장음표시 사용
321쪽
est Temperantia. de quibus virtutibus deinceps agendum a ac primum de Fortitudinis ratione, obiecto, materia, virtutibus affini. hus partibus integrantibus, viiijs contrarijs.
Da Ratione formali Fortitudinis.
cortitudo, est virtus moralis, per quam M animus erga ea,quae sunt acerba, oc terribilia,ita recte se habet,ut neque praui timendo, neque temere audendo aiscedat propter illa ab officio rationi rectae conissentaneo; sed in illo se contineat, siue timendo, & cauendo,siue audendo, & opus arduum aggrediendo, prout recta ratio praescripserit. F Fortitudinis vox tribus modis sumi solet
x. Pro corporis robore. qua ratione Fortia ludo virtus quaedam corporis appeIlatur. a. Pro animi firmitate . ita fortitudo conditio suaedam est omnis virtutis. firmitas enim in virtute requiritur,vi docet Arica eth.c.
- 3. Pro animi firmitate in grauibus perἰculis sustinendis . atq; ita virtus quaedam particu Iaris est, eui conuenit definitio in Propositi ne tradita; quae colligitur ex Arist.2.eth. . .& I.eth.c. 6.&7. Quod autem particularis virtus sit,probatur:Quia in obiecto,ut ex definitione patet, pecusarem rationem habet
diiunctam 1 rationibus obiectorum , circa
322쪽
quae ver antur aliae virtutes: habeterlam m. culiarem rationem tu laud tu difficultatis.
De Fortitudiuis obiecyo,ac materia.
Fortitudinis obiectum est Firmitas ani-
mi in non discedendo a rceta ratione proPter re S acerbas. Ipsae autem res aceris Dae,ac terribiles Fortitudinis materia sunt. i. Obiectum Fortitudinis dicimus actis illos, circa quos Fortitudinis habitus versa tur, inclinans ad illos. II aut sunt, quibus firmatur animus ne discedat ab officio rectae rationis propter rex aeerbas, ae terribiles. Hi actus sunt animi firmitas, de qua agimus.
Quorum duo sunt genera. Alterum eorum, circa quos immediate versatur habitus Fortitudinis eliciens illos , quales sunt actus apis petitus rationalis, quibus nolumus ob resaeeibas recedere ab officio rationis, aut vo .lumus per alios actus tu eiusdem appetitus, tum aliarum potentiarum firmare animum, contra res acer has . Alterum eorum, cirea quos media te Fortitudo versatur; quales sui passiones circa res acerbas, ac terribiles, cum eae passi ines rectae moraliter sunt, ac medio-b Aristet. 3. critatem habentes. b Sunt autem eae passio. tich.c.ε. nes moraliter rectat, quae ex eli et one proce. dunt, Mob finem motali aer honestum. Is authone lius fihis iiii Fortitudinis act: bus duplex est salter latrinsecuI,lau propinquus, nempe
323쪽
Bonum rationis,quatenus actus Fortitudinis fiunt. ne mala, & pericula nos dimoueant ab offeto. quo fine si actus fortitudinis careant, non erunt veri actus fortitudinis , . sed per
quamdam similitudinem a vi accidit ijs, qui Inouentur ad operandii fortia vel quia ignorant magnitudinem periculi; vel quia sperat
se euasuros, propter experientiam, vel peritiam; vel ex ira; vel ex tristitia,quam cupiunt depellere 3 vel propter aliquod temporale commodum consequendum, &c. Alter finis potest esse extrinsecus,& remotus; quale est Officiu alicuius alterius virtutis. spectat. n. ad Fortitudinem victoria,& contemptio earum
Ierum acerbarum, quae . in acquisitione,& co seruatione cuiusq; virtutis oportet subire .
Finis etiam extrinsecus Fortitudinis esse potest acquisitio ea testis selicitatis , & incolumitas a supplicijs aeternis . Porro passiono quibus animus in ossicio continetur obsiste-do malis, & periculis. quae ab illo deterrer possunt, ae proinde circa quas Fortitudo versatur,ear sunt. I. Moderatus c Timo quo ae Aristotin cauentur perieula, ne ab his temere oppressi Mi,.c. . reeedamus ab officio. . a. 4 Audacia modera ἀ S. Tho. a. a. ta,qua aggredimur opus arduu ad tollendum q ras.a. s.
malum ipsum terribile. 3. Omnes, passiones, quibus iuvamur ad reprimendum timorem, ut resistamus malis sustinendo,& perferedo; a quod est praecipuum an Fortitudine: quia o Aristotia.
praecipua passio remouens animum ab officio eth.αν. propter mlum,est Timor. Cum timore autenumerandus etiam Dolor est. Ex quibus intelligitur quae sint ad Fortitudinis virtutem
324쪽
, acquirendam,& conseruandam remedia, ne ope illa eadem, quae ad sedandas,& excitandas' passiones, atq; in primis ad fraenadum timorem valere diximus supra q. I pro p. a. β. rv. λτου. sq. a. f Materia Fortitudinis omnibus ijs r
hus continetur, quae sunt acerbae, ae terribiles: Potest enim animus ob quamcumque rem acerbam, ac terribilem deterreri,& auo-
cari ab officio rect e rationi consentaneo. Ad Fortitudinem autem spectat firmare animum contra res acerbas, ac terribiles 3 yt ex dictis q. I intelligitnr, ubi egimus de distinctio novirtutum Sardinalium. Praecipuum autem inter res terribiles est Mors. quare praecipua Fortitudinis materia mors est,& ea,quae mortem inserunt. & quia persecta virtus censes non debet ea,quae circa sui obiecti praecipua' materiam vertati non potest: ideo Aristote 3.eth. c.6. docet Fortitudinem proprie illam esse, quae circa mortem versari potest, & ea, proxime inserunt mortem. Proprie Fortitudinem eam dixit , non quod quae circa alia terribilia versatur, non sit vera sertitudo : sed quod non fit talis, quae circa η praecipuam Fortitudinis materiam versari possit, ac proinde no sit vere ea fortudo, quae circa talem materiam versari potest, quaeqς est persecta Fortitudo. Praeterea quia praecla xa mors, quae in bello oppetitur, maximami honestatem habere solet, qua caret Forti tu - do, quae circa alias materias versature ideo 'Arist. non nisi et Fortitudini nomen Fortitudinis tribuit, quod alias quaecumq; Fortitudo huic comparata non videatur honestatia
325쪽
speeimen habere. Ob hane ratione nos dicere possemus sola meam Fortitudinem esse , quae circa mortem pro Christi fide obitam versa tur, g quam Martyrium appellamus quia in gs.Τho.sii nulla sortitudine maius honestatis specimen si υε elueet. sustinentur enim cruciatus, & mors iipsa libenter suscipitur in Martyrio pro Dei gloria, pro eiusdem veritate tuenda, cum re
praesentatione mortis Christi fili, Dei per realem similitudinem cum illa. III. PROPOIITIO.
Da Virtutibus Fortitudini a Uur . .
I Irtutes Fortitudini astines octo:Fidu- cia, Magnanimitas, Securitas animi, Μagnificentia, Patientia, Longanimitas,
Perseuerantia,Constan tia. I. Hae virtutes Fortitudini dituntur assi. nes,quia similitudinem quamdam habet cum illa. Possunt etiam diei partes potentiales illius: tum quia eum similitudinem habeant cuilla,minorem tame persectionem, quam illa; videntur ad illius perfectionem esse quasi inpotentia: tum quia, cum versentur circa minus difficilia, quam circa quae versatur Foriseitudo , disponunt animum ad sortitudinem; dispositio autem dicitur esse in potentia ad formamad quam disponit. Haec autem ita se habent, s Fortitudo sumatur ut est quaedam specialis virtus, ut in prima Propos . ex plica
326쪽
catione sumatur pro habitu firmante hominem, ne recedat ab officio rectae rationis nosolum ob res acerbas. ac terribiles, sed etiam ob quaecumq; molesta,& dissicilia, ut in die uimus supra q. r. propos. 6,β. . ita Fortitudo genus quoddam est ad Fortitudinem presis sumptam , & ad octo virtutes in hac 3. Prop. numeratas. hae igitur octo virtutes ad Forti itudinem generice lumptam comparatae, non
Iartes posentiales sunt, sed subiectivae, seu
pecies illius. ἰ a. Numeramus inter virtutes Fortitudini affines Magnificentiam, quam q. a. numera uimus eum virtutibus Iustitiae assinibus:quia Magnificentia mixta virtus est 3 quae quatenus respicit alterum, nempe Remp. & fami Iiam, ob quarum ornamentum sumptuosi suis plus fiunt, similis est Iustitiae; quatenus aute ei rea passiones versatur firmans animum , nae sumptuum dissicultate deterreatur ab operi hus magnifiςis aggrediendis,& perficiendis,. similitudinem habet cum Fortitudine.. D. Fiducia.
ι f.Υho. 1. 3. ἔ Fiducia, seu Fidentia,est virtus perficiens animum ut sit Dromptus ad aggredi eq- dum opeia ardua. videtur autem habitus Fi- , duciae produci in appetitu rationali ex fre- ruentatis actibus appetitionis erga bonum iturum arduum possibile ad obtinendum , cogitatum ut possibile ad obtinendum ex vehementi opinione facultatis ad obtinendum;
fiue ea facultas putetur cila in se ipso, siue in alio
327쪽
adio. Haec virtus est similis Fortitudini. quia firmat animum contra dissicultates, quae includunt quamdam rationem mali, quatenus habent desectum facilitatis ad obtinendum , honum. Differt a Fortitudine, tum quia im mediatus actus Fortitudinis est voluntas n5 recedendi ab officio rationis ob res acerbas: actus autem Fiduciet est voluntas exequendic pus arduum quia adest facultas ad exeque dum tum quia materia Fortitudinis,ut Fortitudo est, sunt res acerbae,ac terribiles: Fiduciae autem materia extenditur ad quaecuq3 difficilia ad obtinendum, non solum ad dissio Cultatem, quam afferunt res acerbae, ac terrishIles, superandam, quod adsit facultas ad superandum a
. k Magnanimitas perficit animum, ut circa res magnas,& praesertim circa honores magnos recte se habeat, nempe eos prout expedierit vel contemnendo, vel moderate curando. Immediatus actus magnanimitatis est appetitio rerum magnarum secudum rectam rationem . oritur autem is actus ex conside in ratione adiumentorum, nobilitatis,ornamen. torum,ac in primis virtutum, quae sunt i sanimo, cui proinde conuenit appetere magna. Ratio formalis obiecti Magnanimitatis est Magnitudo rationi rectae congruens.l quare motivum cur Magnanimitas in qua Cumq; materia magna appetat, est quia magna, & ardua sunt. quod motivum, ut Patet,
328쪽
est distinctum a motui is aliarum virtutum . de obiectis formalibus earum: quae magnitudinem non spectant ut rationem formalem, sed ut materialem, siue ut circumstantiam
suorum obiectorum a in quibus ut rationem formalem spem nt peculiarem rationem honestatis,quam habent. Porro, quia magnus honor, est magnorum operum,& magnae vir tritis premium, ac proinde quid ultimum in rectis actionibus: ideo inter obiecta materialia magnanimitatis honores magni preteipua locum obtinet. obtinent et principem locum ratione arduitatis: quia valde O .acile est moderari appetitione honorum; uippe ad quoS magno impetu sertur appeti tua rationalis . atque ob hanc causam Magnanimitas est Fortitudini similis, quia ut illa contra res acerbas; ita haec contra arduitatem in honorum appetitione moderanda, & rebus magnanimis aegrediendis animum firmat, recedat ab ossicio rationis. Circa mediocres honores, cum moderate appetuntur, est alia virtus Philotimia: de qua Arist. 4. eth c. . Iicet eam no nominet,quae ita se habet ad Mais
unanimitatem, sicut Liberalitas ad Magnisi .rentiam.
s. oriuntur autem ex Magnanimitate multi efictus, quoS numerat Arist. A eth. c.3. r. Moderatio appetitus honorum,Vt ij neq; multum appetantur, neq; Plus aequo refugia . tur; si deserantur, adhibeatur modus in laetitia,& alijs animi motibus. a. Tum in proinipera, tum in aduersia Fortuna moderate
gerere si a magnanimus nihilmagni istima nisi
329쪽
nisi qnod re vera magnum est: quae aute forintunae casibus subi jeiuntur, parui sunt. 3. Exi stimare se dignum honore magno . virtus . n.& magna dona Dei, quibus se magnanimus Pridicum videt, honore magno digna sunt. 4. Magnis periculis sese offerre, ubi de re inbus priclaris agitur . s. Acceptum banefiis eium maiore beneficio compensare. 6. Ne inminem, aut vix quamquam rogare. 7. Libenter alteri operam dare, atq; inseruire .
8. Cum principibus , di opulentis praestare se magnum, & excelsum; cum mediocribus,& infimis modestu, di moderatum. 9. Non se Iocis, aut funditionibus honoratioribus ingerere. Io. Cunctari, di quietem agere misi res magna sit proposita . o. Aperte odisse, Raperte amare; quia timentis est fronte occulistare sententiam. Ia. Aperte omnia dicere,
di agere. 13. Vti dissimulatione in vulgus. non enim quaerit magnanimus vulgi laudes. I . Non posse alterius nutu viuere, nisi amiis ei. is. Non facile admirari. nihil enim magnanimo magnum est in rebus humanis.16. Non meminilla iniuriarum. II. In reis
hus,quae necessario perferendae, vel quae exiis guae sunt, non esse queribundum, aut supplicem: quia est animi nimium rebus humanis addicti. 38. Malle possidere res honestas , quam fructuosas. hoc enim magis proprium est hominis se iplo contenti. I9.
Habere motum tardum, vocem grauem, ora
tionem stabilem, ac sedatam: quia festinare non solet qui paueis rebus studet 3 nec vehementer contendere, cui nihil magnum esse - v a vi
330쪽
videtur. Omnes autem hi effectus, virtutis Nagnanimitatis effectus sunt, si secundum rectam rationem fiant: ut explicat s. 4hom.
f. m securitas placat, & eonfirmat ani- mu aduerius nimias anxietates, & curas solicitas,quas solet timor concitare. Actus securitatis est,nolle cogitare, neque solicitum esse de modo vitandi pericula; quod putetur talis solicitudo non necessaria, neq; conis mis rectae rationi. Cum autem solicitudo oriatur ex timore,qui ut ait Aristot. 1.Rhet. c. s. faeit homines consiliatiuos, quatenus. s. curam habent quo modo vitare possint ex L, quae timent: ea, quae valent ad timorem fraeis nandum , Valent etiam ad securitatem convieipiendam .
7. n Patientia firmat animum aduersias tristitias,ne ab illis oppressus deserat officili rationis. Consentit in omnibus cum Fortitum dine, praeter quam in eo,quod materia Forti. tudinis sunt res acerbae,ac terribiles,praeser tim mortis pericula ; Patientiae autem mat ria sunt cetera mala, his maioribus exceptis. Effectus sunt: Tristitiae sublatio, vel modera, eici secundum rectam rationem, ut rationem plene sui compotem relinquat, & actus aliarum virtutum non impediat; Externarum. L ε actio: