장음표시 사용
201쪽
& malum vel absolute spectatur, vel ut eon holat media,quibus acquirutur, aut expellu intur. Absolute spectata sine ordine ad media aut considerantur ut praesentia, aut ut absentia,aut ut abstrahentia a presetia,& absentia. Circa bonum abstrahens a praesentia , & ab sentia absolute spectatum versatur Amor;cui respondet odium circa obiectum apprehensum ut malum. Circa bonum absolute, sed absiens,versatur Desiderium; cuius contraria passio est Abominatio. circa bonum absolutum, sed praesens, Delectatio; cui opponitur circa malum absolutum, sed praesens, Tristitia. si bonum,& malum spectentur cum Ordine ad medias aut media absolute considerantur, aut in ordine ad executionem. Circa media absolute spectata, quibus putatur bonum acquisibile, malum vitabile, versatur spes: circa negationem talium mediorum is seu impossibilitatem, versatur Desperatio, circa media in ordine ad executionem, Audacia:circa negationem executionis, Timor. Circa media ut praesentia non dantur passiones distinctae a Deleetatione, &Tristitia, vepatet 1 quia hae sunt satis. Datur tamen ira ad rependendum malum ei, quod malum inducit. Ira enim est Appetitus inferendi malaei, quod infert malum: qui appetitus est ne-eessarius ad conseruationem animalis, ut Pamtet. Appetitus autem inferendi bonum ei, Pinfert bonum, non datur in sensu, ut docet experientia: quia hic actus no est necessarius ad animalis bonum. est ergo talis actus Appetitus rationalis. Datur tamen in animali
202쪽
smplex complacentia erga id, quod inserthonum, qui actus est idem cum Amore. sunt ergo passiones tantum undecim. sed quod detur Passio irae contraria obij- ciet quis r. Quod ut datur ira ad repellendum malum inferendo malum s ita potest
dari affectus inserendi bonum ad conseruandum id, quod inseri bonum. atq; hoc non videtur excedere fines sensus . non enim requiritur ad hune affectum discursus,neque per illum quaeritur absolute alienum bonum, sed ob bonum appetentis. a. Quod compertum sit experientia, Animalia quidam gratitudinem ostendisse suis benefactoribus, eOSi defendendo ab ali js animalibus. Ad r. ηε. In sensu dari solum amorem a . erga id, quod infert bonum. no datur autem Praeter amorem, appetitus inserendi bonum i sed tantum appetitus retinendi id , quod infert bonum . quod si in retinendo accidat impedimetum, insurgit motus irae cotra id, infert impedimentu. Affectus ergo inserendi honum ei, αν infert bonum,excedit fines se sus, quatenus non est necessarius ad conserin, uationem animalis. .Quod si quae experientiae afferuntur in contrarium, omnes salvan tur per actum amoris concupiscentiae . i. per appetitum conseruandi id,quod infert bonu, ut paullo ante dictum est. Appetitus autem
irae non potest saluari per actum odij, sed Iraeter odium habet appetitum inseredi ma um. AtquePer haec patet Responsio ad secundum.
Nunc singillatim de passionibus agendum
203쪽
est, pereurrendo breuiter earu naturam, ge. . nera, causas concitantes, & reprimentes, effectus. ι
3. Amor, est actualis quaedam propensio appetitus in bonum absolute aestimatum tanquam conueniens. est autem Amor duplex, alter amicitiae. alter concupiscentiae . Amor amicitiae dicitur inclinatio appetitus in bonum secundum seipsum , & tamquam terminum. Amor concupiscentiae, inclinatio in is bonum ut relatum ad alterum , seu ut alteri applicatum , vel applicandum . i Fundatur autem haec Amoris diuisio in eo, quod quidquid amatur, aut propter se amatur, aut prOpter aliud . Ita homo cibum amat propter sui conseruationem atriore concupiscentiae; se autem amat propter seipsum amore amicitiae. Porro Amoris causae potissimum tres, ut diximus d. a.q. a. Prop. 6 cum de Amicitia. r. k Ipsa rei bonitas cognitione percepta. Bonitas autem multiplex est, Honesti, utilis, iucundi; ad corpus, ad animum, ad externa spes in s. a. I similitudo amantis,&conuenientia cum re amata. quamquam interdum per accidens similitudo causa odij est , nempe cum est impedimento, quo minus uterque duorum inter se similium idem bonum assequatur. Ipse amor, ut in eodem loco disput. 2.explicauimus. Amoris autem motus reprimitur cotrario modo, nempe, cessando a cogitatione rei
204쪽
amatae: Inquirendo,& contemplando mala,& incommoda, quae in ea sunt: Mentem aliarum rerum contemplatione, ac amore Occupando. Effectus formalis Amoris est unio intelionalis amantis cum re amata ; quatenus ipse amor est propesio amantis in bonum amatu, atque adeo veluti nexus, & vinculum quoddam utriusque. ut enim in unione naturali, sue reali, praeter duo vnibilia,est nexus inter illa,siue is sint ipsa viai dilia, ut habent dependentiam unum ab altero, siue modus: ita in unione intentionali, qua bonum aliquod intentionaliter unitur alteri, praeter subiectum, cui unitur, Si praesentiam, seu existentia in suam, quam ipsum bonum intentionaliter habet in subiecto per speciem sui expressam, quae est ipsa boni unibilis cognitio; debet aliquid dari, quo bonum intentionaliter uni-hile hae intentionaliter unum cum subiecto. sitque causa unionis realis. Huius nexus rationem habet propensio amantis . i. Amor in bonum amatum. Et quamuis etiam m cognitio sit quaedam unio intentionalis obiecti cogniti cum cognoscenter tamen amor est magis formaliter unio,& perfecte, ac ultima te uniens intentionaliter, & ratio formalis tendendi vitaliter ad uuionem realem cum ore amata. Nam amor non solum habet ut sievnio ex eo,quod aetus vitalis est, id est, ex ratione generica; ut habet cognitio: sed etiam
ex sua ratione specifica, ut inclinatio quaedaest,& tendentia ad obiectum; quod no habet cognitio. Habetur ex amore perfecta unio: Μ η tum
205쪽
tum quia subiectum unitur obiecto non sola secundum potentiam cognoscitiuam, sed et secundum aepe tinuam e tum quia cum vnio. ne per cognitionem potest ita re fuga ab obiecto; quae est quaedam separatio vitalis ab illo; ac proinde non unio persecta. Ex quo etiam sequitur ut unio per amorem sit unio vitiis mala,& in termino in genere unionis vitalis; adducens etiam quantum est ex se terminum unionis realis. Effectus etiam formalis amoris est Ecsta sis. Amore enim censetur amans quodammodo ex se prodire,& serri in rem
Effectus autem, qui ex amore profieiscuntur secundum genus causae efficientis, sunt
I. B Unio realis. Amor enim excitat amantem, Ut quaerat praeterea coniunctionem, quae eontingere potest, realem cum re amat a.
a. o Ecstasis secundum apprehensionem;quatenus Amor effeti, ut amans assidue deamata cogitans, abstrahatur cogitatione a rebus alijs, ac proinde a seipso. 3. p Zelus, qui est vehemens quidam appetitus remoue di ea, quae obstant,& sunt contraria amori, iarei amatae. q. Tristitia,cum res amata est a sens;& q reliquae passiones. Radix enim a& fons ceterarum passionum, est Amor: quia ideo aliquid desideratur, quia amatur; ideo aliquid odio habetur, quia est malum rei, quet amatur;&c. s. r omnes actiones, Roper tiones. Quidquid enim fit,ex boni amore fit.
Legi possunt ali; st moris effectus apud ἔ.Th.
206쪽
odium est vitalis quaedam appetitus dis.
sonantia . seu auersio , seu fuga ab eo, quoamalum aestimatur. Huius passionis obiectum, ut patet,est Malum. Malum dicimus &ipsam Boni negationem,seu priuationem, &ipsumens positiuum,quod alteri repugnar, & causat desectum , ac priuationem boni. Dices: Qui se interficit, odit seipsum: maxime autem bonum est quique sibi:ergo obiectum odij estutiam bonum. Respon. Eum, qui se interficit, odio habere non seipsum, sed miserias suas;& quia amat seipsum , morteputat se posse liberare a malo miseriarum. Di initur porro odium ita explicatum , odium
Abominationis,& fugar.est enim aliud quoddam odium , quod dicitur inimicitiae: quod habet pro obiecto materiali duo mala,Quod, di Cui, id est, id, quod appetit ut malum suis. hiecto alicui , & ipsum subiectum , cui vult...malum, quia illud odit ut quid malum: habet cautem pro obiecto formali aliquod bonum ,' nempe id, quod concipitur esse inhoe, quoaxes mala subeat aliquod malum. videtur aut hoc genus odij,esse quidam actus amoris, reconcupiscentiae, qua quis appetit ut sibi, aut alteri conueniens, ut res mala subiaceat aliis, cui malo. Quare hoc odium non est proprie
. Causa odij ex' parte obiecti est aliquod
. Natum Vel verum, vel apparens . ex parte
subiecti est Amor. est autem Amor causa odi,. non eius, quod est sibi contrarium,nempe
207쪽
eius, quod versatur circa idem obiectu,cirea quod versatur amori sed eius, quod versatur circa obiectum,quod est malum obiecto,xirca quod versatur amor. hoc odium amor excitat 3 quia odio habetur quidquid malum
est rei, quae amatur. Compescitur autem odium excitando antimum ad amorem contrarium, per cogitationem alicuius bonj in eo,quod odio habetur.
De Concupiscentia. s. Quamuis concupiscentiae vox Iata sign dicatione sumi soleat pro quacunque appetitione boni, atq; ita etiam amorem com prehendat: proprie tamen concupiscentia est Appetitus boni nondum obtenti, ut obtineaturiquae alio nomino dicitur Desiderium. est autem concupiscentia duplex, Naturalis,
s S.Τh. r.et. & Innaturalis, seu rationalis. Naturalis est, is Q, τ.3. quae oritur ex ipsa natura, seu complexione - animalis, qua expetuntur ea, quae pertinenti ad naturalem statum animaIis tuendum. ροI .c . & in hominibus,& in brutis reperitur. Inna, turalis est, quae oriturex dispositione, quam habet concupiscens; non quatenus est praeditum natura vel complexione tali, sed quatenus a stimat hoe, aut illud sibi congruere ad delectationem. Ea reperitur in solo homine: quia homo habet apprehensionem rerum sensibilium ut sibi conuenientium secundum modum , ad quem no inclinat complexio nais turalis. Habet autem homo eam imaginationem
208쪽
hem,& apprehensionem ex connexione,qua habet actus imaginationis, cum astu intellectionis,& rationis. Dum enim fit actus imaginationis circa sensibilia singularia , V. S. circa pecunias, fit simul actus intellectionis circa easdem pecunias;& quia intellectus est discursivus , S 'eollativus, inuestigat, ac sibi proponit variam conuenientiam pecuniae cussa tu hominis; quam conuenientiam appetie sensus actu concupiscentiae. qua uis enim senissus non possit indagare eam conuenientiam, quia ad indagandum illam requiritur ratio; potest tamen indagatam , ac per imaginationem, quae simul cum intellectione in propositam appetere ; quia ea non excedit latitudinem obiecti sensibilis, circa quod versari potest appetitus sensitivus. Hoc genere concupiscentiae appetere solent homines adorari, lucrari pecunias variIs modis,&c. Caulae excitantes, & cohibentes concupiscentiam eaedem sunt, quas diximus in Amore. Multum valet ad se nandas concupiscenistias prauas cogitatio, qua menti proponatur futura mors , honesti dignitas , inhonesti turpitudo , sensbilium honorum vilitas , Schreuis duratio, poenitetia, quae prauas actiones consequi solet.
s. Abominatio, est passio cocupiscentiae cootraria. est. n. Fuga mali nondum pri sentis, ne prisens fiaranterdu appellatur Fuga, nomine
alijs pastionibus communi. Differt a Timore, quia
209쪽
quia Abominatio absolute respicit malum absens ne praesens fiat; Τimor autem respicit malum absens ut futurum. seu cum ordine ad existentiam iam futuram, quam tame stabominatur. Da Delectatione.
r. ι Delectatio est Amor, seu Propensio in bonum ut praesens,& iam obtentum. scie dum autem Delectionis rationem posse latius sumi pro quocumque suaui, ae iucundo sensis, quem secum afferre soIet operatio vitalis cum persecta est, & versatur circa obiectum conueniens, hac ratione delectabiles dicuntur , ac iucundi non solum actus potentiae appetitiuae, sed etiam cognostitiuae, ut sunt Visus,Tactus, Imaginatio, Intellectio. quod genus Delectationis voluptas etiam appella. tur; de qua dictum est d. a. q. a. prop. I. Delectatio autem stricte sumpta, de qua nunc agimus, est complacetia appetitus circa bonum praesens,& iam obtentum. Inter bona autem praesentia maxime numerantux actus sensu uexternorum circa obiecta iucunda . de quihus maxime solet complacere appetitus . &quia interdum contingit bonum absens ab imaginatione apprehendi ac si pretlans sit econtingit etiam circa tale bonum delectationis actum versari. ita delectari solemus i 3s, quae vel memoria, vel desiderio, vel spe quodammodo iam tenemus . est autem De- Iectationis proprie dictae duplex genus, Na turalisi Rationalis, ut de concupiscentia
210쪽
dictum est. Naturalis Delectatio, est quae eo sequitur apprehensionem sensitivam talem, qualem etiam bruta habere possunt. hoc genus delectationis versari solet circa bona corpori necessaria, ut est alimentum. Ratio innalis , quae consequitur imaginationem hominis connexionem habentem cum ad iurationis eo modo, quem in concupiscentia explieauimus. hoc modo delectat victoria,honoridiuiti et huiusmodi autem delectatio pro. e significatur nomine Gaudij . Delectamones cohibentur 1. Consideratione earum tanquam abeuntium , & fugientium. quasi fessarum, non ut firmarum, di stabilium et quia voluptates molestae sunt
abscendentes. a. Imaginatione malorum, quae voluptates consecutura sunt,ut sunt Do-
Io caecitas mentis,infamia, &similia. vi Delectationis causa semper est aliqua operatio.quia, cum delectatio versetur circa bonum iam praesens factum; non possit autem praesens fieri appetitui sine praeuia imaginatione cui docent Animastici) quae excitatur ab operatione sensuum externorus fit ut causa delectationis semper sit aliqua sensuum operatio, saltem imaginatio. α Delectationis effectus potissimum qua
tuor. I. Dilatatio cordis. motus enim cordis , qui ad passionem Delectationis consequitur , est quaedam dilatatio. Potest etiam metaphorice ipse actus delectationis diei di- Iatatio,quatenus per illum ita bene, & eommode animus se habet . sicut bene se habet corpus in loco amplo, in quo no coangusta