장음표시 사용
181쪽
specificationem eliciet actum prosecutionis, interdum etiam quo ad exercitium. Dicitur autem in Propositione, quod voluntas li- here suum actum producit, nempe cum in hac vita est in statu sibi eonnaturali, id est. cum iudicio rationis.
D Egula, cui se voluntas consormaro1ebet in operando, triplex est, Ratio recta, Voluntas Dei, Lex humana.
x. Quod Ratio recta sit voluntatis regu-Ia, I. Docet Arist. 1. eth .c. 6. cum ait virtutem esse positam in mediocritate, quae a ratione praefinita sit. a. Probatur ea ration Quod voluntas est appetitus intellectivus, tributus homini ad apprehendendum bonum homini ut homo est. est autem volun tas potentia caeca 3 ergo indiget potentia sibi proportionata, nempe intellectiva, per quam cognoscat bonum, quod est ipsi apprehende-dum. ea est intellectus;eui vis naturalis inest, ut patet experientia, ad cognoscendu bonum homini ut homo est. ea vis,ut hoc humanum honum apprehendit, ratio recta appellatur. Debet ergo voluntas ad recte agendum eonini formare se cum recta ratione.
t Dices: Quid si ratio erret, & proponat obie- tium aliquod ut malum, quod vere honu sit: an voluntas debet se roni erranti colaimaret
182쪽
e Dicendum, Debere . Quia voluntas con- ys Th. . tra naturalem suam inclinationem, seu legem ἶ-
facit, prosequendo id, quod videt esse malum β' morale. Oculus autem, quo id videt, est Ratio . ergo fugere debet id, quod Ratio dicit
esse malum, etiam si vere malum non sit. Immo etiam fugere debet id,de quo ratio dubiatat malum ne sit, donec dubium deponatur: quia qui dubium objectum prosequitur, cen
setur prosequi malum. prosequitur enim illud siue bonum sit, siue malum . r Potest ν valen.t a. autem dubium deponi sequendo opinionem λὴ ' i P.
probabilem,etiam si opposita sit probabilior. PRAE Quod si ratio erret, proponendo aliquid ut .
honu, quod vere malum est; si error oritur ex ignorantia culpabili, seu voluntaria, non de-het voluntas se conformare cum ratione ita errante; quia hoc modo malum prosequeretur, licet indirecte. ergo error deponendus. Si vero error oritur ex ignorantia antece IAADisi a.dente, seu inuoluntaria, seu inuincibili, bene Q. 3. prop. a voluntas facit conformando se cum ratione errante, ut ex dictis colligitur. Porro rationis rectae regula semper est a voluntate speis 'etanda,etiam in usu aliarum regularum: quia
ceterae regulae per rationem voluntati maniis sestatitur. a. a Quod voluntas Dei sit Regula v as. Tho. r. luntatis humanae, Probatur I. Idem obie- q. I p. ar4.aectum est,circa quod versantur voluntas diuia mna, & humana, nempe summum hInum e voluntas autem diuina est rectissima , & in.
finite persecta, habens intellectium infinde Persectum, & no potentem errare in obiecto L pro
183쪽
Proponendo. ergo voluntas humana conso mare se debet in operando cum voluntate diuina ut cum primo exemplari, & mensura ceterarum voluntatum. a. Omnis effectus,
eum sit participatio efficientis, a quo est, sequitur naturam sui efficientis : voluntas , &ratio humana. earumq; operationes sunt effectus Rationis, & voluntatis diuinare ergo voluntas , & ratio humana in suis operatio nibus sequi debent voluntatem , & rationem diuinam , eis se consormando . 3. serui, ut seruus est, regula in operando est voluntas sui domini: voluntas humana secundum es.sentiam. est serua voluntatis diuinae, quippo
a qua pendet in esse,& operari,& ad quam
ordinatur ut ad ultimum finem rergo voluntatis humanae regula est voluntas Dei. q. Pa
tis, ut pars est, finis est non solum bonu pro- proprium, sed simul etiam bonum sui totius:
voluntas humana, ut & quaelibet creatura , habet se ut pars tum respectu voluntatis diuinae, ac Dei, qui est omne bonum, & causa uniuersalis omnium ι eum respectu uniuersitatis, quam regit Deus sua voluntate. ergo voluntatis humane finis, cum operatur,est simul eum bono proprio voluntas Dei, quae summum,ac univcrsale bonum est. Finis aue est regula respectu eorum, quae Ordinatur ad ipsum. Regula igitur humanae voluntatis est voluntas Dei. Iam quatuor modis secundum quatuor causarum genera potest diuina voluntas esse
Regula voluntatis humanae. i. secundum
finem .spccta t autem voluntas diuina in omni
184쪽
actione ultimum finem. u hoc modo conformare se debet voluntas humana cu diuinat ut sit bona. Debet enim in omni actione tedere in ultimum finem, ac summum bonum, qui est
ipse Deus. Fieri autem hoc potest vel ex olicite cogitando de ultimo fine , & dirigendo actionem ad illum a vel implicite, operando actionem bonam, etiam si illa non dirigatur in ultimum finem . satis enim est, si actio ex
natura sua, nempe ut bona est, ordinetur ad
illum; quia ut bona, participatio quaedam il- Iius est, & particulare bonum sub uniuersali contentum, quod est Bonitas diuina. a. Voluntas diuina potest esse Regula voluntatis humanae secundum rationem causae efficientis, quatenus praecipiendo, vel consulendo movet humanam voluntatem. Divine voluntati praecipienti tenemur nostram volunutatem coformare. Debemus enim velle quidquid Deus iubet nos velle . voluntati autem diuinae consulenti, licet conformari non teneamur: perficimur tamen maxime, nos conformando . Porro quid Deus velit nos velle intelligimus tum lumine rationis,tum Reuelatione, ad quam reducimus etiam leges humanas rectas. omnia enim haec a Deo sunt.
3. Voluntas diuina pol esse Regula in genere cansae formalis, quatenus queadmodii Ratio formalis operationii ipsius,est charitas; quia qui ded Deus vult, ex charitate vult: ita charitas sit principi u formale nostri volsitatis;vigdquid volumus, ex charitate velimus.' Atq;
185쪽
suadet ratio . valde enim paucae hominum . actiones essent moraliter bonae, si hic operan. di modus requireretur ad actionum bonitatem. Nec apparet vlla ratio, quae necessitatem aes. Th. suadeat. x satis enim videtur ad formalemar rationem bonitatis actionum, eas informari
siue explicite, siue implicite, fine ultimo, ut in primo modo explicatum est. Finis enim habet ratione principi; formalis, quatenus habet rationem obiecti, a quo speciem sumunt actiones, ut diximus d. I. q. s. . Potest voluntas diuina esse Regula secundum causam materialem,id est, is bona partieularia, qui vult; qui ut particularia sui se habet ut materia respectu finis ultimi,qui ha-hee ronem voliti formalis. volita materialia respectu voluntatis diuinae sunt oes essectus, qui fi ut in mundo:quia oes effectus a Diuina
voluntate pedent ad eos cocurrente, ut supra I Th- ωp. dictum est Prop. a. I Non tenemur consor imare nos diuinae voluntati secundum volita materialia:quia non tenemur velle quaecuqδη Duran. in Deus Vult, M sed quae Deus vult nos velle. 1.d vii. q. a. Potest. n. accidere,ut aliquid a Deo volitum,
sit cotrarium legi traditae nobis ab ipso Deo, ac proinde a nobis fugiendum 3 ut est omne materiale peccati, quod Deus vult ob bonum commune, sed simul vult a nobis non fieri. a Est eontra a Potest eria accidere,ut aliquid sie a Deo vovλ mu,Ari- litum, nec prohibitum nobis ,Ted tamen no hii.iε ',hud str bono naturali contrarium, ut amissio pe alen. t. a.d. cuniae, filiorum, valetudinis, & similium: quae
a.q. ιε P.S. Pollamus nolle, quia nolendo consormamur
diuine voluntario qua habemus propensione
186쪽
ad bonum nostrum. No est ergo neeessarium conformari diuinae voluntati secundum v litum materiale, modo adsit eonformatio secundum volitum formale, seu ultimum fine. atq; haec est praxis hominum proborum,&non apparet ulla ratio sufficiens ad suaden,
dum contrarium . quamquam, excepto mate. .
riari peccati, persectio est maxima voluntatis humanae conformari cum diuina etiam iri vo-l- materiali. Nunc de 3. Reg. dicamus quae Hi lex humana. 3 Lex, ut ex b s.Thomae, & e aliorum is si Tb Doctorum doctrina colligitur, est Redium a P zud v,
quoddam rationis praeticae decretum', ab eos Ien. tia. d. 'qui curam communitatis gerit, sufficienter .ε. sancitum,& costitutum, ut ex eius vi debeat necessario modus aliquis, siue in re, siue ita actione. propter commune bonum,adhiberi. Cum autem haec definitio legi tum aeternae, quae est in Dei intelle mi, tum naturali, tum humanae conueniat; lex humana,de qua nunc ' a I ragimus, ita potest definiri. a Rectum decre- tium rationis, conuenienter legi naturali, & C:
aeternae, pet ratiocinatione n3 aliquam proba. s. h. a.a.q. bilem ab habete publicam auctoritarem fanis M a I. R citum, praescribes aliquid, quod sit a subditis necessario seruandum. Quod lex ita definita sit Regula voluntatis humanae Probatur I. e e s.Τh. I. a. singuli hominum sunt ens limitatum, & im. perfectum, ut patet, non habentes omnema 'φ Φpersectionem, neq; suae speciei. singuli Ogo exigunt societatem aliorum s ac proinde ad communitatem ordinantur tamquam partes
adm=m . ergo voluntas singulorum simul 1. 3 cum
187쪽
cum bono proprio debet quaerere bonum eo intius. Ratio autem dirigens voluntates singu-Iorum ad bonum totius , est in primis ratio eius, cuius est totum, seu communitatem reo gere. ergo voluntatis singulorum Regula est ratiolgubernatis communitatem, hoc est, lex. a. lex humana derivatur f a lege eterna,& g a lege naturali, ut in definitione legis humanae dictum est: lex autem aeterna, &lex naturalis est Regula voluntatis huma , ut supra probatum est β. r. & a. ἱergo et imal ex humana, quq ab illis derivatur, est regula voluntatis humanae. 3. h Voluntatis humanae Regula est id, quod Deus vult nos velle, vel nolle, ut supra ductum est β. a. vult autem Deus nos velle i vel nolle quidquid ratio dictat volendum , vel fugiendum: dictat autem ratio vol edum,& fugiendum quod leges re . istae volendum, & fugiendum proponunt, Vt ex communi hominum sensu,& duabus superibus, i ac alijs rationibus manifestu est. ergo Regula voluntatis humanae sunx leges iustae. Quae porro ad leges humanas attinent, legi possunt apud S. Tho. I. a. q. ys. 96.97. &alios
188쪽
Oniam de hominis felicitate diu
sputatum est,qui est ultimus finis: agendum nunc de medijs ad ad illam.Μedia potissima sunt habitus boni.Hi enim aut immediate ad ipsam esse-tialem felicitatem, & ad eius praecipuam passionem inclinat,nempe ad contemplationem, & amorem summi boni ue aut ad felicitatem activam, quae medij rationem habet ad felicitatem euentialem. Actio.n. vel circa ipsum agentem versatur, eius passiones moderando; vel circa alios, ii manae societatis iura seruando.Passionum. moderatio contemplationem,ac amorem summi boni conseruat, & auget; idemq; facit humana societas, cum est qualis esse debet,ut ex ijs intelligitur, quae de selicitate dicta sunt. Aetio ergo, siue felicitas activa,ac proinde habitus,qui ad eam in clinat, media quaedam sunt ad felicitatem essentialem . a Habitus autem ad acti nem inclinate , virtutes morales sunt. ergo de virtutibus moralibus disputan-
189쪽
dum est, primum in communi , tum de ringulis, nempe de Iustitia, Fortitudiisne,Temperantia.
Da Virtutibus Moralibus is communi.
DIeendum de Ratione formali, obiecto,
subiecto,esficiente,generibus,propriet tibus virtutum moralium.
De Ratione formali virtutum moralium.
x Τ Ιrtus moralis,est habitus bene afficies' potentiam ad operandum actionem rectam. I. Habitus. Habitu sumimus pro qualitate durabili, disponete potentiam ad Ope rationem; que definiuimus, & dari probauimus supra d. I. q. I.def. .QMd autem Virtus moralis sit habitus , docet Arist.a .ethc. . &probatur ratione. Nam ex frequentatis actibus moraliter bonis relinquitur,ut patet ex perientia, facilitas in potetia ad similes actus Producendos. qua sacilitas,cum vere sit inta nobis,& remaneat ira factis actibus,aliquam formam realem , & permanentem requiris, quae in nobis sit, cum antea non esset. ea sorma est babitus. . Definitur. n.Habitus, F '
190쪽
ina , quae confert facilitatem ad operandum. est autem habitus moralis bonust, quia productus est ex actibus moralibus bonis. Habitus autem bonus,virtus est. virtus enim neqx est potentia, neq; actus. ergo habituS. non
enim apparet quid aliud este possit. e Non
est potentias tum quia potentias e X natura habemus, virtute autem praediti efficimur pactus: tum quia ex virtute dicimur boni, ac laudamur, non ex potent ijs. Non actus,tum quia ex solis actibus non dicimur boni, dicimur autem ex virtute: tum quia actus non perseuerant, virtute autem praediri dicuntur etiam dormienteS.
2. Bene aificiens potentiam) d per has
particulas distinguitur virtus ab alijs habitibus,qui vel mali sunt, nempe vitia a vel certe ex sua natura eiusmodi,ut possint potentiam inclinare ad actum non rectum, ut est habitus opinionis, qui potest habere assensum & ve rum, & falsum. a Videtur autem virtus esse talis naturae , ut non possit inclinare ad actu neq; materialiter malum,u ontingit cum factus est malus ex aliqua circustantia. Sua detur autem hoc I. Quia causae naturales producunt suos effectus perfectos non solum suo ad rationem specificam, sed etiam quo ad indiuidualem. ergo & virtutes producentactus bonos etiam quo ad rationem indiuidualem, quae sumitur ex omnibus circumstanti js . si quid ergo mali insit in aetu, id noex virtute, sed ex potentia procedit. a. Quia iactus malus ex aliqua circumstantia, nulla ex parte est moraliter bonus . ergo nulla ex