장음표시 사용
161쪽
De Arbit is finium regundorum. Eniodo agrorum arbitri dantur inquit Modestinus in L 7. D. in regund. ixiando scilicet inter confines seu adfines controversia silve jurgium de inibiis exortum fuerit, sive quando vicini ambigunt de finibus, ut est
apud Terentium. De his igitur arbitris nunc dicendum est, quoniam ex Lege XII. Tabularum originem traxerunt. Docet hoc Cicero lib. . de Repubi cuius fragmentum conservavit nobis Nonius Marcellus in verbo Luci ubi ait Cicero se admirari in XII. Tabb. non rerum solum, sed & verborum elegantiam. Si juriant, inquit, scilicet Lex XII. Tabb. Et mox Murgare igitur Lex putat inter se ricinos, non litigare. Verba L. XII. Tabb hac de re ista ille videntur : Si Dinc AN Vi CANI, PRAETOR Fi Ni Bus Echi NDis ARBiTRO TRE DATO. Videatur Marcilius cap. 6. Hotomannus sententia in Legis plenius hanc refert Tts xi in i intersejurgant , sinibus regundu arbitros tres darent: eiusque totim re Ius arbitriumque
Addamus pauca quaedam explicationis gratia ad quaedam verba legis. Ac primum quidem dicunt Decemviri Si Vici Ni Ma cilius putat in XII. Tabb fuisse,
Vi CANisi hos posteavicinos di istos, a vicis Triplex autem vicorum genus observat ex Festo in verbo UiCI. Nempe villaniim, urbanum, de domesticum. Deinde Vicani pro paganis quoque usurpari coeperunt ut tit. C. ut nussu ex ulcanu pro aLdia. d. r. C. Vt nemo ad suum patroc. unde dc Convicant in l. ult C. Th. d. patro c. ic. In vet. Gloli Nicanus dicitur κωμητης, item κωμηlικὰς Nam Graeci vicum mulis appellant. Hine etiam Paulus ipse vicinum fundum diciti in ea I. 64.7 licinum. 2,.seq. ff. da videatur idem lib. s. rit. 22. Sequitur in Lege nostra IuRGANT, Hoc verbum maluerunt ponere Decem viri, qui im litigant quia mitius est ac levius Viernia in parte amicitiae collocatur etiam a Terentio de Hesiodus, vicinos etiam citius ait occurrere vicinis laborantibus ad opem ferendam,quam vel propinquos, vel astines. Itaq; ut inter amicos, se etiam inter vicinos iurgia existere pollunt salva necessitudine vicinitatis Lites vero ita si pestes acerbae, quibus dirimitur fere amicitia dcatum exacerbati alienantur, procul abesse debent. Haec est illa verborum elegantia in Lege nostra, tuae in admirationem rapuit Ciceronem .lo c. lib. . de Repubi Atque ex hoc verbo jurgandi fluxit, quod etiam Impp. 1in ille Iurgium dixerunt pro judicio finium regundorum in l. s. C. n. reg. l. C. Theodos. Item Iulius Frontinus de limitibu agror. Dicitur: Quaesi suium, in a s irruptione. . I. D. t. de controversia in Li, i. q. . in princ eo ..tit.
162쪽
sequitur Fi Ni Bus REGu Nnis. Fines regere, nilial aliud, qu=mnne dirigere ut dicitur in I. a.*.i.D. Lt simplex enim pro composito verbo usurpatur, Ait Lex: P et o R. lepraeses dat arbitros. I.3 C ra n re
non sic est accipiendum, quasin etiam ipsis vicini hςς'
arbitros Imbierd licet, ut vel ex Terentii loco sup a laudato satis consta ideo i, praetoris mentionem hic omisi Hotomannus,in referenda legis elix:ΠΠ Ait Arusi istos sit DAio. Patet hoe de numero ternari Albintrorum l.3. Q in regund itemque Cicerone in lib. i. de Legib. Hi arbitri etiam rv. Ita sodales dicebantur. ζ glossi vel si palessodales lib. deo sic. Proconis i ορων Quos Ct iacius lib. io Obs cap.H. . Mim, cam Q ei
fuisse cum iis, qui atro es dicebant tu . Sed eum reprehendit Theod. Marcilius Arvales, ab arvo, id est agro; sedsodales ided dicebantur, quia collene erant in hoc munere cognoscendide jurgio finali, jurgium sive controversiam uuaestionem dirimendi. Tres autem constituunt collegium. I. 8 I. .d T .ut etiam ues servi familiam iaciunt l. o. d. t. Sed cur tres data lubentur arbita Puto in eo non tantum perfectionem ternarii numeri spectatam este, sed etiam certitudinem iudieandi. Nam si duo tantum fuissent dati. diversas tulissent sententias, quis hane dissensionem inter ipsos arbitros diremisset At si tres sint, vincet illa sententia,quae plures habet Auctores vel suffragatores Plurium inquam uententia obtinet,& statur duorum sententiae, si duobus contra sentiat unus ex tribus udi cibus. l. 6. ins cum .st eqq. D. de reIud. .
Odi alienandi seu dominia rerum transferendi potissimum duo stini: Traditio, rusucapio: quarum illa est Iuris Naturalis ista Iuris Civilis.
g.per traditionem. Ins de rer divis. l. 9. D. de acquir rer dona in princ tit. Inst. de usu ap. q. un. C. de usucap. transform. I. 28, alienationis. D. de HS.ntraque conjutagitur in I. ro.In traditionibus C.de patit. Ideli autem usucapio dicitur
modus acquirendi reru in dominii, ex jure civili,quia lege XII. Tabb. sic jubente constitutum est ut tecte Theophilus exponit initium dicti tituli Inst. De Usucap.
163쪽
. IN XII. Ais B. LEGE s. 33 AucTo RiTAs hie idem valet, quod dominium,iit in alia quoque Lege XII.Tabb.
de qua infra. Eterna auctoritas so. Alias aliter usurpatur ut eum dicimus, Auctoritatem praesara tutoribus tit C de auctorii praestanda ut cum dicimus, Auctoritatis inframentum prolueris venditionis citem venditorem qui fictor laudatus est de auctoritate teneri, deis, de Evictione. Sed de variis significatis consuli poterunt xi ea Iuris MLatinae linguae. Illud in ambiguo elle video Vs I in Lege nostra an nominativo seu recto, an genitivo casu ponatur. Quidam enim putant, quod usus auctoritas ponatur perinde, ac si scriptum esset, luc auctorat. quomodo dicimus per asyndeton re agere, pro ire C agere. similia. Alii verb, in quibus δ Balduinus est, cap. 26. ad XII. Tabb. Auctoritatem usus intelligunt atque interpretantur pro dominio ex possessione Prior sententia videturde Ciceronem habere approbatorem,&Theodor Marcilium cap. O. ad XII tabb.
Ait lex FuND . Fundus, secundum Varronem a funda dictus est omne quidquid solo tenetur ut definit Iavo lenus in L Us. quaesto. f. de C. S. Vt anusin'L6 Aocus. . eod. tit diligenter distinguit fundum a loco locum facitu ortionem aliquam tundi quem paterfamili sua opinione, constitutione seu assectione fundo parat adeoque etiam ipsum fundum docet fieri posse locum alterius filia di , cui sim adjunxerit sua destinatione. Complectitur autem appellatio fimii in XII.Tabulis etiam aedes, quod cicero admonuit in Topicis Eodemque pertinet l. rai fundet. g. de T. ubi Florentinus scribit fundi appellatione omne aedificium Scomnem agrum contineri. In summa fundus hic quamlibet rem immobilem , seu quae solo continetur, significat, sive sit praedium rusticum , sive Urbanum, sive ager lit, seu domus, seu villa, super praetorium seu arca, id est,iocus in urbe liber 5 vacuus sine aedificio. Hae, inquam, omnes res pollunt usurpari,eo
Sequitur in Lege Ri Em mira et M o. Hic tempus praefigitur, quamdiu scilicet oporteat Diadum seu rem immobilem posIedisse, ut usu seu pollessione eius dominium adipiscaris. Requiritur ergo in rebus immobilibus ex XII. Tabb. biennii possessio &quidem pollessio continua, nec anterrupta per usurpationem . . Haec enim usucapioni est contraria. l. r. . de usurp. ct usuc. Porro sequitur in eadem legeri C PT OM, Dum rium . . Quibus verbis denotantur res mobiles, Si semoventes, qualescunque sint, sive pretiosae, seu vulgares. Harum usus, id est usucapio, A, N ess, vel, ut alii legunt,
E XII. Tabb. ergo haec sola erat disterentia temporis: quod scilicet ad res immobiles usucapiendas, possessio biennii; ad re immobiles, seseque moventes, annua erat necessata a. Idque etiam tempore Vlpiani obtinuille, ex hac eius defini tione fatis intelligimus, quam tradidit liseo regularum,t.I P. Vsucapio, ira quit, e t δε- minii adeptio per continuationem possessioni anni vel bienniis Rerum mobilium anni:
immobjlium biennii. Nec ver dubium est ullum, quin Modestinus similiter anni de biennii mentionem fecerit in sua definitione, quae refertur in l. si de usurpat.
ct usucap. Sed quia Iustinianus tempora in usucapionibus mutavit ae dilatavit
164쪽
iii rebus mobilibus pro ann substitilens triennium, in immobilibus pro bieilanio surrogans decennium inter praesentes, vel viginti annos inter absentes. .umc. C. de usu cap. transs. cuius summa refertur ab ipso Imperatore, in in princ Iot de usucap. Ideo Tribonianus more suo solens mutavit quaedam in desinitione M destini, pro anno scilicet S biennio substituens sina pliciter mentionem temporis lege definitici sucapio , inqtiit, ect adjectio dominu per continuationem obses ion , tempρris lege definiti in ossi quis pertinaciter contendat, postrema illa verba: temporis lege definiti, non esse a Triboniano interpolata, sed ab ipso Modestino sic perscripta cum eo non admodum reciprocabo serram dummodo hoc nobis concedat, quod negari non potest, aliter suille tempus lege XII. Tabb delinitum in usu ea pionibus, aliter longe a Iustiniano, qui angustias illas temporum, ut diximus, dilatavit. Ratio, quare usucapio Iure svili seu lege decemvirali fuerit introducta,est, bonum publicum idque duplex. I. quidem, ut certa essent rerum dominia: deinde ut aliquis ellet litium finis Caius inla .ss. de usurp. 9 usucap. 6 Neratius i. v. g. prosuo. Vtrumque luculenter Megregie explicat Fr Balduinus ad LL. XII.
Tabb. cap. 26.pagaoo. His duabus rationibus aecedere potest dolertia, ut puniatur
negligentia prioris domini qui sibi imputet, quod res saas tamdiu ab alio possideri pallus est, nee requisivit aut repetiit dum poterat Odit autem legislator cives socoi des negligentes contra amat industrios Sc negligentes, Scierum suarum satagentes,nec nil filiorum este meliore conditionem quam istorum,sed vigilantibus succurrit. l. 26 in n. D. quae infravd. credit cum milib. Est IV. ratio, nempe praesumpta voluntas ct consensus ipsius domini priorisci quia vix est, ut non videatur alienare, qui patitur rem ab alio usiicapi. .18. alienationu.F de HS. Deinde legislator existimaverit , longius tempus definiendum esse in usucapione rei immobilis, quam mobilis, ratio illaestri quia res immobiles maioris sunt momenti, in illis amittendis maius versiatur praejudicium. Iam ver c, ubi maius est perieulum , ibi cautius est agendum, circumspectius. Quod autem maius sit momentum in rebus immobilibus, ex eo quoque patet, quod possessis res rerum immobilium relevantur ab Oiaere fatisdationis, ut est in quiseto. cog Denique cur Imp. tempora usucapionum ita, ut supra dixi, immutaveritae dilataverit, ipsemet ratiotiem reddit,ne vide licet Domini maturius rebus sui des, udentur, ut est init. t. Ins de Uuc. Nihil enim inhumanius erat, quam miseros rerum dominos is angusto tempore absentes sorte,&nescientes excludi ab illis, suis cadere possessionibus, nullo ipsis reservato regressi ad eas, ut loquitur idem
imp. inu.un. C. de usuc transforna. Atque haec de temporibus usucapionum Imp. immutavit: quid autem praeterea circa usucapionum iura constituerit novi huc non pertinet, sed ex d. l. un. δc ad eam commentariis sumi potest.
165쪽
superioris legis expositione fatis jam intelligi poterit usucapionem in elle Iuris Civilis Romanorii in propriam adquisitionem, Etsi enim
tam i Graeci quoque usucapionibus fuerunt usi constat ex Archidamo Isocratis, ex Platonis n. de Legibus, tamen non ideb minus est Iuris Civilis, secundum ea, iluae alias demonstravi in hoc ipso tractatu de Nuptiis, de patria potestate, de testamentis,d definitibus rebus,quae fuerunt quide etiam apud alias gerites Veruntamen recte luris Civilis elle dicuntur propter rationes ibi indicatas. Cum itaque usucapio sit Iuris Civilis. consequens est, ut soli cives Rom. per eam res sibi acquirere possint. Peregrini ergo usu capiendi us non habuerunt: idque indicant XII. Tabb. in hac lege Ar,vERsus OsTEM AETERNA
Conservavit nobis hanc legem Cicero lib. i.de, sic ubi in loco de fortitudine bellica docet, veteres Romanos hostem appellasse eum, quem poster peregrinum dixerunt. Postea vero hostes dici coeperunt, qui erant veteribias perdueies, teste Cato lib.2.ad L. r. Tabb. qui citatur in L 23Α quos non hoses. JdewS. Est ergo sententia Legis nostrae ista eum,qui non sit civis Romanus, sed hostis, id est,peregrinus, quantam vis rem alienam fossideat, D possideat continue&satis longo tonpore, tamen eam nunquam ulu capere posse, neque usu ,id est,possessione, auctoritatem,id est, tominium rei adquirere quin potius domino semper integrum fore rem suam ab eo vindicare eique auferre. .
larum prohibita. Tu si capio procedat, muIta requiruntur a Iure Civili Non solum enim necessaria est possesso sine qua usucapio contingere non potest. Las.sine. A. de usurp.ctusucap. ccap. ne de Reg. Iur. in 6. eaque continua, e non interrupta. Item bona fides possidentis, de qua Dd. adlegem bona fides. g. Rei Iur. eum distinctione tamen, de qua latius alibi: Et inprimis P. Peckius, aliique interpretes ad cap. possessor. de R. I. 6. Item Iustus ac legitimus titulus, quo quis
possessionem nactus fuerit sine quo cessat usucapio , ut est in L M. nu ρ.ss de rei
166쪽
vindic. Quae fere omnia posita sunt in factis vel animo posIessoriim sed etiami hoc amplius requiritur res non vitiose sed talis. quaeusti capi possit, nulla lege resistente, aut usucapionem inhibente. Nam ut maxime adsint caetera requisiita omnia pollessio continua, justus titulus , bona fides possidentis tamen harenihil prosunt possidenti ad usu ea pionem, nisi Scies sit,ut sic loquar usu capi bilis Atque hoe est, quod ait Pomponius: Ubi lex inbibet ucalpionem, bonas est den- ira nihil prode L . I . ubi in pranc. . de usu p. usucap. do Dia Gothos redo iligi aida. 2 .in verb. Lex. Nos omissis in praesens caeteris, tantum de rebus furtivis breviter dicemus.
Harum ergo usucapionem primum quidem Lex XII.Tabb inhibuit. deinde verb4 Lex Atinia. d. . furtivae Verba legis nostra haec fuisse videntur, Qui
est, Res furtiva perpetud manet penes eum , cuius fuit tempore furti facti nee ullius temporis,quamvis longissimi, possessione ei adimi,aut alteri acquiri potest. Nam per quotcunq; manus ea res ambulaverit,semper a quolibet,quamvis bonae fidei possessore, sive is ex causia lucrativa, sive ex titu lo oneroso rem acquisiverit, poterit ipsiam dominus vindicarei causerre, etiam non refuso pretio. l. 23. smancipium Q derela ind. ct l. 27.ss de a tir ct postltim rexers l. a. in ciuilam C. defurti ubi Dd. novsime Gothore in Ratio, cur prohibeatur per legem usucapio rei furtiva est, partim favor domini, cuius res surrepta est, Λ quo sine eius facto dominium inire non potuit, per LII. idque nostrum . . de Reg. Iur partim odium furum,qui non debent ex suo scelere ditari milucru secere cum alterius damno, quod est contra naturam. l. i .ss. Dionἀictione indebiti. Non debet quoque plus juris in asium transferre, quam ipsi habent in re. Habent autem prorsias nullum
Dixi de rebus furtivis non usu capiendis latam quoque fuisse postea legem Atiniam. Eius praeter Iustinianum inta. β.furtivae , mentionem facit etiam Gellius Itb.i . cap. 7. Paulus in l. . g. 6. quod autem dicit. . deus ' pat. 9 ucs. Quaeret
ouispiam, quorsum opus fuit illa lege,cum potuerit sussicere prohibitio legis XII Tabularum 'esp. ideo fuit opus nova lege Atinia, quia cum saepe fiat, ut res in potestatem eius revertatur, cui subtracta fuerat furto; cum de hoe casu quid iuris esset, nihil cautum fuerit lege XII.Tabb.an inquam vel tunc saltem res furtiva posset usucapi, si quo alio casu possessio eius a domino ad alium pervenisset de hoc certe articulo aliquidiataeiri necessarium visum est: id quod feeit LexAtinia, ut disseimus non solum ex Gellio, d. loc sed etiam ex Paulo . . quod autem dicit lax. . de usurp. st usucap. ubi late explicat IC aliquot I. quando videaturres furtiva revertiste in potestatem eius, cui surrepta erat Per illam reversonem in potestatem purgatur vitium rei, ut deinceps possit eius usucapio procedere. Atque hie memorabilis observanda est distinctio inter vitium rei furtivae, a viatium personae fc ipsum delictum. Nam vitium rei facilὸ purgatur reversone in potestatem domini sed vitium personae non item: etiam sese recenitentia ductus rem domino restituat. Nemo enim poenitentia nocens esse delinit. I.ula. Τ vison.
rapi cum milib. Deinde quamvis nihil novi ea Lex Atinia priori legi XII Tabia addidisset tamen ne sic quidem supervacua existimanda esset, quia, ut cum Macrobio
167쪽
I, XLI. B. LUGE s. IJ crobio loquar, quem etiam laiidat Culacius in Parat. Cod. ad L. Aquil quaeritur saepe novae legis auctoritas exolescente metu legis antiquioris, ut de ipsis r 1.Tabb. factum est, quarum ubi contemni audio citas coepit, eadem illa quae illis legibus
cavebantur, in aliorum latorum nomina transierunt.
Quae de re furtiva dixi, eadem etiam obturent in vi possessa. d. . furtiva. d. g. aliquando Insit. de usu cap. Sed laarum usucapionem inhibuit lex Iulia Plauatia de quibus nunc agimus. Videantur L M, .nonsolum. f. 2. st dominus.ss. de usurp. usuc. 9 d. .furtivae. ol ult de vi bonor rapi. Sic alia lex Iulia repetundarum prohibuit earum rerum usucapionem,qua donatae essent proconsuli, vel praetori,
vel praesit ita.penss. ad LIul repetund. Sed de hac quoque lege non est quod pluribus nunc agamus. Quare autem fuerit opus novis hisce legibus Iulia dc Plautia,S an non XII. Tabulae, hoeipso quod inhibuerunt usucapionem rerum furtivarum, vi quoque pollieitarum usucapionem satis inhibuisse videantur , cum vis seu rapinast furtum improbius de eo, inquam , non immerito quaeritur Sed respondendum : Veteres existimasse, quod prohibitio legis XII tabb. non tam faciale alio trahi potuerit, aut interpretatione produci, utpote in re odiosa prohibitoria Ideoque novis legibus opus fuisse,atque ita etiam Fr. Balduuatis in comment. ad XII tabb. c. 16 Quaeri etiam potest de rebus hereditariis subtractis, an eae possint usucapio Etsi autem expilatae hereditatis crimen dicitur eis furtum improbum,in se te. ita C. exquib.caus insani. irrogatur sicut etiam furtum improbius alibi dicitur vis seu rapina tamen proprie furtum non est cum nemo hic sit cui furtum fiat. Nam hereditas adhuc jacens, seu nondum adita habetur quidem loco domini sed hoe fictione juris fit. Ideoque furtum hereditati non fit.l.i Greditariae 68. . defurt. Quod etiam apud Ciceronem in epistol. famil. Ad furtum autem alicui faciendum utrinque requiritur persona non ficta, sed vera id est, oportet ut sit revera, non ficte, tam cui fiat, quam qui faciat furtum. Quaecum ita sint res hereditariae subtractae usu capi poterunt. Excipitur tamen casus quo defunctus rem alicui vel pignori dederit vel commodaverit tunc enim furtum fieri potest in rebus hereditariis, proinde earum usucapio impeditur. Hu enim 7o. d. de furtis. Porrbsunt&aliae res, quarum usucapio per XII. Tabulas prohibetur, v. g. spatium quinque pedum in controversa definibus, teste Cicerone Itib. i. de legibus.
Item sepulchri forum seu vestibulum 'ut testatur idem Cicero lib. est Sed de quinque pedum praescriptione quam sustulit Theodosius inis. 26.C. in regund. in Rescr. apud Iut Frontin. stipit jam diximus hac ipsa partesecunda, clasio te tira De soro autem seu vestibulo sepulchri non usu capiendo diximus supra classet ubi de aresacro.
168쪽
Einceps cognoscendae stini nobis leges ad Uti I Iura pertinentes. Est enim Successio quoque sive Hereditas acquisitio rerum ex Iure Civili cumque Hereditas sit duplex, es. entaria Legitima, sive Ab intestato quod alias hoc ipso anno a Sor pari. s.c 7 prolixius docui merito praecedit Testamentaria, per i quam-dit . 39.ss de acquir re .dom. θ' l. 89 de E. I. Pori testandi legandi sus potestatemque a Leg. XII. Tabb. dependere, secivibus Romanis, qui essent patres f. de puberes, tributam esse constat vel ex testimoniis Iustiniani init. tit Instit de Gai-cid Ec ex Nopesi. 21. cap. I. ut praetermittam Vlpian plurium aliorum auctori
Verba ipsa huius legis is uberiorem explicationem jam ante proposui, cum de testamentaria tutela tractavi cl.3.parte . cap. ii quae si huc repetantur susscere possunt, ut nulla nova doctrina aut ulteriore commentario opus elle videatur, cum praesertim, qui plura desiderat, adire possit Hotomannum antiq. Romam p. 38. cum . colum.1sqq. fr. Balduinum ad XII tabb. c. 29.
Atiare de Testamentis per aeso libram: Item de lib L pende familiae emptore.
EX Gellio lib. s. Noli attic cap. 3. didicimus in XII. Tabb. ubi de Testa
mentis agebatur, fuisse mentionem factam libri pendis eiusdemque meminit etiam Vlpianus it ro in stagni de Caius in Insitiιt S Boethius in comment. ac Top. Cic. Item Iustinianus in . . Instit detest ordin. Ex his ergo locis ea peti possunt, quo pertinent ad illam antiquitatis cognitionem de selennitate testamentorum per aes&libram, de imaginaria illa mancipatione, cui adhibebaturvi libri pens familiae emptor. Videndus etiam est de illo familiae emptore Plutarchus&Quintilianus. Quorum iste in Declamatione, cui titulus en , Duo testamenta Non dixerim ergo inquit hisamentum cuι libripenso emptor familia 2 etera jura nece garia deerunt Plutarchus autem in libro De Egis qui seroa numine puniuntur, ait, absurdum videri institutum illud Romanorum, quo alios relinquebant heredes aliis vero familiam seu substantiam silain venderent. Sed non erit hoc adeo absurdum, si quis ad causem respexerit eius instituti. Nam idcirco hocita observatum fuit, ut nesciretur quis esset scriptus he
169쪽
IN XII TABB. LEGE s. 39res, ne talicet legitimi heredes vitae itis insidiarentur quam rationem assignat
Votomanniis l. lib. y antiq. R 'in. I. Videatur quoque idem Hoto mannus ad 9. I.
inst. detestam ord.ibique Malli Interpretes Balduinus quoque breviter attingit. c. 29. ad XII. labb. Item Th. Marcilius cis .ubi de libripende. c. iq. ubi de aereo libra Summa ae sententia huius legis ita refertur, ut cum patet f. superfamilia sua legaret, ne cumfaceret, et q. libram familiain manciparet ac praeter libripendem cives Romanos puberes ne ininus quinque praesentes adfinem uis adbiberet. Non dissimulo tamen, hane legem ab aliis commeo datoribus XII tabb praetermitti.
A T XVIII. DE TESTAM ET NUNCI PATIVO. Otissim ess etiam ex Elementis iuris diviso Testamentorum , ut aliudiit Inscripti confectum, aliud nescriptis, iis per nuncupationem. I. lim. Institui de samentis ordin. l. 2 i. haeredes palam. . in testamentis. J. qui testam .fac. possunt. I. 1r hac consultis ima. f. per nuncupationem. C. ete tamentis 2 .s ita. . ult. . de bon post secundum tabb. Iam de uncupativo, de se . Non scripto, sed viva voce prolato testamento. Putat Hotomannus fuisse etiam in XII tabulis legem quandam hanc Chi MN ExuM, FACIET, M ANCIPI u M iE, TI TINGu 'N T, ITA Ius Es To. Quae reliquiae conservatae sunt Festo Pompejo, a Cicerone in I. de Oratore. Sed quantum ex eodem Cicerone lib. . de inliciis coni j cere licet videtur potius ea expertinutilia ad contractus, de ex illis factas nuncupati ne : quam ad testamenta. Illud hie operae pretium est observare olim etiam scripto testamento nuncupationem quandam accessisse, quae etiam satio dicebatur ut docet Vlpianus insta m. regularum ritui. o. f. 8. missamento. Niιmupatur, inquit, testamentum scilicet peram&libram factum in hiis modum Tabullas testamenti sator nens ira dici, Ita ut his tabulis cerisve scripta sim, ita do, ita lego , ita testor itas vos Oui rates sic appellat testator testes, quos oportet esse cives Romanos testi
stamentum non scriptum. seu nuncupativum quale fecisse scribitur Moratius, ut, ut est in ipsius vita, cum urgente vi valetudinis non sustaceret ad obsignandas
est riti tabula; deeessit herede Augusto palam nominato. Q Jod exemplum tabit . et hane ob Misam notandum est ut sciamus, poste aliquem, chim ab transire ad testamentum uncupativum utpote quod sit longe D-
quisti, videlicet facilius viva VOX proser- sinu pere pitur, qu scriptum confiditur, ' testatore propria ma- o i stibii, obsignatur, ac lino traiicitur. Inter quas dri Lst ut mors testatorem prius occupet, quam omniaritem
170쪽
monium defugiente, vel detrectante.
N XII. Tabb. etiam de eo quippiam cautum fuisse qui passus fuerit semel se pro teste vel libri pende adhiberi, postea tamen testimonium defugiat, seu perhibere nolit, docet nos Gellius Dibr. Is cap. I 3. cuius verba legis. Do m. Cujacius ita restituenda putat, ope veteris
RIT, SI IN TESTIMONIum AE RI A Tm R, IMPROBUS, INTESTABI LIIQUE
hs To. Vt haec sit sententia: Si quis siverit se in testamento cieri in testem hoc enim est passive usurpatum, verbum testarier vel rogari atque adhiberi in testem veni bri pendem, sive a testatore, qui per aes&libram testamentum faciat, sive etiam ab alio, qui nexum mancipiumve faciat, in traditione ex contractu deinde vero nolit approbare fidem testamenti&traditionis, cui adhibitus est pro teste, aut libri pende, sed conetur aut horitatem defugere Hunc debere feriri, sive pulsari, id est, cogi ad testimonium veritati perhibendum tum deinde poena hac ipsum assiciendum, ut deinceps pro improbo, atque intestabili habeatur. Quam ICti doctissimi emendationem atque interpretationem refert Fr Balduinus c. s. ad XII tabb. de Hotomannus libr. antiq. Rom. pag. 6 2. Sed Hotomannus, cum non posset concoquere, illudferiri pro cogi positum sit potius legendum oniicit: Qui sE IERIT TESTARIER, NI TESTIMONIUM FATEATUR, VEL SI TESTIMONIuM INFICIETu R. Addit tamen modeste, se nihil assar mare.
Est autem elegans observatio de hac lege videri scit. Decemviros in ea quoque,ut in aliis,imitatos legem Atticam Solonis qua dabatur actio in eum, quia n- testatus, id est,in testimonium adhibitus, postea testimonium alicui dicere abnuic set quae vocabatur a Graecis L κ; λειωομα υριας; . d. actionem deferri vel declinari testimonii. Videatur Iulius Pollux, in Dictionario, quod inscripsit Imperateri Commodo, lib. 8. c. I. Et Theod Marcilius .f. ad XII tabb in n. Aqua actione differt Iudicium 4 ιδεμ ε υρια , id est, actio falsi testimonii cuius crebra est mentio, apud Demosthenem,&alios Oratores Graecos. De verbo IN TEsTABi Lis cst etiam lex 26. qui testamentumfac possun/. ubi Cajus duplicem eius vim reperit nempe ut non testimonium eius recipiatur: ne ipsi testimonium perhibeaturri vult, inquam, id tam active, qu in passive, ut vulgo loquimur, significari. Cui concordat etiam Vlpianus in l. 8 iscui. g. eod. it. Si quis ob carmen famosum damnetur, SCto expressum eis, ut intestabilis sit ergo nec testamentum facere poterit, nec ad te amentum adhiberi. Videa. tur l. s. f. ultim.= de injuriis. 9 Lo ob carmen. Τ de testibus in quibus leuibus etiam extat vox Intestabilis, quam glossarium vetus etiam uno atque altero loco habet: