장음표시 사용
261쪽
tatione, corpora diversas excitant sensationes: hinc dum maxime incalescit corpus nostrum diebus aestivis, tunc frigoris sensum in hisce nostris regionibus patiuntur illi qui sub linea degere selent.
Alterum est deceptos fuisse Veteres, qui zonas frigidas volebant inhabitabiles propter nimium frigus, torridam propter nimium calorem: decipi Peripateticos, qui Mercurium dicunt inhabitaollem, quia seli propior est, & Saturnum quia remotior est; nam praeterquIm quod hisce temporibus vidimus eas Eonas esse habiratas , certe his positis de calore poterit non esse major caloris sensatio in incolis zonae torridae quam in aliis, & major frigoris sensatio in incolis zonarum frigid
Tum : nam Variarum regionum incolae
partes sui corporis habent diversimode contextas, cutis & musculi diversis foraminibus cribrata sunt, imo sanguinis substantia est diversiimode affecta : unde flai- . dum in quo vivimus agit diversimode in
corpora nostra, quae attemperantur huiCce
fluido dc proportionem sumunt cum ipsis ;unde qui sani sunt in una regione, aliquando non possunt esse sani in altera ;quemadmodum plautae non vivunt in quibuslibet regionibus, quia pori radicam non sunt proportionati cum quibussibet succis: pariter pori corporum nostrorum.
262쪽
proportionati non sunt cum quolibet fulcio. Praeterea Providentia secit ut in regionibus nascerentur ea quibus animalia, &vitam servare, & incommoda possint repellere : sic v. g. sub torrid1 sunt cxquinti fructus, optimi liquores, quibus possest refrigerari corpus ardor sanguinis temperati : hinc optandum foret ut unusquisque uteretur alimentis quae sunt suae regionis, nimirum assuescit corpus nostrum o primis nativitatis diebus iis co poribus quae ipsum eircumstant. Denique calor non est praecish ex eo
quod soli propiores: simus , neque frigus
ex eo quod simus remotiores: nam per aestatem sol nobis est remotior, & per hyemem propior. Praeterea in suprema aeris regione & in media concrescunt ni-Ves , grandines quae in infima liquantur :ergo calor & frigus veniunt potius ab obliquitate radiorum & conditione atmosphaerae aeris circumsuis globo terr
Itaque nihil abseluae calidum dicatur aut frigidum: nimirlim ignis ipse potest videri frigidus, glacies autem comburenS: nam si sit homo qui partes habeat sitas in motu magis perturbato & vehementi positas quam sint partes ignis,. imb si ignis ita ageret ut ipse non perturbaret
263쪽
. a *6 H ca particularis. mani corporis partes, certe videretur frigidus : . at vero si partes glaciei perturbentur, quod quidem fit cum partes nitros, insinuantur in Dros, certe videri
Celebrem caloris divisionem in poten- . malem & actualem explicamus: calor potentialis dicitur haec corporis modificatio qui corpus admixtum alteri ita fermenis rescit ut insignis calor concipiatur: sic calx viva dicitur esse potentialiter calida, quia si astundatur aqua, calor insignis concipitur cum ebullitione sensti & ma
liquorum nitrosorum, dum affunduntur corporibus athalinis, selphureis, ut expolimentis manifestum fieri potest. Verum si nota sint haec phoenomena vel rusticis, non est pariter nota agenditatio quam servat Natura in iisdem producendiS. Peripatetici grandibus vocibus suis r mistam breviter conficiebant: non desi- cicbat antip ristasis, inerat calci viv. e Ca lida qualitas pacifice vivens ut loci domina : at inest aquae nativum Rigus, aqua est naturale receptaculum & pro-
pria stigoris sedes: at inimicitia est esse
264쪽
Plysica particularis. a Ttialis inter calorem & frigus: ergo. ubi primum aqua calci affunditur, exoritur pugna horrida inter duas qualitates, o sidet frigus, obsidetur calor: at it nam sustinet ut frigoris impetum Iustineat, omnes Vires suas exerit, propellitaqueas partes: hinc fragor, ebullatio, donec victa procumbat , sed ita sncilux ut pereat ipsum frigus ex quo, viribus utriusque collapsis, nant ex aequo pares,& in tepiditatem abeant. Haec magnifice praedicabant Peripatetici, sed his nihil intelligebatur. Epicurei atomos igneas in calce dellarescentes, quae natura sua sunt leves, volatiles , huc illuc cursitantes in calce se ponebant: partes illae, dum aqua infunditur, omnino liberantur sitis vinculis, atque adeo exeuntes agmine veluti Disto,& intra partes aqueas huc illuc cursitantes, sic eas commovent, sed quaedam ex illis in mediis aquis retinentur, & inde conciliamr aquis calor. Nec placet nobis haec Epicureorum opinio quae dat corpora ex natura sua gravia , levia , volatilia : supponit quippis quod est in quaestione positum. Alia quaeritur ratio: ut intelligatur,scisi debet quomodo calx fiat. Calx oritur ex lapide albo, cujus partes non sunta tam asperae, quaeque possisnt liquari seu ab
265쪽
. 2 46 PD 'ca partIcularis. mani corporis partes, certe videretur frigidus: . at vero si partes glaciei perturbentur, quod quidem sit cum partes nitrosiae insinuantur in poros, certe videri
Celebrem caloris divisionem in poten- . malem & actualem explicamus: calor potentialis dicitur haec corporis modificatio qua corpus admixtum alteri ita fermentescit ut insignis calor concipiatur: sic calx viva dicitur esse potentialiter cesida, quia si affundatur aqua, calor insignis concipitur cum ebullitione sensili & ma-
, is sti: sic insigues sunt scisci linuom
liquorum nitrosorum, dum affunduntur corporibus athalinis, si1lphureis, ut expolimentis manifestum fieri potest. Verum si nota sint haec phoenomena vel rusticis, non est pariter nota agendi vatio quam servat Natura in iisdem producendiS. Peripatetici grandibus vocibus seis r mistam breviter conficiebant: non defici bat antip ristasis, inerat calci vivae calida qualitas pacificὸ vivens ut .loci domina : at inest aquae nativum frigus, aqua est naturale receptaculum & pro-
pria frigoris sedes: at inimicitia est essem
266쪽
Η ca particularis. 2 Ttialis inter calorem es frigus: ergo. ubi primum aqua calci affunditur, exoritur pugna horrida inter duas qualitates, Obsidet frigus , obsidetur calor: at ita iugnam sustinet ut frigoris impetum lustineat, omnes vires suas exerit, propellitaqueas partes: hinc fragor, ebullitio,
donec victa procumbat; sed ita sncilux
ut pereat iplum frigus ex quo, viribus utriusque collapsis, nant ex aequo PareS,& in tepiditatem abeant.
Haec magnifice praedicabant Peripatetici, sed his nihil intelligebatur . Epicurei atomos igneas in calce deli-- rescentes, quae natura sua sunt leves, volatiles , huc illuc cursitantes in calce se ponebant: partes illat, dum aqua insunditur, omnino liberantur suis vinculis, atque adeo exeuntes agmine veluti facto,& intra partes aqueas huc illuc cursitantes; sic eas commovent, sed quaedam ex illis in mediis aquis retinentur, & inde conciliatur aquis calor. Nec placet nobis haec Epicureorum opinio quae dat corpora ex natura sua gravia , levia , volatilia : supponit quippe quod est in quaestione positum. Alia quaeritur ratio: ut intelligatur,scisi debet quomodo calx fiat. Calx oritur ex lapide albo, cujus partes non sunta tam Aspera , - quaeque possitiat liquari seu ab
267쪽
i 8 Physca partices aris. a quo separari: lapido illi furnis imp
nuntur , ignis admovetur vehemens ,
quo dimatur humor, exsiccatur lapis qui minus ponderat & Facile fatiscit in pul-Verem , partes habens minus colligatas, &est calx ViVa. Porro hoc posito, constat non modδpluri s esse partes ignitas positas in poris & meatibus calcis; sed etiam attenuatas fuisse partes ipsus calcis & plurimas configuratas fuisse instar ignitarum: porro dum affunditur aqua, partes aqueae lubricae, anguillarum instar, agunt undique in calcem, atque tunc calx sic compressa dissolvitur in partes minutissimas; sed in ipsa dissolutione partes volatiles, tenues 5c subtiles commoventur exeunt, & a tolluntur, sicque commotio nascitur, ebullitio cla fermentatio : hoc aded constans est ut si calx viva non sit, id est , s diutius fuerit asservata , non sit eadem ebullitio , quia partes volatiles in auras
Hoc phoenomenon repeti non posse fri8ore aquae, inde constat quod si calida affundatur, non minor futura si ebullitio. Calor a filialis est illa corporum mo- discatio qua corpus se solo & indepen- denter ab aliis calorem excitat.
268쪽
Quia opposita juxta se posita magis elucetcunt, ideo jani disputatur de frigore. Peripatetici frigus qualitatem dixere. Sed ista jam vidimus.. Alii dixerunt frigus esse caloris privationem, sed hoc aperte falsium est; nam frigus ex parte animae est quaedam fetasArio positiva, ex parte nostri corpus est specialis impulsus, ex parte objecti quod d1citur frigidum est quaedam objecti dis-
Haec objecti positiva dispositio in cop sita est quod partes insensiles corporis
frigidi nioveantur, aut motu perturbato, sed minus vehementi, aut motu qui non sit perturbatus: inde duplex species frigidorum ; prima eorum est quae partes habent in motu perturbato positas, sed minus vlhemonti: secunda eorum est quae partes habent in motu positas, sed minime perturbato, motu qui mutet determinationem partium corporis calidi. Frigus suas habet proprietates : con densat dura, dilatat liquida.
Dura condensat, ut patet ex marmoribus, lignis, quae per maxima frigora coariactantur: hinc, meo quidem judicio, quia materia subtilis delitescens 'ntra poros
269쪽
1so ' MFficit partἰcνlaris. illorum corporum & viscera perreptans tantam non habet agitationem tempore frigido quam habet calido: unde partesipisus crassiores poros non subeunt, sed potius offendunt in partes solidas, & ideo comprimunt illas: at vero dum tempestas calidior sist, haec materia vehementius agitata rapit secum impetu vehementissimo partes suas crassiusculas quae poros angustiores dilatant. Hinc corpora quorum partes non sunt firmissime colligatae& compactae, V. g. carnes, corrumpuntur.
Hinc explicari potest cur caro diutius inpegra maneat tempore hyemsi quam aestivo; tunc enim Iola materia subtilis facile repit per poroS carnis, nec aer agitatus exiem vi partes disgregat, quanta per dies materia subtilis trahens secum
partes aeris quarum figurae & moles non Dene conveniunt cum poris carnium, facit ut partes carnis divellantur, trans . ponantur , facit, uno verbo, ut fiat corruptio. Adeo verum est corruptionem Carnium
tam subitam esse ὲ paremus aeris crassioris quas rapit secum materia subtilis, ut si caro vel per aestatem fetuentissimam asservetur in machina pneumatica, ex qua extraebas est aer crassior, non subjiciat facilis corruptioni, sed per menses
plures permaneat sine corruptione. Itaque
270쪽
- Ph sica preti laris. as non fingimus ad arbitrium partes illas aeris crassioris fluitare in maximo fluido
subtili, & esse occas. nes. corruptionum& generationum , hoc enim non repugnat magis quam trahere secum plurimas terrae partes, imo arenosas & lapideas.
Quod si caro salibus aspersa fuerit,
diutius conservatur & deffenditur a coris ruptione , quia partes salis, quae durae sunt & rigidde, quasi columellae leves duritiem conciliant carnibus, in quantum partes Carnium con ciant & quasi catenae & vincula fasciculos vibrarum secum invicem compingunt, ut patebit ubi de salibus : inde partes aeris crassiores quas rapit secum materia subtilis non possunt oire per poros carnium, qui facti sunt colligatione angustiores. Inter illas partes quaedam sunt magis corrumpentes, putὲ nitrosie, sulphureae, quibus impregnatus est aer , inde corruptio major cum aer fulgurat.
Quod frigus dilatat liquida, patet ex aqua congelata S aliis liquoribus: nem μI . aqua congelata, si liquestat, tantum non occupat spatium quantum prius OC- Cupabat. χο. Tota spongiosa videtur , dc quando frangitur, plures bullae deprehenduntur : denique aqua congelata innatat