장음표시 사용
171쪽
IN XII TABB. LEGE s. Mi habet ubi Graece redditur intestabilis per ista verba ἄπη- νγ,etet μγ, σ- τηeιαν, item ἁδόχυαγ dc ἀμά lηργ. Huic contrari uinest nomen Te-sabilis apud Gellium Ilibr. s. c. I. ubi de lege Horatia agit. Ad M nomen quod attinet, id quoque gravem, attrocem habet 1lgiuncationem, denotatent in eum hominem, quem I Ct alias dicunt infamem vel notatum infamia Sic apud Livium lib. Io ubi de lege Valeria, improbe factism, inl
improbefactim ad ecit id qui tum pudor erat hominum visium, credo, vinculumsar validum legis nunc vixservo quisquam ita minetur. Quem Locum Motomannus adducit, de Marcilius sed iste putat Livium livea fui ilia sententia, quasi in lem Valeria,improbefactum, nihil aliud eiletaquam si dixistet, malum factum atque ita non tam atrox esset eur nominis significatio, quam revera fuit S in illa lege, dein XII. labb. Illud sane non potest negari, quin aliquando idem vocabuliam mitius
ac lentiis significet. Vt eum tinprobiu esse dicitur, in Iure nostro, qui solicitus est de haereditate vivi. r. interdum .st de vul .ct pupil. subist. Etsi enim malefacit is, qui atagit de haereditate viventis, quae quidem nulla est l. i. st . de rareditate vel actione vendita non tam ob id intestabilis, atque infamis efiicitur, quia est haeredipeta, , captator; quasi vultu quidam qui cadaveri inhiat non, inquam, essicitur, propterea infamis, nisi forte infamia facti, quam vocant, quia scilicet ipsius opinio de extili matio laboret iacillet apud viros graves&honestos. Hi notanda est disterentia poenae salii testis ex XII. Tabulis, a poena ejus, qui testimonio se subtrahere nititur. De illa enim dixi supra in Classe. 2. cap. 6. eam fit ille multo graviorem videlicet praecipitationem e saxo Tarpeio, quam Iure Iustiniano Pontificio, di moribus nostris quibus testes etiam post in cogi am gistratu ad dicendum testimonium, ut explicatur ad tit decreta de resibus cogendus rennedia vero coactionis hiat carcer, mulcta dictio, pignoriscapio,&similia Imprimis autem testamentorum testes signatores a pr tore cogi solent,ut conveniant adaperturam testamenti, suaque sigilla singuli, vel recognoscant vel dissiteantur cum expediat reipublicae , suprema hominum judicia exitum habere. l. resam quemaduis d. aperiantur. dcl. I. Codic. deSS. Eccle . Nam illa poena vetus non amplius est in usu ut scit qui testimonium subtersigere voluit, propterea quod expectaverit, dia in cogeretur, improbus ac intestabilis atque infamis fiat. De poena carcerandi testis contumacis cautum etiam est, in statutis
Sed Decemviri nostri hane videntur habui s. rationem sua sanctionis, quia sere par est crin .en, verum supprimere, sive nolle dicere falsum dicere. In qua in seirientiam quaedam etiam a Gratiano reseruntur ex dictisSanctorum patrum in Decretis.
172쪽
Dixi supra, haereditatem sive successionem aliam e te testamentariam,
liam legitimam, quod etiam ex principiis Iuris est notistimum, de illa, pro instituti ratione jam sat b dictum est, Legitima nunc sequitur. Haec ipso Domine indicat quod ex L. I l. Tabb. descendat. Nam ut Lex saepe per excellentiam dicitur, pro lege XII tabb argimaent. l. io s. f. de C. S. Ἀ:xi supra in proleg. b. tractatus cap. 2. Ita legitimini, quod per legem X Ii Tabb introduehum est, appellatur. Quamvis postea legitima haereditas etiam latitis sit producta, ad eas successiones, quae ab intestato deseruntur per alias Leges, Duodecim tabulis posteriores, qua novae leges appellantur init .st desilas legit. Sicut etiam haereditas quae ex Leg. XII tabb. defertur, appellatur vetus, cui opponitur nova haereditas, qua scilicet per posteriores i. aut etiam SCta vel constitutiones principum defertur.
Hujus autem legis XII tabb. quae intestatorum successiones constitust, a multis atre oribus fit menti, ut a Cicerone lib. 2. de iuvent. de Cornificio lib. I. ad Herennium. dc Ulpinarum instet. t. 26. in pr. ab eod. Vlpiano in librosn
lex Mosaica confertire cum Iur Civ. Taceo nunc quam multis locis Iuris nostri, sive Iustin lani, eadem ex laudetur v. g. ut est j. Instit de haered quae ab intes. deferuntur. Item in inuio, o I. si plures. Insit. d. legit a n. success Item initio . SCto. Tertul. l. 1. . 8. cap. V. eod.t. Ubi vetus haereditas ea dicitur quae eg. XII tabb.defertur. Item .scundum Inst. d. Scio Orpbit. O La. Ins. d. succesi. V. L . tutela s. in Ir I d. capite valvulis. l. II capitis . d. u. ct lcgit. .s saepeo l. I9f.pronunctatio . . I. 2 l. aro. ltiberorum 1 d. V. S. Eodem quoque allusit Paulus in l. 9. quis postumos. g. r.
strumsid.lib. 2 post. ubi particula quaedam hujus legis resertur, nempes intestato
moritur: idem Paulus in . . . bonis damnat. Vbi cum ait in Iure civili libris suorum haeredum nomen inditum este, significat per Ius Civile hanc ipsam est. XII tabb quam nunc explicabimus. Verum age ipsa legis verba recitemus, deinde eadem breviter expon
Etsi autem valde variant In te pretes,ut etiam Auistores, in referen dis verbis egis nostrae quod satis apparere potest ex collatione quorundam ex supradictis locis tamen plenissima conceptio haec esse videtur, quae a viris doctissimis ex Vlpiano. d. mparat e et Mos cum si Roman restituta est in hunc modum: SI
173쪽
ΤΟ. Apud Ciceronem& Coinificium dd. locis haec brevior est formula Si δε- TER FAMILIA INTESTAT Mo Ri Tun, Aviti P pCuNIA ora Eius Aa NATO RuM GENTi Liu Mugi Es To. Sed hic omittitur Suorum mentio quae tamen omnino est addenda. ut mox intelligetur ex interpretatione, luam.
breviter subjicio. ιAit ergo lex S IN TEsTAT MORi Tu R: sive, quod idem est,sintsatis moritur pro quo plenius erat, si qui vel pater initia intestati moritur. Nam tale quippiam hic lublecti loco accipiendum est, iubaudiendum. Cur autem patremfamilias fuisse oporteat, de cuius intestato mortui successioneint Laeritur; illa est ratio quia solus paterfam hereditatem sive bona habet, filiusfamilias non item. Ideoque illi tantum succedi poterat sicut etiam solus paterfamilias testari potest ut supralatius docui sub cap. d. tutela te Limentaria. Sed filiusfamilias quae reliquillet, ea pater Iure peculii Sc potestatis, non autem iure successsionis, vel hereditario nomine, occupabat. Porro quis de quotlipliciter intestatus quis dica- turn sumendum est ex Vlpiano, in L .ss. d. suis. oe legat. δ ex Paulo in lege 6 .
intesatu .ss. ITS. tibi novissime Iohannes Ceddeus. Item ex in p. nostro i)ritia tittili I sit. d. haered quae ab intestato deferuntur. Dixi etiam ante paucos menses hae ipsa de re tu expositione Norest. parte T. c. I.
In verbo M o Ra haec latet sententia Iuris nostri: Non esse locum suc-eessioni quamdiu vivit is, cui quis succedere vult. Nam vivi atque videntis nitula est haereditas. l. r. r. f. de vulg. pupul. - . tiod adeo verum est, ut ne filius familias quidem in sua legitima ullum Ius habeat, luamdiu vivit pater, ut docet Mynsnge cent. . V. 2s. Quamquam hoc commune est utrique speciei successionis cum neque ex testamento succedi possit, priusquam testatorii erit mortuus quia testamentum morte demum confirmatur, ut habet Apostolus mutua ad Galat. Sequitur in leg nostra : Cui Suus HERE NEC EsCIT, pro quibus verbis apud Vlpianum instant. 26. legitur cui suus heres nec extabit, eodem sensu: sed credibile est, viros antiquo verbo EsCi pro erit usos fuisse Hie probe notandum est, quibus' quo ordine Decemviri succes ionem intestati delatam voluerant, nempe his Sc hoc ordine I suis, si qui essent. a. agnatis proximis,inter quos primum obtinent locum confinguinei non quidem ex ipsa lege quae eos non apprehenderat, sed ex intei pretatione Ctorum sive Prudentium, ut ait Pati lus lib. . . sint. l. 8. . intestatoru/n. . Gentilibus, Et hic ordo non blum indictiqverbis leg. nostra fatis est perspicuus sed etiam inPandectis excepta tamen men tione gentilium : quia videlicet hi jam tunc in desuetudinem abierant. Videatur
174쪽
Suus HER Es, quis sit, exponitur ab Imp. in . vi Insu de heredum qu Lc disserent. Jc expeditur in . r. sui autem heredes D tr. d. heredit quae ab intestato. des ab Vlpia non l. r. f. uos heredes.sses. Siso legit. Deinde qui nam sint gnati,qilicon languinei 5 quomodo inter sediti erant agnati cognati item quomodo consanguinitas sit species agnationis denique qui namgentiles fuerint dicti apud Romanos; qtio modo gentilitia Iura in desuetudinem abiernat haec in litam omnia jam supra in hoe ipso tractatu latius exposui, cuni agerem .lut i git. Dixi etiam methodica expositione NoveL parte . Ex quibus locis ea post intrepeti, qua huc faciunt. Est autem inter suos haeredes, laeteros omnes, qui ab intestato vocantur ad successionem haec insignis disterentia quod, in suis non est necelsaria ad hereditatem adquirendam aditio, luia ipso jure hqredes existunt l. i . iii de salso legit. quod lati iis explicatur ad ,.sui. Insitat de haeredum quat 9d , ubi docetur, suos elle etiam necessarios haeredes illius, cujus in potestate sunt
adeo ut etiam ignorantes,&inviti existant, in cogantur etiam elle heredes ex rigore luris civilis tametsi Praetor ex aequitate ipsis. concedat beneficium abstimen- di, si nolint esse haeredes puta, quod videant haereditatem esse damnosam, quias ei licet aere alieno obruta est, aliisve molestiis statet. Videatur etiam ad hane differentiam l. iti In suis. β. de liberis, 2 post. Vbi sui haeredes dicuntur etiam quodammodo adhuc vivo patre domini rerum, dominium illud continuari in ipsos post mortem. Accedit quod sui haeredes, etiamsi sint furiosi, tamen existunt haeredes, quamvis nullus sit in illis consensus, nulla voltuatas. Non enim hiespectatur, neque requiritur ullus consensus, aut ulla voluntas. Sequitur in eadem legeri AGNAT us P Roxi Mus. Recte Decemviri, A G, A viri; non etiam cognatiu quia XII tabulae nullam habebant rationem eognatorum quibus tandem a Praetore data est bonorum possessio, ut est intit. Insit. de successione cogitatorum, in tit.ss unde cognati. Ex quo apparet apud Paulum Isb. sent tit. 8. in .foeminar male legi Caterum lex XII tabb nulla discretione sexus, Vnψtos admittit ubi Dominus Giphanius verissime docuit, legendum esse agnatos. Deinde PRO XI M us d quo tempore proximitas spectet tu , era
plicatur in .s plures θ . est Institui de legit. n. successi cita l. q. . legitimaci de sui ct legit in . . iss. l. 6r ubi etiam legis nostrae fit mentio d. V. S. Item L .f. s. st . unde cognati. l. q. in princ si de vulgari 2 pupist sub itui. 4n l. o. in
ne princ. si de reb dubiis Summa haec est, proximum defuncto eum esse, quem,
mo alius praecedat, sive quo nullus alius sit propius defuncto sanguine conjunctus, quamvis ipse sit solus. Nam hic supperlativus non praesupponit alios gradus comparationis quod etiam alias aliquando accidit ut cum dicimus tabulassupremas. Item supremam voluntatem etiamsi nullae aliae praecesserint sed hae de quibus agitur non solae. Item quando dicitur optimus maximus quae verba in eum quoque eadunt, qui solus est,ut docet Paulus ina. Isis Illa verba in prss. d. V. S. Porro sequitur in lege nostra verbum FAMihi A M. Familia quam varie a et piatur in Itire Civili docet Vlpianus in I. idis . pronunciatio Sed hoc lo eo familia significat res defuncto relictas res,inquam, tam incorporales quam
corporales, tam immobiles, quam mobiles, tam corpora quam.Iura, nomina
175쪽
I, XII. B. L E Ga s. Aiactiva&pas Ilva , ut loquimur. Haec enim omnia in heredem transeunt, cumihereditas nihil siit aliud, quali, suce sito in univei sum Ius, quod defunctus habuit. l. q. g. de C. S. Q. cr. J. de R. I. Et hereditas est nomen juris quo etiam damnosa
hereditas sine dubio continetur, ut est in l. I9. ureditatu. β. de T. S. quo facit etiam l. 2. st . mandati. Quaedam tamen stria quae in heredes non transeunt sed cum persona defuncti extinguuntur de quibus agitur in . non autem omnes Insit. de perpetuiso temporalib. act. Restat postremo in lege nostra verbum ΑΗΕΤΟ. Habere quam varie accipiatur in Iure nostro, videatur in l. 88. Habe)e. O. de verbori ignificationibis.
item in l. sipulatio ista si de verbor obligat. Summa haec est Duobus modis dicialiquem Habere. . Iure dominii. a. ita, ut obtineat rem sine interpellatione, sive ita, ut ei non evincatur, neque iure auferatur. Sed hoc 3co significat Ius dominii Nam perinde est ac si dixisset lex, agnarus proximus heres esto. Here vero&Dominus idem sunt id pro herede gerere, est pro Domino agere ut testatur Imperator ind. g. item extraneisi veri. pio herι de Insit de heredimi quai. O disserentia. Facit hue l. i. f. de liber: posth. Item quod annotat Festus, Vetus gloilarium. Vnde etiam institutio heredis hoc modo utiliter fit Titius heleditatis meae dominus esto. l. Q. f. de here lib. instituendis.
Atque haec breviter de ista celeberrima legeri cuius prolixior explicatio peti potest a Fr Balduino in comm . ad XII. abb. pag. 89 cum seqq, ct cap. 3o ad XII.
labb. Item ex Fr Hotomanno lib. . antiquit Romanarum.
Loneum ellet hoc loco, atque etiam alienum referre omnia illa Iura, quae neuta sunt apud Romanos post XII tabb. de successionibus intestatorum de quibus summatim explicatur lib. . Instit in primis aut 6 ritulis. Sed tandem supervenu Iustinianus, qui in Novellis suis, maxime, Ii8.4 27. unde sumptae sunt Authenticae quaedam ibb. t. C. delegit hered. dc t. communia de successonthus, simplicissimum legitimae successionis ordinem praeseripsit. Et I ad hereditatem defuncti liberos vocat, mi ita omni mentione suorum Deinde parentes, cum fratribus,&fratrum filiis denique proximum quemque, prout ipsa natura dictare videbatur, sublata differentia agnatorum cognatorum. Qita de re superiori hyeme copiose diligenter tractavi in expositione methodica Nov. parte 7.
Allia lex de successsone ab intestat ad suos heredes
Autum fuisse lege XII tabb. ut nepos ex filio demortuo una cum a tero filio superstite aequaliter ii ccedat intelligere posiimus his oei; Iuris nostri, l. r. l. q. C. desui3O legit. θ 3 ult. Insit de legit n. succes Senteiitiam eius legis ad hunc modum concipimus cum Ho
176쪽
i s CuNRADI RIT TERs Hus. COMMENT. tornanno; ut si quu exsiuis heredibus maribus suus heres esse des eius ct caeter in locum suorum sui heredes sus edere it, as tum cre it. non capita, sed in ii '
pes diri teretur. I: age nio . C autem animadvertat Hirto P an tuis duo quodammodo
genera suorum heredem instituta elle : unum genus eorum, qui nat Ura, alterum eorum , qui successione ex illerent sui quorum illo putat naturales appellari po se, isto cr . taeos. Naturales sui dicuntur, qui statim ut nati sunt, cum ipsa vitali aura, Ius dignitatemque suorum adipiscuntur ut sunt soli filii illa fam. Saccedane sant, qui inferiore gradu nati . i. g. nepotes, e filiis e familia sublatis vel morte vel emancipatione , in eorum loca in vacuum subeunt atque ascendunt l. 3. post munerum. f. de injusto, rupto, c. Ius ergo succede nidi tale hinc sequitur: ut sive unus ex filiis sit mortuus, relicto nepote, alter filius superstes sit succedet nepos avo una cum filio supersti re siue ambo filii deces serint, nepotes ex utroq; avo sui heredes fiant succedant, , . ,.s filius. d. de sabo legit heresib. . cum lius. Ins de hereditarib qua ab intesato deseruntur. l. 23. 2 F. C. desurs o legit. Idque ei iam jure novissimo confirmatum est a Iustiniano in Nov. ii 8. videatur Auto cessante. 9 albent post atres C. de legit. hered Etsi enim differentiam later suos Sc emancipatos sustulit tamen injure succcedendi hae in parte nihil immutavit , sed jus repraesentationis suo loco reliquit integrum: ut scilicet nepotes ex filio repraesentent patrem suum, utantundem capiant, quantum ille habiturus erat, si vixisset idque, sive nepotes sint soli, sive cum filiis concurrant , qui resipective ipsorum sunt patrui . . . O filius. Inst. de bereditatibus qtra ab intestato defer tur. Nam utroque casu ita
stirpes divisio fit hereditatis. Sed hoc Ius quibusdam legibus municipalibus
hodie mutatum est quo ad nepotes quando sunt soli 3 constitutum , ut hoc casu in capita fiat saceessio. Tale est statutum Norimbergae, ut videre est in Re- formatione . . I. . t. 3 . Q iid sit in sirpes succedere dc quid in capiti notum est ex Inst. lib. t. i. de expoliti tu tractatione methodica Novest parte . Breviter, in cap ta succedere est hereditatem in parte viriles sive aequales dividere , quod Germani dicunt, o mala I 0R: uibrso aratris ii lib. Contra in stirpes succedere est tot facere partes hereditatis, quot sunt stirpes sive soboles eius , de cum hereditate agitur sive ab ea stirpe plures sive pauciores personae fuerint ortae Germani vocant hoc genus succedendi in die Stamna:
sicut prius gemis in die talipter
177쪽
ccessio alia est ingenuoraim, alia libertorum De utra oue in XII. Tabulis cautum fuit m de haec tu: dem testatur diserte Vlpianus in stas .
initio tit. In sit desuccus liberi videatur etiam Vlpianus t. 27. Verba nutus legis non extant sed summa ac sententia haec sitit o us libertus liberta-νe, cui suus non extabit heres intestato moreretur , patronus patronare , liberive Iatroni familiam haberent, eams in capita dividerent. Intelliginuis hinc , suum heredem, id est filium vel nepotem in potestate liberti defuncti proximum, si quis extet praeferri patrono patronaeve liberis eorum , eosque excludere aluccessione. Qtianquam enim magnum est beneficium libertatis, quod in libertum patronus contulit unde euis nomine, sicut alia patronatus Iura sc&successio ista ab intestato ei erit competit ut habeat scilicet aliquam sunt in beneficii compensatio irem tamen necessitudo illa, quae est inter patrem S filium caeter OS, merit majoris censetur momenti 5 alteri illi vinculo, quod est inter patronum Solibertum praeponderat. Itaque non ante locus erit successioni patroni in bona liberti, quod si nullus extet liberto suus heres. Caetera quae ad explicationem huius legis pertinen sicut dic mutatio juris circa hanc successio. nem, i quidem ex edicto praetoris: deinde ex lege Papia, denique ex constitutione Iustiniani petenda est a Iustuliano commentatoribus. Instit. d. t. desu cesi libertoru=n. Videndus etiam praeter Hotomannum Iacob Rae vardiis ad XII. Tab. c. 9. Nobis hoc te inpore non vacat , nec lubet libet, in re obsoletat inmorari diutius cum neque patronis, neque libertis amplius utamur.
actionibus in coheredes plures ipso juredipisti. Equitur longe celeberrima , de hodie quoque utitatissima ex XII. Tabularum, cuius crebra fit mentio , tam in Pandect . quam in Cod. Cuius haec est summa ae sententia: Ex Lege duodecim Tabularum aes alienum haereditarium pro portionibus quaestis sngulis, id et pro portioni
178쪽
1εῖ CuNRAD RITT BR silus. COMMENT pacti uccessorum. C. de pactis L i. C.fi certi petatur l. r. ci de exceptionibus I ri l . funus ex pluribus. l. o. C. de jure de tibi randi. Q s. g. Idem. F. fam hercisc. l. 6-Ceod tu. l. 2. Erit ult. C. de hereditariis actionibus. Quibus omnibus in locis, si qui
autem ham lex, qua lati Tine patet, satis diligenter copiose exposita sit a doctus mis viris Fr. Baldunio c. 31.&Fr. Holomai nolim . yy VI J ' faciunt, ab ipsis petere unu in quemque jube, satis habens fontes duntaxat quati
intento diuit coin monstrasse. Est autem opera pretium animadvertere rationem, cur ex XII tabo. Omina, quae sunt ii hereditate, voluerit,ipso jure dividi inter coheredes,sive uiliniive ali elaum aes foret Ratio illaeis videtur, quia Decemviri, cum Intelligerentia eredes debitoris teneri ad persolvendum omne ars alienum hereduarium, etiam ii nereditas non ellet solvendo; aequissimum arbitrati sunt ut saltem otius inter eos divideretur, quo scilicet fieret levius& singulis tolerabilius Quam ob aulam etiam pluribus fidejulsoribus tributum est beneficium divisionis per epistolam D. Hadriani, ut notum est ex IV. t. de doloribus. Videatur 4r. Baldainus a XII. labb. c. 32 p.C. isy ubi etiam resipolidet ad oblectionem , quae umitur ex . a. f. ex his. st . de C. O Vbi dicitur conditionem obligationis non immutari ex persona heredum. Nam hoc casu non mutatur conditio obligationis, tametsi fiat divisio
CAPUT XXIV. D E ACTIO ME UA MI L LAE
Erciscunda Ilii est celebrius inaturescripto, neq; moribus nostris, quam judaciti in familiarerciscundae: quod inter plures coheredes datur: qui discedere volunt a communione in qua nemo invitus retineri debet ob materiam discordia um,quam parit communio. I.77 cum pater. g. dulii issi s. f. de legatis a. l. qui neque g. vlt. f. de rebit eorum qui sub tute i sunt. Q. ait.. Communi divid. 'in similibus. Atque ad hanc actionem pertinet t. t. inss. C. fum ercisc. Meminit quoque eiusdem in p. in f qliad. 1m ct . clienti vitansiit. de actionibus d in .sfamiliae Ins de osscityudicis quorum locorum in primo refert illam inter actiones,quae istam causam obtinere videntur, in rem, quam in personam . in rem quatenus scilicet res petitura coheredes: In personam quatenus praestationes personales interveniunt.Altero loco,eandem actionem annumerat catalogo actionum bonae fidei Tertio loco demonstra quodnam aut qualest in illa ollicium, aut qua parte judicis. Haec igitur actio tam nobilis, tam utilis, tam necestaria frequens, ad divisionem rerum hereditariarum competens her
dibus, non aliam habet originem, quam ipsa XII tabulas, teste Cajo in La. F. m. hercis
179쪽
hercisi ubi & rationem addit, quae moverit Decemviros, ad hanc actionem intro diicendam, ab ipsa necessitate uim piam. Haec , inquit, aclio proficitur a lege XII
tabulai mn Nams coheredι bis volentibi a communione ι cedere , nec farium ivllebat Vr, aliqv.tm actionem constitu qu. inter eos res hereditariae di tribuerentur.
Necessitas illa iam fatis intelligitur, ex iis, quae diximus de discordiis, jurgiis, ac rixis, quas parit rerum communio Qtiam obrem etiam distinctio Dominiorum falubriter Iure Gentium introducta est l. ex hoc Itire. I . de Iustitia attre, Itemq; receptum est, ut possit quis renunciando societati a communione discedere ut notum est ex In litu tit. De Societate. Et autem haec necessitas , non absoluta; sed ex hypothesi sit blae scilicet conditione, si modo carere velimus illis incommodis, quae excommunione existere solent. Recte autem hanc legem superiori subjicimus, secuti in eo doctissimorum hominum , Balduini, Hotomannia Marcilii aliorumq; auctoribus. Nam prior
illa, ipso Iure, absq; facto hominis , divisaeis voluit nomina , id est Iura&actiones hereditati as, tam active quam passive, ut loquuntur, pro hereditariis portionibus, Quod hanc vim habet, ut neq; creditoris heredes agant, neq; debitoris heredes conveniantur, nisi pro pol tionibus hereditariis, sive quatenus sunt heredes. Haec autem lex agit de divisione aliarum rerum,extra vel praeter nomina:
quae divisio non fities Iure, ut prior ilia, s quam Balduinus eleganter vocat indi-xisam dirisionem. sed requirit operam di factum hominum. Necesse enim est, ut M litigantes sua jura proponant, allegent, is deducant Iudex suum faciat ossicium, in adiudicationibus, di mutuis condemnationibus ' in . 3.s familiae Institui de oscio Iudicis explicat uta
Allusit ad hane legem laetionem nostram etiam Festus Pompeius, his verbis:
Erctum citum si inter consortes , ut in libris legum Romanarum legitur. Erctum a coercendo dicti , undeo enisci ndae mercisse Citum , es vocatum ciendo. Haec Festus. Videatur etiam Servius Honoratus in Comment ad 8. fine d ubi de Metio Suphetio, quem citae in diversa qua dii ga distulerant. Familiam igitiuercisere, nihil est aliud, quam hereditatem dividere, is quasi filibus certis regere sive coercere , dc partiri hereditatem in consortes Nam facta divisione , alter coheredum ab alterius parte arcetur. Hinc etiam glossa veteres recte vertunt Iι επι et γό Τον, Item αυρύDν ίαν. Familiae Domine significati etiam res seu bona, alias ad verba alterius legis, in qua est familiam habeto, dixi ex . D9s. pronuntiatio. . De verborism signisuatione. Erci co ab antiquo verbo erco, quod
est Graecae originis, a verbo . .. vel unde de ἐρκΘ derivatur , quod lepi mentum significat. Nam sicut a vivo vivis fit vivisco, scutitem a cupio cupis, cunis eo, a fruor frueris, frui cor Ita ab erco ercis, fit erciseo. Haec de vocabulis, dequibus tamen etiam Doctis imi viri, non eadem sentiunt. Nam erctum ali aliter interpretantur, ut videre est apud Th Marci humi collecta XII tabular. Porro ex Ciceronis loco in i de Oratore colligere possumus, Arbitrum semiliae erciscundae, solitum fuisse, certis quibusdam ac solennibus verbis uti partibus disis ovibus alterum ab alterius coheredis parte arceret. Sic enim ait Cicero:
180쪽
Qui quid verbis ercisci oporteat nesciat idem familiae erciscundae causam agere non posse o c. Sed neq; verba illa solennia, quibus arbiter hujus judicii olim utebatur,
ad nos pervenerunt neq; ipsius legis X l I. Tabularum, quae Iudicium familiae erciscunda introduxit , verba hodie extant. Suffciat igitur nobis habere eius legis sententiam, quam ita fiat commode retulit Hoto mannus Ut cisterarum rerum, si heredes partem quis , suam habere m.illent , familia erciscunda arbitrium sumerent , cui totius rei Ius , arbitrioth cymitic cy Nihil autem niterest, quoad hoe iudicium , sive pluribus coheredibus ex testamento delata sit hereditas, sive ab intestato vel quod idem est, sive ex voluntate testatoris, seu a ure&lege. Item, nihil interest, ex qua specie juris
hereditas deferatur utrum exleg. XII. tabularum Dan ex alia quapiam lege, arrex SC an ex Constitutione Principis Inter omnes enim illos locum habet actio Familiae Erciscundae. Imo etiam inter bonorum posielibres, S inter eum, cui restituta est hereditas, ex Cto Trebelliano, i taeteros succelibres honorarios. l. 2.9 La .sedcttain. 3. i. st . Famil. ercisc. Et insium ma Inter quos locum habet
petitio hereditatis, inter eosdem etiam Iudicium familiae erciscundae.
Tiam de Statu liberis Decemviri in suis tabulis aliquid caverunt, ut apparet
ex Modestino l. s. Statultiberos ex Pomponio in I. 29. sataliberi. 3 ult. U. De Staiuliberis. Est autem Statuli ber , ut Paulus definit in I. i. st . eod. tit qui ita tutam destinatam in tempus vel conditionem libertatem habet , id est cui testator in tempus vel sub conditione, si hoc aut illud factum sit, libertatem reliquit. Cui fere consentit Vlpianus ti . a. in tam in pr. cum ait: Qui sub conditione resamcnto liber esse Iissus es, satuliber appedatur. Sed Pauli definitio plenior est , Non tantum enim conditionis, sed e temporis mentionem facit. Congruit quoq; definitio Festi, Statuliber es, qui testamento certa conditione Iubetur se liber. Et si per hereden' stat, ubi inus statvliber praestare possit, quod praestare debet, nihilominus esse liber videtur Solebant
autem testatores creberrime manumissionibus seruorum lianc adiicere conditionem Siratione 2 reliqua reddidis en ,, eis quam pecuuiae si inviam heredi sol τὸ ent, ut pasIim videre est subd. it. In primi sint. i. in . antepen eo . titul Impleta igitur conditione, vel exadio tem p ,re, sive cum dies venit, servus ad libertatem pervenit. Caeterum priusquam conditio existat ac impleatur, aut ante aliam dies veniat, Statu liberi a caeteris servis nihilo pene disserunt. d. l. at in pr. V. de Statulι b. Vnde non solum quod stat ci libera interim peperit, hoe servum est heredis, ut ait Vlpianus in . 6. arulibera. g. d. tit. Sed etiam pendente conditi