장음표시 사용
81쪽
XII TA B. rors. si Ea tamen poena obsolevit, ut quae nimis atrox videretur. Nine Modestinus in Las.s diuinio.*A. D. depa n. scribit Non potest quis sic damnari, ut de saxo praecipitetur. Visa est igitur Romanis posterioribus haec poena in civilis sicut aliae
quaedam, de quibus videatur l. 8..tur damnum. 3.1.2I. 9 moris est . IO. interdici. Disporn Successit autem in eius locum poena arbitraria ut ex hac Pauli sententia manifestum ost Ouifals re varie testimonia dixerimi, vel missi parti prodiderim a Iudicibis competate puniuntur l. is quifalson detesib. 2 lib. f. sentent tit. s. g. 2. ubi comperenter puniri nihil aliud est, quam convenienter varietati rerum, causarum&personarum, sive pro qualitate circumstantiarum gravitate ac modo admissi quod moneo, ne quis aisentiatur iis, qui legunt, a ludicibus competentibus, ut etiam Constant. Harmenopulus transtulit lib. I. tit. 6. g. ult sisA 8 cm σ-φορωνέα,πων. Videatur etiam l. 3. quifalst. Quae est constitutio Zenonis. C. detesib ubi sancitur, falsum testem primum de perturio conveniri, deinde crimine falii,&verberibus quoque sublicit illa. Is quoque qui ex falso testimonio damnatus est, potest civiliter contra testem agere, ut ab eo recipiat quicquid damni hac occasione fecerit. Sic D. Hadriatriis rescripsit, severe vindicandum, causam in integrum restituendam esse, si religio judicis circumventa malo exemplo circuit Leti pia fuerit, faliis testimoniis conspiratione adversariorum, testibus pecunia corruptis. l. Divus D de re u ic cum qua lege quoad restitutionem in integrum ex tali causa, concordat rescriptum Pontificis Alexandri III in cap. 9.scut Extr de te ib. Et si autem Romani domi urbe mitius punierunt fallos et tes, tamen militiae gravius in eos animadvertendum censuerunt. Nam si quis in castris a tum testimonium dixisse convictus esset,eum fustibus subiiciebant,teste Polybio lib.ς. qui hanc poenam vocat ξυλοκοπῶ π . Primum autem Tribunus rerum fuste tan-pebat Iovelut seno sublato deinde caeteri milites certatim undique irruentes eundem reum non solum sustibus caedebant S contundebant, sed etiam lapidibus, si possent, obruebant. Qualis p aena militaris hodiernis moribus fere est illa,
quae dicitur Einentur lime Spuse avffensasten. Quod si reus mortem evasistet
quod quidem vix fieri potuisse credibile est in tanta imminentium aliculus capitiae vita turba in patriam tamen redire non licebat, sed perpetuo exulare cogebatur. Sic poenam fustis apud Romanos usitatam in militia fui e ex historicis di
dicimus. in si turba deliquisset, inde sorte ducti nec bantur sust Vide ex I
citus . Annal.Quod notandia obiter ad i. 8. Aia damnum. 3. Li. e poen ubi Vlpianus ait, non oportere suste in aliquem animadverti. Postrem utiliter etiam conferri huc polliunt sacrarum litetarum dicta gravissima iii salsos testes sicut etiam ad praecedens caput ea aggregari velim, quae in iisdem in Iudices injustos
82쪽
elancularias coitiones suspeectas habuerunt, ac reformidarunt tanquam scilicet RP. perniciosas conjurationibus atque conspirationibus gravidas: ideoque eas prohibuerunt, praesertim Rectore legitimo destitutas, qui in quavis multitudine hominum est necessarius. Huc primum pertinuit vetus Lex regia Romuli Nocturnas in templo vigilias ne habento. Deinde Lex XII tabb qua cautum fuit, Nequis in urbe coetus nocturnos agi aret. Accessita Lex Gabinia, ut qui conciones ullas clandestinas in urbe conflavi siet, more majorum capitali supplicio multaretur. Videatur Porci Latronis Declamario in Catilinam. Qtiid quod Agesilaus Rex Sparranorum suis Lacedaemoniis auctor extitit, uti eos, qui tempore Dacursionis Thebanorum nocturnos coetus agitavi sient, liceret indicta causus a occidere, teste Eliano lib. q. var.hisior cap. 7. Sic eodem consilio Diagon das Thebanorum legislator omnia sacra nocturna sustulit, quod metueret, ne velamenta flent coetib nocturnis. Videatur Cicero a.dest. Huc referenda quoque est
insignis illavi memorabilis historia de Bachanalium turpitudine detecta abrogataque Romae, de qua legendus Livius lib. 39. apud quem, apposite ad legem nostram
Decemviralem, Consiit Maiores, inquit, vestri nexos quidem, nisi cum aut vexillo Parce posito comitiorum causa exercitus edictus esset, aut plebi concilium Tribuni edixissent, aut aliquis ex magistratibus ac concionem vocasset, serte ac temere coire voluerunt ct ubicunque multitudo esset cibi legitimum rectorem multitudinis censebant debere esse. Ouales primum nocturnos coetus, deinde promiscuos mulierum ac virorum esse creditis q.d. an non plenas periculi conjurationis,stuprorum, adulteriorum , inc storum, aliarumque laetandarum libidinum Z Quem locum illustrem Livii nun
quam relego aut renit iniscor, quin simul animum subeat Anabaptistica illa Traiagoedia a Ioanne Leidensi ejusque complicibus excitata Monasterii in es halia:
quam luculenter describit Ioan Steidanus lib. 36. comment. In cujus utri utque historiae comparatione minus sane mirandum de Romanis, quod praetextu reliqionis S sacrorum tanta exercuerint scelera, quam in eos qui Christiani elle voluerunt, tanta cadere flagitia potuisse. Sed Diabolus nunquam non esticax fuit in filiis incredulitatis, ut ait Paulus Romani quoq; Principes, sub quibus Christiani simus primum emoruit&longe lateque propagatus est per orbem terrarum , similiter
Christianorum conventus ac coetus nocturnos, quos c antelucanos appellabant,
easdem ob causas, quod de illis pessima quaeque criminum suspicarentur, videlicet adulteria, incestus, infanticidia, anguinis humani potum de carnium huma
83쪽
IN XII TABB. Eous. 33narum esum,ade extremo odio persequebantur: operam dederunt, ut coercerent eos ac dissiparent ut ex Tertulliani Apologetico aliisque didicimus Eodem pertinuerunt mandata Principum, quibus hetaerias ἐταε ις esse vetuerunt quale fuit illud Trajani, cuius memnait Plinius lib. io. epi'. 97. ubi hac de re nonnihil attigi iii commentari s.
Ost legem de coetibus nocturnis prohibitis oportune subjungemus decollegras, sive sodalitiis, quas Graeci τιueta vocarunt teste Gajo in .ult D de colleg ct corporibus quae lex sumpta est ex Gai libr. . commentar ad i. XII tabb. Sciendum est autem , Romanos non permisistequaevis collegia, sive ut passu omnibus liceret sociotatem hunis modi, aut collegium, aut corpus habere sed eam rem Legibus, Ctis constitutionibus principum coercitam utile ut testatur idem Gajus l. i. D. quod cuius Iuliiversit. nomine vel contra eam agetur Et congruit . I. D. de colleg. ct corp ubi Marcianus ait β. i. nisi ex SCt auctoritate vel Caesaris, collegium vel quodcunque tale o pus coierit contra SCtum mandata. Constitutiones collegium celebrari Ratio eadem fere qua supra indicata est de coetibus nocturnis prohibitis: Ne qua scilicet hac occasione contia rem p. machinatio conspiratiove fieret. Hinc intelli- stimus, Collegiorum alia iselicita, alia isticita. Quae distinctio etiam aperte coim firmatur per l. o. cumsenatus. D. de reb dub. Et licita quidem elle non nisi ea, quae permilla vel confirmata sint a magistratu, ut a Senatu vel Principe qualia sunt
v. g. Publicanorum, aurifodinarum, argentifodinarum, salinarum Tistorum, naviculariorum, dcc. d. l. I. in princ. D. quod cuiusqli univers. nom. Caetera omnia esse illicita. Ratio autem cur quaedam collegia confirmenturi permittantur, est publica eorum utilitas, ut in pistorum collegiis ea evidens est, nec miniis etiam in publicanoruni 1 naviculariorum, dcc. Videamus ergo primo de Iure collegiorum licitorum . . II de poena illici-
' '''ibba tu, teli eollegii attinet, lex XII tabb potestatem secit sodalibus,
id est illi. iii et isdem collegii sunt, pactionem quam velint sibi ferre, id est, conadendi tibi quaedam pectiliaria statuta hac tamen addita cautela seu limitatione, Dumine quid ex publica lege corrumpant. d. l. iit. Decosi . ct corpor. Mutuati sunt hane quoque legem viri a Solone, cuius Graeca verba refert Caius in . .iat. ubi in fine redit legitur δημι - χαμυιαὶ male vero πρίγματα cin Basilicis, teste Cui adio lib. I. sunt os: γάααατα nihil aliud, quam publicae leges.
Lieeiistitur, illa i sive sodalibus ferre sibi pactiones, id est leges quasdam pe-eiales, ista contra sed praeter legem publicam, id est, Ius commune. Notanduin
84쪽
μ CKN RADI RIT TERs Hus. COMMENT. quod Paetio hic vocetur lex, quae etiam stoisi dicitur a Papi triano ICto iii l. I. in sii. D. dest. σι δήκ, mi L Ratio cur sodales sibi potuerint ferre pactionem, quam vellent, est favor di utilitas Collegii, primo ipsius secundo consequenter etiam Rei p. ipsius Cur autem non potuerint, quicquam statuere contra ius commune,
sive ex publica lege quid corrumpere: est illa: Quia his publicum privatorum pactionibus mutari non potest . L 38 jus public 2 l. a. inter in n. λ depact. F. 3. I. D. ad L Falc. l. a s. neque pignus. f. I. D. de reg. jur Sodales autem sive collegiorum socii non si in nisi privati homines. Non tantum autem leges sive statuta quaedam sibi facere possunt sodales alicuitis collegii sive corporis sed etiam licet ijsdem habere res pecunias communes, arcam communem, S syndicum, per quem agatur,quod communiter agiferique oportet; ad exemplum scilicet Reipublicae l. I. g. I. D. quod curresque unire Dat. De arca ouod dixi, In eam quod mensibus infe iebant stipem, quam γνον Vocabant,d. l. tam princ. D. de cost. 9 corp. uncto Glossario vetere in verbor stipes sodalium. Theophrasto in characi cap. - ἰυθαδωας, id est, de contumacia ubi Casau bonus noster vertit ἔγνον costationem sive collectam quem hoc ut &aliis nominibus reprehendit Theod. Marcilius cap. s. ad XII tabb. Praeterea collegiis licitis, puta artificum, etiam immunitas tribuebatur is testatur Callistratus in i pen. f. qud:um detur immun. Sequitur secundo loco de poena illicitorum collegiorum ut dicamus. Intelligimus autem ex Vlpiano l. r. D. de extraord crimin. Crimen extraordinarium
committi ab illis, qui illicita collegia habuerint,ac solitis tales praetexere religionem, quae saepe velum cogitur elle improbitatis&flagitii, vel speciem solvendi voti. Sed non addit ibi Vlpianus, quo genere poena tales astici debeant. Id facit in l. a. D. de coli. O corpor quisquis inquit illi citrem coIegiam usurpaverit, e poena tenetur, qua tenentur, qui Ninivibus armatis loca publica vel Iempla occupasse judicatisunt Poena igitur illiciti collegii Ic poena vis armatae sive publica eadem sirit nimirum aquae ignis interdictio argum. l. qui dolo. D. deur 9 Pi armat. Ad hanc legem non est omittendum illud ex jure nostro, quod conventicula illicita, id est, haereticorum, etiam extra Ecclesiam in privatis aedibus celebrari prohibuerunt Impi'.&quidem sub poena proscriptionis seu publicationis domus infligenda eius domino clericorum talium receptatore, qui illicita conventicula agunt ut est inu is conventicula Cod de episc. ct cleric. Quo perti- .nent etiam Nour.37 Ι32 ubi p. araoniixes vocantur tales conventus de quibus
alias plura dixi. Notandum S hoc quod etiam ad poenas eorum referri potest Collegiis illicitis negari nihil posse. l. o. cumsenatu D. tereb dub Sed hoc distincti his explicandum est. Quare sciendum olim nulli omnino collegio vel corpori te rare licuisse, quia collegium videtur esse certa persona. Legata autem incert: personis relicta non valebant f. legari rest delegat. Debet enim certum esse testatoris judicrum Tandem vero Cto temporibus D. Marci facto constitutum est, ut
.veserent legata etiam collegiis relicta, sed licitis talatum, corporibus quibus licebat
85쪽
IN XII TA BE L scps. Icebat coire. d. tro fumsenatus ubi tamen hoc memorabile est, quod tam et literata toti collestio illicito elinqti nota possint, tamen possint singillis homini biis qui sunt in eo collegio. Hi enim ad legatum admittentur, non quati collegium, sed quasi certi homines. Q hiod est elegans, exemplum ad locum Topicum juris,quem vocat . Eberhard ni Topu Legesib locum Tanquam seu ι pectivis, de illustribuse emplis quaesi. o. pertractat. Quibus inoe addi potest. Porro hujusmodi collegium illicitum cui legare non liceret, etiam Ecclesia Christiana erat ante Constantinum Magnum Is enim Imp. primus omnium Ecclestim eollegium licitum else jussit. l. i. C. deSS. Eccles. 9 C. Theodos lib. I . tit. 2.LA. Habeat ir: quit ad populum unusquisque licentiam sinctissimo Catholi eo venerabilique concilio decedens, bonorum, quod optaverit relinquere, non sint calia judicia eius. q. d. quemadmodum antehae eiusmodi ultima voluntates irrita nullius momenti fuerunt. Postea tamen constitutione Impp. Valent inn- ni de Valentis prohibitum flut rursus, ne quid clericis monachis testamento rellaqueretur l.2 2 L 27.C.Ib.liba sit. XI. Hieronymi ep. ad Nepotianis L
A P. IX. DE POEχA PERDUELLIONIS.
N XII. Tabulis suille etiam legem comprehensam in perduelleas argumento est l. 3. in princ I . ad . ut Mares S L 23 . quos nos hostis alibi ICtus qui fuerint olim perduelles appellati, videlicet idom, qui postea hostes, eum antea hostis esset idem qui peregrinus, ut est
apud Ciceroram. Duellum enim veteres dicebant pro bellum, sicut duo rus pro bonus. Hi ne pra duellis compositum, lignificans eum qui cum bellum est. Deinde perduelles dicti sunt omnes, qui hostile quid machinati essent adversus Rempub. vel principem etiamsi neque ipsi bellum indixi ilent Populo Romano, neque Popillus Romanus ipsis. Horum crimen perduellio vocabatur. Et perduellionis reus definitur ab Ulpiano in t ait D. ad L Iul ma est qui hostili animo adversiis Rempublicam vel principem animat is est. Ex qua lege simul etiam obiter Motari debet disterentia inter crimentaeo vel imminuta via estatu crimen perdue honis videlicet latilis patere crimen laesae maiestatis, quam perduellionis. Quicunq; euim est reus perduellionis, idem etiam imminuit maiestatem pop. vel principis sed non contra, quicunque minuit aut Laest maiestatem pii incipis vel Rei p. puta si statuam vel imaginem in p. consecratam conflaverit,di c. idem statim etiam.
86쪽
perduellionis est reus vertim is demum, qui quid ad summam rerum pervertendam pertinens, molitus fuerit olim etiam perduellionis reus eratis, qui unum necasset ut paret ex hii ori P. Horatii, qui cum occidi ite sororem , reus perduellionis actus est' ut scribit Livius lib. . vertim ea significat1o postea obsolevit,& restrictum est nomen hoc ad eum, qui jam dicitus est. Videtur autem Lex XII tabb. de qua nunc agimus, talibus concepta verbis fuisse Qui OsTEM CON
Qii id autem sit hostem concitare, exponitur in I. I. D. eod. tit nempe nuntium literasve mittere hostibus. Pop. Rom. signumve dare facereve dolo niato , quo hostes Pop. om juventur adversus Rempubi vel milites solicitare, concitareve, quo seditio tumultusve adversus Rempubi fiat. Erat etiam illii dapud Romanos capitale, di quis extra ordinem sine venia Imperatoris in hostem pugnavisset. Vi
Porro huic legi poste succellerunt non soli ima ex Iulia Maiestatis, verum etiam constitutiones principum,inter quas nobilisama est illa Arcadii Monoriirn l. f. quisquis C. ad i. Iuliamo ad quam extat Commentarius L. Collega nostri, A quihus autem in quos 'uot modis committatur crimen majestatis, qua poena ejus rei assiciantur, O quot singularia sitiat hujus criminis, diligenter exponit Iul. Clarus iii, Lae s Majestatb. .sent ubi plures allegat auectores. Postremo notata dum, sicut apud Rotnanos non nisi populi olim erat ex Lege regia Romuli bellum indicere ita etiam hodie non licere copias seu militem cons eribere sine permissu Imperatoris.
Nter Lege XII tabb. de Iure publico agentes minime praetereundae sunt illae, quae de criminibus publicorum judiciorum agunt ut de Homicidio, de Parricidio, de Veneficio de Incantatione seu carmine magico De quibus ordine videbimus, quid Herit in XII tabb. comprehensum: iub hoc quidem capite dicetur de Homicidio Lex talis refertur Li
Non primimviri legem de caede tulerunt, sed praecesserunt eas leges Regiae ut Romuli primum, deinde Numae Pompilii. Et de Romulo quidem testatur chus in eius vita ut refert ex legibus eius, ποῦ Gνδ ον et πατροori 1d est omne homicidium paricidium. De Numa conjici potest ex Ciceronis I risu. Sed ut ali a quoque factum, Leges Regiae per XII. Tabb renovatae sunt:
87쪽
IN XII. TAR B. Eors. yy quemadmodum postea ipsarum XII tabb leges in aliarum nomina transieruiu, teste Macrobio, S expertentia.
Siliat autem duae huius legis partes quarum prior agit de homicidio per industriam commillo, quod vulgo voluntarium , altera de eo quod casu factum est, quod vulgo casuale vocant. Ita enim & ipse Deus distinxit genera homicidiorum
Exodι 2I. jus canonicum lib. s. Decretal. t. r. De homicidio voliuatario vel casuali Interpretes Iuris accuratius etiam atque subtilius distinxerunt species, ut videre licet apud Matth Gribaldum in Tractat de Homultues, caul. Clarum Nomicidium ne non apud Volatum in Commentario ad L. Cornel. de car. v. g. I duas summas fecerunt species, ut aliud sit homicidium 1implex, aliud deliberarum. Simplex autem vocant, a quo abest illa qualitas animi deliberati, sive quod absq; proposito committitur Deliberatum, quod ex proposito fit,sive animo deliberato Simpla homicidium in species inferiores sub dividunt: videlicet t. quod fit necessitate, nempe ob tutelam sui corporis ad vim iniustam propulsandam: de lito explicant late Dd ad i. . ut vim D dejus. jur. 1 quod fit casu. . quod fit culpa vulgo culposum. . quod fit dolo, id est, cum animo occidendi, vulgo dolosum homicidium. Atque hae species non eodem jure censentur quoad poenam. Prima enim species plane est impuni bilis ut secunda etiam fere, aut certe leviter tantum puni bilis, si videlicet culpa casum praecesserit. Tertia punitur poena extraordinaria, seu arbitraria, pro modo scilicet culpae. tiaria punitur or-dmatae poena scilicet mortis Deliberato homicidio etiam subi j ciunt species uta homicidium quod fit ex proposito, sive alia extrua seca qualitate. 2. quod fit ex insidiis. 3. quod fit proditorie. q. quod fit per Assassinium, id est, pecunia interveniente cum quis mercede conduci se pallus est ut hominem , alterius forte inimicum, de medio tollat. Hae diveri, qualitates circumstantiae, quae in quovis delicto diligenter attendendae sunt ut monet Alex. III. in cap. 6.
Sicut a num extra de homicid o c. tantum staciunt nobis varietatem specierum
homicidii. Quae octo species ad duo summa genera referuntur, impla scilicet&deliberatum. Sed ne quem offendat quod homicidium dolo commissis in cum Iul. Claro retulimus ad simplex homicidium , cum tamen videatur potius deliberati esse homicidii species, quia scilicet accessit ei animus occidendi, qui etiam adest deliberat, verum supervenisse puta in rixa vel calore iracundiae, de impetu quodam . Hoc inquam est, quod facit disserentiam, separaismplex homicidium Dolosum a deliberato, quod isto aggreditur quis alium occidendi animo&proposito, irae via quadam deliberatione sive consultatione, quae ex intervallo praecedit, neque enim subito fit deliberatio seu consultatio sed cum aliquo tractu temporis sive interposita aliqua mora. In illo autem animus occidendi
non pr cessiit factum ex praevia deliberatione, sed subito natus est homicida. Con fer Iul. Clarum ind. f. homi id. num. 7.c 8. Sed omisas pluribus, de lege XII. pauca explicandi causa addamus. Ouod igitur ad priorem eius partem, junt Xviri Si queis HOMINEM cis Ε, ii Vide Festum in verbo, Parricidii uolares Servus igitur tunc temporis impune occidebatur Frustra enim & ex supervacuo lex noininasset homi-r H nem
88쪽
nem liberum, si idem jus deservo quoque elle voluisset. Hoc tamen postea mutatum est per Legem Corneliam de sicariis qua tenetur quicunque hominem occiderit, non habita differentia, cui iis conditionis hominem occiderit,id est, liberum an servum. l. in pr. D*. 2.9 qui hominem. D. .r L Corn desicar .
Sequitur in leoe Doro cirNs: Si ita pissime ICti in materia criminali dicunt,ssientena, dolo malo, i ldfacere. Hoc enim requisitum est omnis veri delicti&crimmis,quod absq; dolo non committatur Excluditur et go appellatione doli mali primum culpa, etiam lata, quae tametsi in contractibus aequiparatur dolo, ut docui ad i. coii tractus, fite R. I. ta inen in delictis criminibus pro dolo non accipitur l. 7. In I. Cornel. D. ad i. Corat. desic Delii de excluditur ignorat Hild calus. Porrbin lege nostra illud MORT Duui , antique dictum , promoui dedem, id est. occiderit sive occidit, ut alibi in XV hoc verbum occurrit. Sic dicebant, letho dare. Exigebat itaque l. XLI. abb. ut mors sive caedes secutaenet. At lex Corn. de sicar. ulterius progressa est, ut puniret etiam eum, qui non occidisset siveritiando eaedes secuta non esset puta si quis cum telo ambulati et hominis occidendi causa. l. I.t pr. D.adi. Corn. desic Qtio pertinet quod est in Resci pt D. Hadrimi eadem i.I. g. 3. Di . aliquando pro homicida damnandum etiam eum, qui hominem non occiderit, sed vulnerarit ut occideret idque ex re constituendum
else: Ex re, id est, ex facti ipsius qualitate S circumstantiis. Facit qui etiam te. pro Milone mentionem legis, quae vetuerit esse cum telo hominis oecidendi causia: unde colli rit ex contrario, eam tacite permisisse ut quis cum telo sit sui defendendi, non alterius occidendi causa Quod nonnulli intellexerunt de lege XII tabb.
Sed mihi non videtur tale quid in XII tabb fuisse, legem potius aliam a Cicerone innui puto v. g. hanc ipsam L. Corneliam , cuius tamen illa clausula in de suetudinem abiit, quae punit ordinaria poena homicidii eum , qui hominis oeci dendi causa eum telo ambulavit, caede tamen non secuti ut testatur Mesen b. in
Sed quae poena homicidis per t. XII tabl, proposita est Poena indicatur his verbis: PAnici DA EsTo. Quid ergo i Idem ne homicida quivisa parricida inti dem crimen homicidii parricidi ii Hre notandu,Parricidii Parricide duplicem esse significationem: nam latiorem, alteram angustiorem Latiore signincati, pud vet.Rom parricida dicebatur qui viciens capitalis criminis.Vt apud te lib. 1. de P. Sacrum Sacrove commendatum , qui clepsit rapstve, paricida esto. Sic , lege Romuli, Omne homicidium, parricidii . Atque ita an hac lege nostra usurpatur vocabulum parricidae. Nihil enim aliud voluerunt hic Xviri, litam lio Eum qui hominem necasset, sciens dolo malo, reum elle capitalis criminis, sive capita fecisse. Altera significatio Parricida vel parricidi specialior est, qua denotatur is, qui quem ex prioribus cognatis vel amnibus interemit ut explicatur in I. I. D. de lege Pompeia de Parricid. Et de his dicetur infra alia lege sub alio Cipite. Nune de altera legis nostrae clausula videre restat, in qua agitur de expiatio- iis eius, qui non dolo sciens occidit, sed casu, cum videlicet telum manu fugisset.
Dicunt quidam hanc clausulam este superioris exceptionem quod mihi propter
89쪽
IN XII TABB. LEG EI. ebnon videtar, Quia exceptio omnis debet esse de natura regulae, ut docetur a Phil. Decio, Cagnolo,&c.adi. Iss. de R.I. Hae autem duae partes plane sunt separatae, cum prior agat de caede dolo malo perpetrata, posterior de ea quae fit casu. Fugi verbum significat imprudentiam eius, cui telum manu fugit, id est, excidit nec advertenti.Videatur Cicero in Topic ct in s. de orat. Sic igni fugi se dicitur, quando lati his evagatus est, quam scilicet destinarat is, qui eum incenderat ut est apud Licin Rufi ilium in comparatione Legis Mosat caecum ure civili, tit. Ir. Huc pertinet locus D. Augustini libr. I. de lib. virb. cap. . Cuiforte invito atque imprudenti telum manu fugit, non Mihi videtur peccare cuin horninem occidit Telum quar multa comprehendat, docuit Cajus in interpretatione legum It tabi, cuius verba referuntur in I. .s calvitur. . r. eluin D. de V. S. in j. Item Lex Cornelia D: sit deptibi. jud unde petatur. Sed quid faciendum ei cui telum manu fugiens alterunt, occidit, puta cum ligna caederet, si securis ei elapsa de manibus hominem occidit 3 Hoc enim exemplo utitur sacra scriptura. Videbatur quidem haec caedes omnino impunita esse debere, Quia ab suit voluntas: res tota , casu tortuna pendet. Neq; en in ideo ligna caedebat quis, ut sibi ex manu elapsa securis occideret hominem, sicut nec qui terram fodit aut arat ut rusticus, ideo id facit, ut thesaurum inveniat, quem fors fortuna tamen ipsi aliud agenti obtulit quo exemplo Aristoteles ιη Ethici utitur. Veruntamen legislatores nostri hic quoq; loco poenae saltem expiationem quandam neccellariam esse putarunt. Iusserunt enim talem homicidam arietem subigere, sive ante se agere, in mare, in concionem, sive facrum publicum, ut ibi caederetur, S esset tanquam hostia cuius sanguis effunderetur pro capite quidem occisi piacularis, seu expiatoria imprudentiae pro occidente . hostia animalis,i. e. anima pro anima Debebat quidem stricto iure languis ipsus-m et fundi, qui alterius sanguinem fudi flet, ut etiam lex divina sonat, Genes. 9. . . cuicunc effuderit humanum sanguinem, fundetur sanguis i ius. Ad imaginem quippe
Dei factus eIt homo, de Apocal. v. io Qui gladio occiderit, oportet imi gladio occidf. Cum quo notissimum Christi dictum congruit Matteb. 26. xe s.f2. Omnes qui acceperint gladium, gladio peribunt. Sed aequitati sic benignitatis causa permittitur
homicidae, quaereres comparare sibi hostiam succedaneam, cuius inguinem effunderet pro filio sanguine. Eoq; solebant partim arae basin respergere, partim Grd eum est indebant, et canibus abliguriendum, vel terra absorbendum. Nec vero ullum est dubium, quin Ethnici tam Romani, quam Graeci per η - 1λω quandam sive prava imitandi ratione mutuati fuerint tales tatus expiationum a Iudaico oopulo Sed huic Dpus ipse modum sacrorum praescripserat in sua lege, ut estent lupus ae fistura veri illius 1 crificii hilastici, quod victima pro salute generis humani ara crucis peregit Christus Ethnicis verbDiabolus Dei simius de illusor per petuus adulterina sua sacra tradidit. Meminit ver huius Arietis etiam Festus in verb. subici aries de Servius in . Georgicor ad verba Aries it candidus ipse: cui antea inquit pro damno capitali dari consuererat. Nam apud majores
hesmicidii poenam in metu amno at Ἀμρ in regum lagibus legitur.
90쪽
Ex quo de hoe discimus, non solum inXII. labb. sed etiam in Legib. Regiis id ipsium
mille comprehensum, atque a Xviris retentum ut alia quoque prisca instituta, Habemus autem hie exemplum eius, quod leges, teste Papiniano in l. I.D. de legib. non tantum sponte, sed etiam ignorantia admissa delicta coercent. Illiid denique in Lege nostra A, DE T E M su BICITO, plerique Interpretes accipiunt prosuseicit sive lipponito, ac substituito sua vice. Sed Marcilius c. 76. ex Festo in verb. su iciaries, docet,sub icere veteres dixisse pro subigere cum veteribus fuerit ignota lit. G. pro ea usurparint C Qxi' modo de Prodicium appellarint, quo Posteriores Prodigium.
Eneri merit subijcitur proxime eximia quaedam species, Homicidio videlicet Parricidium Monui autem supra parricidi duplicem esse notionem,unam generalem pro quovis capitali crimine atque ita etiam Parricidii, stores dicebantur, quorum meminit Pomponius in I. r. D. deo. I. alteram specialem de crimine necati parentis vel alterius cuiuspiam ex propioribus cognatis vel amnibus. Atque de hoc genere caedis eiusque poena sub hoc cap. dicetur quod Iustinianus vocat crimen asperrimum, in . alia deinde lex Inst de pubi. Dd ubi notandum, multa quas per satyram confundi de adscribi lege Pompeiae, quae non sunt a Pompeio, sed vel ex Legibus XII tabb. vel ex Constitutionibus Principum, ut Hadriani constantini. Haec enim circa istam rem fuit successio Iuris. Primus Servius Tullius Rex Rom. de parricidis legem tulis se videtur: depulsatione certe parentis ahqri id constituit, ut indicat Festus in verbo, Plorare. Deinde, secuta est L. XII tabb. quam innuit idem Festus in verbo, Nuptias Valer Maximus lib. I. cap. I. num. Is d Modestinas in I. 9.D.de parricid.post Cornificium lib. I. Rhet.ad Heren de Ciceronem. lib.2. de Inrent. Tertio, L. Cornel. Sulla legem quoque de his renovavit ut estriLχ. g. Deinde Cornel. D.de Ο.I. Quarto secuta est L. Pompeia de parricidii l. 1. l. 3. D. de lege Pomp. de parricid. hi into, secuta est Constitutio, sive Rescriptum D. Hadriani, cuius meminit l. pen. D. d. t. Dositheus in sententiis Hadriani, qui libellus conjungitur cumgIosis vet. H. St. Sexto D postremo etiam Constantinus Magnus renovavit legem in I. un. C. I .de parricid 2 Lux X de his qui par. vel lib. ccid Ex quorum locorum inter se comparatione manifestum evadet,
quom olegislatores alii super alios asperrimum hoc crimen suis rogationibus dicaritativi alii aliis poenas graviores parricidis irrogarint..