Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

151쪽

simi medici V a It i ad evidentiam dilucidarunt,

o quibus innotuit, contagium VarioloSum, peStilentiale et Hynolyssicum inficiendi facultatem amisisse, postquam Succo gaStrico permixta fuerunt.- reterrimum viperarum venenum provide degluti- turn innocuum fuisse, Cel. Fontana repetitis oxperientiis Comprobavit. 256. Tantum igitur abest, ut miaSmntUm Contagiosorum Susceptionem, et infectionem per ventriculum fieri admittamus, ut hujus organi opopotius Contagiorum naturam destrui opinemur 13. Nausea, Vomitu S, gaStrodynia, aliaque Symptomata analoga, quae febres Contagiosas interdum

ordiuntur et Comitantur, nunquam Sunt eSSentialia , et si adfuerint, longe melius e nervorum Consensu , vel ex accidentali complicatione gastrica, quam ex idiopathica stomachi irritatione derivantur. In ipsis febrium Contagiosarum victimis ventriculi phlogoses et gangraenae rariSSime , longe frequentius vero aliorum organorum adfectiones deprehendi solent.

257. Si consideramus, superficiem CV-tis externae in multo majori et continua relatione Quin fluidis olasticis et impondorabilibus esSe, quatenu S in Statu sano non solum diversa olementa volatilia exhalat, sed et alia ex aereatmosphaerico adtrahit et inhalat, facilitas susceptionis contagiorum per hancce amplissimam viam

152쪽

FEBRES EXANTHEMATICAE omnino liquet, quam quidem OmniS aevi experientia confirmavit. - At diversam cutis in variis locis ostendit inhalandi facultatem, Cum exhalationiS munere plerumque in certa quadam antithesi, Seu in ratione inversa, existentem. Quo vividius igitur cutis perspirat, motu organico Centrifugo, sive radianto justo magis incitato, eo minuS pro adtractione principiorum cujusvis generis idonea

erit. Eandem ob rationem Contagiorum SUSCEptionem Vix unquam per Volam manus, quae majori

emanatione excellit, Sed potius per ejuS dorsum, et inprimis per omnes illas dermatis erovincias fieri credimus, quae pilis, vel lanugine muniuntur, talique pacto secundum stabilitas conductionis leges l. 222) somites qualescunque tenaciUS

retinent. - Partes epidermide exutae , aut teneriori et molli coopertae suscipiendis Contagiis omnino magis idoneae evadunt. 258. Alterum, et quidem noStra Sententia praecipuum infectionis atrium praebent membrana ct muco Sue Choanas narium, fauces et fistulam spiritalem investienteS, quae ipsa cute majorem ad fluida vaporosa et elastica adfinitatem et relationem tum Chemicam , tum dynamicam agnoscunt 3 aerem enim atmosphaericum in Sua elementa resolvunt, quorum nonnulla adtrahunt, Sibique adsimilant, alia denuo expellunt atquo imponderabilium conductioni ob continuam humiditatem, compagem teneriorem, inSignemque nervorum copiam eminenter favent. Muciis

153쪽

4tandom ipse consuetisSimum eSt ContBgiorum vehiculum. 259. Contagia volatilia unaeum aere atmΟ- Sphaerico, cui Suspensa innatant, inspirata immediatum in velamenta mucosa narium et faucium exerunt essectum, ibique adeo constanteS SVSCitant reactiones , ut vix ullam invenias febrem contagioSam, quae sive in principio, Sive in decursu

comitem non haberet membranarum muCΟSBTNm irritationem, et consuetam symptomatum CatΩΓ- rhalium CaterVum.

260. Quamvis infectionem per pulmone SNon inficiamur prorsus, eam tamen omnino dis- fi item, ac ideo etiam rariorem OSSE CredimUS 3 aer enim inspiratus, qui complicatos ac tenaci muco oblinitos narium et fauCium maeandros permeare cogitur, fomitem ContagiOSum, quem Sibi mechanice tantum permixtum habet, ibidem jam dimittit et deponit, atque contagioSa privatur Vi, antequam pulmones adtingat, quorum Oxydationis processus adeo vividus novum infectionis obstaculum addere videtur. 261. Orga non Olfactus, quod impreS-Siones diversarum aeris atmosphaerici qualitatum omnium primo experitur, et ideo veluti vestibulum tutorium organorum respirationis considerari potest, praecipuum, innuente jam DarWin i o 13, et II a x l e s i o et) infectionis atrium praebet, quod quidem adsertum sequentia sussulcire juvabunt argumenta: q) Quemadmodum OS Pro

154쪽

adsumtione cibi et potus, ita nares pro adspiratione pabuli aerei naturalem osserunt aditum ; quidquid

igitur aer solutum, aliaque ratione sibi admixtum habet, primam actionem in narium velamentum exerere debet. - 2) organon olfactus est unicum,

cujus ope qualitates fluidorum elasticorum percipere et distinguere ValernuS; quapropter omnia principia in formam vaporiS, aut gaS redaeta specificum pro olfactu Suppeditant Stimulum. 3) Contagia volatilia, quae plerumque vapori Sinsensibilis sorma in atmosphaera SuSpenduntur, vel Saltem principium eorum activum nulli alii SenSui, patent, qUam Olfactui, unica enim qualitas sensibilis est odor Specificus, Cuivis Contagio-xuni speciei proprius 3 - quatenuS igitur Contagia hoc intuitu cum effluviis odoriferis Congruunt,

specificam quoque ad organon olfaCtorium Supponunt relationem. - 4) Sola atmosphaerae Contaminatae adspiratio ad contrahendas febres contagiosas Sufficit, evitato omni contactu mediato,

vel immediato , quod quidem tristis experientia

in nosOcomiis toties confirmat. - 5 In omnibus febribus contagiosis membrana narium pituitaria plus minusve adfecta Cernitur, quod quidem communia coryZae Symptomctta, Sternutatio, Cepha-

Ialgia frontalis, narium Oppilatio, anOSmia, OCulorum illacrymatio, muci secretio quantitate aucta, et qualitate alterata, aliaque similia abunde indicant. Pituita e naribus pecudum, peste bovina infectorum effluens aptissimum pro contagii

155쪽

ΕΤ EXANTHEMATA ACUTA. 143 propagatione Sistit medium. - 6) Atmosphaerae

Oxygenatae, quarum tanta in destruendis contagiis virtus, per viam narium proxime exCipiuntur,

ibique primum exerunt essectum. - Τ) Artificialis tandem variolarum per nare S in Sitio, ab Arabis ot Sinensibus jam antiquitus uSurpata, facilem hac via insectionem vindicat.

262. Generalia itaque Contagiorum atria StatuimuS Cutem externam et membranas mu GSBAviarum aerem ducentium, in Spe Cie autem membranam pituitariam organi olfactus. Utrum particulares existant singulorum Contagiorum ad hoc, illud ve atrium relationes, et quaenam illae sint; vel utrum omnis generiS Contagia per qualemcunque ambitus corporis partem suscipi possint, determinare nondum licuit. De quibusdam saltem semicontagiis certi Sumus, ea nonnisi per determinata suscipi organa , uti id de plerisque contagiis catarrho sis Volet.

265. Fomites contagiosi organismo humano non minUS, quam corporibus inanimatis adhaere SCere FOSSunt, quin morbOSam quandam pro-voCent reactionem, si nimirum illa organismi conditio deficiat, quae ad morbi contagiosi evolutio-

156쪽

nem absolute requiritur. HunCCe Statum Coritaminationem, Sive pollutionem simpli-ccm, Be Sude Iung, Imbrati a mento), no

rulento lamite Contaminatus hujus influxum nocivum percepit, analogaSque Opponit reactiones,

infectionem. Anstechung) Iocum habuisse

dicimus. Inde patet, Corpora non organiCa, et inanimata Stricto in Sensu Contaminari tantiam,

nunquam infici posse. Ubi eminens favet prac- dispositio, momentum insectionis, sive primae reactionis cum illo contaminationis coincidit ue contrario in casu Susceptum contagium invisibili modo diversis corporis partibus adhaeret, obstergitur tandem, abluitur , Vel ad aerem defetiscondo Suam Vim prorSuS amittit, nullumque edit esse c- tum in corpore polluto , licet saepe illius ope aliis individuis cum damno communicetur g. 224) ;quandoque tamen , POStquam per longiorem temporis intercapedinem iners delituit, improvise enficax redditur, vel ob deletam interim immunitatem transitoriam, vel Ob Concursum circumstantiarum insectioni faventium. 264. Ut insectio locum habere pOSSit, requiritur: 1) Dispositio organismi. 2) Contactus 1 O- mitis morbis exi cum tali corporis parte, Per quam ingredi possit, quin mutetur. 3) Status materiei contagiosae talis, qui eam organismum Subire non impediat, ergo liquidus, vol gasiformis. 265. Quodvis contagium sistit stimulum posi-

157쪽

q btivum; primus itaque in corpore vivo effectus non alius, quam ille irritationis esse poterit, quae tamen habito actionis mere relativae, et momentaneae reSpectu adeo levis plerumque evadit, ut per plures dies persistat, quin ab aegris animadvertatur. - Ratio Suadet, huncce primum essectum in illo cutis, vel Systematis mucosi loco evolvi, qui cum fomite virulento immediate conflixit 3 quemvis proinde morbum Contagiosum in prima origine mere localem esse ad-

266. Specifica contagiorum natura sp o Cifi-c a m quoque in parte, cui immediate a d-plicatur, mutationem produCat, ΟΡΟrtet, cujus tamen essentia hucusque determina-xi nequivit, momento conceptionis in semitiis quidem prorsus analoga est, sed huius instar Obscura. Conjectare Saltem licet, nervorum pol aritatem et motus organici directionem inverti, Contractivi iactoris energiam intendi, atque spaSmum

superficialem cieri, qui, per totam brevi proten-Sus corporis Periphaeriam, requiSitum Cum mundo externo Commercium dynamicum interrumpit,

liberam imponderabilium conductionem impedit, ac morbosae isolationis sit venia barbarae voci)speciem inducit. Sublato hocce factorum vitalium aequilibrio processus bio hemicus specificum in

modum alteratur, et quidem omnium primo in organis periphericis a contagio primitus adfectis, quibus morbosa illa metamorphosis per Certum

158쪽

146 FEBRES EXANTHEMATICAE temporis spatium CircumScribitur, Conspicuis phac- nomenis destituta stadium delitescentiae); mox vero per reliquum diffunditur organiSmum, ConSuetis luctae febrilis symptomatibuS in medium prodiens.

narissimi sunt casus indoliS Contagiorum adeo deleteriae, ut paucis momentis contaminatio, insectio, reactio universalis intensisSima, ipsaque mors improviSa Sequatur. Latentem illam periodum, durationis caeterum variae, quae infectionem et evolutionem morbi generalem intercedit, artificialis contagiorum insitio optimo de

8. QUOMODO CONTAGIOBUM ACMO SUPER ORGANIS MUM EXPLICATUR2267. Fomitos contagiosi volatiles eam habent ad corpora disposita relationem organiCo - dyna micam, ut non Solum in atriiS periphericis, quibus excipiuntur, Specificam determinent metamoris phosin, ceu germen mali evolvendi, sed etiam reliqua organismi Systemata Serius, OcyuSve in

morbosase reactionis sphaeram trahant.

268. Triplicem noscimus modum, quo Stimu-IOrum extrinsecus adplieitorUm actio Super machinam animalem disrunditur, per va Sa utpote obsorbentia, Per nervo S, et mediantepone trabilitate dy na mica maSSae organicae, cujus ad leges imponderabilium propagatio quoquoversia S efficitur , Sive pex POTOS, ut

quondam dixerunt, in organi Cos. - DiVOrSuΡotentiarum externarum ad organismum relatio,

159쪽

ΕΤ EXANTHEMAI'A ACUTA.I 47mechanica, dynamica, chemica, Vel mixta, generalibus vel particularibus legibus adfinitatis otantagonismi modificata, disserentem quoquo do- torminat disrusionis modum. Qualem vero directionem et viam Contagiorum expanSio Sequatur,

et quomodo adfectio organorum periphericorum in principio mere topica in universalem degeneret luem, disquirendum reStat. 269. Plurimi medici Humoralistarum patholO-giae addicti ; ipsoque inter modernos ClariSS. Brora, Contagia quaevis, et quocunque loco Suscepta per vasa lymphati Ca absorberi, in circulationis alveos deferri, ao Sanguinem processui contagioso subjicere docent. Hanccusententiam pluribus quidem argumentis sussulcire et corroborare conati sunt, absque ulla tamen, ut saltem videtur, dissicultate refutandis. 270. Contagia, quae ceu producta animalia adcosacile destruuntur, et in principia Sua resolvuntur, ut neque digestioni resistere queant l. 255), multo minus multiplicem et repetitum adsimilationis et Oxydationis processum in systemate lymphatico et sanguineo, digestione adhuc potentiorem Perpeti poterunt, quin Subigantur, mutentur, in

partes ConstitutivaS resolvantur, SuamquE natu

ram et qualitatem ex integro deponant. Quo Perfectior, et magis individuus est organismus, uti ille animalium sanguine calido, et praeSertim

hominis, eo potentiuS quoque reS externaS Omnes vel in Suam convertit naturam, vel vero e

160쪽

143 FEBRES EXANTHEMATICAE sphaera propriae activitatis eliminat. Secundum

hancce aeternam vitae animaliS legem somes contagiosus forinsecus susceptus vel in Sti CCUm et Sanguinem Converti, vel per viaS excretorias ejici deberet, antequam proceSSui morboSo excitando pax sui SSet ; utroque vero in caSu, Sive fomes illo adsimiletur, Sive eXcernatur, esseCtu S PBriter evaneSCeret Causa ablata. 271. Ast admisso etiam contra Sanae phySiOlogiae praecepta CaSu adVerSO, ContagioSam Utpote materiem vasis lymphaticis absorberi, ac in vasto humorum circulantium gurgite nullam mutationem experiri, nemo inficias ibit essectum in- Stantaneum Sequi, et Prima Praecipuaque reactionis morbosao phaenomena in Systemate lymphatico nasci debere, quod tamen omni reluctatur ObServationi. 272. Essectum instantaneum non esse, do et latens illa periodus, Opportunitatis seu delitescentiae nomine insignita, quae inter momentum in insectionis et evolutae metamorphoseos morboSae exordium intercedere Solet. - ΙntumesCentiae Vero et inflammationes glandularum Iymphaticarum, quae in febribus contagioSiS quandoque Compa

rent , - validi SSimum Sane, quo sautores Suam opinionem confirmare adnituntur, - DEQUE ES SentialeS, neque Constantes Comites Sistunt 3 Sed

vel ab accidentalibus causis, vel a subjecti COnstitutione dependent, sola peste Orienti S cxcepta. Ast ncque bubonos postilentiales majorem ad-