장음표시 사용
181쪽
IN XII. An s. rct s. trione vendi polliunt stat iliberi l. s l. 9 eod. t. Qirod fieri non posset, Statu beta pro hominibus liberis haberentiar. Cum liberum corpus , sicut non
recipit aestimationem , sic neci in emptionem venditionem veniat inter scientes quidem . . . u. O libera hominis. . de coiitrahen. ei; pira L p. 4eli . ili causa Quemadmodum neque in stipulationem deduci potest. . Idem Iuris. In frui de Inutii sipunt. Sed circa venditionem statvliberorum, quam fieri post e Lege XII tabularum ptitaverunt, hoc observandum est, ut cum Raa auia fiat id est ita, ut in eadem causa maneant , in qua utilent, sinu Ia facta venditione , perpetuo apud heredem remansissent at ut minime duris conditionibus appositis , in venditione onerentur. Verbi gratia, Ne intra
certa loca serviant, Item , ne unquam manumittantur. d. Las. de Statu liberis:
Quo facit etiam . . V. de serpis exportandis. Esten in hoc generale, quod statui: berorum Iura non pollini per heredem fieri duriora , ut ait Papinianus in . s. g. d. t. De Statu lib. Illud memorabile est , quod annotat, Pomponius in . I. 19. . It legem XII. Tabb. videri Empti- verbo omnem alienationem complexam et se proindeque non interesse , quo genere quisque fiat dominus ejus servi quod latius e cplicat Vlpianus per aliquot species alienationis l. 3.3. Statu liber, veris non solum. . eod. it. Vbi obiter moneo, pro alii quo Iure tuus facti sic videri legendum alio quo Iure id est alio quopiam. Cujus rei etiam alibi exempla occurrunt , ubi similiter pro alii quo librarii posuerunt
Ad rem quod attinet, certum est , semper eadem conditione futurum&mansitarum elle Statu liberum apud novum Dominum , qua fuerit antea apud heredem proindeque impleta conditione, vel die veniente, ad libertatem perventurum. Hoc inquam est, alienationem Statu liberi cum sua causa fieri, quod Vlpianus eleganterra: citcit bertatu conditione insecum trahere Statu liberum, alienatum ab herede, vel ab aliquoiusceptum . t. r. . r. II nc fit, ut sub hac conditione liber elle iistias, decem mi it. heredi dederit , Si postea ab herede fuerit alienatus, perveniat nihil omitatis ad libertatem , pecuniam illam emptori dando Vlpianus . it. r. f. 3. Ubi diserte iserabit, Lege in XII tabb hoc ipsum jubere. Hoto mannus Legis nosti ae sententiam ita resert. Si satorservum aliquem, cum uertam heredi pecuniam dabit, liberum esse isisset, Si cum heres abalienaret, tamens emptori eam pecuniam serrus daret, liber esset. Quod procul dubio sumpsit ex dicto Ulpiani loco. Sed plura complexam fuisse Legem XII. Tabularum,
ex iis, quae attuli facile intelligi potest. Placet autem ratiosa es, quas indicat idem Hoto mannus. Prima est, Ne in potestate sit heredum fraudem facere libertati: cuius favore multa in Iure Civili etiam contra strictam rationem sunt recepta. Deinde quia cum constet de certa voluntate testatoris in Statu liberum,
maior ratio habenda est principalis negotii , id est manumissionis; quam ejus quod in accessione sit , hoc est venditionis vel alienationis ab herede factae.
182쪽
rinentibus i primo de Emptione cn
Osteaquam de Legibus XII Tabular quae ad Successionum Iura pertinent, tam ex Testamento, qua ab intestato egimus Proximum tam est, ut ad illas transeamus, quae sunt de Contractibus eorumq; accessoriis: Visuri deinde etiam de illis, quae ad Deliet a privata pertinent. Post quas nihil restabit amplius, nisi ut uteri iactatu per Aetiones Gudicia colophonem imponamu S. Sub hoc autem capite eas afferam leges, quae ad Contractum nobilissimum
Musitatissimum EMΡTIONI VENDi Tio NI spectant. Hujus autem argumenti tres potissimum leges reperio , quarum prima haec est V qua res mamipi e sent, qui eas venderet, nexum faceret, mancipiumque per as libram, testibus non minus Ouinque Ciribus Romanu puberibus eas Dianciparet. Haec Lex cujus vestigia extant apud Caium, quem refert Boethiusi a Top. Cicer. ut manifestum est , non agit de quavis , nee quarumlibet rerum emptione venditione, sed decerta specie, certarum quarundam rerum , videlicet, quae essent mancipi. De illa autem prisca rerum divisione, qua alia erant mancipi, alia nec mancipi, explicatur ad i. unicam Cod. cessu cap. transform dc ad initium rit. Insilui. De Usu capton Videatur Vlpianus m. 9. inflagm. Porro rerum mancipi venditarum, erat solennis quaedam traditio, quae dicebatur mancipatio de qua
explicat Theophiliis in paraph. Insit. Ea dicebatur fieri nexu ct mancipio sive mancupio Vrde etiam nunc in usu remansit illa formula , Mancipi ct nexu tuus qua significamus, nos alicui plane addictos, quasi mancipia quaedam ab ipso comparata Adhibebatur autem in ejusmodi solennibus actibus mancipationum, sicut Testamentorum quinque testes, quos&Cives Romanos juberes esse oportebat Adhibebantur etiam aes vibra, quam tenebat libri pens, qui aeneo nummo quod raudusculum vocinant libram feriebat, qua de re etiam Varro meminit lib. q. de Ling. Latin Phira si quis ad hujus Legis explicationem desiderat, ab
Hotomanno petere potest liber. 3. Antiquitati m Romanar δ a Iacobo Ra vardo cap. 6 ad XII. Tabulas.
Altera Lex ad Emptionem Venditionem pertinens, haec est Quod quisque in praedit vendundis lingua nuncupas it id praestaret, Qui in ciatus qiuid esset, dupli poenam subiret. Huic legi fundiis est apud Ciceronem in tertio de Ollic in illis verbis: Num ci in ex XII tabuli satis esset ea praesare , qua lingua nuncupata essent, qua qui insciatus esset , dupli poenam subiret Iurisconsultis etiam reticentiae
183쪽
poenae constituta clucquid enim nes pr.erio vitii , id sat erunt i venditor sciret, nisi nominatim ti una esset, prae ari oportere : Et caetera quae ibi dein se ii anthir. Dila autem stant partes m jus legis , quae hunc habet anemo: copia:n bi propositum, ut a contrahentibus omnem se audem excludat quarum Mores depraestatione ejus, quod inter contrahendum ellet ex pretium. Altera sit de duplae praestatione nasciatione. In priore parte inprimis observanda est formula Vetus Lingua tinct ales cluod nihil est illud, quam pal in recte pro nunclare,arg. l. i. . de Edilii .ed Io Sive nominatim dicere vel proi anciare. Sic exponitio e Cicero . lib. ossi c. Vndei upati loe u illa est ame rit nnii JHApatruum, de quo inj.ult reset de Issam ordiu Ratio quare Decemviri in hoc contractu id praestari voluerint, quod lingua nuncupatum, ii vepalam expresium ellet, illa est quia conventio dat te em contractui, id est, certam sormam cconditionem. l. is lege vcnditionis. . de contrahen empt o. l. l. 3. 46Bx Dit. . depositi. cap. contractus det Q. Iur in sexto Qtia de re plenius dixi ad L. contractis. s. . e R. I. Eodem referi debet quod ait Varro lib. r. rere rustica, in emptioniblis Iare utimur eo, quod lex prasi In ea enim alii p. uci, alii pati ora caelipitini, paci endo scit uod lex priscripsit id est, de tuo contra liente Arier se convcnerunt, pactionibus interpositis sive quid venditor emptori proniis erit si e contra emptor venditori . . que enim de utroque contrahentiu calege cautum fuit, cum utriusque eadem sit ratio, S par aequitas ut re fite admonet Hotomannus lib. 3. .rntiquit Roman pag. i5. Idem Hotomannus eleganter docet, quomodo Iuris Consulti eam legem XII. tabular non abrogarint sed mentem ac sententiam eius exposueriint supplentes nimirum id, quod minus vel bis in ea cautum erat Majorem enim bonae fidei, quam eorum quae dictaac pronunciata sunt, rationem
haberi voluerunt in emptionibus Jovenditionibus. Quod explicatur ab Vlpiano
in I. i. ex empto. . de citon empti.
Atque haec depraestandis illis, quae quis lingua nuncupas sit, hoc est , ut Iurisconsulti sua interpretatione id produxerunt, de quibus sua et conventum, sive actum inter contrahentes. Sed hic notabilis addendae mimitatio ni qui renditor commendandi causa dixerit Hoc enim pro eo habendum est , quas neque dictum neque promissum esset. l. 3. Ea itis. g. de contra en .empl. 2 l. quod venditor si de dolo malo. l. Iulianus N,. 3. quo alitem.ss. eaclion. mpt. El. 9stendum.
. de aedilit edicio. More enu ita hi, quemadmodum vulgato versu dicitur:
Laudat venales qui vult extrudere Mercss.
Qirare nihil alienum hic facit a persona sua toto venditor, tum commendat res, quas cupit vendere, quidem quam potest carissime, ut est in . S. C. de restin. vendit. Et si forte res ipsa non respondeat, nimiis S immodicis atque ambitiosis laudibus emptor fidem illis adhibens, ac propterea nimis care emens, sibi suae credulitat . imperitiae hoc imputare debet. Sequitur ni lege nostra de poena dupli ob inficiationem me qua videatur
Paulus Db. I. sentent tit. 9. lib. a. tit. Eist igitur haec lex ex earum numero,quae
inficiando crescunt, de quo genere explicatur ad Instit. Est alia dupla longe e
184쪽
Cu Nn An, si TTER sistis. COMME Iliberrima inemptione&venditione sed illae ab hac, de qtia nunc agi inusiit diver fac&distincta Ouamvis Hoto mannus putet eam fluxisse ex lege nostra. Qii odbona ipsas venia mihi non videtur Qui si dis otius statuo illam dupla stipulatio-nnem, ob em vela ditam evictam, moribus esse intro in cham, Q. . si quodsi nolis. f. quia a dua. 1 de it edicto Videatur l. 7. in tia ite , cum mulat aliis. s. de momb. Et Lai exempto. . Couu.j deat Iton empti. Item Varro lil de re rusica Paulus lib. 1. sent tit i . Est: autem illa dupla ob evictionem ex stipulatione debita: Sed altera illa dupla, de qua in lege XII tabb. est ex inficiatione elusque poena. Plura ad hanc Legem nostram possunt videri apud Fran. Balduinum, ad L. XII tabb. c. q. p. i. seqq. Tertia Lex, quae in XII tabulis, ad Emptio in em venditionem pertinet, haec est ne res venditat nivis tradita, nutet domimum sitae dati m h oc est pretium amminerati an i)sati re eo nominefactumst, iderassore vel pignore dato Fit hujus Legis mentio ab ipso Imperatore in . venditae Insit de erimi divis. Oq; pertinet locus Varronis lib. 2. de re rustica Grex inquit, dominium non mutavit, nisi sitas a 'numeratum. Eodem quoq; alluditu. 19 qisod venditi. 1. de contab emptio. Ly. . sed M. f. de tributoria actione. Praemittendum est hic illud contracta venditione obligari mi idem alteriunalteri; sed dominium rei venditae non aliter transire vendi rore si quidem is sinerit Dominus rei in emptorem, quam per traditionem. l. 2 O traditionibus C. te Paclis. l. J. de Obigat. 9 action. Non quidem necesse est, ut venditor emptorem faciat Dominum proindeq; ipse prior sit Dominus rei venditae, cum nemo plus Iuris trans terre possit in alterum, quam ipse habet quia hoc contrarium foret libertati commerciorum,&utilitati publicae, si antea scrupulose inquirendum ellet
in iis venditoris, an penes ipsum sit Dominium rei , cujus plerumq; dissicilis est probatio. Unde scissicere visum est, si venditor prast et emptor habere liceres sive si vacuam postilionem rei vendit ipsi tradat. teneatur de evictione praestanda,
in eum casum,quo res eiraptori judicio fuit ablata, per veru dominum. Sed si venditor es. dominus, etiam emptorem facit domi lata tradendo adeoq; non valet, venditor est dominus, etiam emptorem facit dominum tradendo adeoq; non valet venditio, qua hoc agitur, ne domi ilium transeat in emptorem. Non tamen quae is traditio, licet a domino falla, injusto titulo facta emptori, statim mutat, vel transfert domitatum sedata demum, si aut pretium numeratum d persoluti in sit venditori, aut eo nomine fides habita,vel satis faectum sit. Satisfari io illa fit, vel ex pro mi ilione, id est fideius id re vel igni, re dato, ut est in . . loco Inst. Nam J his duobus modis idonee oti cui cavetur, prae lib.&prae lais, ut alias docetur. Facit huc quod alibi quoq; satisfacti volente creditore, pro solutione este vel cedere dicitur. Non tantum autem Dominium rei emi' aea traditae emptor non consequitur sed nequidem agere poterit cum venditore ad rem vendendam priusquam ipsi pretium 1 olverit, vel certe oblitteriti&quidem integrum pretium. Quamdiu enim solutio
vel oblatio pretii facta non erit, pote it eliditor rem vendi tam , quas quod darn pignus retinere. l. s. lutitan s. erri. . de action empti. ambus non obstat quod sciit, it Varro . e re rustica Nec non emptor ait, potes compto vendit illum, sc. venditorem , damnare, se non tradet, quamvis cir solverit nummos, ut ille emptorem
185쪽
iiijudicio G R. spondeo enim illa verba, 7 miris non
solverit at tu os, exata dita oportet e curii hoc tempo alia ea ossopi .is. Iulianus. de action .errepti dummodo obtulerit nummos vela litori,i cis accipere voluerit. Quomodo autem reche fiat oblatio, contignatio depositio pecunia debitae, quam recubi accipere creditor, patet ecl. acu eptam. 9. C. de fusi. l. i. C. desolution Sed nee vice versia venditor cum emptore, cui nondum rem tradidit, redie et ad olvendum pretium, obstante exceptione ii ondum facta traditionis l. 1 p. de aclion empti. Hoto mannus hoe loco movet celebrem illam quaestionem , Cui post contractam emptionem venditionem, tum peliculum, tum emolumen tu ita iei ven i-tor, pertineat ad emptorem, re Iicet nondum tradita 8 iiii tamen cuiusq; rei commodum.' emolumentum ieri cubim pertineat ad Dominum rei. L quae fo/t uitta. s. C. de pt n. aciton, mrtor vero priui iurim ei res tradita fuerit, Dominus non est, sed dominium usq; ad traditionem , manet penes venditorem Respondet. Ideo hoc ita constitutum elle, quia substantia obtigationum non in eo conlisia ut aliquod corpus faciat nostrum , sed ut alterum . cibis ob liri ocit, ad aliquid dandum aut faciendum. l. s. de Oblig. 2 A l. Sed hac de re iactatur ad . . cum autem em tto, Insit de emption 2 venditione Plura ad halle Legem videri possunt apud Balduinum . rs S Ra Vardum c. 6. ad XII tabulas.
De Pactionibus Sodatium Licitu dicitis.
N contractib plerisq; omnibus, variae adiici solent pactiones, quibus illi insor
mantur, vel etiam reformantur. Sed de his pactionibus, earumq; vi, hoc loco nihil dicam. Viderin pollunt Commentata ad Leg. Contractu de R. I. dc ad i. pacta conventa 72. de contrahenda tription. l. 7. de pactu. Hic tantum de sedalium pactis agendi efflocus quia in his XII tabb aliquid cautum fit ille accepimus exl ult. C. de CoPσθ' corpor Summa Legis ita refertur, uti sodalibus, qui Ius oeundi haberent, potestra esset pactionem quam vellent ibi ferre , dum ne quid ex publica lege cor umperent. Qui sint sodales, cunde hanc legem transtulerint Decemviri se latii ex d. l. ultam. Item quo diu plicia apud Romanos fuerint collegia, ex eodem Cajo sumendum in i quod mus, universitatis nomine. Cum autem de omni uni sententia ordinis sive Collegii, sive corporis certa leae, certumque Ius praescripta essent sodalitati: permiserunt quidem Decem viii sodalibus , ut possent suo arbi trio, privatas inter se pactiones facere veruntamen hac lege, ne quid ex pub liea lege corrumperent hoc est , dummodo non Violarent communem totius Collegii ordinis legem. Dicam idem aliis verbis Licuit nimirum sodalibu, aliquid pacis ei praeter legem communem sive publicam, non autem contra eam. Ratio est, qui adiis publicum privatorum pacti Onil, non potest immutari. l. 8.I. 1 inter debitorem De pactis. l. s. O ad L. Fabi . , f. nes pigntu. . . de Reg. Iur. Ieo. unic. Cod. de prohibit. Monstpol ubi vetat Imperator Zeno , ne quis illi diti, conventionibus habitis, Onjuret aut paciscatur, ut species divertorum corpo V rum
186쪽
Cti N RADI RIT TER SUUS COMMENT.rum negotiationis non venundo nitri , minoris, illa militer se statiae ritu. Nam hic
quo J conventio illa privator tim , noceret utilitati piablicae, de uri communi dero raret quod ieri non debeti l iura de Iure odalitatum quae a Graecis dicuntur ετ eoia quo vocabulo etiam raperator Traianus utitur, i pistola a P Ni . quaenam sinu licitae, quae ver b illic t. e, de quo Iure gaudeant Collegia lic u-bus poenis contra assiciantur illicita dixi in hoc itio tractatu las a. c. S.
Pud omnes gentes non solum humanitate excultas, verum etiam im manitate barbaras, maxima semper habita fuit Iurisiurandi religio sive id est et ad contractus, ad foedera, ad conventiones promissionesque firmandas adhibitum : sive ad lites decidendas delatum ac praestitum. Varius est enim Iurisjurandi usus ut latius alibi exponitur. Itaq; Decemviri nostri de Iurejurando sanxerunt , ut eius ad fidem alti ingenda in praecipua vis ellet. Testis est Cicero c. videntur autem Legislatores nostri imitati sutile hac in re legem Regiam Numae, de qua Dion. Halicaria lib. 2. antq. Rom. Age . lib. I. c. 8. Polyb. lib. hsor ubi de fide Romanorum in custodienda Iurisjurandi religione, qua laude omnibus gentibus superiores ex trierunt. Itemq; Polybius libr. . describit ritum illum priscum , quo utebantur, Iovem lapidem iurarent. De quo Brilsonius in Form. Pop. Rom. Apud Cic. r. de lcgibus ex quaedam extat, de perjurio his verbis Perorium poena divina cxitium, humana dedecusso. Huic legi verisimile est, conformem quandam fuisse in XII tabb. Vnde, Imperator Alexander in l. r. Cod deribus cred. Iurocrandi Iurisjurandi, inquit, contempta et io, satis DE T M altorem habet , i l. i. quod ioci. a. de dolo malo. Religioni laris jurandi, per quod transactum videatur, stari debere qua divis perjurio postea detecto di approbato, cum susticia perjurii poeena Qui , quod hanc ob causam constitutum quoq; est, ne de cujusq; periurio quaeri liceret. l. 3. f. penult in ver- Η, quamvis vere praegnans fuerit, de Iurejurando. Ex quibus apparet, hanc lege in XII tabularum de iureiurando, non solum ad contractuum robur Se firmitatem, sed de ad lites terminandas pertine M. De eadem lege videatur Balduinus c. 2. S Marcilius c. 87. Nec plura nunc quidem de Iurejurando addam.
D Contractuum de obligationi acci stiones, pertinet etia sarinus sive usura: qua de re etiam aliquid cautum fuit, in XII tabularum Legib. I iuravi ellevocabulum generis, de dividi in foenus . . usuram in specie dictam Faenis
187쪽
I XII TABB. LEGES.aiuem propri S esse accessionem mutuae pecuniae, quae inde etiam pes ta foenebin appellata est, alibi latius explicatur. vid. orchol ten in tract. de Urer. c. r. Poido an in Repubi bene constituta permitti debeat foeneratio, a multis cTheologis S Iure consultis copiose di putatum est. Videatur Ilotomannus in illus r. qu. s. o. Francisci unius iii Anal Levitici. Non nihil quoque a me allat timest intrari'. dedisserent. Iuris lib. q. c. IO.
Talibus ergo hi comis is tantum nostra Lege Decemvirali videamus: tr-
Haec lex, cuius quoad priorem partem meminit Tacitus is Liuius lib. I. Duas habet par quarum prior modum praescribit, intra quem foenus consistere debeat altera sanctionem continet sive poenam proponit violatae legis. Ad modum foenoris quod attinet, in XII tabulis definitum permiserunt
Decemviri, foenus unciarium, hoc est, usuram centesimam. Cuius appellationis rationem, sicut caeterarum , verbi gratia, sextantis, quadrantis, trientis, quincuncis, semissis, leptuncis, bellis dodrantis, dextantis, deuncis, diligenter explicat Hotomannus lib. s. antiq. Rom. pag. 4s 9. 1 q. Item d. ad . 26 hos C. de usaris.
Ratio prima quidem, quare permiserint Decemviri aliquod sanus, haec est quia
vix videtur sine eo consistere posse Civilis societas, dico in municatio osticlorum, de commerciorum. Nam quotus quis' reperitur, qui detracta spe literii accessionis ex foenore, mutuam alteri pecuniam dare velit Deinde cur intra hos fines faenus consistere, delatius non evagari cilii erant Legislatores nostri, ratio illa est: Ne debitores plane exhaurirentur, atque ad incitas, ut dici solet, redigerentur Id quod fit, si usurae exigantur immodicii atque in civiles Celaesima autem usura civilis L immodica esse visa est etiam Plinio Iustinianus autem noster, quem modum statuerit usuris, petendunt est ex . l. Eos. 6. Cod de uris Caeterum testatur Livius d. lib. . hanc Legem nostia in cu:n jam obsolevit et nonaginta septem annis, postquam lata erat , revocatam nullea tribuitis plebis Marco Duilio, Lucio senio, anno urbis conditae i8. Leges enim saepe patiuntur senium quoddam : quod ipsis abstergendum est per novas leges, quibus in ultim revocentur,&quasi rei uvenescant, ut docui praestantium auctorum testimoniis , in Prolegomenas ad Novellas.
Tantum de modo Usurarum ex XII tabulis Sequitur de sanctione, qua poena quadrupli proposita est illis, qui iamajus foenus exercere ausi suillent. Testis est eius rei Marcus Cato Censorius, de re rufisa Maiores, inquit, noli habuerunt,c ita in te bus post eratnt intelligat proculdubio hanc plana legem XII tabula rum, malorum appellatione Decemviros, XII tabularum auctores fi 1 em dupli condemnari iani iuuiri si sui tu fecerit nec manifestum, de quo infra paulo post dicam saneratorem quadrupli. Ouando Gorem civem exsimaverint foeneratorem, quam furem , hinc licet existimare. Dicet aliquis, absurdum est ut foenerator gravius puniatur quam fur tum quia furtum sit turpius, i iam ueneratio illud utinatura probrum est haec vero tantum more civitatis, seu Iure civili .virgu-
188쪽
11 CuNRAD RITT BRs II IS COMMENT ment. l. 42 nobrum. f. de T. S. Et . Instu de obligat quae ex deli t. nascimtur, iuncta l. i. f. de furtis Majori autem delicto maior dcletur poena cum debeat poena commensurari ipsi delicto Tum quia furtum fit invito doli ino scentis alitem avolente S consentiente, promittatur Uolvitur. Sed Hoton annus putat hoc
ideo ita constitutum esse a Decemviris. quia cum furtum natura sit turpe. d. l. I.
F. de ortu. a. L probrum.J de . cum sutilibus sceneratio autem tantum Iure Civili prohibita homines multo facilius ad faenerandum quam ad furandum adducantur Quapropter multi udo foenerator si deterrenda fuit gravitate poenae. Nam cilias uitam in partem facilius desinquitur, ei parti potissimum, vehit poenarum aggeribus quibusdam atque obiecibus oppostis, occurri , eaq; maxime coerceri solet ac debet a legislatoribus ut alias quoque monui, di exemplis demonstravi. De lege nostra jam fatis dictum de qua consulatur etiam Fr Balduinus capit. 23. pag. 88. Iacob Raevardus i. 28. Th. Marcilius c. 68. illud tantum nunc addam pro colophone. Quando adversus usuras odio flagrarit, idem panibant nominatus Cato satis quoque manifestum est ex obah ipsius apophthe-gmate, quod est apud Ciceronem alios relatum. In te rogatus enim quid maxime ad rem familiarem augendam conduceret Rei pondit , bene pascere quid secundum bene vestire. Cumque idem interogator pergeret, quid autem foeneraria Indignabundus ille in haec verba erupit qui nivem inquit, cidere' Qtia si dicasci a ne atorem eodem loco habendum quo dc homicida. Huc perti nent mulicae inlectationes&reprehensiones usurarum apud SanctosPatres ut apud Basilium Magnum, apud Ambrosium , . Gregorium, Millenum,&alios, de quibus alias dixi.
DE LEGI BUS AD DELICTA PERTINE
tibus: a primum quidem de Furtu.
t Roximum est ut colligamus explicemus eas l. XII. Tabb. quae de Pi iv ATisDε CT sagunt. Nam dc an Institutionibus Iuris post y obligationes ex contractibus agitur de obligationibus, qua ex delictis
nascuntur. De Criminibus publicis hic non dicam quia l. XII. labb. eo pertinentes supra exposui classesecunda, ob de Iure pii blico.Cure autem quatuor
sint genera delictorum Furtum, Rapina, Damnum injuria datum Iniuria: ut notissimum est Inst. Iura . De singulis horum , excepta vi bonorum raptorum,
q0aedam ii persunt reliquiae legum Decem via alium: de quibus deinceps dicam facturus nitriam a F, ' o. Ratio ordinis est non solum quia de in Pandeis is, in Institutionibus fureum inter delicta primum est sedeciam quia hoc nos o at cogitatio itaquae iccundum lavissimam Catonis censuram est inter neratores
189쪽
Il. X M. An B. EG pS. fit res de ii praeced. cap. dicitim est. Quo etiam respexisse ita videntur auctores lucis Canonici, dum titulo de furtis proxime titubim dei is adjunxerunt. Farti porri Etymologia variae petantur ex Paulo in I. i. in pr. . defurtis Iustria ianao in a furtu n.tute;ii in In L de oblig. quae ex det nais. Quorum optima civem sit maestilla, quae hirtum asemite, vel a Graeco dictum es e vult. Definitio furti extat in ellem l. i. g. ult. . de furtis. Et repetita ab Imperatore in I. i. Inst. a. t. Divisio furti una est in ni in sum , donec maius uni g. furtorum autem Ins. d. t. rL . . e furtis Manifestum est hirtum, quoties fur deprehenditur antequam pervenerit eo, quo rem furtivam perferiect deponere destinavit quod latius ex-Pon artu d. g. 3. Pers manifestis, in L 3. q. s. 6. Cr7. Mefuriis. Hinc ex contrario facile intelligitur, quid sit furtum nec manifestum ubi notandum est obiter, veteres particulam, pro usurpati. ut etiam Sextus Festus admonuit. Nempe cum quis non deprehenditur in furto, vel cum re furtiva, dum est in via, ct ante tiam ad locum destinatum pervenerit sed alias negari non potest quin furtum fecerit, vel rem furtivam sciens susceperit. Nam, quod probe notandum est, non olum ipsi fures sunt,qui res invitis dominis contrectarunt&abstulerunt,
sed etiam omnes qui scientes receptarunt S celarunt, furti nec manifesti obnoxii sinat j concepta3v. vers cum cium in In Ins de oblig. quae ex detro . n. c. Quod etiam ad eos producitur, qui scientes rem furtivam emerint. l. r. in civilem C. defurtis. 2ibi. DD. Hinc etiam Phocylides inquit, Ambo sunt jures, ct iu ab istit, atque re e-ptor Ratio est, quia sine receptatoribus nemo latere diu potest, ut ait Marcianusint. . . de receptatorib. DPaulus lib. s. sententiarum. Disserunt autem hae duo furtorum genera quoad poenam quae gravior est in manifesto, quam in nec manifesto, in illo quadrupli, in isto dupli. . poena .ss. d. t. . in dupi m j quadrupla. Inst. de ac . Ratio diversitatis haec est . quia in manifesto furto major versatur impudentia atque imprc. bitas; majori autem delicto major debetur poena, ut alias quoque docui. cenam autem dupli furto nec manifesto per legem XII tabb. suisse propositam constat itim ex Gellio lib. ir G S. tum ex loco Catonis supra laudato ex initto tibi de re rustica. Q adimplis' una in furto manifesto non ex XII. Tabulis, sed ex Iure Praetorio. f. r. In .c perpetu sis temp. act.
Licet tamen cum domino Rei pacisci de furi, ut scit poenam dupli remittat furi quam actionem ex permittit approbati. 7. . - paliscar in n. 1. de pa-c jι ubi cum absolute nominaturi ea, ii uelligenda est ex XlI tabb quae alibi quoiaque ita vocatur per excellentiam, ut sulpra n prole omenta moniti Estque hoc no.
b te exemplum conventionis seu pactionis legitimae qua desinit Paulus in L6. Aepactis quae pactio hanc vim habet, ut ipso jureis, sine ope exceptionis actione sur
ii tollat, teste eodem Paulo in .i7. stibi C. . . . de pactis cum aliqui plerumq; pacti exceptionem di in taxat producat,&Ope exceptionis excludat actionem quia pacto convento obligationes no omnino dissolvistur ut a Imp. in s. praeterea debitor.Ins. de excepi non omnitro, id est, non ipso jure Sed haec legit iis pactio etiam
ipso jure tollit omnem obligationem,&proinde actionem; quia scit hanc vim ipsi attribuit lex Atq; haec de prima divisiorie furti Est aute&altera& divisio furti qua
190쪽
.aliud est nocturgium, aliud dis in Extat ea non solum in M. tabulis sed in lege divina ut videre est in Exodo c. apud Platonem lib. de R Etsi enuia 'tum plerumque fit nocte, clam de obscuri reste Paulo Iustrari an l.
mes tenebr luce amanti h V u agunt etiam interdiu furta
committuntur quamvis cum proposito occultandi latendi. Verba legis XII. Tabb. de fure& furto nocturno , eiusque conditione haec erunt, quantum ex Macrobio colligimus mio. i. Satur;ialium cap Ni FuRTu M FAXIT ET IN C DI T, I, R E CAESU Nox antiqui dicebant adverbialiter pro noctu seu nocle, quod Graecis est νύ Axi positum est pro sient, ut alibi quoque sicut occipit pro occiderit. IN dicebant veteres pro eum: sicut pro ea; i. Pro I Iacob. Revardus Cujacius legunt aliquips, interposita liter P. Haec breviter de verbis ex quibus jam facile cuique patet sententia legis , nempe h Furem nocturnum impune occidi posse. Nam quod lege permittente fit, poenam non mere-ttu, Vulgata l. q. Grathus. Q ad L. DL de adult. Alterius capitis de furto diurno verba qui uena ipsa, quibus Legis latores nostri fuerunt usi, non extant : sententia vero ex variis collecta auctoribus hae erefertur uisi quis luce ortumfaceret; es telo defenderet , domino cum clamo etesii scanti, eum occidere Ius esset. Vtriusque capitis testes sunt hi nobilis imi scriptores Cicero pro Milone: Seneca declamatio. o. Quintilianus lib. s. Gellius d. lib. i. capit. 8 8 Augustinus lib. 1 quaesitones per Exitum, qui locus etiam citatu in Ure canonico, cap. 3. Extra. de nicidio oluntario sive casuali. Videatur etiam . - ad i. Aquit. l. 7. f. quod metus causa. l. q. si pignore. . a. furcii interdiu. . de fortis ubi etiam explicat Cajus quam multa complect atur appellatio elici de cuius significatione S ui verbi idem Cajus egit in interpretatione legum XII tabi, citatus in L 233.s atritur. f. a. telmn. . e T. S. Q lem lati datam Per. i/ἰ, it m ex Cornelia vers. telum autem Ins de pubi iudiciis. Praeterea videatur quoque l. .fili rem nocturnum. f. ad i. Cornel de scari s. Ex his omnibus patet quae sit differentia inter furem nocturnum dc iurarum: haec videlicet quod illum quoquo modo licet occidere impune quoquo modo, id est, sive sit cum telo quo se defendere paret, atque ad resistendum componat, et ad vim inserendam sive sit absque telo istum vero non aliterquam si telo se
armatus ab inermi, nec tantum est periculum a fure, quantum noctu omni . oenim hoc tenen dum cst, etiam uri parcendum esse, quatenus sine periculo nostro possumus ei parcete, sive nocturnus sit, sive diurnus. d. l. s. . ad i. Corn. des artiis. Quae