장음표시 사용
121쪽
Ph sica particularis. locitatem ; ergo globuli recedentes a cen-
tro VerSus circumferentiam, cum transeunt
a punisho H versus M, acqui unt vel Citatem I pariter cum transeunt a puncto
Glchulos denique propiores Centro Velocius ferri, & remotiores versus superi ' clam sphaeroidis tardius rapi, inde pro-. bat, quia in centro est materia omnium subtilissima , ut modo vides itur; haec vero materia est pariter . mnium mobilissima, R.8q. ut patebit, quae motu vertiginis velocissumo abrepta circa proprium centrum, P
test abripere secum invicem coeli partem quae extenditur a punctis d e fg ad puli H N .R, quae designant ellips , non
circidum I abripitur mim haec coeli pars solo motu circulari hujusce materiae Iutatilissmae: porro motus hujusce materiae, licet constituat corpus sphaericum , potentior est versus ecllyticam e g quam Ve Sas polos-d f ; unde puncta H & Q debent magis reccdere a centro quam pumn.8 .cha N & R: quo posto, globuli propi res centro debent velocilis rapi quam globuli positi versus sphaeroidem; si velocius rapiantur, debent esse minores, quia si forent vel majores vel aequales, cum majore Velocitate, forent potentiores: ergo superiores evaderent. Haec circa globulos recedentes Carte
122쪽
Pusica particulia A. I cIsus: ver m cum sic recedunt a centro, non ideo centrum vacuum manet; adest
corpus quod ipsum implere debeat: scialicet & crevit materia primi elementi, cum globuli perpetua detritione fiebant minores, & praeterea globuli minores re- n. M liquere inter se minora interstitia: ergo major suit primi elementi copia, quam necesse erat ad implenda interstitia quae erant inter globulos: ergo id quod re- .sidui fuit, debuit confluere ad centrum,& ibi constituere solem ; & quod in uno vortice contigit, debet pariter in aliis omnibus contingere; sol verb ita constitutis tur, ut sphaericus fiat; clim enim magnavi globuli nitantur recedere a centro ,&retineantur, hinc inde ab aliis globulis circumpositis non aliter quam lapis a fumda , fit ut centrum , quod deserunt, fiat sphaericum ; proindeque ut in centro se les sint sphaerici. En igitur in centro uniuscujusque Vor licis sol constitutus a materia subtilissima & mobilissima ; en coeli sormati a ,
globulis : porris vortices, quocumque modo fuerint moti, ab initio ita debuerunt componi, ut postea motibus maxime consentientibus fuerint agitati: hinc si vortex, cujus gentrum est S, feratur ab A per E versus I, ortex cujus Cel
123쪽
n. o. rus V ; tunc enim magis consentiunt; si
tertius sit vortex supra illos duos extans t. Io.& ipsis junctus versus E, ferri debet ab L 1. A per E si1rsum versus, S sic de aliis; imd si superest aliqua contrarietas, Vortun.66.ces illi deberent inflecti aliqua ratione s
Cundum quam motus eorum consentirent;
ali s naturae Auctor operis sui conservationi non consuluisset. Hinc duorum vorticum poli se mutuo tangere non possunt, quia hoc posito , , si in easdem partes ferantur, in unum3. s .coalescent; si in contrarias, sibi mutuo 63- repugnabunt: adde quod simi magnitudine inaequales ε, si sent inaequales, jam .: majorum & minorum similes partes adinvicem applicari non possunt: proindeque non immerito supponi potest eos esse ita dispositos, ut partes vicinae eclipticae
tangant partes aliorum vorticum vicinas poliS. Hinc sequitur commercium inter vomtices , quo materia primi elementi fluit R... per partes polis Vicinas ad centrum cujusque Forticis ex aliis circi,mjacentibus voriaricibus , & vice versa fluit ex quolibet voratice eadem materia per partes a potis r motas in alios Vortices Circumjacentes.
In vortice S sint A B soli circa quos gY- 'rat: sit vortex Κ gyrans circa axem TT :. sit vortex O gyrans circὲ axem YY: sit
124쪽
Pbfica particularis. Io vortex L circa axem ZZ: sit denique Vo t. tex C gyrans circa axem MM : certe Vo
tex S tangit duos O & C in ipserum polis, & alios duos Κ & L in partibus
eorum quae remotae sunt a polis: ergo materia debet emuere ex vortice S pexpotum M ad centrum C, & per polum Y ad centrum O: at ex vortice L per pinium B eadem materia veniris ad centrum S & ex vortice Κ debet fluere per polum A ad idem centrum.
Idem, inquit Cartesius, intelligi ne-na quit de globulis : licet enim & globuli& minutiae simul fluerent per polos B &A ad centrum S, tamen minutiae citius venirent ad centrum; rum quia earum agitatio celerior est; tum quia interstitiola quibus fluerent sunt magis proportionata configurationibus minutiarum quam globulorum. Dum materia primi elementi sic accur-n.734xit ad centrum, debet omnes globulos -lem circumjacentes aequaliter undequaque repellere, tum illos in quos directὰ impingit, tum illos in. quos reflectitur obliquὴ ; potest autem haec materia Messiuere per eclipticam ad alios vortices C & O. Habet vero, quamdiu versatur inter globulos, & motum rectum a po
125쪽
ros Ph ica particularis. Y M; & circularem circa polos toti coelo A M B Y communem. n. g. . His de primo S secundo elemento notatis agit de tertio Cartesius : observat quaedam ramenta fuisse minus divisa &minus celeriter agitata; unde facilὸ sibi mutuo adhaerere potuerunt; haec Verb pra n 89.cipue sunt in materia primi elementi, quae I polis secundum lineas rectas se
u.9o.ttir ad . medium coeli ; tunc enim in exiguas massas congregantur :& cum transeant
4D per interstitia, quae sunt inter globulos,n.ν 1. debent fieri striae in modum cochle rum intortae ; ita ut quae veniunt a polo australi non in easdem partes intortae sint ac illae quae veniunt a polo boreali, sed plane in contrarias : sunt vero tres striae, t. Io.ut patet ex spatio quod relinquunt inter L 1. se tres globuli, A, B , C. Illae mal sulae striatae cum ad Qtem a cesserunt, ob figuras nimis angulos', mon. γ .lemVe nimiS magnam, ab aliis minutiis-mis separatae sunt , & sibi mutuo facilὸ adhaerentes, moles aliqu do permagnas componunt ; en, maculae in solari corpore , quae & disibi vi & generari post int,
B.99'ut exponemus. Distolvuntur autem vel inpuristimam solis substantiam, vel in partes crassiores, quae VerSus coelum expel-
tantur ; ex quibus fit moles rarissima aetheri terrae circumfuse non absimilis,
126쪽
quae I sole forsan ad sphaeram Mercurii, n. IOo. vel etiam ultra se extendit: hic porro aether in immensum crescere non potest , nam continua agitatione globulorum convertitur ipse in materiam primi elementi. Inter maculas quaedam facili, non pos sunt solvi, quia sele condensiantur & indu- 'rantur; unde possent augeri semper, sic-Π- . que possunt stellae disparere, postea re- inovari; imo si vicini vortices sint sortiores dc magna striarum copia occurrat, possunt omnino disparere & mutari sive in planetas, sive in cometas.
Facta semel hac mutatione, jam nihil
impedit quominus Vortex, cuius centrum occupat, vel planeta, Vel cometa,. ab R.
aliis ab ineatur : nam ante maculas sol quidem sussicienter repellebat globulos Versus circumferentiam sui vorticis, ut se tueretur: aL cum maculis obrutus est, ejus actio sufficiens non est : & quod citius vel tardius ab rbeatur, illud tantum n. II 6. pendet a situ quem inter alios vortices obtinet. Jam vero cum absorbetur , si compus maculis tectum sit adeo solidum, ut, priusquam per venerit ad terminum , in quo partes vorticis absorbentis omnium
tardissime moventur, acquirat agitatio- n. nem aequalem agitationi earum partium inter quas versatur , non ulterius desce
dit, sed ex illo vortice in alios transit ;
127쪽
tio Phsca pa/ticularis.& est cometa, de quo postea: si corpus minus habeat soliditatis & infra terminum illum descendat, ibi semper manens
ad certam distantiam a centro perpetuo circa ipsum rotatur, & est planeta ; manet autem in eo loco vorticis in quo aequalis est virtutis cum globulis coelestibus. His positis, cogitari potest primum Vortices Satellitum Saturni abserptos fuisse a magno vortice Saturni, vortices Satellitum Jovis absorptos fuisse a magno vomtice Iovis, vorticem lunarem a terrestri; sed cum tandem , & Saturni, dc Iovis, dc terrae seles obscurati fuerint, quemadmodum soles Mercurii, Veneris, & Martis , ideo omnes illi absorpti sunt a majore vortice solari, in quo gyrant circI lem nostrum , ita ut seli viciniores sint minus solidi quam remotiores; celerius autem propiores soli gyrare debent, quia
sunt inter globulos celerius agitatos. Haec Cartesius de universa mundi dis. positione : quaedam omissa fuere, quae resumentur clim agam speciatim de lumine, ' de maculis solaribus, &c.
Hucusque doctrina Cartesiana, quae ingeniosa certe videbitur homini cordato fuit exposita.
128쪽
m ica particularis. Quanquam licet notare quae sunt falsa, quae sunt dubia, & minus demonstrata. 1'. Postulat materiam a Deo creari. Sed quomodo fiet istud, cum sit ipsa extensio quae necessaria est Θ , χo. Postulat ipsam dividi, sed quomodo fiet istud 3 quodnam medium erit inter partes divisas 3 nondum enim simiramenta facta: praeterea divisio non potest antecedere motum. 3o. Postulat ut partes illae omnes monveamur singulae circὲ sua centra, plures circa centrum commune: sed non vid
tur quod opus istud totum fieri possit sinetiaterjecto spatio; sine vacuo stilices extensio haec immobilis erit. o. In illo systemate, in magno vortice corpora solidiora iant versus circumferentiam , mole minora sunt propiora centro ; res tamen se habet aliter in parvo vortice, puta in nostro, ubi lapides petunt
centrum , corpora vero subtiliora circum- serentiam.
Denique non satis feliciter explicatur quomodδ ab rpti fuerint vortices munores a majoribus. Enimvero non concipitur quomodb siti dilatatione ita potuerint exundare, ut veluti facta inundatione majores rapuerint minores.
129쪽
Pbsca particularis. NOSTRA SENTENTIA
De Principiis phocis. Agitur hic, non de principiis sensibili
bus & veluti secundariis, qualia sunt et menta Peripateticorum Sc principia Chymicorum , sed de iis principiis mechanicis, quae tamen soli rxtioni perspicua sunt, juxta quae consequenter ad leges physicas potuerit exsurgere machina Copernicana , quam ut possibilem re consentaneam tum astronomicis observationibus, tum ratio nibus physicis, tum mechanicis legibus properuimus ; sicque maxima lux asseretur iis quae supra posita sunt. IO. Detur materia a Deo producta. 2 o. Deus eam producat quantitatem motus quam primum produxit in prima
rerum genesi. 3Q. Moveat plurimas materiae particulas , & quidem recta secundum diversas determinationes, imo aliquando oppositas, modo diredes, modo indirecte sibi occurrent; inde collisiones, inde reflexiones, inde in vortices abeant necesse est, id est, in magnam copiam particularum , quamm motus inter se consentiunt, ut circa centrum commune serantur ; neque necesse est ut illi vortices sint
130쪽
accurate rotundi, quia cum ecliptica unius occurrat peso alterius, vires fuere inaequales, ut videre est versus Y & M : pariter necesse non est ut omnes sint aequales ;sed alii sunt majores, alii minoreS : e rum Vero motus a Deo perpetuo Conser- vari supponitur. Iam verb quamcumque primum figuram sortitae fuerint partes, debuerunt Uariis collisionibus fieri sphaericae, & proinde
debuerunt esse ramenta, seu minutiae sutatilissimae, quae replent interstitia quae sunt inter globulos ; haec vero ramenta maximam concipiunt velocitatem dum transeunt a patentioribus viis in angusti
res meatus; eadem ratione qud videmus ex solle, quamvis lente claudatur, aerem tamen celeriter egredi, propter angustiam viae per quam transit. His positis, cum Cartesio contendimus globulos recedentes a centro versus cim Cumferentiam facere ut minutiat subtilis, simae accurrant ad centrum , hac conditi ne ut sint gradatim majores a loco propiore centro ad peripheriam usque : illae vero minutiae constituunt in centro solem
sphaericum ; alias globuli non recederent quantum possesit, quod est absurdum.
Hic centrum geometricum n n appellamus: scilicet neri potest ut in loco a centro Vorticis satis distalite possit formari