장음표시 사용
101쪽
IN XII. Ap v. Lrcps. Iutrique hominum generinus equum esse, sive sententiam Iudicis aequam oportere; no aliam his, aliam illis. Huic simile est quod apud Athenienses etiam qui donati erant civitate, cum antea fuissent peregrini,dicebantur φοιοι, id est, pares, de μοιοι νόμοι adest, leges pares, nempe civi de peregrino ut ex Diogeneiae tio in Theophrasio, de Thucydide eiusque interprete lib. I. notavit Theod. Marcilius ad leges
qua Leges ad Ius PRIVAT ubi pertinentescosg-- iuris explicanturi.
I Ertia fiaecae postrema classis XII tabb ad Ius privatum pertinentesti. omplecteris, ut numero de prolixitate, sic etiam utilitate vincit prio-ies. Nam ex legibus, adiura acritus sacrorum, item ad Magist atus, aliaque publiea pertinentibus, de quibus duae praecedentes clastes agmbant, paucissimae in usu remanserunt, ac fere illae ad cognitionem antiquitatis 5 intelligentiam bonorum auctorum sunt utiles ac necessariae quamvis quaedam etiam propter exemplum rimitationem sunt tenendae. Sequentes autem leges pleraeque omnes etiam in hodierno sunt usu, vel certe Iustinianeum ius, quod in scholis explicans, inde accersitum est ac profluxit bona ex parte . aut sit quid mutatum est poste toribus seculis. ut sunt res humanae, proindeque aeges, fluxae dc mutabiles, quod docui in prolago in talis Novellarunt, hoc suo loco de unoquoque capite indicabitur. Hic tantum summa capita recitabo, te quibus hae classe ultima tractandum erit, ut scire possit auditor quid ibi deinceps sit expectandum. Agetur autem hic delim sim Amra clui Ea ut patria potestate ut Adoptionibus ut Iure maritali ut divortiis ac repudiis ut legitimo partu ut patrono tum d clientium jure ut de Tutelis, tam testamentariis, quam legitimis,deq; suspecti tutoris postulatione, remotione ac pinna.
102쪽
a Cti NRAD RIT TERSIllus Commam T. Agetur hic DE RE Bus earumque I me devia, de aqua ductu de A qici pluvia de glande legenda de aedificiis de agris ac sepibus definibus regundis: De Testamentis de successionibus qua testamentariis, qua legitimis de familia
erciscunda seu hereditate inter coheredes dividenda me contractibus mancipationibus, quaeque his accedunt, ut pactionibus, ut jurejurando, ut foenore Dedelictis privatis ut furto, noci urno, diurno,manifesto, nec manis esto, ut arboribus furtim cietis, ut tingno injuncto, ut injuriis, ut noxae deditione, ut pauperie quadrupedis Agetur denique D Iu D CIis ET AC Tio NI Bus, quibus Iuris nostri persecutio continetur deque rebus judicatis, sine quarum auctoritate Resipublica salva consistere non potest. In his rebus omnibus, quarum duntaxat summa capita, quam brevissime perstrinxi maximam vim utilitatis inesse nemo non agnoscere dc fateri cogitur. Manifestum autem evadit ex hac euum eratione , Tripartitam fore hane clamem, dispositam ilicet secuti dum methodum Institutionum Iuris nostri ut primd de legibus agamus illis, quae ad Ius personarum pertinent Deinde de legibus, quae ad Ius Rertιm Postremo de legibus quae si Iudicii cuius nartitionis auctorem S ducem L. Hotomannum benter profitemur seq1
mur. Alii enim alium, ae sere nullum in recensendis hisce legibus tenent ordinem. In ipsis vero XII tabb quis ordo fuerit, plane puto nesciri, tametsi eum se investigasse Theod. Marcilius arbitretur insua coiredas interpretamexto. Sed ille etiam quae nescit, scire simulat.
Leganter Seneea lib. de bene c. ii scribit, Patres liberis quas do mesticos esse magistratus: q. d. ut Magistratus proprie dicti potest tem habent exercentque in cives, quibusdam etiam jus vitae iecisin eos competit sic etiam parentes in liberos De hoc igitur Iure potestatis patriae uunc explicabimus per haec capita. I. De vocabuiis.
103쪽
IN XII TABB. Ec Es. 7 dis II de Origine eius sive tria te introductum , sitnEjuris civilis, angentium.
III. Qtubus competat. V. Quid quantumque complectatur, sive quae sint hi jus potestatis partes V. Qito modo amittatur, seu extinguatur. Prinatim igitiir, ad Vocabula quod attinet Patria potestas vocatur etiam parriasive paternam est is, ut apud Liviii in lib. . . de Ual maximum lib. I. cap. 7. Qii intilianum deciam. s.ct seq. Ratio appellationis hujus est, quia Majestatis nomen primario competit divino numini,quia secundario inperatori tanquam Dei in terris vices gerenti Sunt autem de parentes liberis suis Dei loco, unde 'arentum fra es ac oroles θειοι, . . divini apyellantur a Graecis, ut alibi ex Dκplici, comment.rri in Epictetum docui. Deinde illius fami l. qui est in potestate patris, dicitur etiam eise insacri patris , es in sacris constratus vel posuisses ro in conjun-ectione C. denupt. . pen. in pr. C. de curat furios de alibi Caepius, quomodo etiam invet Glossarit legimus, in sacris patru, in τὴν Omea τῆ πα ρος Item ὀν αε ποτ; si In acris Ratio appellationis huius deducta est a sacris familiaribus 4entilitiis, quorumi uxor amarito socia S particeps suscipitur, ut est in l. q. adversm. C. de cram expH. hered Tertili, Plinius m Panegyraco ad Trajanum etiam ditionem pareatum vocat hoc ius potestatis, de quo loco plura insta 2 eentur. II. fiod ad Originem patriae potestatis attriret, res non usque ad et clara est. sitne per legem aliquam scriptam, an verti motibus introduc a Nam Papinianus quidem tit. . libellavet quo lex Mosaica cum Iure Romanor confertur, diserte meminit, legis regiis,quae patri in filium vitae necisque dederit potestatem Deinde Dionysius Halicarnasseus lib. 1. Antiquit Roman Ceribit, a Romulo hanc legem latam esse, qui inde ab initio urbis conditae summam patribus in filios potestatem competere voluerit, de ut etiam pater occidere filium&ter venundare potuerit.
Eamque egom Romuli inde poste in XII. Tabb. . Decemviris suisse relatam quos de aliis Legibus Re iis Actii me sesupra in protegomenis docui. Secunde: hos igitur auctores patria potestas est per Leges introducta apud Romanos; pri md regiam Romuli , deinde decemviralem Sed obstare videtur auctoritas Vlpiani , qui in I. 8. D. de hi, qui ui vel alieni juris sunt, scribit, Ius potestatis moribus esse receptum, Si moribus, ergi, ure non scripto Mnescripto Institat deI. N. G. ct C. In eamque sententiam inclinare videtur Fr Balduinus cap. 37. Om- neniar. in Legibro XII. labb. Verum haec minime inter se pugnatu Neque enim
3 negat propterea Vlpianus, Patriae potestatis originem e Ga legibus . etiamsi di at
vel constitutionibus; tamen alibi dicuntur ei ς' se
Piliaris. l. i. D. serti D. pupi . iit donationis coniugali prohibitio. . . D. de do-
Eunt, ut apientissimus ait Horatius. Et letibus sa c. , Π
Pranture i irpentur, censentur tacito consensu populi per desuetudinem abro-
104쪽
velita, ut mores praecedant legem velita, ut sequantur eam. Si mores sint lege priores,&postea lege scripta confirmentur&approbentur, tunc dicitur ex consueta line ex prosicisci, ab Impp. Gratiano, Valentiniano,&Theodosio in . . Cod. CuNRADI RIT TERS COMMENT. liqua juris scripti speO con uetardine, hoc est, si mores alicuius civitatis vel regionis aliquod ius me scri-
imo aliquandiu observarint, quod postea in scripturam redigatur. Atque haec res ostiori distinctio ad multa utilis esse potest.
Verum age videamus, latim Patria potestas Iuris Civilis, an vero Gentuimst Saepe enim hae de re disceptari solet. Prius sane dicendum videbatur ex superioribusvi quidem indistincte, praesertim chim id diserte scribat Cajus in . .
Dict. de his qui relatilenioris sunt idemque resumpserit etiare Imp. in . . Institui. de patria potestate excludens alios homines ab eius potestatis participatione. sit, inquit, alii sint homines, qui talem in liberos potesatem habent, qualem nos habemus. In contrarium non pauca sunt quae faciunt, ut dicendum videatur patriam potestatem esse Iuris Gentium. Nam I. ait Pomponius inleg.2.ss. de usitia 2Iure ut parentibus patriae pareamus, Te Iuris Gentium, hoc enim supplendum est ex . praecedent in Ius Gentium. I. facit auctoritas
Platonis sibr. 3. A. de legibus, qui etiam de patria potestate eges fert III. Deit Aristotelis testimonium , qui nunc regiam, nunc etiam tyrannicam esse scribit patriam potestatem, ut libr. 8 Ethicorum Nic. capit. io ubi de Persis,4 ad Eudemum in magnu moralibus libro 7 capite p. IIII. Graeci quoque liberos iii potestate habuerunt ut ex Platone, Dionysio Halicarnasse o, Demosthene , liisque&Oratoribus Mistoricis Graecis constat. . . me veteribus quoque Galliae populis testatur Iul. Caesar libr. c. belli Gast apud eos patriam potestatem mille in usu. Constat autem neque Gallos, neque Graecos Ius Civile Romanorum agnovisse. VI. In eadem quoque sententia est Plinius Panenric ad Tra an ubi de vicesimario vectigali hereditatum 'is inquit lexque naturae semper in ditione parentum 1 se liberos fusiit Vbiis lexque natura significat Ius Gentium, quod apud Ciceronem quoque in ossciis pro eodem cum iure naturae
habetur VII. Idem quoque probat Ioannes Bodinus libr. I. de Republic cap. q. Videatur Simplicius commentar in Enchirid. Diti pag. r. in .edit. Venetiana. Quomodo igitur haec conciliabimus . Theodor Marcilius capit. ad XII tabb. facit duplicem potestatem patriam: nam . Naturalem Alteram C νι- Iem. Naturalem ait esse patri dc matri communem , d aliis quoque gentibus usitatam fuisse. Civilem, sive Iuris iiiritium, propriam est Romanorum. Sed inibito , utrum potestas redie dicatur pietas reverentia , quae aequa purei; tibus debetur etsi inaequalis eorum potestas sit, est Vlpiano l. q. Di t. de myat. fur. dc Paulo libr. sentent. ol. 6. parentes natureses. Dicit de iubis pol nae
105쪽
I XII. An v. LEGE s. 7squos in integrum resilui.non post Novest ii prope n. l. i. Dict de obseq. preentib. 2patron. profandu Quare inibi simplicissima haee videtur responsio ut dicamus: Etiamsi apud alias quoqtie gelites liqua fuerit potestas parentum in liberos, quod negari non potes , , tot sint in medio auehoritates testium omni exceptione majorum, quorum aliquos supra recensui tamen eam potestatem non fuisse talem, qualem Romani cives habuerunt. Idque ipse videtur sensisse Imperat in dict. . . Insilui de patria potestate. Huc pertinet episola Plinus.
qua petita Trajano sui Medici Postumii Marini propinquo , Chrysippo ejusque
liberis dari Ius civitatis, ita ut sint liberi in patris potestate. Quem locum video etiam laudari Iacob Rarvardo capit. s. adiges XII tabularum. Idem Raevardi s de Quaestione nostra ita sentit Patriam potestatem eis Iuris Civilis S Gentium , cesse quoque Iuris civilis tantum diverso respectu Iuris Civilis&Gentium est e ea rationes quia omnibus gentibus hoc sit innatum ab aliis observetur, ut filius in sui patris sit potestate. Eis vero Iuris civilis tantum, quia ex justis nuptiis, ita soli cives Romaui contrahant, sic constet, ut plurima patri concessa sint jure civili, quae eidem non conceduntur Iure Gentium. Atque simili modo etiam de Testamentis sentit de stipulatione Testamentum enim quatenus in se habeat supremam voluntatem essetam Iuris Gentium, quam Iuris Civilis quatenus vero sit justa voluntas, id est, certis constans solennibus Iure civili prae eriptis, eatenus esse Iuris Civilis, non Gentium. Stipulationem, quatenus in se contineat conventionem, non tantum esse Iuris Civilis. sed Sc Gentium. Sed quatenues sit contractus certis constans solennibus esse Iuris Civilis, non Gentium Hla tamen etiam observandum. I. potiore sive ab eo, quod in re maximas partes continet, sumi denominationem teste Cicerone de nibiu de a DA notatur ad i. io quaeritur. Dict desar. hom. II. Observanda est ad hane rem praeclara Vlpiani sententia in . Ius Civile tu princip. D. de iustitia 2 ure.
Sed videamus tertio loco, quibusnam competat Ius potestatis patriae , vel non. Breviter Competit iis, qu labent Ius civitatis; quidem maribus tantum non foeminis. I. Civem appellatione excludimus peregrinos. His enim non competit, ut ex superiore Plinii epistola didicimtis. II. Cum dicimus, maribus tant im competere patriam potestatem, hoc volumus, Patre Avum paternum,&caeteros ascendentes habere liberos uisu potestate Contra non habere matrem, non avum maternum, caeteros per sex minam ascendentes. . qui
itur. Ita Instit. de Adopt. 9 caeteri. Insit de hered.
persectior oemina, de majorem habet auctoritatem prudentiam , con- idue copiam quae in hae potestate omnin requiritur in flamina verb
hi I fragilitatem in non potest Nec tamen idcircb minor pietas
106쪽
ae reverentia matribus a liberis debetur l. supra dictis,quibus minc addo etiam . . Cod. de patri potest ubi praeses provinciae jubetur etiam cogere filios ad evhrbendam matri debitam reverentiam. Aliud enim est pietas, aliud potestis. d. l. . D. decur uri tibi eleganter Vlpianus pietatem parentibus aequam deberi, etsi inaequa lis est eorum potestas: quae verba si quis ita velit intelligere, quasi aliquam saltem potestatem tribueret Vlpianus etiam matri in liberos, licet non tantam quantam habet pater, is longissime aberraverit a mente ICti qui hoc potius vult, aliis locis convenienter, Matri rivo materno nullam prorsus competere in liberos potestatem. Est enim potestas patria ejusini odi res quae impatiens sit consortis, sive Dadi vidua, non nisi in solidum competat. Adeoque illud Homericum, etiam, in imperio domestico valet. QuodveLex eo liquet, quod si simul vivant avus,filius nepos, patria potestas non communicatur inter filium eundemque patrem dc avum, sed soli avo competit tam in filium, quam in nepotem, nisi forte horum alterutrum emancipaverit. Tantum de tertio membro hujus capitis. Quarto sequitur videre quae quantaque vis patria potestatust. Fuit autem ea olim Ionge maxima, multasque complexa pyrtes quas enumerat Dionys Halicarnasseus d. lib. 2. Antiq. ut μιαςυγοῦ, ειργειν, δέσμιον σπυτ Aὶν ἔργων π πχειν, α-ποκπννυνει hoc est,iocis caedere,ergastulo includere,vinctum habere ad opera rustiea, occidere. Addit deinde Neque hic finem fecit Romanus legislator, sed de vendere filium pater permisit. Et notabile est, quod patria potestas non tantum par&aequalis fuerit potestati herili in servos, sed in quibusdam etiam major. Ut ecce servus semel a Domino suo venditus, deinde libertatem consecutus erat de manebat sui juris αυlεξία - At filiussam a patre venditus si liber dimitteret ut ab emptore, rursus recidebat in potestatem patris, de post tertiam demum venditionem plane exibat ex potestate, de sui j iris fiebat teste Dionysio dicito loco, ex
quo id etiam Rae vardus annotavit, tis cap. 3. Addendum est autem superioribus Ius exponendi filium sanguinolentum, sive recens natum, S ut Iuvenalis ait, adhuc a matre rubentem. Qua de re videatur is C. de in f exposac C. Theod. de Expos. Quod ius etiam Athenis receptum fuit teste Aristophane in F.inis, ejusque icholiaste Ejusq; uris vestigia etiam sunt apud Comicos Latinos, ut Terentium , Andria dc heautontimorumeno. Et apud Apuleium X Metamorph. Adjus occidendi, seu vitae necisq; patri competens quod attinet, valde id diu duravit Nam Viceroni d Augusti, Neronis, de Claudii aevo viguit, ut videre est apud Valer Maximum lib. s. cap. 8. Salustium in Catil. Dionem lib. 37.
sor. Senecam de Clement. lib. I. cap. I .ct Is Suetonium an Claudi cap. Is Senecam 3 de bene cap. II. Item aevo Papiniani, i md etiam ulterius in usu remansit: sublatum ut vult Theodor Maccilius cap. q. demum a Diocletiano quo mamis etiam vendendi potestatem ademit patribus. I. a cod. de pati . qui ι.suum
107쪽
IN XU. EB LEG Es. 77d raxit Iint, sitiat, qui etiam post Diocletianum remansiste voluint,ayg.L2 Cod. 7 h. de liberal caul uae qua sumpta est l. ultim Co M. Iustin. de pati . potes quarum duarum legum inter se collatio docet, Tribonianum mutati e tempora. Nam Constantinus Magnus mira senti loquitur patribus quibus Ita vitae necisque pol fas pernissae t At Tribonianus utitur praeterito imperfecto imo addit in stuperparticulam olim quae non est in Codice Theodosiano, hoc est , in sonte dich. l. ultim Sic enim ait Patrabm Ius vitam liberos necis . potestas olim erat permisa. Similem interpolationem Triboniani animadvertere licet apud Paulum in l. i. in uti in v. D. de lib. pos here . in itur vel exhered Nec obstat inquit ICthis nempe ei quod dixi, filium familias Sessuum heredem olim etiam vivo adhuc patri quodammodo dominum sui ille, proinde continuationem quandam dominii hie esse , quae faciat ut nulla videatur hereditas utile quod licet eos exheredare. Respondet sibi ipsit quoi 2 occidere licebat Argumentatur ICtus a maiori ad minus hoc modo Patri licet quod plus est, nempe occidere filiam fjure potestatis patriae. Ergo exheredar quod minus est. Et usus fuerat Paulus tempore praetenta, occidere licet. ilia vero hoc non congruebat moribus temporum Iustiniani, idcirco Tribonianus mutavit praesens verbi licet in praeteritum licebat. Locum eum propterea quoque libenter adduxi, lula ex eo discimus,Exheredationem paterna quae nota dicitur a Ctis,quia scilicet ignomini quadam astici si lium exheredatum, de fulmen paternum a Quintiliano cillia unam ex partibus hujus Iuris potestatis, quo de agimus. Quod si quis causas ex me requirat, cur tantam Romani esse voliterint vim potestatis patri ,respondebo verbis erudiatiIimi amplicii, cuius ad hanc rem praeclarus est locus in Comment ad Enchirid Epictet pag. 62. b.:n ex inphtra Veneto, qui, Latine si vertas, sensum hunc habet Veteres Roma torum leges, tum excellentia natura considerata, ct laboribus, qatos lier a Usa parentes captant, ii etiain e consilio, uti ero omnino patria potestati su i erei; t. et iraturali parent terga filios pretate, tendendi illos,si vel en potestatem dedere p.:rantibus, is occiden et Videantur etiam Ambrosius ib elend. ltiberor. Hie tamen illud observandum, quamvis patri jure potestatis tuae dicatur eo in petere acultas filium occidendi,quod quidem, ut modo demonstravi, etiam ad Constantinum usque m p. duravit qUt primus religione Christiana munivit Imperiit , ut alibi de eo Iustinianus loquitur tamen id non debere sic accipi,
in filium, qui pietatem ipsit debitam non agnoscit, ut jure potestatis eum castigare possit, sed si in pari contumacia perseverari filius, ut atrocius aliquid in eum pater statuere velit, sive acriore medio uti cogitet, tum jubetur eum pater offerre praesidi provincia aliive magistratui, qui quidem ad nutum sive arbitrium psius patris sententiam dicturus sit. Quod pulcherrimum rescriptum plane congruit eum jure divino. Nam S DEu ipse permisit patribus Deuteron. at ut liberos
108쪽
contumaces possent addiicere ad Iudices, ac petere ut punirentur. In altera lege,ite eum quidem filium pater oecidere privata auctoritate potest impune, quem cum noverca adulterantem deprehendit Et scribit Marcianus quendam patrem is se ab Imp. Hadriano in insulam deportatum,qudd filium adulterum novercae ccidisse in venatione noni in iure patris, quam more latronis chajusdam . Additurque ibidem nobilis sententiaci Patriam potesatem non ii atrocitate, sed inpietate conuere debere. Ex quibus omnibus intelligimus quamvis parentibus&lege Regia&Decemvirali uim mavis potestatis concesta sit, tamen magis ad terrorem liberorum eosque in Gio reditus continendos id te constitutum fuisse quam quod vellent legislatores, etsi enem atque esti lani Quandam licentiam ipsis competere, qua pro sua libidine abuti possent. de Iure necandi. Ad Ius vendendi quod attinet, id quoque tandem restrictum est per constitutiones principum, ut videre est in L i. r. C. de patrib. qtusl.suos disr juncto tit. C. Th. similiter concepto. In summa Diocletianus quidem, cum collega suo Maximiano omnem omnino venditionem liberorum patribus prohibuit, adeo
quidem ut nequidem in ignorantem emptorem eorum dominium transferetur. d. l. Eadem lege Malios alienationis modos Imp. sustulit, ut d mationem, ut oppignerationem. Sed Constantinus'Magnus i. a. eod. tit anicam addit exceptionem, videlicet ut liceret patri propter nitri iam paupertatem egestatem vendere filium vel filiam,victus ex eorum pretio comparandi causa neque tamen temper&indistincte quosvis sed sanguinolentos, ut ait Imperator, sive, ut Iuvenalia loquitur, ad huc a matre rubentes, hoc est recens iratos. Eius autem venditionis effectus non hic est , ut emptor irrevocabile dominium in persona sic empta. consequatur; quasi servum quempiam comparasset,aut mancipium quod potest, si ita velit, in perpetua servitute retria ere sed eum aut is,qui vendidit, aut venditur
se ipse,aut alius quilibet pro eo interveniens, potest liberarevi ad pristina ingenuitatem reducere, vel pretio oblato, quanti scilicet venditus est, quod est loco pretii nam revera pretium hic nullum est, cum libertas res inaestimabilis sit vel alio mancipio pro eo dato, sive permutatione facta dict. l. r. Cod de patr qui sit diser. Ratio, qua movisse videtur Imperatorem ad hanc exceptionem, qua permitterethoe casu distractionem liberorum, id est venditionem sic alibi quoque distractionem significat venditio, ut in titul Codic de diser. enor. 4 8. svoluntate. Cod.de reis vendit. est. I. Quia necessitas durum telum periculum famis,quae plane est intolerabilis hoc suasit. II. Quia crebrae erant infantium expositiones&abjectiones, de quibus sitit. Cod. de infant. expos&Nov. is 3 ubi Cujacius, de dixi in Expos Method. Nove . Solebant enim patres abjicere liberos, ut misericordiam, qua ipsi carebant, apud alios invenirent Tolerabilius itaque visum est Imperatori, permittere venditionem. Oportet enim minima de malis eligere,&minus malum in comparatione majoris videtur quodammodo bonum esse.
Porr D. Basilius Magnus in hexaemeron eloquentissime egregia hypotyposi
atque prosopopaej dcscribit hujusmodi patres, qui necessitate semis adacti tib
109쪽
IN XII TABE LEGE s. 79ros suos vendunt cujus verba etiam usurpavit Simon logotheta orat de Avar. Et S. Ambrosius quoque in Hexaem ut alia multa ex Basilio mutuatus est, ita hune quoque locum expressit. . Denique Impp. Valentinianus, Theodosiis , de Arca diu in I. an C. These patrab. i L itur in eo derogarunt d. Constitutioni Constantini Magni ut etiam sine enumeratione pretii ita legendum non remunerationem pristinae ingenuitati restituerentur, qui sic per venditionem parentum miseranda fortuna oppressorum in servitium adducti essent. Rationem hanc addunt, quia servitium ingenui etiam minimi temporis spatio satisfecerit. Quae ratio an idonea sit, dubitare liceat, quia certe ab infante recens nato nullum potest praestari ministerium vel servitium. Deinde an non injuria hoc modo assicitur emptor, praesertim qui justa ignorantia ductus talem emit Sed ex ea Constitutione nihil in Cod Iustiniani relatum est. Itaque eam mistam faciamus. Illud quo ue adeste tum venditionis paternae filii se in pertinet, quod peream non poteratiliola milias vendito eripi status ingenuitatis hoc est,filius licet
venditus&per venditionem redaci us in servitutem emptoris, tamen non amittebat ingenuitatem, sed ab emi tore manum illus pstea erat ingenuus, non libertinus Q ita in re melior est conditio filii tam quam servi. Nam servus permanumissione .nit liberimus Filuis manum illius redit ad ingenuitatem, quae interim dum in servitute fuit, quasi in suspenso erat. Ita Iacob Raevardus cap. s. interpretatur l. ulti . Cod depair potestat, Eumque, tacito licet nomine, sequitur Theod. Marcilius c. ip. s. Qui tamen aliorum ante se interpretum auxilia sculnea fatis superbe alias appellat, ct extenuat ac contemnit. Vterque libertatem Constantino usirrpari existimat pro ingeir: itate ut Malibi ter ri. Dict de statu hom. Q. - . D. deliber caus Papud Patulvm .sentcnt. Titul. i. Cum caeteroquin libertas latus pateat urim ingenuitas. Nam libertinae conditionis homo, etsi libertate fruitur, tamen ingenuitate caret cum ingenuus sit is, qui statim ut natus est Iiber est, init tit. In litui de ingen In quo jure filii familias, duo sunt, quae ut satis nova mira notare liceat: num, quod qui poterat vitam eripere, non poterat tamen ingenuitatem adimere atque ita cui concedebatur quod pliis est, denegabatur id quod minus est contra Regulam Iurissu radicta Non debeti de Reg. Iur Alterum quod ei qui in servitutem non dubiam re laetus est ut est apud Quintilianum ti b. . . IO. θ lib. . . . dicatur, tamen non esse adempta libertas, id est, genuitas. Sed hoc fit propter spem manumissionis Nec minus mirum est de tertium,de quo supra quoque monui ex Dionysio Halicarnalieo majorem Ceilieet fuisse patris potestatem in filium quam domini in servum. Hoc legislator patri licere volui, inquit historicus ut non semel, sed iterum ac tertio pecuniam ex venditione filii conficere posset maiorem ea re patri in filium potestatem lar giens, quam domino in servum. Nam servus venditus si qua ratione liberta tem reperit, liberum in posterum est At filius a patre venditus, si sorte libertatem adeptus esset, recidebat in potestatem patris. Imo etiam iterum si venditus ae litaber factus esset, servus iterum suo sebat patri ut ante, donec tertium venditus, pla-ii a patre liber fieret Videatur etiam Vlpianus lib. LRegu tit io ubi ipsa verba
110쪽
leg. XII tabb. referes: Si PATER Fi Liu M TER VENuM Duu Iet vulgo venundarit,pro quo su venundavit Fi Lius A PATRE LIBERE . Deinde reliquae partis sententiam refert Caeteri autem liberi, praeter filium tam masculi qua informina una mancipatione manumissoneque sui juris sunt.
Theodor. Marcilius eius partis haec verba suisse putat cap. 2s. LIBERO CAETERO SI UENu Duui T, Sui Iunis SumTo. Qua notabilis erat
differentia inter filium & caeteros liberos. Ratio disterentia videtur, quia filius patri conjunctior quam caeteri, Atque haec de vi patriae potestatis ejusque parti-b ista 'enus ubi non omittendum, quod patita potestas in illis causis, quae sunt j tuis publici, cesset&quas conniveat. V. G. filius familias sit magistratus, ut praeclara hac de re extat disputatio apud Gellium lib. 1. Sic in Castrensi peculio filii familiarum funguntur vice patrumfamiliarum, id est pro eo habentur ac si sui ju
Restat ultimo loco ut videamus quibi modis hoc jus extinguatur vel amittatur,d filiussami l. patria potestate liberetur. Fit hoc. morte illius qui in potestate habebat, cum distinctione tamen, quam traditam p. initio titul Insitat. cu b. mo jus patr potest oli'. ex Vlpiano repetitam . . di t. tit. o. in fragment. II. Deportatione alterutrius, h. e. vel habentis vel habiti in potestate. .cum auitatis. Insit dict. It ct Vlpian. si patri. d.tit. X. Vbi vocat interdictione misi etiam per deportationem fiat quis peregrinus, hoc est, ut Iustinianus interpretatur,
quia eo modo tollatur ex numero civium Romanorum meque autem peregrinus civem Romatrum, neque civis Romanus peregrinum in potestate habere pos sit. Diversa causa est Relegationis, quae chim redimat his civitatis, non adimitqtioque jus patii a potestatis. Itaque relegati in insulam, in potestate sua liberos retinent, teste Marciano l. 4. D. de inter . ct releg.&Imp. in . relegati Infit quib. mod.jus pati . pol. sis. Videatur&Vlpianus mi I . relegatus I. I. magna disserentia. D. eod. tit ubi differentia traditur, inter deportationem c relegationem riuomodo Ovidius inter Exulem , relegatum discernit:
quippe relegatus, non exul dicor abiss0 III. Solvitur potestas patria, captivitate vel habentis vel habiti in pote state salvo tamen jure postliminii. f. . ab hosibu Insit dict. it Vlpian. .s pater
IV. Per dignitates quasdam : ut patriciatum, Γpiscopatum, Volim in augurationem Flaminis Dialis, capturam Virginum Vestaliumci ut videre est apud Vlpianum d timo or ultim. Iustinianum in .)ilius m. Insiti t. d. t. Item l cov. 8 I. cap. I. 9 cap. . Nov. 223. Desanctifimis Clericis ubi taliae quaedam diagnitates enumerantur, quae similiter illis decoratum eximunt patriae potestati: ut ita. 3. sit livss quadantenus sit derogatum. V. Per emancipationem solvitur patria potestas, hoc est trina mancipationes ii in