장음표시 사용
141쪽
dignosci, vol complexiva totius epidemiae duratio ad determinatum temporis spatium reduci possint. - Pestilentia quaevis in principio minori quidem insidiatur hominum numero, aSt multooxitiosius furit ; ubi autem SucceSSivo paSSu Super plurima individua disrusa maximum adepta eSt extensionis gradum, plerumque intenSione minuitur, pedetentim omnino defatiscens Nisi aptis prophylaxeos praesidiis, vel fortuito circumstantiarum
propitiarum concursu limites ponantur, ContagioSalues non CeSSat, donec omnia individua disposita pervaSerit, quo facto Sua etiam Sponte evaneSCit, nullum amplius pro sui Conservatione et reprodiductione pabulum inveniens. - Nonnullae pestes intra septimanas, vel menseS finiuntur, aliae per annos debacchantur. Quo magis ferox fuerit pestilitas, et quo celerius diffunditur, eo brevioris esse solet durationis. 255. Epidemiae contagiOSae vehementia,
et periculum, quod inde fluit, a pluribus do-
pendet momentis, quae inter contagii specifica indoles , ejus singularis ad homines relatio, clima, anni tempus, et atmOSphaerae conditio principem sibi vindicant locum. 256. Quo major inter semitem contagiosum et organismum insectum viget heteronymia, eo gravius eSSE COn Suescit malum. Inde quodammodo concipitur, cur pestilentiae ab exotico miasmate productae apud nos majus exitium Parent 3 - curvariola in Ramischatha, climate Caeterum Corita-IV. I
142쪽
i3ogiis minus lavente , tantas ediderit strageS; cur syphilis in patria zona minUS gravi S Sit, quam in nostris terris, utut Climatis ratio mitior contrarium producere deberet. Eadem lueS Secunda rediens vice plerumque minorem ostendit ferociam.
Peregrini, dum ad remotas allidunt mundi plagas, a contagionibus ibi endemicis multo gravius plectuntur, quam indigeni. Primas ob orientis pestilentiae victimas raro evadere, CommuniS ESt Observatio; ea Vero ratione, qua Contagium Suo perplura individua transitu indolem nimis heterogeneam pedetentim mitigat, minuitur morbi saevities, ac truculentissimae in exordio pestes sub decursu longiori mitescunt. 237. Pestes facilius distanduntur, dissiciliusque exstirpantur in regionibus calidioribus, humidis, depressis, paludosis, in urbibus frequentibus, in vallibus, portubus, ad fluviorum majorum OStia,
praeSertim BeState et autumno, Contrarium obtinet in zona frigidiori et tempore brumali. - Non desunt tamen quaedam exceptiones, quarum ratio in localibus, vel fortuitis circumstantiis, non Semper notiS , quaerenda. Ita insulam S. Helenae, sub aprico coelo sitam, ad hodiernum usque diem contagiosis malis immunem mariSisSe peregrinato
258. Praeter diversas anni temporum ration CS, atque tempeStateS, quae morborum Contagio SOrum origini et di sioni nunc Obsecundant; nunC Ob- Sunt, Ventorum in opidemias contagiosas influ-
143쪽
xus non est negligenduS. Pro Varietate plagne, unde ventuS Spirat, et regionum, quaS Perflavit, varias quoque osseri qualitates, quarum gratia mox pestiferas clades disSipat, mox recentes adfert, vel saltem existentes fovet. Frigidi venti, praesertim aquilonares, non minu S aC omnia Comburens Harmatian pestis furorem mitigaSSe, observati Sunt. 259. Contagionum, maxime exoticarum, EVOlutio ad nullas anni epochas restricta ESSE SOlet,
quapropter ordinario epidemias intercurrente S Si Stunt. Quae de periodico nonnullarum pestium reditu Syden hamus et alii narrarunt, Concipere licet: q) E periodicis atmosphaerae evolutionibus, indeque oriundis anni temporum et climatis mutationibus , quibus circuminstantiae extricantur fune Stae, Contagiorum Originariae genesi faventes, uti V. g. in Aegypto acet-dit, hocce tamen in casu nonnisi indigena supponi poterit pestis, cum conStitutione annua et elimaistica intime nexa ; - vel 2) e periodico concursu circumstantiarum, quae Bueto hominum Commercio et contactu insidiose latentis contagii dissus ionem efficiunt, uti essent paganalia annua, nundinae, naves certis epOChis a remotioribus mundi plagis adpellentes, cohabitatio in stabulis tempore hyemali, etc. 240. Contemporale duarum pestium disserentium dominium rarissime occurrit, nisi una a Contagio perfecto, et altera a SemiContagio originem ducat. Ita typhus Cum dysenteria CaStrensi,
144쪽
FELBES EXANTHEMATICAE morbillus cum tussi convulsiva haud insecquontor incedit.
241. Ulut morbi contagiosi proprium sibi ac
specificum characterem ubique retineant, aliquas tamen interdum contrahere possunt modificationes vel ab epidemia annua et Stationaria, Vel a Constitutione en demica, quarum imperium vastissimum, ac in generalibus vitae universi legibus sundatum nemo mortalium, Sive sanus, Sive infirmus effugere valet. Hanc ob rationem pesteS hyemales libenter de charactere inflammatorio altioris gradus, aestivae e contrario de biliOSO, nervoso aut septico participant. Quae circa aequinoctia graS- Santur contagioneS, manifestum in periodicas oxacerbationes nisum patefaciunt. - Qua ration oopidemia stationaria in postilentium morborum decursum, indolem et discrimen influat, hactenus determinari nequivit, licet pluribus constet Observationibus, POSt momentOSaS Corporum COCIQ-stium revolutiones, uti post eclipseS SolareS, CO- metarum adparitiones, truculentas pesteS caput extuliSSE.5. DISPOSITIO IN MORBOS CONTAGIOSOS.242. Quamquam contagia StimulOS Sistunt po-
Sitivos, actionem tamen EXer ent more relativam,
unde in quibusdam individuis facilius, dissicilius
in aliis morbosum concitant essectum, in aliis denique prorSus nullum, utut replicatis vicibus admisSa, vel plano insita. - Peculiaris itaque requiritur ad ortum sobris contagiosae dispositio,
145쪽
sive receptivitas, quam in illis praesertim Supponere fas est organiSmi sphaeris, in quibus
primuS Cum naiaSmate contagioso cons ictus locum habet.
245. Quo vividior sensilitas, eo major univer sim ponitur Stimulorum cujuslibet generiS, Proinde etiam contogiorum actionem percipiendi opportunitaS; quo torpidior vero illa, vel irritabilitatis exceSSu et reali virium robore aucto magis obtuSa, eo minor quoque evadit fomitis contagiosi in organismum potentia. - Supponit autem omnis Sensatio, Sive impreSSionum externarum perceptio, motuS organici in nervis sentientibus directionem, quae a peripheria corporis centrum versus tendat 3 - irritabilitas contra, sive facultaS erga impreSSiones externaS re agendi, oppoSi- tum ciet motus organici niSum, a Centro VerSUS peripheriam, ergo centrifugum, in SyStemate arterioso inprimis conspicuum. - Inde emergit non solum manifesta antithesiS inter Systema nervoSumet arterio sum, inter sensilitatem et irritabilitatem, qua posita uniuS augmentum alterius antagonisticam imminutionem determinat; sed etiam major, vel minor in percipienda contagiorum actione facilitas, quam persaepe in eodem subjecto pro diverSitate Circumstantiarum variare videmuS.
244. Quidquid motum organicum Centrifugum, sive radiantem Sollicitat, systematis arteriosi energiam intendit, et sanguinis expanSionem ejusque exsus peripheriam impulsum promovet, uti mo-
146쪽
tu S COrporis, calor, victu S lautus, aromatum et Spiritu Osorum usus, animi pathemata exhilarantia, temperamentum Sanguineum, ete. , id etiam emanationem principiorum ponderabilium et imponderabilium sufflamat, sufflaminat vero ViCe VerSct, aut prorsus elidit impressionum externarum perceptionem, nisi absoluta polleant stimulandi potestate. Ideo caeteris paribus in febres contagiosas multo minus disposita videmus subjecta toro Sa,
calida, hilaria, Iaute viventia, bibones et ebriOS. 245 Quod jam relativa haecce et quasi antagonistica sensilitatis imminutio, posito irritabilitatis et emanationis activae excessu, producit, id realis in toto Corpore, vel saltem in organis Contagia recipientibus praevalens torpor tanto sapilius esta ciet 3 quam ob rationem homines phlegmatici, strigosi, Senes, fatui, paralytici, illi, qui,
narcoticis utuntur, vel tabaci fumum avide sugunt, insectionem quamvis' facilius evadunt, vel mitius duntaxat laborant. 246. Cuncta momenta, quae reale Virium robur infirmant, et sensiferam vim intendunt, Velinaequaliter dispensant, augent dispositionem 3 unde homines graciles, male nutriti, debileS, metu
et terrore, et aerumnis Con Cti, juveneS, COΠ-Valescentes, atque jejuni contagium sere quodlibet Suscipiunt, et gravius eo adficiuntur. Si dehisce sinistris influxibus plura participant individua, popularis inducitur dispositio, atquc facilior pestilentiae ovolutio et dissusto l. 2bl.).
147쪽
247. Singularem adhuc, nulli alii potentiao
morbificae propriam, dotem Contagiorum volati- Iium adtingere oportet 3 quod nempe Sub determinatis circumstantiis nullum prorsus in organiSmo exerunt essectum, licet iste illorum influxui con- Stanter et consulto exponatur. Hae in dispositiones, sive immunitates certorum individuorum a diversis pendent momentiS, atque TClativam contagiorum actionem denuo confirmant. 248. Qui febrem contagio Sam Semelox antiarunt, juS quoddam immunitatis acquirunt, ita ut eundem morbum Secunda vice nonnisi rarissime subeant. Nonnullae se-hres hoc intuitu magis eminent, uti Variolosa, aliae minus, exemplo typhOSae. Etiamsi Singulae exceptiones negari nequeunt, ConStanter tBmen OhServatur, Secundam infectionem Semper mitiorem, minusque periculoSam ESSP.
249. Exi Stens quidam pro de S SUSmiasmaticus Contemporalis alius febris contagiosae evolutionem plerumque excludit, talique ratione tempora-xiam immunitatem ponit. Ideo in variolantibus Contagium morbillorum, utut exceptum, iners delitescit , donec primus morbus absolutuS suerit.
Ipsa contagia fixa, uti syphiliticum et psoricum, febres pestilentiales contrahendi receptivitatem minuunt; ita aethiopes, qui scabie adfecti erant,
reserente Schottio, peSte immuneS manSerunt. 250. Docuit pariter ObServatio, Certa repΓΟ-
148쪽
I36 FEBRES EXANTHEMATICAE ductionis organicae vitia, atque potiore S dyso rasiarum s p e ci e S dispositionem infirmare, ac infectionem arcere 3 quare phthisicOS, Serophulosos, hidropicos, Scorbuticos, vel qui chronica
ulcera gerunt, a peStilentibus morbis tutos eSSe, plurimorum medicorum experientia constat. Victa tamen hacce indispositione, Crudelior plerumque ovolvitur lueS. 251. Quamquam evolutus jam proceSSuS miaS-maticus febrilis nulla arte truncari potest, nullumque proinde antidotum Curativum admittit ; ipsa tamen evolutio interdum Sat tuto praeea- Vetur, ae opportunitas in Certas saltem febres contagiosas quibusdam antidotis pro phylacti-c i s radicitus tollitur. Ejusmodi antidotum specificum contra variolas humanas praebet vaecina.
252. Dantur adhuc quaedam dispositiones et in dispositiones individuales, derivandae ab idiosyncrastis particularibu S, aetate, vitae genere, opificio, a peculiari humorum mixtione aegerrime mutanda, vel capacitate Conducendi impedita. - Diversis vitae periodis varia quoque esse solet in determinatas contagiorum
species adfinitas, ita quidem, ut quaevis ferme aetas proprium sibi flagellum habeat. Insantibus teneris variolas et anginam membranaCeam,
pueris morbillum et petetussim, adolescentibus scarlatinam, adultis typhum familiaria esse ab- Unde innotuit. - Tempore evolutionum physi logicarum, dentitionis, pubertatis, graviditatis
149쪽
puerperii dispositio universim major. - ΙΡSa Conditio cutis, tenera aut Callosa, pervia aut immunda insectioni nunc favet, nunc Obstat. Experientia docuit, homines, qui unguinosas vel Sordidas reStractant, uti caminorum et cloacorum, foricorum Ue PurgatoreS, OleariOS, SaponarioS, in medio pestis, undiquaque Saevientis, immuneS perman
255. Suam denique symbolam ad dispositionem
hominum mutandam conserunt conditiones naturae ambientiS, atmΟSphaerae , climatis, relationis Cosmicae, anni temporis etc., quibuS pariter receptivitatem in morbos contagiosos nunc minui, nuno augeri videmus Ex solo hocce fonte interdum improvisa contingit pestilentiarum funestarum evolutio 3 graSSantes vero jam peSteS nunc
ratio e praemissis f. 25 3 - 24 a) absque dissicultate intelligitur.
254. Ut contagia morbum sibi respondentem concitare possint, loco congruo adplicentur, Oportet, quae quidem necqSSitas eum eorum BC-tione mere relativa adprime congruit. Sponte autem liquet, primum conflictum inter mi aSma contagiosum et vires vitales in corporis superficio externa fieri debere, in illis utpote OrganiS, et Sphae-riS OrganiciS, quae cum mundo externo immediate communi Cant, et quae in ipso Salutis statu sub -
150쪽
33 FEBRES EXANTHEMATICAE stantiis liquidarum et gasisormium externis in corpus recepiendis Sunt destinata. Contagiorum atria sΑus natimsstatten) igitur alia eSSe non poterunt, quam Superficies cutis, illius
xum, qui vias aerem ducentes et alimentares obvolat. 255. Antiqui non Solum, verum etiam recentiorum Complures insectionem per ventriculi
viam, miasmate illic delato, seri defendunt, quam
opinionem tamen et theoriae, et experientiae repugnare facile evincitur. - Miasma ContagioSum, licet immediatus contactus parietum OriS Cum ΓE-hus infectis rarissime Succedat, ore excipi, Cum humore salivali commisceri, ac ad stomachum deferri posse, non inficiamur quidem, quatenus admissum hac via Contagium potius unaeum aere atmosphaerico introducatur. Ast data etiam inquinatae salivae deglutitione, in otio locum habere nequiret, nisi somes miasmaticus integritatem suam ConSerVet, quod quidem sub continuato influxu salivae et Succi gastrici vix cogitandum. - Uterque liquor oxygenio adeo dives est, idque adeo facile dimittit, ut sola trituratione mer Urium,oliaque metalla Oxydet, ingestorum Vero quorum-Vi S naturam prorsus alteret. Quomodo jam semesoni malis, in quo phlogistica principia exsuperant, et cujus alioquin minima tantum suscipitur moleS, huicce potentiae e diametro Oppositae reSiStere posset, quin illico mutetur 2 - Id quod argumen-