniorum formatione observandas optime poterunt addiscere. Cap. IX regulas quasdam compendiosas proponit, quarum in ratiocinando non vulgaris est usus. Cap. X varia Sophismatum genera explicat, quorum indoles ut eo melius intelligatur, varia Autor, olim excogitata, sophismata recenser, eaque suo examini simul submittit. Cap. XI methodum disputandi subjungit, eaque, quae ab utraque parte in disceptando sunt observanda, proponit.
TENTAMINA ET COMMENTARII ACADEMIAE
naturae exploratricis, lux Gedam congregatur.
Gedani, ex ossicina Schreiberiana, i 47, 4 maj. Alph. 3 pL 6, Tabb. aen. 8.Νaturae arcana rimandi studium variis eruditorum Soeietatibus partim sub publicis Principum auspiciis, partim inter privatos parietes, erigendis occasonem praebuit. Ad posterioris generis Societates pertinet hoc, quae a Viris quibusdam doctis, S in republica literaria claris, aliquot ab-
433쪽
hine annis Gedani instituta est. Ea primos laborum suorum fructus praesciati opere publice exponere decrevit. Singu-gulorum itaque Commentariorum aliquam Lectoribus nostris notitiam exhibes imus, es iniri ita, ut nemini Pag. I. non instituti ipsius possit ratio intelligL Primo quidem Cl. Henricus Xyhnius, Mathem. Pros Gedan. novi perfectioris librarum generis descriptionem tradit. Initio principia elementaria de aequilibrio in genere , de vecte, plano inclinato, Sc. exponit. Dein varias conditiones librarum exlminat . quaenam sit relatio inter excessum pomderis in una lance, supra pondus in altera, ct inclinationem vechis, docet; variasque huc spectantes quaestiones solvit. Denique describit novam libram, a se inventam, quae vecte gaudet orichalceo, formam parallelepipedi prae se ferente, ct indice, inclinationem vetais, ope semicirculi in gradus divisi, mons rante. Quamam in constructione ejus objuvanda sint, ut pondera tam aequalia, quam inaequalia, ejus ope multo majori cum rigore, quam per libras communeS, examinari, nec non in partes exiguas dividi, possint, copiose declarat; varia ctiam experimenta, cum ejusmodi libra, amaeonstructa, instituta, describit; unde patet, eam, si exacte &omni adhibita cura construatur, facile praeripere palmam libris huc usque usitatis, & in Physica experimentali maximo s. cum usu adhiberi posse. I) Cl. Dc. D. XIcinius, Secretar. Gedan.'Soc. Lond. Socius, in experimemurn 1 Iimmigii, deforibus, per aliquot annos conservandis, inquirit. Exposuit nimirum Thi migius in Teruaminum explicandi notabilia natura phaenomena, vulgato sermone conscriptorum, Pane III ex Baeclaro artificium, flores per aliquot annorum spatium incolumes conservandi; quod heri posse contendit, in arena sicca eos de diendo, & causas quoque ejus rei explicare conatur. Sed, non solum rationes ejus non omni evidentia& certitudine gaudere, sed & ipsum experimentum sallere, 9 o. ostendit Autor. 3) Mich. Christ. Hanovius, Phil. Pros Gedan. Comparationem mensurarum se ponderum Gedanensium cum
iis, qua ab academus Pars si P Londinens usumpamur, instituit. Diuitigod by Gorale
434쪽
stituit. Multa hic collegit, ipsique expertus est, Cl. Autor, quae uno conspectu cognoscere, tam in Physica experimentali, quam in vita communi, admodum expedier. 43 Piscium causam egir, eosque nec mutos, nec surdos , esse, ostendit
Meinius. Oecasionem ei dedit Epistola, Bibliotheeae Galli Tom. XXXVII P. II pag. 2II inserta ; qua Anonymus, pisces
omnes surdos esse, muti eum sim, statuere conatus est. Contrarium multis observationibus & ratiociniis evincit Noster.
s Novam machinam aquas libellandi, inter duo loca a se valde dis stra, re flumini adjacentia, invenit nitatur. Primo
varias observationes ad artem libellandi in genere spectantes, affert; quo inprimis pertinet, quod de errore, in metho
dum libellandi ordinariam irrepente, si prope ripam fluminis instituatur, notat, refractione nempe, vaporibus aquosi ex flumine adscendentibus, oriunda, quae in distantia paulo majori observationem reddat admodum lubricam. Essentialia instrumenti novi eo redeunt: Duae naves in utroque loco fluminis disponuntur. Utrique annectimr tubus vitreus. Horum orificia inferiora eonnectuntur tubo coriaceo, ab una nave usque ad alteram pertingente, & undiquet contra aquae transitum probe clauso. Si jam tubo vitreo
inseriori insundatur aqua, donee per tubum coriaceum ad tubum vitreum superiorem perveniat, & in aequilibrio con sistat; noteturque altitudo aquae in utroque tubo supra fluminis superficiem, earum differentia dabit depressionem aquae in data longitudine. Silentio nobis praetereunda sunt, quae, ad exactam instrumenti constructionem, & usum, pertinentia, pluribus exponit Autor. Ceterum nemo ibit infi-eias, hunc libellandi processum , si eum debito apparatu quem exigit satis magnum instituatur, rigore suo sese prae omnibus aliis commendare. 6ὶ Historiam electricitatis tradere suscepit Dan. Graiath. Primum ejus speeimen pret senti parte exhibet, eoque, quid hae in re actum si ab antiquioribus, a Gilberto, Otione de Gueritae, Academia Floren
435쪽
declarat. Horum inventa, observationes, ratiocinia, perspicuo bonoque ordine exponit; adeo ut, laborem hunc, ejusque continuationem, historiae inventorum amatoribus Pag. 3o4. pergratum fore, confidamus. 7ὶ Hanorius vim flandi ad mensuram reducere conatus est. Primo de condensatione aeris per pressionem datae magnitudinis varia notat, & experimenta assere. Dein modum ostendit, vim standi, qua
aliquis Eollet, aetii mensurandi; vel per spatium, in quod
aer, tubo vitreo extremitate clauso contentus, Ope guttae
mercurialis flando potest redigi; vel per pondus, quod Iesicae datae appensum, aut superimpositum, potest flando ad certam altitudinem elevari; vel pre pondus, quod, lanei librae impositum, flatus, in alteram lancem satius, attollere valet; vel denique per altitudinem, ad quam aqua, ex tubo incurvato flando prosiliens, adscendere observatur. De hisce 334. omnibus varia experimenta instituit. Sequuntur 8ὶ Manlide aeris subtilitate es visibilitate cogitata. Observat nempe, insignem aeris subtilitatem vulgo ex hoe quoque inter alia fundamento assirmari, quod ejus particulae omnem vistimeflugiant. Hoe ratiocinium omni evidentia & rigore praeditum esse, negat. Etsi enim verum sit, corpus, particulis subtilibus constans, visui subjici non posse; non tamen pariter vice versa valere, corpus, cujus particulae non sint visibiles, etsi satis contiguae, magna subtilitate gaudere. Alias e . enim, praeter subtilitatem, hujus rei posse esse causas. Primo enim, ut corpus Videri queat, requiri, ut in justa ab oeulo sit distantia, quo ejus imago debita in retina formari
queat; aerem Vero non solum oculum ubique extrorsum
cingere, sed & in ipsis oculi humoribus, ipsaque retina, ubique reperiri. Dein objectum videri non posIe , nisi lumen, quo gaudet, excedat ad sensum illud, quo jam ipse oculus illuminatur, qua de causa e. g. stellae interdiu
videri nequeant, &c. contra aerem eundem habere luminis gradum cum ipso oculo. Denique corpus nullum videri, nisi radiis lucis ab eo reflexis, adeoque corpus eo magis oculum Diuitigod by Corale
436쪽
oculum effugere, quo magis est pellucidum; quae nova sit ratio, cur aer non possit conspici, nisi vaIde remotus radiis ab eo reflexis oculum seriat, quwaadmodum contingat in corpustulis. 9ὶ De plantis marinis disquirit Meinius. Pag. 346. Primo de nova sententia, quam Cel. de Ju ficu proposuit, Lithophyta non in vegetabilium censum reserenda, sed pro domiciliis vermium marinorum potius habenda esse, quid ipse sentiat, exponit, & variis rationibus, eam nondum omni certitudine gaudere, ostendere conatur. Dein de distributione commoda plantarum marinarum agit, & Plu- irium terminorum, qui in hac parte Historiis naturalis usurpari solent, significatum explicare studet. Ipsam selagraphiam speciminis loco hic addemus:
- porosa: - - . porosim. . D. - - - caule ramisque infectis: - - articulatum. A. Cannulose, cellulaser Lithopbrum cannulosum. B. Porose, strictor Pori. C. Vehen corallinus. D. Agaricur corallinus. E. Tubera rarassina. LI. Furii corallini spetiolis a tuberibus divers). i. Ramis ramostis, arbustularum more. 2: - - cirrho is, in extremitate capillareis. l I. - - undique conjugatis, reri- vel fatelliformia
L 4. Simplicia non ramos,), Acarbaricum.
ro Hanovius de bilancibus frumentariis commentatur. NO. Pag. 3s7.
437쪽
de eonstructione solum & usu earum agit, sed & varia, ad
persectionem earum peridonea, affert, plurimaque experimenta, circa varia frumcntorum genera a se cum cura instituta, exponit; quae omnia oeconomiae cultoribus pergrata,
Pag. 387. & ad usum vidie utilia, judicamus. II in Macular solarer, earuntque a sole distantiam, examini subjicit Rubrius. Historiam
inventionis macularum, praecipua, quae de earum natura &ortu concludi possunt, eas observandi methodum, principio explicat. Dein modum, distantiam earum a sele determinandi, ex observato tempore morae tam ante discum solis,
Iam post eum, exponit. Invenit vero, posita secundum ν la Hire diametro talis apparente α 32', IO', cum Cassi distantia selis a terra α 22om semid. terrae, mora maculae i ante discum α ra , post eum α Ise distantiam ejusdem a - superfiete solis α t, so3 semid. terrae, seu α Iasal milliar. 4o . G m. proxime. 123 suaestionem, quaenam sint aves erraticae, qua gregatim discedentes, item quo loco plurimis mertempore θberno vitam tranfigam, dilucidavit minius. Urebusque dictorum generum eatalogum prolixum tradit. Deinde hirundinum speciatim & ciconiarum domiciliis hibernis disquirit. Hirundines sub aqua, in cavernis, Sc. eommorari, ae saepe retibus inde extrahi, apore penitus oppressas, non eruditorum solum judicto, sed & multis tetanoniis piscatorum aliorumque quasi judicialibus, hic insertis, confirmat. Inprimis renuat Zarnium, in Petinotheologia, easdem in exteras regiones avolare, statuentem Pariter ciconias non
in terra remotas discedere, sed etiam &b aquis tempore autumnali & hyberno latitare, quae communis est Autorum Q6. opinio, in veri admodum esse simile ostendit. 33 per mentorum quorundam electricorum, a se in liturorum, notitiam praebet Graiath. Primo de scintillis electricis, & eorporibus
per eas accerssis, Varia profert. Dein, quid cum machinaxisistiana, qua vis electrica admodum augetur, expertus sit, enarraris Porro, qua ratione animalia minora, ut aves, et inicitate enecaverit, docet. Denique cogitata affert de vi electrica ad mensuram reducenda. Quantitatem attractionis, Suam Diuitigod by Corale
438쪽
quam exercet globus electricus in varia distantia, ope bi- lancis accuratae mensuravit. Sed ad esseaeiam seintillarum electricarum, aliosque effectus, ad certam legem exigendos,& inter se comparandos, nos adhue cognitione satis distincta destitui. Atetur. I ) Hanovius experimenta quadam ων , Pag. s 4
circa phialas vitreas, ictu silicis dissilientes, a se facta, exhibet.
Impetum, quem absque s actione sustinere possunt, variis . modis tentavit; fundum malleo ponderibusque cadentibus Percudit, magnis ponderibus oneravit, limae subjecit, eor- Poribus variis non acutis parietes internas pereudit, aliisque multis modis affecit. Contra corpusculis minimis, modo sint peracuta, e. g. frustulo silicis pondere t grani tantum aequante, sed quatuor cuspidibus armato, permultas phialas s 46 disseegit. Variae in dissiliendo occurrunt circumstantiae. Phiala, cidamo scriptorio intus agitato percutia, & iterum in quietem posita, demum post tres quadrantes horae cum fragore disinuit. Aqua insula effectum consuetum non impediit. Explicationem horum phaenomenorum, experimentis innitentem, alio tempore se traditurum, promittit Cl. Autor. Agmen claudunt i Mὶhnii de Gudae Cometarum
origine cogitata. Praemisit varia de natura & motu Cometarum, & inprimis egregias Cel. Heisin de Cometa anni i QObservationes, & CeL Eideri calculos pluribus explicavit.
Sententia CL Autoris de cauda Cometarum eo breviter redit: Globum vitreum, aqua repletum, & introrsum alium globum opacum habentem, solique per foramen camerae obscurae oppositum, caudam formare, cometicae similem, o servavit. Non ergo dubitat hujus originem a luce in atmosphaera cometae refracta, & ab aethere ad nos reflexa, derivare. Hane explicationem omnibus phaenomenis satisfacere, nec dissicultatibus opinionis communis, de Origine caudae ex V
Poribus, premi, putat. Existentiam quoque aetheris, hae in re necessariam, variis argumentis defendit. Objectionem hieinprimis formari posse, nemo non videt, quod nempe ha
Tatione sequatur, omnes Planetas quoque caudatos debere
conspici. Concedit Autor, eos caudis praeditos, sed, ob varia
439쪽
impedimenta has conspici posse, negat. Terram vero cauda ornatam, quae interdum etiam videri querat, affirmat. Imo, lumen et odiacale nil aliud ςsse, quam ipsam hanc caudam, asserere non dubitat. In fine animum addere conatur hominibus a cometa perterritis ; errasse Nemtonum, comene tantum caloris gradum tribuentem, nee augeri calorem, cometa ad solem accedente, quin potius minui, docet. Has CI. Autoris sententias eruditorum judicio merito relinquimus. Ceterum non possumus non maximopere laudare Clarissimorum Sociorum institutum, hujusque laboris continuationem tam ad scientiarum augmentum, quam ad vitae communis usum, multum collaturam, eonfidimus.
MISCELLA NEA LIPSIENSI A NOVA,
ad incrementum Scientiaram, ab his, qui sunt in collii gendis Eruditorum Nouis Actis occupati, ter . partes publicata.
Lipsae, in osse a haeredum Lanchisianorum, I747, 8.
Scenam hic aperit Petri Zomii, diligentissimi quondam
scriptoris, Historia concertationis in ecclesia Canstantinopolitana de quaestione : Christus mediator sibi ipse satisfecerit. In libro de Fide ad Petrum Diaconum, qui Fulgentio Potius, quam Augustino, judice Pinio, tribuendus videtur, Cap. a legitur relatum, nos per Christum sacerdotem 'si qua Deo esse reconciliatos. Concinit Paulus a Cor. V, IA ROm. R IO. Vindicat doctrinam adversus Valentinum Smaleium B. Vol angus ag. 3 9. Franetius. Nestorius videtur Nostro, hare praesito, agnovisse in 382. Christo duas quidem naturas, at unam personam. PrOVO at Noster eapropter ad Acta Concilii Ephesini. Synodo Constantinopolitana Α. II 66, 26 Jan. imperante Manuele omneuo, ac praesidente Luca Patriarcha, decretum fuit, Christum me-384. diatorem sibi haud satissedisse. Secus sentientes agro Constantinopolitano ejecti. Synodus providere voluit, ne duae in
440쪽
MENfIs IULII A. MDCCXLVIII. 4ar
Christo personae admitterentur. Succedit huic Ccunmentatiunculae Gottiobii Friderici Gudii Diff. critica pro Hideriana sententia de origine re pensu τῶ Miυ γ i. Autores notatum margini V. T. adscriptarum voluerunt analogiae Grammatices Hebraicae consultum. Hillertis varietatem illam re-retiit a diversis Voluminibus ab Ebria manu exaratis, qui,ucente Spiritu sancto, non una ratione mentem scriptoris primi expresserit. . Collaudarunt hanc sententiam magense sius, y. H. Imideuerrin, Hest. Beneae Stare ius. obtrectarunt ei Myerlinus & Ioannes Clericus. Desiderarunt nonnihil in invento Hiluriano P. Gotthb Carpetreius, Petrus Christianus Lem erus, alii. Luculentis Iane testimoniis haud traditur, Uriam ei operae se impendisse. Autor tamen
in Josephus, Judaeos curasse. ut, si propter ingruentia bella
scripturae veteres dissiparentur, pace reddita, eae a superstitibus sacerdotibus recognoscerentur & instaurarentur. Esdram Iudaei putant libros restituisse sacros, vel reparasse. Adstipulatur eis Clemens Alexandrinus. 'Videtur Esdras Codicem unim cum altero contulisse. Carpetovii inprimis objectiones Nostro sic videntur comparatae, ut, eis dissolvendis opς-
rari, ipse industria sua dignum existimaverit. Excipit hune Gudii laborem Continuatio secunda Supplementi in Hadriani Relandi Librum III de Urbibus'Vicis Palestinae, Autore D. Christoph. Harenbergio exhibita, complectens literas L R L, Μ, N. Locus Dan, Ianoeeh, &Jabneel, hoc judice, est idem. Godphi est GFhur. Dar V CXXXII, 1, cst Kiriath-Iearim. Iabata est Theba, seu Tebere, Samariam inter & Seuthopolin. Iabesch aBacatha differt. Jano alia est Samaritica, alia Naphthalitica. Jaris, seu potius Laris, est Rhinocolura. yavan est Graeciae Megara. Dyses Herodoti videtur esse Minois ad Gazam. De urbe Ierisalem & areo Antonia eo-piosius disseritur. Jardan vivus legitur apud Iosephum &Pseudo- Hegesippum loco Nardan. Ir haberes est Cercasorum in nomo AEgypti Memphitico. Eadmonitae ad fluvium Edumim, seu Risthon, locantur, Kedarent prope Saracenos. Dan septentrionalis haud disteri a Lerane, Laisch, Ι e schem, Lastharon. Dura nova in Chu Ecba fuit monasterium prope