Opuscula academica medica et philologica collecta, aucta et emendata

281쪽

dem febres, inprimis auctumni tempore frequentissimas, a miasmate paludο8ο oriundas, his Symplomati-biit stipatas esse adserit: pura lingua, amariS post cibos sumtos ructibus, ciborum appetitu nullo, Sapore integro, capitis dolore in sumina corporis quiete fere nullo, at sub levissimo Vel corporis totiuS, Vel capitis tantum, vel oculorum adeo motu subito increscente, frigoris tempore oscitatione, pandiculatione, lividiscum orbitam ambientibus circellis, tum unguibus, Voce rauca, dolorifico et periostei et cutis externae SenSu, levi membrorum et Sub modica eorum flexione torpore, 8iii, aeSit S autem tempore Venis manuum turgidis, facie laetissime rubente, Somno eum SteΓtO- rosa inspiratione et brevi exspiratione, tandem Sudore, haud per omnem corporis superficiem aequali modo, sed in corvice ac dorso inprimis largius erumpente et, sitiito paroxySmο, urina profundioris coloris, sedimentum laete laterilium deiiciente. Has autem febres nondum accurate cognitaS e8Se, adserit Vir Experientissimus, quamvis centum et quinquaginta , et quod excurrit, annorum experientia Corticis peruviani usum iis solis convenire probaVerit: reliquas febrium intermittentium formas, quae aliIS Pomediis febrisugis cedant, Obscuriores adhuc eSSe, neCfacile posse distingui a prioribus. Quae quidem dia-gnοSe08 ambiguitas aut potius desectus medicos in hunc errorem abduxisse praetenditur, ut sibi perSuaderent, Varia esse remedia, quae Cinchonae ossicinalis vim antipyreiicam possideant, adeoque ipsius loco aegrotis propinari possint. Hoc autem si Vere probari debeat, in eo inprimis elaborandum esse medicis, ut contra illam ipsam febris intermittentis formam, quae, Dii

paulo ante dictum est, nullum praeter corticem peru-Vianum agnoscit remedium, eodem cum successu felici nunc Cortice, nunc medicamento Succedaneo uictritur. Quod cum nondum a medicis factum e8Se, audacter

adfirmet ir' Experientissimus, mihi quidem a Veritate

282쪽

paululum dossectere Videtur. Etenim Exper. I. C. RE-NΛnnus diseriis Verbis testatur, Se il'Sum, cum prope fossam profundam, quae, munimenti causa Moguntiam cingens, aquam palud 38am continet, habitaret, et quotidie per duas tresve horas in nosOdochio commornretur militari, istis paludosis exhalationibus multo magis

Oxposito, annis 1798, 1799 et 1800 aliquoties correptum

osse febre intermittente ea, cui praeter corticem cinctionae officinalis nihil mederi posse dicitur. Cui quidem morbo nunc corticem, nunC Opium et Vinum,

nunc sortius radicis caryophyllatae dococtum solicissimo cum eVentu opposuit '). Eandem febrem, in See-1andia maxime endemicam, sanatam esse infusione vitiosa plantarum amararum et Opio, testes sunt et

VNGIVs , medicus militum Hassiacorum, Arnicae et Valerianae usu '). Quae cum ita sint, concidit primarium sere argumentum, quo Senteutiam Seu Opinionem Suam firmare annisus est Vir EXper. Etenim duce experientia, febres, e paludosis eXhalationibus originem accipientes, partim cortice, partim aliis medicamentis aequo facile sanari po88e probatum est. Nisi autem has ipsas sebros pro novo morbo habere velimus, id quod a Veritate alionissimum est, jam ante cognitum corticem peru-Vianum earundem medelam perfecerunt medici. At, audio, qui regerant, sanabantur quidem ejusmodi se-bres, sed minori cum facilitate atque insequentibus

283쪽

multis incommodis , quae ab adhibito cortice prorsus aberant. Quamquam autem lubenti88ime id largior, tamen Iongissime absum, ut putem, liaec incommoda tribuenda esse medicamentis illis febrifugis, ut potius

contendam, ea originem debere Suam minus aptae, quae Olim obtinuit, febrium curandarum rationi, pο- Silae in nimio usu, seu abusu remediorum TeSO Venitum , sudoriferorum, emeticorum, et purgantium, quibus vires corporis ita frangebantur, ut post sebrem Suppressam sanitas diu adhuc adflicta maneret, morbu8que, qui superatus eSSe credebatur, levior in gra-Viorem, hydropem, cacheXiΘm, ViSCerum intumescentiam etc. mutaretur. Quo accedebat et alia adhuc causa , quae quominu8 adhibita olim antipyretica modicamenta febrem aeque cito, ac CorteX peru ianus sanarent, essecit. Nam amara, quorum magna visost ad morbum hunc tollendum, tam exigua copia propinabantur aegrotis, ut aut nihil omnino virium, aut post longum demum temporiS Spatium eXSererent. Hoc autem vitium minime medicamentorum adhibitorum indoli atque naturae, Sed perVerSae medicorum medelae tribuendum esse, ita patet, ut ulterius in hujus luculentae rei probatione nolim commorari. Donique concludit Vir Doctissimus, nullam plantam posse ViceS cortici8 perti iani Supplere, quoniam quaelibet planta praeter communeS cum alii8 partes, quo referenda Sunt acidum Vegetabile, kali, terra calcarea etc., propriis Viribus medicatricibus a summo rerum omnium creatore dotata Sit, quas nulla ars imitari queat. Quae quidem Vires medicae si a complexu omnium partium, plantam ConStituentium, earumque certa ac finita erga Se inVicem ratione pendeant, ego pronunciatum illud non omnino in dubitationem vocare ausim. Verum enim Vero Vim cinctionae sebrifugam non in omnibus partibuS, quae corticem hunc componunt, simul Sumti8 quaerendam e8Se,

sed illi principio, quod Anchoninum appellatum e8t,

284쪽

inhabitare puto, ita , ut, si illud chemica arte a Deliquis omnibus partibus sejungatur, seiunctumque febricitantibus exhibeatur, Sanatio aeque facile ac tuto succedat , ac Si integro cortice fuerimus usi. De quo principio, ejus a reliquis partibus seiungendi ratione, viribusque cum chemicis, tum medicis alia agam op

portunitate. Lubentissime autem immoratur 18 erctm aYgumen

ti8 , quae at probaret, nulla omnino vicaria remedii cujuscunque, et corticis peria Viani inprimis, medicamenta dari, ne cogitari quidem posse, Vir Eruditus in Goet lingensimus de novis libris relationibus anno Supe

riori p. 1107 - 1109.) protulit.

285쪽

Programma a. d. IV. CRI. Oct. LIIII CCCX editum, cum Io. TRAVG. SCΗΝΙΕΒΕR, TZSeli Ocha - LuSatus, med. et chir. Licentiatus esset creanduS.

Quotiescunque tabulae, quae quotannis ipsis Calendis Ianuariis publice edi solent, et in quibus cum nato-

Tum, tum mortuorum numerUS , Sexus aliaque similia notδntur, Occasionem et mihi et aliis obtulerunt donimium magno apud nos infantum, eAtra matrimonium natorum, et aut Sub pariti, aut brevi post mortuorum numero conquerendi, toties memini me audire, qui tenellorum horum sortem miseram deplorantes meliuS Omnia eVentura esse, eorumque niSi omnium, certe plurimorum vitam servatum iri putarent, Si aedificium eXstruatur, in quod insanies Spurii Statim post partum recipi publicisque sumtibus ali et educari possint. Provocant ad exempla Lutetiae Parisiorum, aliarumque Galliae urbium, Londam, Edim, Dublini, Mediolani, Florentiae, Romae, Venetiarum, Idoliniae, Has-niae, Vindobonae, Ρragae, Moscuae aliarumque urbium, quarum civium aut mores dissoluit, aut durissima paupertas insanium recens natorum Vitae haud parsura erat, nisi ejusmodi aedisicia aperia e8Sent, quae proli parentibus molestae refugium et quasi asylum

offerrent. Iam non lubet in causas inquirere, quae efficiant, ut nostra urbs, Si civium numerum Cum numero in

286쪽

fantum spuriorum, hic quotanni8 natorum, comparaverimus, illas fere Superet urbe8, quae mala morum maxime dissolutorum fama celebritatem scilicet quandam nactae sunt. Etenim Hamburgi inter duodecim insanies, Dres dae inter novem, Monachii atque Lipsiae inter Sex unu S reperitur Spurius; Lutetiae autem Parisiorum, Vindobonae atque Berotini quartus quisque infans eritra matrimonium nascitur. Sed investigare animus est, an aedificia, insantibus expositis recipiendis publicoque sumtu alendis dicata, eam prae8tent utilitatem, quam, qui illa exstruxerunt, inde in rempublicam redundaturam eSSO SpeTRVerant. Iam qui hoc argumentum pertractarunt, eorum

nonnulli talium institutorum ΡOblicorum commendationem inde repeii posse putabant, Si Veteres Graecos atque nomanos jam prospexisse expositis infantibus demonstrarent. IO. STEPHANVs quidem de iurisdict. Vett. Graecor. c. 6.) id probaturus Iaudat SV1DΛΕ exicon V. Kυν0σαργες, hocque gymnasium, non procul a porta urbis exstructum, ait βρεφοτροφεῖον fuisse , in quod infantes a maetribus expositi, pudicitiae

PrDStratae celandae causa reciperentur, et liberalibus studiis informarentur. Id autem quomodo ex illo SV1-DAE loco, cujus Verba haec sunt: ἐπειδνη Ουν ὀ 'ILρα- κλ ς λκει νοθος ειναι, δια τουτο εκει οἱ νοθοι ἐγυμνα- ντ0, 0ὶ μήτε προς μνητρ0ς ι λὶτε πρυς πατρὰς πολῖτω,

extricari potuerit, equidem haud video. Etenim deliberorum expositione celandae pudicitiae prostratae CauSa ne Verbum quidem Occurrit, nec de institutione eorum in liberalibus studiis in universum, sed de una tantum eXercitatione gymnastica agitur. Neque hoc ipsum extra omnem dubitationem positum esse, ΜΕ- ΝΛ si s ad Dios ΕΝΕΜ LAgnae. VI. 13. p. 231. Ostendit, cum pro ἐγυμνα ντο legendum esse ἐκρινοντο, jam diu a viris doctis monitum fuisse testaretur adderetque, posse etiam legi ἐλταέοντο. In quo tamen equidem MENAGIO accedere haud possum, duobus aliis locis,

287쪽

quae in eadem re idem Verbum ἐκρινοντο habent , in

foro olitorio Romae conspiciebatur, et inde nomen traxisse suum dicitur, quod infantes lacte alendi huc deserebantur ΒΛΗΤΗ. MARLIANI urbis Rom. topograph. libr. III. c. 12. in GRO NOVII thesaur. antiquit. graec.

Tom. III. p. 117.), huc trahi potest. Is enim locus,

gioni urbis undecimae tribuit, et ALEX. D ONATVs de urbe Roma libri II. c. 26. e Fgsaeo commemorat, unde sua hauserunt GE. Clin. ADLEnvs Beschreibung Monnom p. 332.) et ΡΛVL. FR. Ac ΗΛΥ. NIT sciti s Beschreibvng des hiatistichen Ztistandes der ΛΓmer Τh. I. p. 183.) expositione infantum infamis erat ita, ut semper homines adessent, qui questus faciendi causa expositos infantes Iustrarent, et si puerum viribus Valentem, aut puellam pulchritudine sormae conspicuam deprehendissent, tollerent, sublatOSque educarent. Adulliores facti vel ad servitutem, vel ad Iu- panar addicebantur, teste LAc TANT1o disin. institui. libr. VI. c. 20.

Quae cum ita sint, luce clarius est, neque Graecos, neque Romanos humanitatis sensu permotos, Vitae recens natorum, qui a parentibu S deserit atque expositi essent, publico instituto prοSpe i88e, et quain is in publicis aedificiis exstruendis nullo Sumtu parcerent, tamen caruisse aedibus, expositorum infantum curae atque educationi dicatis.

Liceat hoc loco subjungere quaestionem de Vero originis horum aedificiorum tempore, quippe de quo Vario modo Statuerunt viri erudiit. Scilicet CL. FR. 1gissNERVA o Abhandiungen uber die Frager Sind

288쪽

cancellario, STEPHA Νο AL 1 ΝΑΝΟ, conditum brevi ante ejus mortem, quae anno c1010c LxxVII accidit, omnium

primum habet, quod expositis insantibus recipiendis alendisque sit destinatum. Silum illud erat e regione

M x. AND RE E ne uester Zvstanti der Morzvglich, en hiater etc. Th. l. p. 292 ss. ). Sed a veritato aberrat MEIssΝΕRI Opinio, modo commemorata. Etenim ipse p. 11. ML SEL 11 commentationem laudat, qua eri Act. Sanctor. To. II. p. 335. probatum sit, Clerum I revirensem iam ante Seculum septimum aedisicio peculiari recepisse insanies, quorum parentes, legitimo matrimonio juncti, tanta paupertate premerentur, ut exponere infantes cogerentur. Convenit igitur hoc institutum cum eo , quod Parisiis adhuc florere paulo ante diximus. Porro ΙΜΜ. GOTΤL. I NE BELIVS , quem praematura morte literis fuisse ereptum doleo in Tentamine chronologico conspeCt. hist. medicinae. Vralisl. 1799. 8. p. 140. ad annum cIJccx notat, Innocentium ΙΙ. Pontificem Maximum, approbasse dicatum ab hospitii, a Spiritu Sancto cognominati, incolis aedis cium insanium expositorum, atque p. 370. illud omnium primum suisse adserit. Anonymus autem in Tho Edinburgh med. and surgicas Ioiarn. 1805. Vol. I. p. 321. contendit, antiquissimum hujus generis hospitium conditum fuisse in monte Pessulano a. p. Ch. n. cyΘc Lxxxx, ubi pars hospitii, cui et ibidem Spiritus Sanctus cognomen dedit, recipiendis infantibus expο- sitis destinata sit; Lugduni simile institutum anno

289쪽

c1919xxxx locum habuisse, et cum seculo decimo sopistimo numerus expositorum infantum insigniter augeretur, viduam divitiis abundantem adeo a miseranda ip-Sorum sorte tactam fuisse, ut ipsos sibi apportandos curaret. Quod quamvis ab initio Optimo cum successu factum esset, plurimis insantibus certissimae Inorii ereptis, tamen paulo post, ipsius mini8irarum, quae infantes mendicantibus et agyrtis cerio pretio Vendebant, inhumanitate ac avaritia, institutum hoc florere desiit. Cum autem exponendorum infantum furor haud des or-Vesceret, LudoVicus XIII. anno cIoioc xc aperuit histone lis hospitium, illudque regia liberalitate sustentavit. Quae quidem omnia clari8Sime docent, ante illud hospitium, quod Stephano A lignano Originem dobot suam, aliud jam Lutetiae Parisiorum publice exstructum fuisse. Iam utrinque aequa Iance pensitemus commoda

atque incommoda, quae hospitiis infantum expositorum et tributa sunt, et jure meritoque tribui possunt. Et quidem ampla laudis materies inde desumitur, quod infanticidii crimen rarius ibi occurrit, ubi talia hospitia aperta sunt. Poterat autem fortasse haud temere contra moneri, plurimos infantes haud propterea necari, quod matres nesciant, unde prolem Su8tentare poSSint, sed ut celent perditae pudicitiae dedecus. Id vero minime effugiunt, certe pauperioreS, quae glebae quodammodo adscriptae ibi commorari debent, ubi foetum extra

matrimonium conceperunt, nec iter ad sontern salutarem, ad cognato S, inieXteriS terris commorantes, Vi-Send OS etc. praeteriere pOSSunt, ut curiOSOrum oculis

subtrahant abdominis intumescentiam, indies magis magisque auctam. Illae, clanculum enixae partum, tamen magistratui innotescent, qui dum criminis commissi poenas ab iis exiget, illud, cui prosundissimas

tenebras Obducere puella cupiebat, in lucem clarissimam omniumque notitiam protrahet. Quae quamquam ita Sunt, tamen eAperientiae, quae hac in re subtilissimis ra-

. 18

290쪽

tiociniis praeferenda est, fidendum quoque erit. Lutetiae autem Ρarisiorum infanticidium inter rarissima crimina referri ex eo inde tempore, quo hospitium infantum QApοSitorum conditum sit, testantur Ructores1oxici encyclopaedici V. Erposition m fant, et Scriptor anonymus Dat de tu medecine, chirurg. et pharmac. en Europe potir Pannee 1777. p. 216.). Idem quoque ObSerVatum e8t HOlmiae, ubi ante conditum

ejusmodi hospitium, quod nescio quid metuentes Verbi divitii ministri, quominus institueretur, impedire omnimodo studebant, infanticidium frequentissime committebatur. Vid. Lu D. de ΗΕss fretati th e Gedanken

ster Siaatssachen. Francs. 1778. 8.A Iterum, quo commendare student hospitiorum

talium utilitatem, petitur inde, quod pauperibus parentibus educandorum insanium molestia multum leniatur, atque sic civium frequentia magnopere augeatur, quipΡecum pauperiorum hominum matrimonia Videantur esse fecundiora. Quanquam autem bene scio, civium frequentiam plurimum quaeri a plerisque librorum politicorum auctoribus, adeoque illam rem publicam haburi

potentiSSimam, quae maximam numeret civium multitudinem , tamen equidem hocce axioma, nimium univerSe enunciatum, ut Verum sit, angustioribus limitibus circumscribendum puto. Ubi enim civium numerus ita increverit, ut ipsis minime suppetant Vitae commoditates ejusque sustentandae subsidia, respublica non poterit non maximopere laborare ingenti civium Suorum frequentia. Id, quod Sinensium regnum luculentissime poterit probare, in quo hanc ipsam ob cau-Sam adeo frequens est liberorum expositio, ut ii quovis diluculo Pockitii plaustro convecti extra urbiS moenia canibus avibusque rapacibus dilacerandi projiciantur. Neque in Europae finibus amorem parentum Ρctu Perum erga insanies eum esse, qui Omnia potius tolerare, quam iis orbari malit, ostendunt illustria exempla, quae hospitia infantum desertorum Londinense atque Pa-