장음표시 사용
121쪽
Quod selicitas sit summum bonum, proba
tur a ex communi omnium opinione . Putant enim omne felicitatem esse bonrim
quoddam , quo nullum sit maius in homine quo habito, non restet aliud expetendum s. Confirmatur ex definitionibus, quae de felicitate tradi solent. A Boetio I. a.de Conso Iat. Phil. Prop. a. definitur, Status omnium honorum aggrestatione perfectus. a Tull. 3. Tusc. quaest. secretis malis omnibus cumulata bonorum complexio.
Quod autem summum hominis bonum, id est, felicitas habeat rationem ultimi finis, id
est,Boni,quod habet ex se ut cetera ordinen
tur ad ipsum,& sint appetibilia propter ipsit;
ipsum autem non ordinetur ad aliud; proba tur I. b ex communi omnium sensu,Quia omnes cetera bona propter felicitatem expe tunt, ut tandem seliciter vivante felicitatem . autem ipsam nemo propter ullum aliud bonum eXpetit. a. Ratione, c Quia quod summum bonum est, persectum bonum, ac iussi ciens sibi est. ergo non habet ex se, ut ad aliud bonum ordinetur,& propter aliud aP petatur.Habet ergo rationem ultimi finis. Porro quod dicimus, summum bonum, ac felicitatem hominis habere rationem ultimi finis, non ita accipiendum est, quasi idem sint formaliter ratio summi boni, & ro ultimi finis: sed φ in eo, in quo est ratio summi boni, si sin mi ratio ultimi finis . Ratio Boni est d ratio entis ut illud conueniens est subiecto, in quo est: e Ratio finis est, esse id, pro
122쪽
Felicitatem esse ultimu finem hominis, duobus modis accipi volumus;& quod cetera , quae sunt in homine, ad felicitatem ex se Ordinentur,cu felicitas non ordinetur ad aliud
bonum , quod sit in homine: & quod homo
agens secundum rectam rationem , felicitatem intendat ut ultimum finem, ac cetera ordinet ad illam . Hoc secundum ut melius intelligatur, sciendum est, omne agens agere propter finem. omnis enim actio habet suuterminum, & vltimum, propter φ est. f est rabidies.s
autem triplex agentium genus, Naturalium, Sensitiuorti, Intellestiuorum:quorum ynum
quodq; & appetit quod sibi conueniens est,& ad illud assequendum operatur secundum modum suae naturae proprium .est autem proprium agentis sensitivi, quia Cognoscitiuum est,ita agere propter suum finem,ac bonum, ut agendo cognoscat illud bonum, & appetat elicito appetitu , R ideo operetur pro P rer illud, quamuis non cognoscat illud habere rationem finis, & media, quibus utitur, habere proportionem ad illud. Haec autem somnia cognoscit agens intellectuale r ideo proprium eius est ordinare media ad finem. Ita homo agit, ut experientia manifestum est. e Cum ergo dicimus felicitatem esse g r.eth. c. a. vltimum fine hominis, intelligimus felicita. α'.tem intendi ab homine ut ultimum finem , β' Tu . L. R. ab eodemq; ordinari omnia ad illam. Quam. b ' quam errat saepissime homo in proponendo
sibi pro fine eo bono,quod est sibi conuenies, ut homo est. Idq; accidit, tum quia homo discursiuus est, di habens pro obiecto intelle- i
123쪽
etus omne ensis tum quia habet voluntatem sui arbitrii, ac liberam; tum quia appetitus sensitiuus trahit ad obiecta sensibilia. Id non contingit agentibus naturalibus , ac sensit iis uis,quae in agendo determinata sunt. Quare operae pretium est inquirere quod nam i Ilud honum sit quod in homine sit vere summum, ut ad id aequirendum media ordinentur. Tenetur autem homo ex lege naturali ad illud acquirendum media ordinare. nam&ipin homo,& media sunt ordinata a natura ad il- Iud hominis bonum. fit ergo contra legem natur . cum ab homine non ordinantur me.
. II. PROPUsITIO. CVmmum hominis bonum, operatio est M hominis, ut homo est. Ea est eius partis in homine,quae ratione praedita est.
Quod selieitas sit hominis operatio, probatur I. h Quia omnes putant Felicitarem idem esse,quod bene vivere,beneq; agere . a. Quia haec est Aristot. sententia i eth. . &l. IO. c. 6.& 7. 3. i Quia ea, quae operati nis capacia sunt, tunc putantur habere optime , cum operantur. q. Felicitas est ultima persectio, ad quam reliquae hominis persectiones ordinatur: at omnia,quae possunt hominem perficere, Deo excepto, qui nullum ordinem habet ad creaturas, ordinantur ad hominis operationes. Bona ereata, quae at
tingere possunt ipsum hominem , aut sunt
124쪽
homini externa, aut intrinseca. k externa, ut diuitia ad usum hominis ordinantur, &vitam. vita autem operatio est. ι Honor,& fama consequutur bonum,& excellentiam hominis. exhibetur enim honor excellentis& fama,ac notitia,cum vera est, supponit aliquod bonum, quod venit in aliorum cognitionem . Magis ergo in illo bono, quod supponitur,hominisses icita posita est. m Praeterea Honor, & fama non sunt in honorato, sed in honorante . ergo huius potius , quam illius bona sunt. Neq; habent ex se constanistiam, sed mutationi obnoxia sunt: at propriufelicitatis est, esse bonum firmum, ac stabile, ut infra dicetur. Bona autem interna ,Vt p tentiae,& habitus,ad operationes ordinantur, quae sunt viti mus ipsorum actus. ergo hominis felicitas, ac luminum bonum, est operatio. Dicet quispiam: Operationes sunt propter obiecta , circa quae versantur, nempe ut participentur obiecta, & eorum bonitas ab operante 3 &rursum eaedem operationes sunt propter hominem operantem , ut ipse Perficiatur . ergo odiecta, & ipse homo sunt summum bonum. Dicendum operationem vitatem,qualis est ea, de qua loquimur, necessario habere duos terminos, ad quos ordina
tur, & obiectum,a quo specificatur,& subiectum, quod perficit, & in quo est. Quamuis
autem ordinetur ad haec duo, non tollitur, quin summi boni humani rationem habeat. Nam obiectum non est bonu homini,vt obiectum est,ac proinde non habet rationem sum
125쪽
nem, quae est homini ratio sermalis possidendi obieetiim .ex eo ergo quod operatio ordinatur ad obiectum, habet quidem obiectum smpliciter rationem ultimi, non tollitur tamen, quin operatio habeat ronem boni vitimi insormantis ipsum homine, id est, beatitudinis formalis . obiectum autem habet rationem beatitudinis obiectivae. Rursum quamuis operatio ordinetur ad perficiendum ipsum hominem: ex eo tamen non amittit ra
tionem ultimae perfectionis in homine; quod satis est ad rationem felicitatis. Felicitas . n. non est ipse homo, ut patet , sed bonum adueniens homini,perfectivum ipsius. ordo ergo persectionis ad subiectum , quamuis tot lat a persectione comparata ad subiectum, ad quod ordinatur,& propter quod est, ratio. nem ultimi ; non tamen tollit rationem vitimae persectionis, quae requiritur ad rationem felicitatis. vel dicendum, Obiectum, &subiectum esse duo necessario requisita ad esse operationis , obiectum ut specificativum, subiectum ut sustelativum operationis, ac ex illis, & operatione fieri unum totum habens rationem ultimi boni humani. In toto autemno tollitur ratio ultimi ex eo, quod eius par- . tes ordinentur ad inuicem, modo illud non ordinetur ad aliud. Quod autem operatio rationalis partis in homine rationem selicitatis habeat, Prob
is letho. i.a. aliud quodvis animal felix appellatur. a. sq. a.aε 6. ' Quia operationes partis vegetatiuae,ae sensitiuae minima bona sunt comparatae ad opera i . tiones '
126쪽
D e Ratione formalistic. I o s
tiones partis rationalis, tum ratione propriae. entitatis, tum ratione obiecti, circa quod versantur. licitas autem summum bonum est . 3. o Vegetatiuae operationes , & sen' a s.Τάi.ustiuae in homine , parti rationali. deseruiunt, & ordinantur ad opera illius. Ille erno habent rationem ultimi. Ex his intelligitur voluptates corporales non habere rationem felicitatis, quia sensitiuae operationis passiones sunt: p neq; lusum, tum quia lusus magnam partem spectat ad opera sensuum : ' 'tum quia lusus genus quoddam quietis est; quies autem est propter operatione, Ut quia homo non potest assidue operari, post qui tem vegetior ad operationem redeat.
III. PROPOsITIO CVΜ duplex rationalis partis operatio
sit, altera intelle 'us,altera voluntatis: q operatio intellectus ad selicitatiS huma- s.Τh. a. nnae rationem formalem, seu essentialem Φ' - - uvidetur attinere. ιQuod operatio intellectus, seu cognitio intellectiva essentialem felicitatis thumanarratione habeat. Probatur I. r Quia haec ope. ν Aristo.1. ratio est omnium,quae sunt in homine, perse- su
ctissima. a. Maxime spectat ad perfectionem hominis, ut homo est, nempe animal rationale. 3. f Haec operatio habet maxime fir- Iidem ibiqmitatem, & alias proprietates felicitatis, de quibus infra. q. Per hanc operationem Vnitur homini quaecunque aliorum entium per-
127쪽
fectio modo quodam excelletissimo, nempe vitali. Anima enim intelligendo fit omnia. quia obiectum intellectus est omne ens, etiaDeus:& intelligendo exprimuntur in anima, vitaliter omnia entia, quae proinde evadunt animae vita. s. Essentia definitur Principium primum omnium operationum, quae sunt in re: primum autem principium omnium aliarum operationum, quae fiunt ab homnine ut
homo est, est cognitio intellectiva: quia voluntas, quae mouet alias potentias, quae sunt in homine, non mouet nisi pratula cogniti Ο- ne intellectiva. ergo operatio intellectus habet rationem essentialem in hominis selicitate. 6. Felicitas hominis habet rationem ultimi finis,ut supra probatum est. Ex duabus autem operationibus rationalis partis, ope ratio intellectus habet rationem ultimi finis. Ideo enim voluntas adhaeret bono per intellectum appraehenso, & quiescit per actum fi Eitionis in eo, quia vult appraehensionem talis boni. ordinatur ergo adhaesio , qui est actus voluntatis, ad appraehensionem, qui est actus intellectus. Contra hanc doctrinam obi j ei potest . r. Operatio voluntatis non fit, nisi praeuia ope
ratione intellectus . ergo operatio Volunta a Seat. in ην tis habet rationem ultimi, i ac proinde fio. 49. q-Α. α nis, & se licitatis. a. u Felicitas est posse se
πλ. , usi huyrmi boni , Puta Dei , ut infra dicetur.
νο ε ζ',au Possidetur autem summum bonum tum per consister Tu, expressionem vitalem, quae fit ab intellectus beatitudine tum per adhaesionem viralem, quae fit a Volu--οος ηψR-- tate. M summim bonum habet & rationem veri
128쪽
veri, & rationem couenientis. Per actum intellectus participatur v c verum , per actum voluntatis participatur ut nonum, & conue nien S . Ergo Vterque actus ectat ad participationem summi boni. 4. Essentia physica hominis non est tantum praesentia animae in corpore,sed praesentia utriusque & animi, & corporis cum vnione. ergo essentia selicitatis , quae est possessio supini boni, non est tantum praesentia summi boni, qua summum honum fit prisens homini per actum intellectus ; sed etiam unio vita lis cum tali praesentia. quae fit per adhaesionem voluntatis. s . De Iectatio spectat ad felicitatem . nemo enim dicet felicem vitam,quae sit sine delectatione. at delectatio est actus voluntatis. ω sed non est a Propositionis doctrinet discedendum: quae est Arist. Io.eth. c. 7.& co sentanea doctrinae S.Tho m. de beatitudine supernaturali I 2. q. 3. ar. q. Ad I. Respon. Non omne, quod est vitimum in executione , habere rationem finis. multa enim accidentia consecuntur ad extinnentiam substantiae, nec tamen se habent vefinis respectu substantiae, sed contra substantia est finis illorum. Ad a. N per adhaesionem voluntatis non haberi rationem possessionis: quia illa non affert obiectum ted supponit allatum,& pra sens . non enim est expressio obiecti, sed tendentia in obiectum,& inclinatio ad illud. Ad 3. H. Bonum,&conueniens non Participari peractum voluntatis , qui habet ra
tione inclinationis in illuda sed supponi par
129쪽
ticipatum per actum intellectus. Participatur autem bonum, quatenus vere bonum est, Ec conueniens. quod est, participari ab intellectu sub ratione veri . haec autem ratio
supponit,& includit rationem boni. Ad 4. Vnionem vitalem , quae fit per adhaesione voltintatis, supponere aliam unio nem vitalem , quae fit per adtium intellectus: per quem actum fit obiectum intellectui pret, sens,& unitum simul. Ad s. Sumedo delectationem pro fruitione,qui est actus voluntatis,ilIam consequi ad possessionem boni, quae fit per actum intellectus 3 ac proinde non posse spectare ad rationem essentialem felicitatis,ut de actu voluntatis dictium est. Quamquam spectat ad felicitatem ut quoddam accidens illius, perficiens accidentaliter illam, & illam semper Concomitans 'quia ad honum possessum consequitur delectatio, di quies in illo. Non putatur ergo felix vita, quae sit sine delectatione:quia fi deIectatio non est, nec est possessio boni, ad quam naturali consecutione sequitur deIectatio.
Μ multae sint operationes intelle- riis pro varietate obiectorum: illa sola rationem formalem felicitatis habet, ac summi boni,quae circa obiectum summe honum versatur,qui est Deus, nempe . contemplatio Dei.
130쪽
probatur,quia hic sola operatio habet rationem ultimi, ac persectissimi boni. I.Quia cum obiectum intellectus sit omne ens, nunquam eius capacitas explebitur, ac pro indoad ultimam persectione perueniet, donec ap- pr hendatur omne ens: quod accidit cuma pinprehenditur Deus, qui continet in se perfe- Aiones omnium entium. 1. Quia operationes specificantur ab obiectis: at cetera obiecta dicunt ordinem transcendetalem ad Dess,
ει quidquid bonitatis habent, illud habent a Deo,& infinito interuallo distant a Dei peris
sectione. ergo ita modo suo se habent opera tiones , quae sunt apprihensiones ceterorum obiectorum, comparatae ad illam, qua apprehenditur ipse Deus. Deus autem habet rationem ultimi finis,ac boni summi. ergo operatio, quae versatur circa illum, rationem ultimi
finis', ae summi boni habet respectu aliarum
Contra hanc propositionem obi jci potest T. Ens ut abstrahit a Deo,& creaturis est bonum uniuersalissimum. ergo in entis abstra- contemplatione posita est felicitas. a. Hominis Contemplatio de Deo potest esse perfectior in infinitum. ergo numquam habet rationem ultimi persectionis, ac proin-dε nec felicitatis. sed non est a Propositionis doctrina discedendum , quae consona est doctrinae fidei, & Arist. I . C. T. Ad I. N. Rationem entis in communi abstrahere arationibus particularibus, ac