Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

101쪽

rum, et, quae inde fluit, insectionis theoria. PHYSIOLOGIA CONTAGIORUM.1. CONTAGII NOTIO, EIUSQUE PROPRIETATES ET DIFFERENTIAE AB ANALOGIS FOMITIBUS. 70. Inter tot tantasque injurias, quibuscum homo continuo colluctandum habet, ejus sanitatieminenter infensos esse novimuS CertOS qu dams Omites, in eo conspirantes, quod generatim Producta naturae organione sistunt, diScrepantefitamen origine speciali, agendi modo, atque eL sectibus morbosis in organismo vivo concitatiS, quare tot distincta genera ejusdem familiae potentiarum nocivarum Constituunt, quibuS Summatim nomen inquinamenti, sive mi a Smatis a μιαζω, ρειαι νω, inquino) impertimus. - Ηaeo inter reserimus mephite S, Venena et Contagia, Sive mi asmata mephitica, Veneno Sa et contagio Sa, excludentes miasmata epide mica nonnullorum auctorum epide- mi Cum latens, sive OCCultum aliorum), quae nullatenus sui generis praebent fomites, Sed mox ad mephites, mox ad alias atmosphaerae qualitates, Chemicas aut dynamicas reduci POSSunt. MEPHITES. 71. Omnia Corpora organica, vegetabilia clanimalia, viva et mortua, eorumque ProductR,

102쪽

FEBRES EXANTHEMATICAE dum per diversas processus Chemici formas, persolutionem, maeerationem, fermentationem, putredinem, etc., in elementaria reSolvuntur principia , fortilissimam largiuntur scaturiginem CD sluviorum saluti adversorum, quibuS genericum nomen mephitis tribuimUS. - VetereS, qui, quam primum essectuum quorundam Cau SaS Ob-SCuraS admodum CognOSCerent, eaS Statim Supra naturam existimantes Diis unice tribuere solebant, Divinitalom sibi confinxerunt, quae hujusmodi tetris exhalationibus , et noxiis vaporibus avertendis praeeSSet, eamque Sub Mephitis nomino adorabant. Habemus enim ex Tacito etiam ante Cremonae moenia Mephitis templum exStitisse. Arrisit compellatio prae illa miasmatis, multis modiciS accepta, quatenu S miaSma Se undum VO-cis etymologiam qualiscunque generis inquinamentum indicat, cujus restrictio ad unam tantum speciem mere arbitraria foret. Frequens hodiequemiasmata inter et Contagia confusio ambiguae denominationis rectiori usu optimo vitabitur. Mephitis igitur ad mlasma se habet, uti species ad

172. Quidquid vim vitalem atque Structuram Organi Bm Corporum vivorum deStruit, Chemicorum elementorum dissidium provocat, uno verbo quidquid mortem entium organiCoriam, eorumque re Solutionem ponit, mephitica effluvia extricare ju- Vat. Processus vitae nonnisi catenus ad genesin mephitum Concurrit, quatenus et ille praeter

103쪽

evolutionem simul materiae superfluae continuam

destructionem includit, atque elementa elimina quae Ceu Caput mortuum defaecati organismi considerari pOSSUnt. 475. Elementa, quae mephiticas exhalationes Componunt, Sunt eadem, in quae Substantiae Organicae vita privatae dissiliunt 3 nune vera educta. nunc producta recentia processus resolutionis 3 modo simplicia, uti hydrogenes, aZOtum, Carbo nium, Sulphur, PhoSphorus, modo ComPOSita, rati ammonia, gaet hydro - sulphuratum, hydrO-ΡhoSphoratum, Substantiae animales in vaporis sormam redactae, etC., plurimum vero principia Phlogistica, quorum praesentiam non Solum mC-phitidis qualiscunque inutilitas pro respiratione et

flamma alenda, foetorque graviS, Sed etiam experimenta eudiometrista, neo non earum deStru C-tio per vapores acidos abunde Confirmant.1 4. Scaturigines potiores effluviorum mephiticorum Sunt: paludes, Ioca uliginosa et saepius

inundata, aquae StagnanteS, LOSSao, Cloacae, Se tinae, latrinae reseratae ; vaporeS CannabiS et Corii,

quando in aquis pigris macerantur 3 Carnificinae; loca in quibus bestiae mactantur, Rut Stra geS eduntur; cadavera insepulta et sub dio relicta ;oemeteria; exhalationes plurium animalium, vel

hominum, tam Sanorum, quam praeSertim aegrorum in angusto spatio cohabitantium, ergo atmosphaera Stabulorum , urbium OhSESSArum , CarCO-rum, ergaStulorum, naVium, nOSDCOmiorum, Or-

104쪽

phanO- trophiorum , etc. - Inter CircumStantias, mephitum ortui faventeS, recenSendae veniunt ominnes illae, quae universim putrefactioni opitulantur , uti aeris atmoSphaerici influxus, electricitas negativa, quies, Certusque gradus humiditatis cicaloriS. 175. Habito originis ac diversae naturae reSpeC- tu SequenteS mephitiam varietates Statuere licet: a) Mephitis animalis, quae trinum agnoSCit fontem ue a ) Putrefactionem Corporum integrorum vel singularuni partium, Carnium, ViSCErum CtC.

Emanationem principiorum excrementitiorum e Corpore Sano, tranSpirationem culaneam, halitum pulmonum, urinas, saecos, flatus; γ) Ema- nationem principiorum e Corpore aegrotante, Velox ejusdem productis morbosis, pure, ichore, lympha degenerata, etc. - b) Mephiti S vegetabilis Sub eadem trina relatione plantarum

mortuarum, SBnarum et aegrotantium. - o Mephitis mixta, cujus praecipuam Speciem Constituunt tetra paludum et lacuum effluvia M c-phitis paludos a). - Excludimus hic loci mephites minerales, quales ex terrae meatibuS, CryP-tis et cavernis emanant, in quibus nulla entium vivorum exstant VeStigia, vel quae o diversis artibus et opificiis originem trahunt, atque forS rectius venena Sub forma vaporis dici possent. 476. Mephitibus generatim sequentes tribuimus proprietates, quibus a venenis et contagiis

105쪽

mortuorum, CorumVO materiarum recrementitiarum. - 2) Generantur extra CorpuS vivum, Vel

in ejus partibus, quae processu vitali exstincto ad leges chemismi universalis dissolvuntur. 3) Constant elementis notis, principiis utpote inflammabilibus, eudiometro explorandis, ac ideo consulto produci possunt. - 4) Semper formam

Vaporis , Sive gas retinent, quapropter Berem Ri-mOSphaericum pro Constanti agnoscunt vehiculo,ae eminentem cum organis reSpiratoriis relationem ostendunt. - 5) Vitae vegetabilium non minus, quam illi animalium sine distinctione sunt insensae. - 6) Vim vitalem infringunt, ac proceS- sum vitalem ita pervertunt, ut nisum in liquationem Constanter inducant. - Τ) Spe Cificas morborum sermaS non Creant, Sed generaleS reproductionis aut incitationis vitalis alterationes determinant, hydropem, SCOrbutum, Cachexiam, se-brem putridam , gangraenam , dySenteri9m, BS

phyxiam, etc. - 8) Nulla peculiari egent dispo-

Sitione 3 per metamorphoSin morbosam in org9nismo Concitatam non regenerantur, neque OΡ portunitatem in eundem morbum eXStingUUnt.

9) Prouti vel ad minora spatia limitantur, Vel vero ad majores extenduntur plagaS, nunc Sporn dicas, nune epidemicas aut endemicaS Iabes prO-

gignunt, quin tamen ejusmodi popularis dominii

106쪽

VENENA ORGANICA.177. Venoni nomine intelligimus quamvis subStantiam, quae Cum organiSmo animali, ojuS-que procesSu vitali in tanta Opposititione est, ut parva etiam quuntitate Ddplicita summo deletorias mutationes inducat, unde vitae exstinctio et organisationis destructio imminent. - Ex hae e V noni definitione liquet: l) ejus actionem mere relativam eSSe, atque uniCe per reBCtionem organismi vivi, Nec non pex heteronymiam inter principium vitale et veneficum determinari ; 2) ejus ad organismum relationem dynamico-Chemicam csse 3 et b) semper Substantiam, Seu materiam Ponderabilem sistere, qualiScunque demum ejus fuerit forma. Quapropter e venenorum ClasSe Stricto saltem in sensu excludi debent omnes illac potentiae nocivae absolutae, quae etiBm Super Corpora mortua et inorganica Agunt, eorum texturo milestruendo, vel conflictum dynamicum virium alterando , Sive mechanicae fuerint, uti vitrum tu-Sum, cultri, laqueis Sive Claemicae, uti omnia Cori OSiva Concentrata 3 Sive dJnamicae, uti calor, si igus, electricitaS. 1 3. Omissis venenis mineralibus, illa tantum in comparatione cum aliis fomitibus analogis, mephitibus utpote et 'contagii S adtingimuS , quae producta specifica corporum vivorum Sistunt, se ideo organica dici merentur, naturali serie in vegetabilia et animalia distinguenda. Ne Au tem praefixi scopi limites egrediamur, unice ve-

107쪽

quibus positis coriandem disserentia ab os fluviis mo-phiticis ot miasmatibus contagiosis facile patebit. 179. Venena animalia 1) Sunt producta vitae

animalis sanae, determinatis animalium speciebus pro conditione cujusvis propria et nativa. Nisi excipiamus quaedam principia Venen OSa, quae par tem integrantem Substantiae organico - animalis constituunt, et por analySin Chemicam educuntur , uti phosphorum, acidum ZOOtiCum, ammonium , atque virulentum liquorem, quem nuperiti Ocnitho rhyncho paradoxo juxta calcar pedis

in Ventum referUnt, - venena Animalia in inferioribus tantum classibus Sanguine frigido praeditis occurrunt. -- 2) Generantur intra Corpus vivum, et quidem Vel in masSa humorum Circulantium, vel vero in peculiaribuS Organis Secretoriis, ad normalen organiSationi S typum Spec tantibus. - δ) Elementa, quorum gratia Specificas illas ac adeo doleterias vires sortiuntur, huC- usque ignota Surit, per anal JSin Chemicam nondum demonStrata, Solius processus vitalis determinati ope generanda. - 4) Tamquam producta Se Cretionis ex sanguine insonti fluidam sormam habent, pOSSunt tamen Solii Scere, vel in VasOris SpeCiem resolvi, quo in casu de suis viribus exitialibus multum amittunt ; violentiSSimam AC-tionem exerunt, dum parti epidermide privae adplicantur. - 5) Animalibus plerisque, praesertim illis altiorum ordinum nociva evadunt:

108쪽

i,6 FEBRES EXANTHEMATICAE plantarum contra vitam non adgrediuntur. - si)Pro divorsitate principii praevalentiS , ac naturae ad Oxygenatam, vel phlogisticam accedentis modo irritantem, modo deprimentem in organismo exerunt actionem 3 in primo casu SyStemati arte-rioso , in secundo illi nervorum infensa. - Τ) Spe-

ώficas producunt morborum formaS, nunc inflammationeS, nunC neVrΟSOS, quaS per nullam aliam

causam imitari poSsumus. - η) Peculiari dispositione non indigent, scd in quocunque individuo

eundem provocant esseCtum 3 non regenerant Ptamen Per proceSSum morbOSUm, quem SuScitarunt, neque opportunitatem Ad eum denuo subeundum dolent. - 9) Licet quandoque pluribus

hominibus infensa fiant, atque certis anni temporibus crebrius Occurrant, epidemica tamen, vel endemica mala nunquam pariunt. CONTAGIA.180. Tertiam speciem inquinamentorum osserunt quidam somitos animales, particulari illo charactere distincti, quod in organismo aegrotante por determinatam morbi formam Producuntur , ac in aliis individuis, pro eorum actione receptivitatem. habentibus, quibuscum in contactum veniunt, eandem vel Saltem Summe analogam morbi sormam producunt, ac ideo mi a S-mata Contagio Sa, brevius co ntagia An-Stechungsstos ) nuncupantur. - Quamvis oppellatio posterior ipsiuS vocis SonSui nequaquam TCSPondeat, - Conictgium cnim, Sive Con-

109쪽

ET EXANTHEMATA ACUTA.0 tage Si contagio, Contactus sex con, et lago, quod apud veteres, uti Plau tum et Pacuvi iam, idem est ac tango), nil nisi actum designat squapropter jam a Cicerone Cum Communicatione synonymum habebatur), ergo ipsum conflictum inter fomitem inficientem et organismum inficiendum 1) - nihilo tamen secius hocce crimen innocentis Solorcismi, Sive metonymiae, quae cauSam Cum essectu Confundit, et

cujus gratia quidem jam doctissimus M o ad acriter reprehensus fuit a) , cum plerisque hodierni aevi modicis lubentor dividimus, expreSSionum

brevitati studentes, dummodo ConceptuS ESSEntiae inde non alteretur.

13 v Contagium est communicatio inquinamenti ab uno corpore in aliud. a AIl on Synopsis. P. 22. 23 Distinet notions os tho plague etc. London. 1722.

181. Contagiis sequenteS Competunt CharctCte-reS, qui ultimam eorum ponunt disserentiam:

a) Sunt producta organismi animalis, vivi, Begrotantis , et quidem specificae morbi formae

per nullam aliam Causam generanda 3 ergo nequUPlantae, neque Cadavera, neque Corpora SanB, nec omnis qualiscunque morbi forma eis producendis idonea sunt, quare a mephitibus et VeneniS non magiS, quam morbus dissert a morte et vita, aliena sunt. Insuper limitantur unice ad animalia sanguine calido praedita. - 2) Generantur intra organismum, et quidem in determinatis organis Secretoriis, Postquam eorundem

IV. G

110쪽

processus vitalis et plasticus per Specificam motamorphosin alteratus fuit. - θ) Praetor vehiculum materiale, quod plerumque humor quidam recrementitilis Iargiri Solet , dynamicum agnoscunt principium, quandoque in distans activum, Cujus natura hucdum ignota est. - 4) Forma Cont9giorum materialis est vel fluida, vel va-POI OSa , forum vero ad organismum relatio talis, ut nonnisi determinatis atriis recepta morboSam concitent reaetionem, Ventri ulo tamen EXCepto,

cujus vi destrui Solent. - 5) Inficiendi facultatem non extendunt ultra Classem animalium sanguine calido. - 6) Sistunt stimulos positivos, ac ideo semper vividiores vel in to O organismo, vel saltem in parte, cui immediate adplicantur, con-

'itant reactiones, nune per totum morbi docvr- Sum permanenteS, nunC Cum debilitate secundaria Ocyus SeriuSVe permutandas. - Τ) Spccificas producunt morborum formas, ac pro diversa natura et relatione ad organiSmum modo Systema arteriOSum, modo NerVΟSum, aut reprodUC-tivum eminenter adficiunt, ubique tamen PrOCOS-

Sum plasticum qualitative alterant, Disum in liquationem promovendo. - Φι) Peculiari plurimum dispositione egent 3 per concitatam metamorpho- Sin morbOSam reproducuntur, aliisque individuis Communicata eundem generant morbum. - 9) Modo Spora diea movent mala, modo per populum diffunduntur, ac devastantes epidemiaS CODCitant. 482. Habito rospectu originis, propagationis