Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

641쪽

' CHARACTERE NERVOSO. 620 citata derivandum esse, Siccita S CutiS pervicax jam quodammodo suspiCari Sinit. - Sen Sus laniadem communis diversas Osfert alienationeS, quae quidem cuivis febri propriae sunt, in febribus ti ervosis vero multo majorem adipiscuntur gradum 3 uti dysphoxia peculiaris, et quasi sui ipsius intolerantia, artuum dedolatio, anxietaS, nctu SO9, gastrodynia 3 quandoque tamen nihil queruntur aegri, sed bene Se habere Semper reSpondent.1082. Quodsi sub graviori, aut diuturniori

systematis nervosi labe Simul et plasticus pro-CESSUS, Sive ChemismuS, ut ajunt, animalis, ac pendens inde habitus Corporis externuS, Status nutritionis et secretionum alteretur, id certe nemo mirabitur, qui arctissimum vires inter et materiem novit nexum. Vultus collapsus et pallidus, cum fugaci malarum rubore , oculi languidi, natanteS, Sueta vivacitate privi, naSus a CuminatuS, nareS obturatae, quaSi fumo aut fuligine nigreScentes , ObtutuS vaguS, incertia S, fixuS, torvus, labium Superius retractum, atque denteS sorde viseida, fusca , vel Sub nigra cooperti proprium physiognomiae aegrorum febre nervosa laborantium imprimit characterem, unde jam a procul morbum divinare possis ; in caSu gravissimo vere Hippocratica terret sacies. Cutis et lingua plerumque pertinaciter aret, Calore acri, digitos urente, praeSertim in Vola manus et planta

Pedum; aliaS vero profusi, viscidi, et frigidi ad

caput vel et in tota Superficie pro manant sudoreS,

642쪽

63o F E B R F Ssumme debilitantes, vapidum SpiranteS BCetum Urinae fluunt copiosae, crudae, limpidae, lutosae, turbidae, sine sedimento ; alvus in diar-xhoeam prona. Interdum exanthemata Parasytica,

miliaria, petecchiae sub morbi principio, vel

incertis temporibu S prorumpunt.1035. Decursus febrium nervosarum variaeeSSe ConSuevit extensionis 3 nunc acutis Simu Spaucarum dierum, ne dicam horarum 3 nune a Cuius per unam alteramve hebdomadam, nunc lent ti s ultra vicesimum diem protractus. Quo major viget erethismus, eo magis inConStans PhaenOmenorum SerieS ἶ- 10 9), quae non Solum VeSperascente die ordinario ingravescit, denuoque sublucanis remittit horis, sed etiam interdiu quam plurimas patitur vicissitudines, unde Summe proteiformis, medicumque fluctuantem libenter deludens morbi incessus. Quo altior debilitatis torpori junctae gradus, eo minores interdiu Cernuntur Variationes 3 nox vero cunctis aegris inimica peSSimas machinatur insidias. DISCRIMINA FEBRIS NERVOSAE

1084. Primum, quod practici jure proponunt,

febris nervosae discrimen, primariam inter et Secundariam, Originis reSpicit modum, et

omnino insignem meretur medentiS PESpeotum.

Febris nervosa primaria, vel satius loquendo, Character nervosus in febribus

Primarius dicitur ille, qui illico in exordio

643쪽

Una cum generalibuS phaenomenis febrilibus evolvitur, et cujuS Origo in relatione proxima et immediata cum causa, febriles turbaS movente, existit. Sua tamen sponto liquet, illum non nisi sta tum nervosum primitivum eSSU POSSE, qui virium nervosarum exorbitantia, vel debilitate adparente stipatur 3 Contemporalis enim ortus debilitatis vorae et febris , seu quod idem est, efficientiae bio- dynamicae vividius irritatae, ex eadem Cau Su Cogitari nequit. - Hujus generis essent febres inflammatorio- nervOSae Cum topica Phlogosi cerebri, medullae spinalis, ventriculi, nec non illae, quae ex nata SmatibuS Contagi OSiS, aut venenis narcoticis proficiscuntur, ac ab omni jam initio turbis nervosis Comitatae incedunt. - Character nervo SUS SECUndarius ex adverso non nisi

sub decursu febrium alius generis eYtricatur, modo spuriae, modo verae debilitatis essectus, estqueniano Sym Ptomaticus derivatus), talis quippe, cujuS Ortus nexum Plu S minusve CSSentialem cum febris charactere primitivo ot Causaeum producente agnoscit, exemplo illius, qui

diuturnam virium vitalium SuppreSSionem, perti-Dacem cutis Siccitatem, Vel varias liquationis spe- Cies Sequitur 3 - nunc a Coidentalis, qui sortuito tantum CaSu evolutus meram complicationem et anomaliam febri S cujusdam perficit. 4085. Alia non minus momentOSa nevropyrae in contBgiosam et Π Ο Π C O n t a g i O S a m distinctio pariter in Originis diversa ratione funda-

644쪽

63 2

FEBRE Stur. Prior Substantivam, sive autonomam sistit se-bris speciem, typhum utpote ContagiOSum, cujuStrinam formam a climatis Constitutione pendentem, exanthematicam, bubonicam, et icteroden jam alibi explanavimus. Altera Vix non Semper secundaria , e legibus vitae dynamicis subversis, sive ex alterata virium vitalium Conditione nata, aliis sobrihiis suboritur absque interventu fomitis contagioSi, quamvis Sub ejus decursu, debilitato ad summum gradum evecta, Contagio Sum principium extricari posse non dubitemus. Ut a priori, seu contagioSa diStinguatur, etiam febris nervosa simplex vocari solet. 1086. Juxta praemissas debilitatis varietates, ac diversam, quae inter receptivitatem et vim

xeagendi viget relationem f. 1059) tres distinguimus febrium nervosarum Species: 1)Febris Nervo Sa Stupida, Seu typhosa in stricto vocis sensu Nervens uber mit Betaubung), cum debilitate nervosa spuria ; mox contagiosa primitiva), mox contagii expers secundaria). - 2)Febris nervos a Versatilis Petri Fr a n-hi i, cum debilitate vera et erethismo Nervens e-her init ei holiter Rettgbarheit). - 3) Febris ner VOS a paralytica, Cum debilitate vera

et torpore , Seu reali virium nervOSarum exina

1087. Character nervosus secundarius in suo

primordio constanter de febris matricis ingenio plus minusve participat, unde pro istius diversi-

645쪽

tate Variae eXSurgunt Complicati unum species ue uti febres inflammatori O-n ervo-

ihonico, febris nervo S a Simple S, Pur B, Sive meraca dicitur. - Varia nevrastheniae se tirilis cum topicis organorum nobiliorum adfectionibus consortia, febre S nervo Sa S COmitatas ConStituunt, quibus pro diversitate partis inflammatae, aut irritatae totidem specialia impertiuntur nomina, uti P neu monitis nervo Sa, erit eriti S ne PVOSR, et . I 088. Neque omni prorSus valore destitutum cst discrimen febris nervosae in Criticam et Symplomaticam. - FebriS nervoSa primaria, imo et se undaria e criticis pyrexiis , inflammatoriis, catarrhalibus, biliosis, vel exanthematicis oriunda, determinatum tenet decurSum, UNO alterove Cyclo Septenario CircumScriptum, quo feliciter superato plus minuSVE Solemnibus naturae conatibus judicatur, et Sub suetis evacua

tionibus solvitur. - Αb illa longe dissert sobris

Her VOS a Symplomatica, sive febricula, quae nevrOSes et languoreS ChroniCOS Comitatur,

jam apud veteres Graecos nomine β χρος ξηρος πυρετος, quod febrem pus S illam, siccam Significat, nota ; haec enim nulli adstrictaeSt typo, nune per menseS protrahitur, nunC vero primis jam diebus, dummodo Cau Sa TemoVentUΓ, dc satiscit.

646쪽

634 FEBRES1039. Minoris momenti distinctio febrium ner-VOSarum esset illa, quae a formae et Sympto ma- tum praevalentium diversitate desumitur, quatenus accidentali et variabili characteri innixa, neque divisioni et classificationi hujus pyrexi a-Tum generiS, neque Congruae therapiae directioni inservire potest. Tales essent febres optatae, lipyxiae, as Sodes, lyngo de Sueterum 3 febre S Comato Sae, lethargi-Cae quorundam recentiorum.1090. Ultimam denique febrium nervosarum disserentiam praebet morbi acuties et decurrendi ratio, quae tanto majorem medentis deposcit respectum , quod plerumque a diVerSa Causarum es cientium natura, ac diversa debilitatis inde oriundae forma dependet, quapropter non Solum Prognosin, Sed etiam medendi methodum dirigero juvat. Distinguimus hoc intuitu febrem nervosam a Cutis Simam, acutam et lentam. FEBRIS NERVOSA ACUTISSIMA.

Saalmarin, Descriptio sebrium malignarum in genere. Mo, naSter. 1792.

1091. Febris nervosa acuti S Sima, maligna practicorum, dicitur illa, quae in gratiam summae ac improvi Sae virium prostrationis, primis jam morbi diebus subortae, ingenti ac praecipiti stipatur discrimine, ita ut aegros haud raro intra nycthemeri spatium e medio tollat ; - qui-ViS enim morbus, qui dolosa decipiens lenitate

647쪽

occultam vitae labem minatur, atque prima jam aetate praecipiti passu Sine causa patente in pe-juS ruit, ac tantum struit periculum, quod dissipare nulla plerumque Valeat ars , nomine maligni, Perni Cio Si, aut Cacoetis medicis insigniri

solet.

1092. Character nervosus malignus CognOScitur ex omnibus illis symptomatibuS, quae Summum dobilitatis ac systematis nervosi pessundati gradum indicant. Hujus generis Sunt quaedam intermittentes larvatae et Comitatae, ante Omnia Vero febres e contagioso aliove deleterio somite natae, dum eis sub conCursu circumstantiarum Sinistrarum debilitas vere colliquativa suboritur, quibus tunc epitheton malignae additur; uti variola, 4Carlatina, typhus exanthematicus, imprimis febris pestilentialis Orientis, febris flava tropicorum , febris putrida et anthraeoides. I 095. Specimen febris ephemerae malignae, erySipelas Septicum comitantis, Hippocrates Sequentibus verbis descripsit: s Critoni in Thasos pedis dolor incepit sortis a digito magno erectes deambulanti: decubuit eadem die horridus, an-

η XiΟSUS, parum Sub Calefactus 3 nocte deliravit. Se s Curida tumor per totum pedem, et circa talum s subruber cum tenSione : phlyctaenae parvae, nis grae : febris acuta: furebat: ab alvo autem sin-scera, biliosa, sub inulta prodierunt. Obiit secuns da dic a principio

Hippocrat. Epidum ior. I. Aegr. IX.

648쪽

636 FEBRES1094. Huc pariter spectat febris sudatoria, Seu ephemera britannica, quae Se

culo XV ad finem vergente Britanniam 1436),

magnamque Europae partem peragravit, Serioribus annis aliquoties regenerata. InvaSit Cum enormi virium prostratione, deliquiis, tremore artuum, horrore, Siti clamosa, ardore intestino et anxietate Summa, Subsequi S Serius Cephalaea dirissima,

cardialgia, palpitatione cordis, delirio placido et Soporo profundo, quae Symplomata, nisi jam ad finem primi, vel secundi nycthemeri largus Sudor subortus esSet, Omne dispellens periculum, inevitabilem induxerunt lethum.

Gruner, Scriptorum de Sudore anglico superstitum editio. Jenae 1804. Froiud, Historia medicinae. Lugd. Bat. 1754. p. 395. Sprengel, Pragmat. Geschichte der Medicin. 2. Th. p. 656.

1095. Hemitritaeus Daciae, Sive aCutissima et summe periculosa illa febris, quam Mindoro rus in Vallachia, Moldavia et IIungaria ObServavit 1 , - licet in principio aeque ac in decursu gastricis et speciatim biliosis stiparetur Phaenomenis, talique pacto cum febri flava tropicorum aliquam analogiam habuisse videretur,

tum virium lapsum merito inter subres nevrasthenicas malignas suum sibi vindicat locum.

649쪽

1096. Communiores febrium nervOSarum Species de Cursum quatuordecim dierum tenent, mox sputiam tantum debilitatem manifestant, mox vera

asthenia irritabili aut torpida stipantur, prolati

varia fuerit causarum ossi lentium indoles. Juxta huncce diversum virium vitalium Statum etiam Sym-Ptomatum nerVΟSorum SerieS Plurimum variat, quam hic denuo repetere Surrva Caneum foret.

Accedit insuper, quod ipse character febris primitivus, qui non nisi rariSsime protinus deletur, varitim febris nervosae imaginem reddit, de Superstitibus phaenomenis aegritudinis matricis, inflammatoriae, gastricae, CatarrhOSae ΡIUS minuSve participantem. v. FEBRIS NERVOSΛ LENTA.

et 097. Hujus speciei, quam primus apto eo nomine insignivit, et classico calamo depinxit eximius Ηuxham 1), admodum lenta et obscura esse solent initia, cum adfectibus hypochondriacis , vel cum febre hectica facile commutanda. Ingreditur plerumque cum animi abjectione , --

650쪽

gritia, lassitudine insigni et vagis horroribuS, quos levis premit calor cum pulsu exili, debili, parum

frequenti, imo interdum adeo tardo, ut vix quinquaginta ictus intra horae Scripulum numerari possint. Emicant pari tempore temulentia et stupor, qualem ebrii experiri Consuescunt, ac SenSu Speculiaris doloris obtusi et frigoris circumscripti ad occiput, qui nonnullis pathognomonicum eSSO

dicitur signum 3 oculi continua nebula circumfusi videntur, vel maculae atrae ob oculus volitant ;auditus redditur gravis ; virium muscularium robur adeo infringitur, ut artus Contremis Cant, quo ties aegri corpus movere Conantur, haud tamen tantuS ObServatur Ianguor, quin saltem primis

diebus obambulare possint. Sitis fero nulla eSt, etiamsi incalescat aeger ue lingua non infrequenter tenaci mu o obducta, ab initio humida, Serius sicca 3 plerumque ciborum fastidium , interdum et Vomitu S pituitosus; urinae aquosae, Crudae 3 sa

etes languida, tristis et pallida.

I 098. Postquam per Sex, octoue dies morata fuerit febris, paucas tantum os rens vicissitudine S, nisi vespertinaS excipiamus exacerbationeS, PUlSus magi S accelerantur, ae sudores leves, frigidius culi super aridam prius cutim promanant, Subito disparentes, quin levamen ferant 3 aeger Continua S0mnolentia Oppressus, inquietus et anxius deSipere incipit, sed leviter adeo, ut mussitet Solum,

bulbutiat, floccos legat, fimbrias diducat, vel in