장음표시 사용
301쪽
181 Phlifica particularis. flexionem debent restitui: atqui nisi partes haberent insensiles, partim rigidas , partim molles, flecti non possunt & deinde
restitui: nam corpora quae omnino rigida sent flecti non possunt, Zc si incurventur , disrumpuntur, ut videre est in virga arida : corpora vero quae partes habent omnes plicatiles, amisiam figuram non restituunt: ergo corpora elastica habent partes partim rigidas, partim molles.
Hoc itaque discrimen est inter virgam aridam & virescentem quδd haec habeat plures partes molles quae tandem rigidae fiunt , breves & multis poris intercise laxioribus, dum arescit.
Ut sit elaterium, debet ese motas. Pr. Nam ut sit elaterium, corpus pristinam figuram extranea pressione mutatam debet recuperare: atqui ut corpus pristinam figuram extranea pressione mutatam recuperet, debet eue motus: nam sicut arcus calybeus motu resistit tensioni, ita idem arcus tensus motu relaxatur: ergo concipi debet motus communicatus
illis partibus, ut sit elaterium.
302쪽
Verum motus ille communicatur illis partiabus a materia quadam subtili concitatissumo motu agitata, quovis modo illa vocitetur , sue aer subtilior, sine ather,sse alio donetur nomine. Pr. Nam motus ille concitatissimus in illis partibus communicari debet a causa quae sufficiat & proportionetur tanto motui communicando: atqui sela materia subtilior concitatissimo agitata impetu sufficit Ac proportionatur tanto motui communicando illis partibus ; nam materia illa communicans motum debet permeare intimos corporum recessus: debet
applicari minutissimis 3c occultissimis illo rum corporum partibus: sed nisi subtilior foret illa materia, non permearet ilicis recessus, non posset applicari minutissimis & insensilibus partibus: ergo motus communicatus illis partibus est a materia subtili concitatissime agitati, Verum veluti oculis subjici debet qua
ratione haec materia communicet motum
illis partibus , ut pristino statui sese resu- tuant: itaque sit
303쪽
χυ ARTA PROPOSITIO. Materia subtilis concitatissmo agitata mytu communicat motum m istis partibus, vel facit ut suo restituan:ur statui; quarenus antea comprimens illas hujusmodi
corporis partes ct a se insicem interiectisqilibusdam sipariolis pro suarum partium divi lone dilatans, tunc fortius agit in partem convexam , deinde plus solitὸ pam res compressa sint aut diductae.
Pr. Nam si virga virescens complicetur, tunc partes convexae diducuntur ;
parteS autem ConcaVae comprimuntur,
tunc pori fiunt arctiores; quando Vero partes convexae diducuntur, tunc porifunt ampliores, tunc materia subtilis copiosius currit per poros capaciores, &applicatur partibus rigidis, atque adeo cum vix ac ne vix quidem possit transire Per poros partium concaVarum , corpus pristino statui, obice remoto, restitui debet: effo habemus modum quo materiasiibtilissima sit elaterii causa, posita certa dispositione mechanica partium in quibusdam corporibuS.
304쪽
Ph ica particularis. DE VI E L A ST I C A AERIS. Haec generalia de virtute elastica applicari possunt quibusdam corporibus dete minatis , quibus elaterium convenit, &praesertim aeri, cujus occasione ldisputatur de elaterio. Aerem elasticum esse plurimis probatur experimentis, quippe densari potest aer & comprimi; densatus autem & cominpressus vim habet resiliendi, dc per ampliorem locum se protinus extendendi: unde fiunt machinae quae ope solius aeris aquas sursum versus, instar fontium, propellunt, ut videri potest oculis : sunt aliae, puta selopeia pneumatica, quae cum magno impetu globulos plumbeos jaculantur.
Ideo vero elasticus est aer, quia partes ipsus maxime rigidae & multis globulis intercisae atque diductae, siplus solith comprimantur in se invicem, nec habeant spatium quo exspatientur, quia sibi facile non adhaerescunt, tunc materia subtilis agitationem partium rigida- Tum Conservans eb fortilis agit in illas partes quo major est compressio: unde
si obstaculum solitae aeris vertigini tollatur , jam diffunditur aer, & maxima vi explicatur ad majus spatium occupandum:
305쪽
186 Phdifica pallieularis. quapropter dissicillime concludi potest &intr1 terminos contineri, atque quibuslibet rimulis exitum tentat; proinde si quae forte sit rimula, tunc rapiditate summa per hanc rimulam sibilando excurrit: experiuntur istud qui tempore hyberno ad ignem se calefacientes frigoris sensum in dorsi partibus patiuntur, propter aerem, cubiculum ingressiim per latentes Vias. Idem experiuntur qui facem accensam approximant ad illas rimulas: tanta est fluiditas aeris; sed fluiditas nascens non ex partibus mollibus, ut in aqua, sed ex partibus rigidis. Hinc inest specialis virtus elastica aeri quae forsan in nullo alio reperitur corpore : nimirum ipsius elaterium semper idem dc constans manet, ut videre est in iisdem sciopetis, quae post longum temporis spatium eadem vi globulos emi runt , ac si aer recens fuisset intrusus, unde , oenomena quae veniunt ab aeris elaterio, eadem semper dc constantia manent , ut videbimus ubi de gravium sus
pensione. DE VI EL-sTICA CALT BIS.
Insignis calybi convenit virtus elastica, ut patet ex eo quod si globus calybeus incidat in incudein , vel marmoreum t
306쪽
Ph ica particularis. 287bulatum, primo excavetur, & deinde pristinae figurae redditus ad eamdem ferε altitudinem resiliat qua prilis suerat dimissus: excavatur, inquam; nam si calybeus ille globus in marmoreum tabulatum sebo perfusum demittatur , eo majus vestigium relinquit, quo ex loco altiori decidit: porro in calybe plura observa tione digna sunt ex quibus dicta confir
Calybs ardens aquae frigidae repentἡ immersiis, seu, ut loquuntur, temperatus aqua frigida, nec postea recoctus,
adeo fit rigidus ut non possit flecti; quod
si ad rubedinem recoquatur, tum partes fiunt molliores, & inflexus non multum resistit. Ex quo Iiquet partium rigiditatem aliqua flexibilitate temperandam esse, ut vis elastica procuretur corporibuS. Requiritur etiam ut partes rigidae mollioribus temperatae talem inter se situm servent ut dum flectitur corpus non fiat partium transpositio, sed compresso duntaxat & dilatatio ampliatis & constrictis naeatibus: sunt enim quaedam corpora duriora. aliis corporibus elasticis, quae tamen propter quamdam suarum partium mollitudinem non habent vim elasticam: V. g. plumbum, quod durius est intesti- nulo testudinis, non habet tamen mollitie nimia partium suarum vim elasticam
307쪽
188 Ph sica particularis. nisi valde debilem, quam aliunde videmus insignem in clinarae fidibus, licet.
mollioribuS. Ratio hujusce phoenomeni haec est,
quod cum lamina plumbea in arcum cur Vatur, pars illius concava arctatur, 3c pars convexa dilatatur; tuncque in eo
situ permanet quod insensiles particulae plumbi locum dc situm mutent, & Omnino dimoveantur: unde plumbum dc
stannum contusa fiunt molliora; non item ferrum & cuprum quae malleo densantur & duriora fiunt, ex eo quod in plumbo & stanno partes contusae situm omnino mutent, & ista mutatione induant molliorem statum : in ferro vero & cupro partes non mutant omnino situm, sed fit duntaxat meatuum compressio;proindeque accedit major durities, quoniam plures
particularum superficies planae pluribus lsuperficiebus planis applicantur. Ob mediocrem partium illarum rigidi- . statem , fit ut in temperando multae ad- shibeantur cautiones; siquidem moderate idebet ignescere: nam H usque ad candorem in igne retineatur, tunc illi mea tus fiunt apertiores, & quantumvis temperetur calybs, non poterit sufficienter Comprimi: etenim calybis particulae, ip igne dilatante, postquΙm temperatus est,
retinent aliquid de ita pristini amplia-
308쪽
Phsica particulari . 289tione: unde si ex duobus filis calybeis
ejusdem crassitiei, alterum igni admotum aqua frigida temperetur, hoc ipso cras .sus evadet ; magno quidem argummato particulas in Calybe temperato situm
cohUionem aliquantum mutare , adeo ut& durior & fragilior fiat calybs: nam sebitis aquae frigore intumescit, quod partes insensiles ignis virtute diductie subito figantur : subtilis enim materiae compressio in partes solidas vim exerit suam ;quae tunc quidem partes perturbato ignis motu distractae sunt ; quapropter massa ferri spongiosa remanet, quoniam qu E-dam partes ab aliis partibus divulsis, repentino aquae frigore Correptae, continentur in modum sornicis, ita ut non sit omnium partium hujusmodi tam areta compressio. Porro idem non contingit si sensim calybs refrigeretur: siquidem cum partes calybis sensim refrigerantur, pristino statui restituuntur facilius, quia dili manent molles, flexibiles & agitatae. Quamobrem artifices cavent ne calybs ad rubedinem coctus nimium indurescat, eum diutius inter prunas continent dum sua sponte extinguatur ; fit enim ut debilitato mota partes non sint aliae duriores, aliae mol- Lores , aliquae magis, aliquae minus applicatae sibi, ut contingit in male ordἱ- . n. . N '
309쪽
aso I sitas partὶcularis. nato lapidum acervo: sitiat enim lapides qui, quod aliorum pondus sustineant &allic subjectis lapidibus applicentur , se
tius compressi, strictius etiam compinguntur ; e contrario sunt nonnulli lapides qui aliis minime subjeisti, & quasi in sornicibus conclusi, vix cohaerent caeteris, sed iacent liberiore situ.
DE LAC RrMA BATAVICA. Occasione data virtutis elasticat, loquor de mirabili quodam corpore vitreo,
quod a figura dicitur Lacryma, & loco
in quo inventum est fortuito dicitur Batavica: quia stupenda phoenomena quae tentavimus multoties circa hancce Lacrymam, insigni virruti elasticae aeris tribuuntur vulgo, de illo paulo fusius disserendum. Vitrum illud conflatum est ex liquefactis silicis cineribus. Aquae instillatur: nam infusum aliis liquoribus multo diversum est & nihil praestat: aquae tepidaritistillari debet: nam frigid ae vel ferventi aquae infusem ante frangitur qu m indurescat ; majore copia primum in aqua infunditur : deinde vero stillatim fluit: unde instar lacrymae ovatum est in ima parte, & postea acuminatur desinitque in cuspidem diversimode inflexum. ruc lacryma vitrea partes habet in e
310쪽
Ph ica partisularis. 294trema cuspide, simili textura sisuque compactas ; quod cuspis, utpote tenuior, uno tenore foris & intus densetur: reliquae vero partes crassiores , eo quod prius roris quIm intus Digescant & densetitur :non iunt ejusdem ubique contextus dc tenoris , sed quo magis ab exteriori stipe fiete distant & sunt intimiores, Co ma- is laxantur; & quo magis accedunt ad uiperficiem, eo sunt compactiores & angustioribus interciis poris: apparent spatiola aut vacua, aut aere plena in media lacryma. Durissima est haec lacryma vitrea, quae
repetitis mallei ictibus confitiari vix pos sit, dum ad aliquam a cuspin distantiam facile digito confracta in tenuissi mum pulverem non sine Demitu comminuitur ac dissilit ; nec fit partium comminutio tam prisceps nisi cauda lacrymae eis loci frangatur ubi jam cava & velut perforata apparet: nam si extrema duntaxat x solida pars cuspidis disrumpatur, non desilit vitrum , sed integrum manet. Si lacryma recoquatur igne, non comis minuitur in pulverem; si in aere statim concrescat, fracto pedunculo non dis umpitur: si arenula stampensi alteratur , tum
sepὸ dis stlit cum ad majores bullas pe venitur ; sed si Smiridis pulvere subtilicum oleo mixto deteratur, nulla ut plurim tactio sequitur.