장음표시 사용
91쪽
IN XII TAE B LEGE s. INon habuerunt autem hoc loco Decemviri ante se exemplum in Solonis legibus quod imitari potuerint. Solon enim nullam in parricidam legem tulit, aut pinnam constituit, non quod putarint id nullam poenam mereri, sed quod non pi taret quenquam futurum tanta immanitate, qui id admitteret, vitam eripiens vitae hae auctori. Cum enim esset interrogatus quare nullam poenam constituis set in eum,qui parentem occidit let,in hanc fere sententiam respondit ut est apud
Ciceronem , Orat pro S. Roscio Amerino.
De poena parricidarum ideo non est , quod hie multa dicam, quod nota ressit de culeo sive sacco cor iaceo, cui insuebantur vivi, una cum impiis aliquot animalibus, inqtie mare vel profluentem abjiciebantur: leti possit ex Insit. d. loco, itemque Cicerone pro S. Roscio. Illud notabile, quod accus ille sive culeus aliquando ex corio lupino consectus fuerit, ut ex Cornificio discimus, nimirum quia lupus ex numero impiorum de crudelium animalium Inde Ovidius
A lupus 2 turpes instant morientibus ursi,
Et quacungi inino nobilitatefera eli Observat etiam Val. Maximus lib. i. c. i. n. is Tarquinium Priscum Romanorum:
Regem simili poena olim affectis quendam M. Tullium Duum-Virum, quod secreta quaedam sacra civilia evulgallet Culeo inquit Valer. insutum in mare abjciis fit quesupplicii genus non multo post parricidu lege irrogatum e t. Vulgo ibi
recentio reseditiones, omittunt negationem. Sed in veti membranis,&, et t. editionibus negatio redii iis adest, ut docet Marcilius, ut verba illa non multo potit, referantur ad L. XII. Tabb quae post reges exactos latae sunt: non autem, ut vulgo putant, ad L. Pompeiam. Addit deinde Valerius, Iustissime hoe factum ouod scilicet eandem poenam Decemviri irrogarint parricidis, que in religionis violatorem erat a Rege Tarquinio usurpata Quia inquit, pari vindicta, parentum ac D EORVM violatio expianda est. Nam is parentes nostri Deorum nobis loco sunt Indeque parentum fratres, nempe patrui avunculi, a Graeciso D sunt appellati q. d. divinos q)ia est pulcerrima observatio Simplicii in comment.ad Epi-
Claudam hoc caput loco ex Isidori Glossis adscripto , qui culeum vocat tunicam. Cul , inquit, anicas ex parto in modum crumenafacta,quae linebatur a publico itale endum. interpretandum carnifice, quem Graeci, ut Plato&alii eadem figura ocant , mιν vulgo male ibi legitur populo piceo bitumine, in qua includebantur parricidae, cum finia evente gallo insula mittebantur in mare,ct contendentibus interse animantibus homo majoribus panis afficiebariιr. L. Casaubonus ad Suetonu Augustuu cap. reprehendit Isidorum, quasi confuderit nimis imperite culeum cum tunica illa, de qua Senecae epistol. - dc Iuvenalis Sat. S. Ite ni Tertullianus lib. ad martyres. Erat ea tunica. quam molestam vocat Iuvenalis, piee de bitumine illita, ut tanti magis arderet hisce flammarum atq; incendiis nutrimentis. Sed Theod Marcilius contra Isaacum Casau bonum vindicat Isidorum: crimine¬a imperitiae. Ego etsi Marcilium recte sentire de pro Isidoro propugnare, puto Illud tamen non probo quod Mita amarulentia in optimum vi-
92쪽
rum invehitur, quasi cui culeus sit molestus, id est caput vino Merapula repletum Idem Marcilius apud Suetonium cap. s. in Nerone pro ascopera putat legendum
cora, atque ita culeum sive ut rem parricidalem vocaris quia nomen etiam extet in Glossiet utros a iura, cora, ἀαοπυnni Narrat historicus, inter caeteras contumelias, hanc quoque Neroni parricidae, qui strem hiam Agiippinam interemit, unde Iuvenalis in eum sic fecit Cuju supplicio non debuit una patrara Vipera, non serpensuum, non cutim unus: q. d. mille mortibus dignum triste monstrum hominis illatam fuisse quod collo statine ipsius cilcopera fuerit alligata, cum hoc tit. Ego quid potui Sed tamen chleum meruisti. Introducitur nimirum per prosopo poetam loquens ipse uter appensius collo statuae in p. Neronis, S dicens, se quidem nihil deliquisse sed quia Nero parricidii poenas promeritus sit, se etiam ipsius causta in inare abiici ac submergi debere quamvis innocentem. Ita .enim ille Suetonii locus est accipiesadus.
SV hoc capite duas conjungam leges quarum una est de veneficio, altera de
incantatione. Et de veneficio quidem ideo proxime post sicariorum marricidarum eri mei quia non miniis laoc grave est, quam illud imo gravius est veneno extinguere hominem, quam gladio occidere ut ait Antonius in l. I. C. de malo. mathem. Hi ne in L. Cornelia de sicariis, etiam omprehensus fuit is qui venenum vendiderit, habuerit, necandi hominis causa , teste Marciano in Li. f. i. ct l. in pr. I.ss ad L. Corn. descar. Fuisse autem in XII. Tabb. quoque multo ante legem Corneliam comprehensum de veneficiis,apparet manifeste exl. 236 qui venenuiv .d.ITS. quae sumpta est ex Cai commentariis ad l. XII. labb. ubi explicat cur venenum malum dicatur, nimiru quia etiam aliquod sit venenum boanum, sicut etiam apud Graecos φαρμακον quoddam est bonum ac salubre,quoddam malum, quod probat auctoritate summi Poetarum Homeri. Conferantur d. l. 3.*.r. adjectiost .ad L. Corn.de scar. ubi Marcianus similiter veneni nomen medium eis di cit, Et rursus idem Caius in l. 3 s. quo saepe . ,. 2 reneni malisses contrab. empl. Sic Cicero in oratione pro Cluentii qua venenum malum iecerit, c. chim autem jam supra
dictum sit, homicidii, quod telo .g. perpetratum esset, poenam sui sie capitalem ex XII. bb dubitandum non est, quinin is qui veneno hominem sustuliste capite plexus fuerit a Decemviris quia, ut dictum, plus est veneno extingues e,quam gladio occidere.d.l. I. Vnde&Plinius lib. I 8. c. I. scripsit venenum ferro nocentius este:
de ideo veneno necandi us Praesides habere negantur ab Vlpiano l. 8.j. .ss e poen. Non est, inquam, haec civilis & legitima poena. Sequitur de Incantatione quod inatum carmen Xviri appellarunt. Omnibus
93쪽
IN XII TABE LEGE s. 6 autem seculis homines extitisse curiosos&rnalevolos, qui ineantationibus suis maxima damna inferrent vel hominibus aliis, vel animalibus vel frugibus ae segetibus, notius est quam ut probare debeat. Ac legi hae de re possunt qui de sagis,& magis irae litigiis daemonum cripserunt; qui quidem satis multi extant,ub ierus, Ioli Podii ius, Augustuans Lei cheimer, Ioli. Georg. Godelm annus, Nicol. Remigius C. Lotharingus, qui quasi 'oo. personis de magia, qui sitis c punitis magnam sibi experientiam collegit, ct tres libros scripsit Donon 'latria. Quibus accedat etiam Calp. Peucerus in tibb. de Divinationibus. In primis autem multi audiores mentionem fecerunt illius maleficii, quo segetes&fruges aliente ut excant bantur, vel pelli elebantur ac transferebantur alio, sive in alium agrum ex eo in quo fata de natae erant. Videatur Apulent apolo ia ubi im redundasfugurabile cebras vocat ' Seneca lib. q. natur quae . . . Item Plinius lib. 28. c. r. I idem Lib. 8.
6. ubi elegantem historiam describit Caij Furi Craesimi, qui magna gravabatur invidia ae suspicione quasi fruges alienas veneficiis pellexisset, tam tamen agrum suum non nisi labores industria sua Miamiliae excolendo fertiliorem reddidistet. Lectu sane dignissima est hiltoria. Videatur de S. Augustinus lib. 8 d civit. DEI,
cap. s. Tibullus I. LI. 8. Cantus victui, rures deducit ab agris, Cant tuo tratae detinet angu iteroc. Cirtuso eriuri u lume deducere tendens,
Et faceret si non ara repissasonent. 2c. Memorabiles quoque sunt versus Ovidii lib. . Eleg. 6. Amorum. Carnune sac res seriles vanescit in herbass Desciunt se Caim inefotrita aqua.
Issi cibus glandes, caAtatas ritibus uva Deci itis nutro potira movente . alint.
Sic apud Petron Arbitrum gloriatur saga quaedam de seipsa:
Et veru is Anticiuae Comoedia de stragibus, ait hac at illa transferi
Cum limur lio Scrimen adeo crebrum ac frequens estet Decemvira illud ius testibus ζohibuerunt, e quidem tam excantationem frugum , quam traductio em ex uno stando in alium, quod vocaba tripclli resta ictu. Vtrumq; enim parites noxium est,&excantare fruges, id est Hecare seueXtilague se sui S incantati ni
bus magicis atque asticere ut exarescant egetes Si licere sive traducere alio. Ex verbis autem d. Legis Decemviralis tantum haec tu persunt fragmenta siti MALuM CARMEN INCANT A si T: Qu FRUGE EXCANTA si T item N sve AOENAM SEGETEM PELLEXERIS. Prima particula generaliso orohibens omnem incantationem sive μὶ libet incantamenta carminum, ut vocat
94쪽
orat Plinius d. lib. 18. c. r. Altera pars specialis est prohibens exeantationem frugum, id est extractionem sive exsiccationem, citius meminit Seneca d. libr. q. Natur Quae . cap. 7. Apud nos, linquit, iis XII tabb. caretur, ne quis altenas fruges excan-
rasit. Tertia parte, quae item specialis est , interdicta fuit traductio sive translatio segetis alienae, cuius meminit Servius additi locum Virgιlti Eclog. 9. Augustinus lib. 8 decipit. D SI cap. 79 Sed sient in proli ibitione quidem huius criminis per Decemviros facta latis constat ita de poena quam eidem irrogarint, parum liquet. Neque enim hanc auctores supra dd. expresserunt, nuda contenti mentione ipsius prohibitionis, Plinius tamen lib. i8. c. memoria prodidit, frugem aratro quaesitam furtim πι-ctu pavisse, ac secuisse, puberi XII. Tabulis capitale fuisse suspensumque Cereriirecari jussiisse gravius quam in homicidio convictum impuberem praetoris arbitratu verberare, noxamque duplionem vel duphone decerni. Constitutionibus vero principum divinandi curiosus sive artibus magicis deditus , supplicio capitis feriri jubetur gladio ultore prostratus ut est in constitutione Constantii δ Iuliani l. s. nemo aruspitem C. de male c. ct mathem. idemque Impi'. in . 6. multi C. d. t. ajunt, feralem pestem debere absumere ejusmodi homines, quos vocant natura peregrinos, sicut etiam ab iisdem Impp. appellatitur; humani generuinimici, in
L es secommunissalutis hostes a Valent m. dc Valente in . ult. C. d. t. Nostris moribus qua poena incantatores S magi asticiantur, peti debet ex constitui Crim Carolis artita io'. cibi additis auctoribus a L. V. Georgio Remo nostroci paraphrasi Latina. iii autem juris sit de illis, qui magicas quidem artes callent, veruntamen iis nemini nocuerint, vide ibidem.
stum carmen aliquando significat incantationem seu carmen magi eum : Aliquando id quod in alterius injuriam sive contumeliam est compositum. De priore genere cum dixerimus cap. praeced. suadet ipsa nominis cognatio, ut proxime nunc subjiciamus legem XII. Tabb. de hoe altero mali carminis generes, quod carmen famosum , item libellus famο-siudicitur. Est autem celeberrima haec lex, cuius multi meminere auctores de quibus aliquos in medium producam. Cicero lib. q. de Rep. referente hoc fragmentum S. Augustino lib. a. de civitat. DEI. cap. 9 Nostra, inquit, contra XII. Tabuia , cum
95쪽
deatura idem Cicero Tusc. i Arnobius lib. s. advers. Gentes Carmen malum conscribere, quo fama alteritu coin quinetur. vita Deccmviralibus scitis eradere noluisitu pu=re. c. Horatius Epist ad Augis.
Panath lata, Ma olitae no et carmine quenquam
Describi, Vertere modum formidine fustis. id est, metu fustuarii supplicii. Sic enim interpretatur Porphyrius: Dὸ inquit, tota uarium suppliciuin coinstitutum erat in auisorem carmini Infamiam. Cornutus quoque ad I Sat)r. Perlii annotavit similia Lege XII tabb cautum esse, ut fustibus feriretur,qui publice invehebatur, quem Cornuti locum etiam allegat Cujacius in Not seu interpretat ad Paul. lib. s sentent tit. q. g. 6. In uriarum ver lege XII tabb. Nam de Paulus ibi legis nostra mentionem habet. Idem Horatius
lib. r. servi. sat. Si mala condiderit in quem quis carmina, jus csi Iudicium' Videatur quoque Festus in verbo occentast. Verba legis ad hunc modum, concepta Decemviris fuisse videntur Marcilio, cap. Si ais OCCENTAsIT MALuM CARMEN, SIVE CONDI Disi in o D INFAMiAM Axi T, FLACI TruM V ALTERI, CA
Fuit ergo capitale supplicium a Decemviris propositum auctoribus malorum seu famoiorum carminum. Et quidem fustibus ad necem caedebantur,quod fustuariunt, plenius supplicium fustuarium dicebatur. Hic notanda est Iuris mutatio silceesito. Nam postea per L. Corneliam de Injuciis, vel potius SCto circa eam legem facto, mutata est poena capitalis sive ultimum supplicium, in pu Dam infamiae, ut scilicet intestabilis ellet. l. y. .io.si quis librum C ,.seq. D. dein-Dr.de quo SC. etiam est in l. 6. in princ. D. d. t. Deinde Augustus Imp. cum ne ipsi quidem parcitum, sed libelli famosi in eum in ipsa curia sparsi essent, etsi ne ex pavit, nee magna cura redarguit, ac ne auctores quidem requisivit, tamen in posterum censuit cognoscendum de iis qui libellos aut carmina ad infamiam culti. iam suo alienove nomine edidissent ut scribit de eo Suetonius liba c.ss. Quo inoco duplex notanda est obiter emendatio. Nam cum apud Suetonium legeretur de iis qui libellos aut carmina ad infamiam cujuspiain sub alieno nomine edant, id sic emendandum videtur, ut proverbissi bali ni nomine, legatii suo alio ore nomiηe: Quia scilicet nihil intersit, suo an alieno, vel etiam sine nomine, dummodo de auctore constet, famosum quis carmen ediderit. Semper enim ex lege in testabilem esse juberi. Altera eodem in loco est emendatio, ut pro ct redarguit, legamus, nec redarguit. Hanc sibi adsci ibit Theod. Marcilius Satis enim arroganter, Fides, inquit, mea lectioitio tam illis verbis, quibus perstringit IS. Casaubonum tigit ibi Criticatu aciem illud , ut redarguit. Cum tamen C
fati bonum insui animaduersonibus ea varietas lectionis minime fugerit. Testat tur
96쪽
tur enim in nonnullis Codicibus esse nec redargyit Eique favere videri sequentia. Sed Marcilius etiam alibi suum stipercilium satis prodit. Sicut autem Augultus magno animo sere contempsit libellos famosos contra se sparsos ut modo dictum ex Suetonio ita Tiberius films adoptivi patris sui Augusti exemplum aemulari studuit, de quo Suetonius lib. 3. c. 28. Adversus convicia malos rimores famosa deseacsuis carinina firmus patiens subindeba at in civitate libera i guam mentesque liberas esse debere. Quae duo memorabilia exempla Ilustrare pol- sunt .un C squis Imp. male dixerit ed haec quasi in excursione quadam , occallone Iuris, quod, Suetonio teste, Augustus in auctorem famosi carminis constituit. De citius poena nihil certi constat. Sed puto arbitrariam seu extraordua artam ful-se. Tandem in hoc crimen facta est constiti itio ab Impp.Valentiniano Valente, quae extat in i uni c.C. defamos libest ubi dicitur, capitali sententia subjugandus etiam is,qui ab alio inventum famosum libellum non aboleverit. Habetur enim
Quid moribusnostris circa hunc articulum observetur, videre licet in Constit. Carolina arti c.tio de ibi in paraphrasiat additionibus Georg. Remus. Notetur hic obiter sustuarii divisito, quam tradit Marcilius ad hanc . Fustuarium aliud est paganicum aliud militare: utrumque capitale, mortem scilicet inferens, aut monitorium duntaxat seu reditικον seu castigatorium Paganicum sustuarium erat,quod non militi infligebatur bacillis seu virgis fascium,quos magistratui praeserebant lictores Militare erat, quod militi infligebatur, non virgis non bacillis, sed vitibus, de quo videatur Polybius lib. 6. Florus Epit Livianacet. 17. Plinius, atque Cicero Phil . ..
Est etiam incendiariorum grave crimen, non minus quam vel Homicidii, vel Veneficii, vel Incantationis. Ideoque recte fecerunt Decemviri, quod hoc quoque non intactum reliquerint, ut discimus ecl. 9. qui aedes D. deincend ruin. naus quae est desumpta ex lib. . comment Caij ad L. XII. labb. Qitibus verbis concepta lex fuerit, non satis liquet. Suffciat nobis, quod sciamus mentem legislatorum quae exsequentibus constare potest Qtii DEs, ACERVuM-
Duo distincta fuisse legis capita apparet. I. de Incendio doloso. II. de Incendioeulposse, ut sic dicam,sive ex negligentia orto.Dispar etiam utriusq; poena fuit prioris,
97쪽
IN XII TABB. sors. 76ris, supplicium ignis Posterioris verb, restitutio damni vel ob inopiam, castigatio verberum. Sed singina etiam accurati iis examinemus. Ait Lex. Qii AEDE s.
Edium appellatione quid contineatur, explicat ipse ejus, nempe quaelibet species aedificii. d. L9. in s. Quod addunt in eadem Decemviri ACER vuMv FRu-MENT Iux TA Do Murus Pha I u , puto eos respexisse ad id, quod erebrius contingebat,sicut solent leges de eo ferri, quod fit ut plurimum, teste Theoptarasto l. . . seqq. D dest. 9 L . in . D spars her. pet. Cum autem Romani veteres magna ex parte ellent agricolae sex quo legimus in historiis Romanis quosdam etiam ad amplissimos magistratus ab ipso aratro vocatos . non inconveniens ipsorum moribus fuit, habere acervos se limenti prope aedes suas positos sicut nostro quoque seculo videmus rusticos habere alicubi sub dio magnos frumenti
mulos, non in horreis reconditos, sed stibulo,in stramine,nondum pertriturationem excusib .Ea reserat oportuna admodum incendiis, cum nihil citius flammam arripiat,quam stramen Vbi igitur maximum erat periculum, ibi maxime occurrendum Legislatores existimarunt. Ne quis tamen putet, si quis alias res prςter frumenti acervos iuxta aedes positos combussiiset, eum hoc facinus impune patravisse Iino etiam hunc sua manebat poena Eadem quippe ratio est tam aliarum rerum Incensiarum, quam acervi frumenti combusti. Vbi autem est eadem ratio,ibi idem ius statui debet. I. 32 illud impr. vers. Cum enim D ad i. Aquil l. a. non possunt. in verbi adsimilia procedere. D. de si Cicero in Top.
Sequitur in Lege Si in m P, uia, s que r. id est dolo malo. Paullis lib. sent. tit. . utitur verbo, consulto consuli incendium inferunt. Impp. in . ii C de his qui accus non posi dicunt data opera, ut MVlpianusinu. in D. deincend ruin naust. Hoc enim in vero delicto& crimine quolibet requiritur, ut dolo malo perpetratum sit Dolus autem non est nisi in sciente Notissima est definitio doli ex . . D. de dot mal de l. 7. f. i. dolo malo. D. de paci. De crimine hactenus. Sequitur in Lege de poena ad quam pertinent sequentia VINCTus, VERBERATus in eo relucet vestigium prisci sermonis, qui gaudet asyndetis Vsitatius est addere copulam, vinctu es verberatus. Hoc primo de verbis. Secundo quod ad rem ipsam, notetur hic vetus mos suppliciorum, quo vix quenquam capite puniebant, quin prius eundem vinctum verberibus etiam multavissent. Exempla creberrima in Historiis rerum Romanarum. Servi autem dc vilioris conditionis homines etiam crucem velifurcam ferebant nudi, dum verberibus per vias
caederentur unde frequentissamum servorum convitium, quo jurcfer dicebantur ut notisamum est, ex Plauto inprimis,&Terentio. Quod additur: IGNI NECATOR. Cremationem vocat Pauluam. s. ω.
fit im 1 tibi inter summa supplicia etiam illam annumerat. Visia autem sui. Usti sim alia e poena, ut qui igne aliis dat, na dedisset, ignis supplicium iisti ne
ret Fere enim qua quisque re peccaverit, eadem etiam plectendus est Quae remita tam de instrumentis , delicti extra corpus constitutis vera est , quam
de membris ipsius corporis, quibus quis pro instrumento ad perpetrandum seelus
98쪽
scelus usus est. Nam inter poetiam dc culpam debet esse quaedam commensuratio. urg L Pedius. . . in η. D. deince ad ruin naust ut alibi plenius explicatur. Eandam vero poenam ignis sive cremationis etiam posteriores legislatores retinue-imat, ut videre est mi. 28. Capitalium. 3.12. incend arii. DAep n ubi cum ait Callii ratus Incendiarios capite puniri intelligendum est supplicium ignis eod. .
verbo plerum' viri exuruntur,oarg. . prox praeced. Igni cremantur. Eodem modo
intelligendum quod ait Vlpianus capitu poena plectetur in . io si quis dola insulam D. ad . Corn. de car. Item quod Paul. lib. .sent tit D ult. summosupplicio assciuntur. Nam qui ponit vel assirmat genus, non ob id negat speciem. Genus est capite plecti vel puniri. Species est capitalis sive summi supplicii, Igni crema ri.
Paul. d. lib. s. sint. tit. I . . a. Simul notandum ex d. l. o. quudolo, D. ad i. Corn.
descar crimet Incendiariorum postea fuisse etiam L. Cornelia vindicatum: quod idem discimus etiam ex l. i. in princip. D. d. tit. ex L II data opera Ced..dehu qui accusare non possunt ubi pro exarsu esse fortean legendum , exarsisse. Reperio etiam incendiarios bestiis obieci os si liti miliore loco fuerint Sin autem in aliquo gradu dignitatis vel capite punitos, vel in insulam deportatos . . ultim D de incend .Fridericus Imperator Incendiarios capitis amputatione puniri voluit ut est in ipsius Const. quam reseci Cujacius libr. s. Dudo Sed poena ignis, ut scilicet
vivi comburantur incendiarii, etiam moribus nostris retinetur, comprobata per Carolum V dc procere Imperii inconsit Criin artic Ias. Videatur Clarus . n. quae . 68 vers Incendiarii. Gail. 2. obsar num. 6. Mylasinger cent. 6. observ. 88. Solet auteni pro gravitate criminis interdum exasperari, ut lento igne absumantur Incendiarij, vel etiam fumo enecentur, priusquam crementur. Haec ad priorem legis partem dixisses assiciat. Sequitur de Incendio fortuito.. Fortuitum incendium duobus modis potest dici. I. Illud quod totum a casu for- tuto extitit. Et hoc nullam omnino poenam, sed veniam meretur, imo co miserationem, teste Modestino in .pen.D.d incend.ruin.na . ut alia quoque quorum causam dicimus este vim majorem vel fatum de quibus dixi ad i. 23. coηtrodius D.de Reg. Iur. II. Illud quod videtur quidem ortum habere a casu, sed si peni titis introspiciamus potius . citi pa donegligentia extitit. Si enim culpa non prae-eessisset, non fuisset exortum. Atq; ita Callistratusfortuitam incendium dixit in degata L 28. f. Incendiarii. Exemplum apposui de eo, cui STt Pu LAM INCENDENTIIc Nis Fuci T, sive latius evagatus est, dc vicino damnum dedit. Cujusmodi exeni pla extant in libro Licinii Rufini quo comparatur Lex Mosaica eum Iure et xiii Romanorum tit Ia dc Exod. 22. Item in Legib. Georgicis Iustiniani cap. de Incendio, de in capitulis Caroli Magni lib. 6. cap. zia Sed culpa per quam ignis evadens damnum Sat alteri aut levior est, aut ita lata,ut luxuriae vel dolo sit proxima, ut di stinguit Modestinus d.L pen Hare incendia non puniuntur capite sive non datut
de his criminale seu publicum judicium sed ad civilem disceptationem remi tuntur, sive actionem aedium incensarum, quae species est actionis ex Lege Aquitia per quam damnum datum dupli compendio farciatur. d. leg. 28. capitalium Inrendiarii, vers nainfortuita. D. de paru luncto Paulo in libr. s. sentent ritui. s.crsi. C. de L. at hic ubi quodImp. Alex. de immisso in silvam igne ait, intelligendum
99쪽
IN XII TABE LEGE s. 6 9 inim est, non quidem perdolum sive data opera, sed per incuriam , ut loquitur Paulus, quod ustatius per iegligentiam dicit factum.
Additur tandem indiet. l. 9. Si MI Nus IDONEus IT, LEVIus
A SI I R. in ido eus dicitur a ICtis, qui non est solvendo, ut contra Idoneus qui sol endo est. Evius AsTiGATOR, scilicet verberibus. Est nim regula rais qui poena am pecuniariam egentes eludunt, coercitionem extraordinariam inducendam elle. l. i. , ult. D. de paenis' ni de in Iu vocando. l. 6. C. deserv.fugitiv. Sed hae e regilla limitatur, ut tantum procedat in causis poenalibus, non autem in pecuniariis ive debitis. Nam ubi nullum est crimen sive delictum, ibi non solet, qui solvendo non est, coipore luere, ut Balduinus admonet ad XII. cap. c. r. Verum cum hac civili actione . Aquiliae, sive aedium incensarum, concurrit etiam quandoque extraordinaria animadversito praefecti vigilum in eos,qui negligentius ignem habuerunt, ut scilicet jubeat eos fustibus castigari, vel severa interlocutione comminatus fustium castigationem remittat, teste Paulo l. s. g. r. M u. D de . pro igitum. Conser .i id de peric ct comm rei νenditae. q. . quo occidit. penuit ad L. Aquit. Hic obiter quaeri potest,quid sentiendumst de illo quarundam regionum more, quo exorto forte alicuius culpa incendio, quo viciniae damnum fuerit datum inquiritur in eum, cuius negligentia ignis evagatus damnum dedit, de reprehenius in medias flammas privata auctoritate sinesti epitu figura, quod dicitur, t dicit, sive indicta causa conlicitur. Et hie mos plane barbarus proindeque abrogandus est, sicubi receptus fuit. Ad hoc denique argumentum de Incendio, potest etiam illud notari, quod est memorabile: Si quis justo metu duetus, ne ad se ignis perveniret, qui jam ardebat in vicinia,cedes vicinas interciderit aediispavetit, incendi, arcendii luariam defendendarum gratia, cum aliter eas tueri non pollet Hune neque interdicto Quod vi autelam, neque legis Aquiliae actione ad damnum victino datum sarciendum teneri. Neque enim injuria hoc fecit, sed sui talendi gratia. Et hoc CelsusICtus primus ita constituisse memoratur ab Vlpiano in l. 49. quufumo. g.I. D.ail. aquil C I. M. T. quod ait praetor. D. de incend ruin naus . Videatur etiam l.7s ego tabl. 3. Esto alia D quod vi aut clam.
pissentibus ingratiam recipiendz.
Nier Leges XII. Tabb. Iiae ad Ius publicum pertinent, ultimam hanc'col ea bimus, quae agebat de Sanatibus S Fortibus. Est autem ante omnia exponendum utriimque vocabulum qui dein XII significarit.
nate dicebantur populi qui supra infraque Romam habitaverunt,
100쪽
quasi nata mente. His oppositi Fortes, sive ut vetus erat Orthographia porctes, dicebantur boni, qui nunquam a Pop. Rom.defecerant, sed in fide amicitia semper manserant, semper boni, semper frugi. Derivatur nomen, Huge, ut si intuor etes, q sistuctes Horctem quoque dicebant eundem Fori Dii, qui essent frugi, bonus ive validus, ut Festus testis est,tib.i8A V.S. qui etiam hanc legem, qua de nunc agimus nobis eodem loco conservavit Ideo,inquitatu L. XII cautum est, ut idem juras esset Sanalibi quod Fortibus. Lex talibus verbis concepta fuisse videtur: FORCT S Α, ΑΛ I vi Ela Ddi o. Marcilius praeponit illa verba: NExo o Lu Tomi E. Quod non capio Sententia viri in h. l. fuit ista Quamvis viderentur non immerit,deteriori conditione esse debere anates, h. e. illi, qui a P. R. semel desecerunt eiusque se pro hostibus gesserunt quam fortes, h. e. cives frugi ac strenuiac fideles, qui semper an fide permanserunt tamen, si ad
meliorem mentem conversos poenitet prioris hostilitatis, ingratiam recepti, paria eodem jure cum civibus Romanis censebuntur. Fuit haec lex plena humanitatis atque clementiae non denegans veniam' psis, sed resipiscentes admittens ad redintegrandam gratiam mam quidem etiam tempora ipsa suadebant. Putabant enim viri, clementia alliciendos adsta cietatem ac fidem vicinos Pop. R. cuius Imperii fines tunc temporis admodum late patebant. spe veniae revocandos ab errore ac defectione ii qui sorte levitate quadam descivillent, potius quam severitateviasperitate deterrendos. R eceptionem quoq; hanc in gratiam judicabant non minus honestam ac gloriosam, quam
Utilem atque opportunam novae ct nascenti Reip. futuram. Ita honestas cum uti-utate conliincta parens fuit huius legis. Cum ea vero moderatione virorum Balduum s cap. s. ad c I tabb recte confert factum Atheniensium . quibuscum
defecistent Mitylenenses, primum quidem illi decreverant praecipiti quodam calore, ut omnibus interpretis civibus urbs funditus deleretur ad cujus decreti executionem navem cum mandatis ad exercitum miserant. Sed mox poenituit ipsos tam se feri decreti ac mandati, nec puduit illud revocare; ac decernere servandam ipsam civitatem punitis paucis auctoribus desectionis. Qito memorabile exemplum politicis viris probe notandum est. Confert quoque cum hac lege nostra idem Balduinus dogma vetus Ecclesiae, delapsis post poenitentiam recipiendis, quibus omnem ad veniam Sc gratiam reditum haeretici Novatiani intercludebant. Adversus quos nobilis est illa S. Chrysostomi vox: χιλιά- ριετυνο, o, εἰ θ
Et Cypriani auctoritas iniim i delapsis quibus etiam de Augustinis exemplum accedat, qui Donatistas a schismate ad sanam mentem catholicum dogma reversos ac resipiscentes, Don solum recepit in spcietatem Ecclesiae Catholicae, aqua se per horribile schisma separarant, quod maxime per Africam turbas dedit, ut ex historia Ecclesiastic. a, ct optato Mileuitanoac Augustini scriptis ae vita constat, vertim etiam adipiscopatus admisit. Confert denique cum hac lege nostra I. 7. nuu dubito. D. de capi. 9 postlim. re ver ubi Proculus exponit, quod a ut quale fuerit jus foederatorum populorum , foederatarum civitatum. Qiuod in lege ad extremum est, IDEM Ius Esao, hunc habet intellectum utrique