장음표시 사용
161쪽
iuris,& similitudinis: t quae conseruatio cum maxime fit in amicitia morali, ut ex dictis intelligitur: ideo firmitatis,& perpetuitatis e D.fectus est amicitiet morali maxime proprius. Torro omnium simul effectuum, quos numerauimus, primum principium est virtus , ac probitas,ut recte docet Arist. 9.eth. c. . quia cum ratio amadi alterum sit amor sui, ut supra dictum est: vi quis amat seipsum,ita amabit amieum, qui est alter ipse. Probus autem vir, seipsum amans, & benevolus est inae omnia,quae potest, bona sibi procurat,quae propria sunt viri probi ; & conformare niti- mr affectus sensitivos cum ratione;& gaudet secum ipse agere, ac sui consuetudine delectatur, quia nihil in se inuenit, cuius consid rationem refugiat; & pacem habet in se, iustitiam, atq; constantiam, ut patet considera-Rl. Probus ergo amans amicum , quia illum amat ut alterum se, a mado producet eosdem Haec visa sunt nobis magis praecipua, quae
de amicitia disputaremus: reliqua legi possunt apud alios, qui de amicitia scripserunt, ut apud Cicer. lib. de Amicitia, apud Arist. . 8.& 9 eth. cuius doctrina ex ijs , quae a nobis disputata fiunt, intelligi facile poterit. Iam ad reliquas Prop. 6. particulas explicandas
Intercedere potest Amicitia cum Deo, cum Angelis,cum hominibus. Est enim
cum his similitudo in natura intellectuali, ac pioiade potest inter ho* esse amor mutuus .
162쪽
eo enitus Doeet etiam fides esse inter hos similitudinem in esse supernaturali ration gratiae. Quae ad Dei cum hominibus amicitia spectant, colligi facile possunt, ex dictis sis. pra. Diuini in nos amoris notitia habetur ex benefici j s. quidquid autem sumus, Dei beneficium est.effectus quartus amicitia, qui est mutua consuetudo, & praesentia, respectu nostri dum in hac mortali vita degimus, h2- ibetur per contemplationem Dei, qui no longe abest ab unoquoque nostrum: quamquam ea contemplatio non est intuitiua, sed abstra,ctiva exetactis Dei, per speculum , & i in .amiamate . a Porro amor erga Deum sis a Midia m quam oritur ex amore in nos ipsos, ut supra de obiecto amicitiae dictum est ; est tamen maior, quam amor in nos ipsos, quia Deus ut totum se habet respectu nostri, bc meliori modo sumus in Deo, quam in no- his: totum autem nostrum , & nostru melius, plus amabile est, quam nos ipsi, qui pars sumus respectu illius , & infinito interuallo ab eius perfectione distamus. Alia, quae ad amo - . rem in Deum spectant, legi possunt apud s. Tho m. a. a. a q 13.& alios scholasticos.
Ex amicitijs, ea , quae cum Deo inter cedit,pnecipua passio selicitatis est. Nam
amor Dei est felicitatis passio praecipua, cum immediate fluat a contemplatione Dei, in o , qua posita est ratio formalis selieitatis 3 & si eadhaesio ad summum bonum; & radix felicitatis activae, id est, actionis. ergo & redamatio Dei, seu amor, quo amatur Deus,ut principium omnis nostri boni, ac proinde ut nos
163쪽
amans, qui actus est formaliter amicitia , ait passionem praecipuam selicitatis 3ttinet . Ceterae amicitiae, quae Deummon speθctant, ornamentorum tantum , ὀ ut mediorum rationem habent ad Dei con templationem , & amorem comparatae. Amicitiae erga homines spectant ad Deum , icum homines amantur, ut Imagines Dei, ut fili j,&amici Dei ut Amieabiles Deo. x Huiusmodi enim amoris ratio est Deus. spectat ergo is amor ad rationem praecipuae passionis felicitatis, qui est amor in Deum. Non spem tant autem amicitiae erga homines Deum, cum tota ratio amandi fi omines est absolane
ipsa hominis natura, & simpliciter bonuita, ad illam spectans. Cum in his amicit ijs amor
non habeat pro obiecto summum bonum is, neque proiqde praecipuae pastionis rationem habet. sunt utem huius generis amicitiae ornamenta quaedam, & media ad selieitatem essentialem,& ad praeci euam passionem. ornamenta , quia sunt accidentalis quaedam seis licitas δε habent iucunditates maximas. Media i Quia amici sua doctrina iuuant amicos ad Dei cognitionem, & amorem acqui-xendum. cum enim amici velint bona amicis, illud maxime bonum eis volent, quod eos felices reddit, quod Dei cognitio, & amor pst. Σ. Ωma amicorum consuetudine Dei cognitio , Se amor conseruatur, & augetur. Mutuis enim de Oeo colloquiis, quales solent inter amicos esse, quasi quidam ignis col
isione silicis , Dei cognitio, & amor exi stit,
164쪽
vi docet experientia.' Quia dum degimus
in hac vita,contemplando fatigamur. quare interdum animus remittendus est ab intentione conte pl3tionis, ut sumptis viribus magis vivide contempletur. Nihil autem ma .gis ad honestam animi remissionem valeis quam amicorum consuetudo. q. Quia in cognitionem Dei, & amorem inducimur ex contem elatione operum Dei: mpximum aut
opus.& imago Dei est vir probus; cuiusmodi sunt, qui amantur amicitia morali: amici aue ob mutuam eonsuetudinem contemplationis mutuae obi e cta sunt. s. Quia maior est ea felicitas, quae suum bonum, & felicitatem magis aduertit: haec Rutem amicus magis aduertit in amico, quo familiariter utitur, qua in se solo, quia in amico intuetur alterum se,& valde iucundum est intelligere, ν is sua obbona laetetur. 6. Quja amor Dei naaxime crestit actionibus , quae exercentur ob ipsum Deum: iuuant antem actionum exercitiumsamici, tum consilijs dandis, tum remouendis impedimentis, tum lasdando, tum se actionsi subtemim exhibendo .. 7. I Quia multa di Aristorum occurrunt tristia, qui felicitatem perturbat: ctb c. a. at ea amicorum aspectu, coasilijs, & ope re mouentur. 8. Quia maior est, &iucundissi. maea felicitas, quae felicitatem sui similem in alijs producit: producit autem dum amicus amicis animi sui sensa manifestat, quae ad Dei cognitionem, & amorem speelant. Ideo quisq; suas cogitationes appetit alteri cominmunicare, quia eo modo in alterius animo
seipsum exprimit. Suat ergo amicitiae humanae
165쪽
manae in honesto morali fundatae praeclar media ad contemplationem,& amorem Dei. R Aristot. ν. κ Ex quo intelligitur quatenus amicitijs et c. s.. utendum sit, & quis numerus amicorum ha vendus, nempe qui cotemplationem, & amorem Dei iuuet, non impediat. Modus agendi cum amicis tum in prospera, tum in aduersa fortuna legi potest aeud Arist. 9.eth. c. H. Demodis monendi , obiurgandi, monita reci'
piendi, & mutuis amicitiae ossicijs, disputat Cicero lib. de Amicitia.
De Principio Felicitatis Veiente.
Ex ijs,quae ad causam se licitatis effcienistem attinent, ea solum in hac quaestione disputabimus , quae valent ad intelligendum modum acquirendae felicitatis . Cum autem duo sint ex parte hominis, quae immediato formalem felicitatem essicienter attingunt: intellectus, ut id, in cuius operatione sermalis felicitas posita est ; & voluntas, ut a qua electio pendet mediorum, quae ad selicitatis formalis, & eius praecipuae passionis, nempe amoris erga summum bonum, acquisitionem, & coisseruationem valent: hoe in loco de voluntate solum dicemus; nihil de intellectu , nisi quantum ad voluntatem attinet iquia de lim ab Animasticis in Physica disputatur. videndum ergo est quomodo voluntas moueatur ad media esi genda. Cum aut voluntas non possit serri in incognitum. ne in
166쪽
De obiecto motivo, ct propon. I s
eesse est aliquod obiectum voluntati proponi.Primum ergo de obiecto voluntatis motiis uo agendum est,& de proponente obiectum; tum de modo, quo voluntas mouetur; postremo de regula , cui se conformare debet vo Iunias in operando.
De obiecto voluneatis mortuo, ct eausa illud proponente.
OBiectium motivum volutatis est,quod
voluntati obijcicitur sub ratione c6- uenientiae. Principium autem proponens hoc obiectum est tum intelleictus,tum ipsa voluntas, tum sensus,tum Deus. ΜΟ-uetur ergo voluntas cum operatur ab his causis. I. mod voluntas non moueatur ad appetendum, nisi ei proponatur obiectum sub ratione conuenientiae,docet s.Τho. I. a. q. 9.a. j. ad 2.Sicut,inquit,imaginatio forma sine asima-
none conMenientis, vel noctui, non mouet appetia
rum sensitiuum ; ista nee apprehensio veri sine ra tione boni,, appetibilis. Innuit Arist. . de An. 6.ldum dicit intellectum speculatiuum nomouere.suadet experientia. experimur enim omnes non moueri ad appetendum aliquid, nisi illud apprehendamus ut bonum. suadet Tatio.Nam unumquodq; appetitiuum moueo tur a suo obiecto ad actum appetendie obie- autem voluntatis est Bonum:quod pro-
167쪽
ponitur ab intellectu. ergo ut voluntas in oueatur ad illud appetendum , debet proponi ut bonum. Quae ratio probat etiam de appetitu sensitivo,quod non mouetur nisi sensbile apprehendatur ab aestimatiua ut btinum . Debet autem obiectum apprehendi bonum secundum eam rationem couenientiae, quam habet respectu appetentis, alioquin non m
uer appetitum: quia ratio appetendi aliquid est proportio, quam illud habet cum appete te, ut patet inductione. Rorro primum oriectum, ex quo incipit primus motus volunt iis , est id, quod apprehenditur absolute bonum. quod enim apprehenditur honum propter aliud,no mouet primh, sed supposita appetitione alterius, ad quod ordinatur, & ex quo habet ut sit voluntati appetibile. a. Iam intellectus est immediate propΟ-nens voluntati obiectum. a experimur enim nihil appeti a nobis, quod non cognoscatur a nobis. Appetitus autem intellectivi ocu .lus, per quem obiectum appetibile cognoscitur, est intellectus . voluntati ergo immediata obiecti propositio fit ab intellectu per cognitionem obiecti . Triplici autem cognitionis actu proponit intellectus voluntati obiectum appetibile ; nempe simplici apprehensione bonitatis obiecti ; iudicio de obiecto prosequendo , &appetendo; b Imperio
prosecutionis, quo intellectus actu ordinat appetitum ad obiectum, eum per iudicium non ordinauerit, sed tantum dixerit esse oris dinandum . ordinare autem est cognoscendo
reserre actu,ac ducere ad obiectum.Quod no
168쪽
fit, nisi simul appetitus suo se actu reserat, ac tendat. Nam ex parte intellectus est sola reis latio in actu signato, quae est cognitio actua. alis ordinis aeu tendentiae voluntatis ad obiectum : ex parte aut voluntatis est ipsa actualis relatio,seu tesdentia. Semper autem,cum est haec actualis tendentia voluntatis , est Gmul actu cognitio intellectus, ut patet experientia . Non est tamen semper cognitio reo
latiua, seu actu reserens in actu signato appetitum ad obiectum, quam cognitionem explicare solemus per verbum Fac,&est imperium formale,ac explicitum: c sed interis dum est simplex apprehensio obiecti conumnientis, interdum iudicium de prosequendo obiecto sine actuali intellectus relatione in actu signato, quam diximus, ut docet experienti . . Quamquam simplex apprehensio obiecti non mouet volutatem ad eliciendum dictum electionis, nisi praecedente iudicio de obiecto eligendo. electio enim supponit deis Iiberationem,deliberatio autem concluditur per iudicium,ut supra dictum est d. r. q. sed post formatum semel iudicium satis est admouendum voluntatem simplex apprehensio de obiecto iudicato. Non enim app/ret ulla
iudicii necessitas. Quamuis autem illi duo actus intellectus simplicis apprehensionis, &
iudicia non sint imperium formale, ac explicitum; sunt tamen virtualiter imperium,quia consequitur ad illos actualis tendentia volsitatis non secus', ac ad imperium sermale ι Setendere in actu exercito ad obiectum cogno.
scendo illud, implieite includit actum signa.
169쪽
tum reserendi cognitione voluntate ad obiectum. Differunt autem adhuc hi duo actus ab imperio formali, quod cum his non semper coniungitur tendentia voluntatis ad obiectum, cum ea necessariam coniunctionem haheat cum imperio formali, ut patet experientia. Numquam enim dicimus, Fac, nisi simul
velimus fieri quod praecipimus.Cum actuali
autem tendentia Voluntatis necessario coniungitur aliquis ex tribus dictis actibus intellectus. quod praeter experientiam probatur adhuc ratione. quia cum voluntas sit appetitus intellectualis, & ex se caeca sit, non potest actu tendere in obiectum , nisi simu actu ei proponatur ab intellectu obi e diu , inas.ris. x.a. P tendat,& a quo eius tedentia specificetur.' ν. r. a. quod infra clarius explicabimus. Ex his intelligitur intellectu esse causam, quae immediate proponit volutati obiectum motivum. Non est autem necessarium proponi voluntati obiectum per actum imperij formalis; quia experimur nos fatere multos actus volitionis absque tali imperio P ali, & nulla apparet ratio,quae probet illud imperium esse necessario requisitum ad exercitium voluntatis 3. Voluntas tribus modis est principium sui actus. 1. Est causa efficiens respectu ominnium strorum actuum quatenus illos producit. a. Est causa concurrens solum obiecti-ue ad propositionem obiecti, quae ei fit ab intel Iectu; quatenus intellectus considerans dispositionem voluntatis,& propensionem
ad unum potius obiectum, quam ad aliud, il-
170쪽
tud potius voluntati, quam aliud proponit.
o aut considerans in voluntate intentionem e s.Τh. ibaalicuius finis,proponit ei proportionata meis dia ad finem consequendum. Est causa concurrens emcienter ad propositione obiecti, quq fit ab intellectu, quatenus per actum, sui dicitur f usus, mouet intellectum, ut ' Disp. r.el. . inquirat media ad aliquem finem consequen e Psdum,quem ipsa intendit, aut inquirat alium finem, aut clarius proponat aliquod obiectu. Hoc modo voluntas per unum actum mouet se ad alium actum, nempe ad eum, quem facit post obiecti pro postionem factam ab intellectu, quem voluntas mouit. sed quamuis voluntas respectu secundi actus sit ipsa principium, niiquam tamen est principium prἰmum aliquo suo actur quia nullum simplieiter actum potest formare, nisi praecedat cognitio . Principium ergo primum motionis voluntatis, non est voluntas, sed id, quod ad
formandam eam cognitionem concurrit, ad quam consequitur primus motus voluntatis.
4 g sensus mouet voluntatem in directe, squatenus per actum, quo fertur in obiectum 'sensibile, est causa ut intellectus proponat il- Iud obiectum sensibile voluntati , quae est appetitus uniuersalis, quo homo fertur in omne bonum sibi, etiam parti sensitivae veconueniens, seu proportionatum illi, siue , homini. Proportionem autem illam facit ma gis apparere sensus per actum suum vitalem, qqui est quaedam proportio vitalis cum obiecto. quae proportio excitat intellectu ad proponendum voluntati obiectum ut propor