장음표시 사용
131쪽
sit, hae via nimirum: cum materia su tilis egredietur ab ecliptica unius Vorticis , puta S per polum M vorticis C &per polum Y vorticis O, stab. s.) sit ut materia subtilis vorticis C egrediatur
ab ecliptica per polum Z vorticis L;
haec pariter facit ut materia subtilis vorticis L ab ecliptica egrediatur, sed iam non subeat praecisὸ polum B & polum A ,
subeat , partes vicinas C D, oppositisque determinationibus veniens debet constituere selare corpus, non in centro E, sed in loco S. Jam verδ terra gyret in circulo F G HI, explicatur quomodo sel hyeme perime sit, quomodo aestate apogaeus. Ex illo Continuo accursu materiae subtilis ad cem trum , quae cum alii rapidissime agitata consociatur, intelligitur certe solis actio, qua partem coeli ad certam usque distantiam transfert, & globulos propellit; sed
non modδ subtilissima accurrit, Veniunt pariter ramenta crassiora et ratione, qua prosequitur Cartesus : fiunt maculae, de
quibus postea; imo istae maculae plures sydus possunt ita obtegere ut fiat planeta ; quod exponetur, clim agam deformatione terrae ; sicque obscuratis selibus, vortice, debuerunt ab rberi, ut explicui. supponatur jam vortex terrestris a
132쪽
difica particularis. II surptus, tab. I 2. fig. I. eodem modo de aliis judicandum ; abripietur motu
communi vorticis ab occasu in ortum , si vortex sic rapiatur; praetereia terra circa si1um axem rimul cum aere, aethere, rapi debet pariter ab occasu in ortum; nam
si ninjor sit vis magni vorticis ab A versus B, ab E versus F, quam ab A versus D, ab E versus Id , cerie pars planetae B debet inclinari verssis C, & pars aetheris F versus G; proinde pars C ve sus D , & pars G verius H; proindeque debet volvi simul cum suo vortice ab occasii in ortum circa seum axem: atqui major est vis materiae coelestis magnivorticis ab A versus B, ab E versus F, quam ab A versus D , ab E versus H, quia pars aperior fortior est parte ins riore; ergo sic explicamus physice m
tum, tum annuum terrae circὲ solem , tum diurnum circa proprium centrum dimδ explicari potest cur terra sic mota servet semper axem sirum sibi parallelum:
dum enim sic orat, concipitur materiam intra poros ejus contentam continuo exire,& recedere ab axe seclyndum plana aequatori parallela ; unde necesse est ut alia materia si ibtilis ingrediatur per partes p lis vicinas fluens secundum axem & lineas axi parallelas, occupatura spatia derelicta: porro cum ingredietur per illas partes, vias
133쪽
sibi facit accommodatas, quibus transeat: ergo semper tenet terram sic dispositam ut directe subeat illas vias, quemadmodum magnςs sic tenetur dispotitus a vortice materiae terrestris, ut suos polos convertat versus mundi polos. . Exponitur praeterea cur vortex terrestris,
idem sit de aliis judicium, sit ellipticus:
nam versus F & versus H magis comprimitur aether circumfusias terrae; nam inter
solem & D materia coelestis est in majoribus angustiis, quemadmodum a B ad partes superiores , qu m versus G S E. Hinc vortex lunaris abserptus vortice terrestri moveri debet secundum ellipsim, ut dicetur pestes.
Dum sic rotantur planetae circa astrum, moveri debent secundum eclipticam ; nam corpora circulariter agitata, quantum inia se est, majores ciascribunt circulos; e liptica vero major est circulus vorticis :at debuerunt alii magis, alii minus, ab ecliptica recedere; Dam si fuissent positi Omnes sub hoc circulo, occlusisteret vias materiae coelesti, adebque paulisper debuerunt disjici: potuerunt autem disjicialiquatenus versus polos propter aliaS r
tiones physicas; videmus quotidie Co pora innatantia currenti fluvio propelli versus littora , si paulo sortius a dextra premantur, vel a simis
134쪽
Ut fiat fatis huic quaestioni, explicari debet quid intelligatur nomine mundi. 1 . Si hoc nomine intelligatur uni FG
sitas rerum corporearum secum invicem Connexarum, scimus unum esse mundum
realtantem ex iis omnibus saltem quae cadunt sub seasus. An possint esse aliae rerum corporearum universitates spatiis disjuncta a se invicem , hoc certum est esset posse ; an sint revera, dubito , quia sorte universitas praesens rerum corpore rum infinita est , quia lices finita sit, Deus potuit producere vel non producere alias: an produxerit quis novit ὶ nemo consuliarius Domini ere, nemo ingrelliis est in ejus potentias. χ . Si nomine mundi terra intelligatur . hominibus habitata, jam Scholastici fer/omnes Volunt unicum esse mundum, pud terram notam ; quod quidem si lion f liciter probant ex ratione, putant illud se assequi ex Scriptura & traditione ; cum Deus , inquiunt, loquitur de mundo , loquitur semper in singulari, puta : Sic Deus dilexit mundum, &c. Quidam inter Veteres suspicati fuerunt. planetas esse terras, non modo habitabi
les ; sed etiam habitatas ; quam opinionem
135쪽
118 mdifica particularis. nostris temporibus redivivam fecerunt viri ingenio excellentes, praesertim clarissimus Hugenius libro de ea re scripto, in quo vel incolarum mores inquirit, locorumltabitudines, situs, aspectus, conditionem
Sic Scriptor elegans & plenus urbanitatis celeberrimus de Fomenelles in libro qui gallice inscribitur de Ia pluralites des mondes , censuit non modo planetas hujusce nostri vorticis esse terras habitatas, verum etiam stellas fixas esse totidem soles,
qui occupant centra totidem vorticum,& circὲ soles singulos, quemadmodum circa nostrum, gyrare planetas qui pariter sint terrae habitatae. Occasionem sic sentiendi dederat Ca tesus, a quo hujusce doctrinae sitndamenta sumpta limi ; unde tam eruditὸ quam
unde de Descartes, supposuit Cartesium
intentum producendo mundo huicce nostro simili, in quo planetae forent ejus dem conditionis, omnes cum terra nostia, stellae omnes cum sole nostro.
Mitto opus inscriptum 'stage dans iaLune, Auctore Cisano de Bergerac, in quo praeter fabulas & male digestam philos phandi methodum , praeter scommata,c P. Daniel Ies.
136쪽
Pbdifica particularis. II 'ineptias ερ turpitudines, nihil rNeritur
quod sit succi solidi & exquisiti saporis,
elegans nihil, nihil venustum , nihil veroumile & naturae legibus conforme, sed inatio audax & obscoena, quae unos Theatri italici spectatores o& auditores
possit delectare. His positis, sit
PR1MA PROPOSITIO. Planeta omnes sunt terra habitabiles, nec-noni Satellites qui circa eos rapiuntu .
. Pr. Nam planetae sunt Corpora opaca& aspera; opaca quidem, quia lumen ex se non emittunt, sed reficitant, ut probabitur agendo de singulis; aspera ver quia videntur ex omni parte , nos sunt instar speculorum : haec autem corpora opaca & aspera sent ejustem conditionis cum terra nostra quae est habitabilis: ergo planetae simi terrae habitabiles. Dices : Mercurius habitari nequit praenimio calore, Saturnus prae nimio frigore, ne non ejus satellites. Sic olim Veteres Zonam torridam ab
aestu inhabitabilem, glaciales vero ab imbribus atris incultas volebant ; sed ista veniunt a praejudicatis opinionibus, Mexposita qualitatum natura caloris praesertim de frigiNis, patebit quam vanae
137쪽
ν1ω m sica preticuiaris . sint illae objectrones; interim adversarii observent eos qui sub Zona torrida degunt frigore corripi in nostris regionibus, vel per dies illos quibus aere calidissimo fere enecati, corpora nostra aquicommittimus ' observent multa, Deo dis ponente, posse reperiri, quibus δί nimius calor dc nimium frigus impediantur : sic sub Zona torrida ventus: perpetuo regnat, cadunt frequentes pluviae, noctes semper aequales sunt diebus, terra suppeditat fruetiis varios, quibus aestus sanguinis sedari possit; observant a solo 'motu iacm pendere calorem, ipsum non esse qualitatem absolutam , in respecti-Vam; pendere etiam a configuratione par tium nuidi circumstantis & a diversis p xis & meatibus, . quibus corpora nostra cribrantur, ut videbimus: his observatis, intelligent ceria & Mercurium & Saturnum ne non alios planetas esse habitabiles , aut saltem ninil ex hac parte obiastare quominus sitos habeant incolas. At, inquies , ne loquamur de illiς qui sunt a nobis remotiores, certe luna non est terra habitabilis; nam si foret terra habitabilis, suam haberet atmosphaeram , in illa atmosphaera attollerentur Vapores, vapores illi lunari corpori lumen aliquando serriperent, nempe cum in spississimas nubes congregarentur, ade ue lumen ad
138쪽
Pbfica prirticularis. Irinos reflecterent; haec tamen in luna non deprehenduntur, licEt satis acFuia:ὸ cbservetur, ope telescopii, cujus lcngitudo sit so pedum. Dari vel non dari atmosphaeram circii lunam disputant inter se Philosophi; existimo ego aliquam dari, sed eam sustpicor esse brevissimam , seu minoris altutudinis etiam relative ad corpus lunare, quam nostra sit: existimo quosiam vapores attolli, sed ad minorem altitudinem;
rape subito ad lunam redeunt, dum alii
pergunt ad formationem cometarum. SEc UNDA P.ROPOSIT LO.
Probabilius est sellas fixas occupare centra
Pr. Sunt. enim corpora de se lucida ejusdemque conditionis cum sole nostro, ut probabitur, magnitudinis Forte malo inris, adeisque nisi sint centra voreicum circi quae alii planetae gyrent, videntur inutilia' ;occupant autem centra Vorticum ut possintinam figuram rotundam servare & agere in quamlibet circumferentiae partem.
139쪽
Probabilius est orare Planetas in singulis tuis vorticibus circa soles illos. lPropositio haec corollarium est praecedentis: nam si stellae fixae sunt soles totidem majorum Vorticum quorum centra
occupant, certe videtur inde sequi esse debere planetas in illis vorticibus , qui lxapiantur circa soles illos, quemadmo- dum in nostro vortice planetae rapiuntur lcirca solem nostrum ; scilicet sunt ejusdem ienergiae, ejusdem virtutis, & forsan m joris quam sit sol ipse noster; sunt enim corpora vastissima, non modo in systemate Copernicano, sed etiam in Ptolemaico, ita ut sol in eadem distantia positus vix a nobis videretur ,' possunt proinde inservire nutritioni, generasoni, corruptioni & aliis ; igitur ne virtus illa se frustretur effectu ; probabilior nostra traditur propositio. At, inquies, stellae fixae fine non care- 4bunt, licet circa ipsas planetae perpetua lvertigine non rapiantur, quia debent dici lpropter nos conditae ut essent in signa& tempora , ut exinde infinitam Dei vi tutem possemus agnoscere & venerari. Revera propter nos conditae sent, ut
140쪽
Pbdifica preti Iaris. χε essent in signa & tempora, ut infinitam Dei virtutem possemus agnoscere & venerari. Sed ex una parte non minus poterit homo eamdem virtutem intelligere& glorificare, si planetae rent circa fixas, ut gyrant in nostro vortice circὲ selem,& ex altera, si non volvantur circa haec si dera, virtus qua possunt inservire vegetationi , nutritioni, generationi &c. frustrabitur hoc effecti. Facius revera homo est ut praeesset volatilibus coeli, pis, cibus maris S bestiis terrae: eorum Omnium Rex constitutus est a magnifieo &liberali Conditore ; sed dominium illud ultra non extenditur, & forsan est aliqua
saperbia si putet haec coelestia sibi 1.linata fuisse; si putet de jure sito detrahi
dum aliae ponuntur creaturae, ad quas haec dona specialius pertineant. U ARTA PROPOSITIO. Pr abilius est omnes Planetas esse terrat habitatas.
Pr. Nam Dei sapientia nihil facit se
str : porro cui bono corpora hujusce molis quae frequentius aequant molem terrae,
si non sererent 3 nam si dicas lunam fatactam fuisse ut lumen esset noctis , quid dices de Saturno ejusque satellitibus, qui