장음표시 사용
111쪽
, ADLEG. IV L. DE AD v I T. quaestionem habeto.
Quaestioni reus reaue, patronine eorum, &is,qui crimen detulit, interlunto. Patronis interrogandi facultas esto.
XXIIII. eruus de quo quaestio habita fuerit, publicus esto. XXV.
Si reus, vel rea absoluti fuerint, seruorum damnum iudices aestimanto: siue mortui fuerint, quanta pecuniae ante quaestionem fuerint: siue salui, quantae pecuniae in his damnum datum fuerit,s
XXVI. erui,qui quaestioni postulari possitiat, intra sexa
ginta dies ex die diuortii ne manumittuntor,
Adulterii damnato damnataeue testimonii dictio
XXVIII. Diuortia septem ciuibus Romanis puberibus testi bus adhibitis praeter libertum eius, qui di r-tium faciet, posthac faciunto, Aliter facta pro infectis habentor. XXIX.
Dotale praedium Italicum maritus inuita uxore ne ali nato, neue consentiente ea obligato.
N unc singu la legisverba Oecutiamus,eisque congruam ex Iureconsilliorum commentariis, nostrisque qualescumque sunt, odi scruationibus interprctationem accommodemus.
112쪽
Prius caput ab Vlpia. refertur , quod ita conceptum est. NE QV I s POSTHAC. Verbum Quis utrumque sexum, id est, tam masculos quam feminas complectitur b. Sed & Eu- His. nuchos quos apud Lucianum Diocles bin'Mora οὐ ra γ u πι-ht ' D δεκας esse ait ἀψαπισαυριων ρακτον. Nec abs re de Eunuchis memini. Eunuchos adulteri et stupri crimine insimulari. Pha- D cisi a uorinus enimEunuchus cu esset,adulteria a viro cosulari postulatus est ut Philostratus ait. Lucianus etiam in Eunucho Bagoam etiam ferunt in adulterio deprehensum, ac accusatum suo se corporis statu quod se Eunuchum diceret iudicum sententiis aspectu corporis absolutum. Beatus quoque Augustinus lib. ii. ud Valer. Comit. Calligorum Ualentinium spadonem conuictum in meretricem exarsisse punitum scribit. Nec vero rusticitati hic aut aetati venia datur. Proinde si minor xxv. annis adulterium commiserit, hac lege tenebitur: quoniam tale crimen post pubertatem incipit, .nec iuste adulterii poenam aetatis excusatione deprccabitur, cum auxilium in integrum restitutionis in executionibus . . ..
poenarum cesset d. Ait autem P o S et H A C, communi.Om- a. s. simum legum regula, quae suturis non praetcritis casibus scri buntur φ. Neque enim ait Cicero i Verrem ridens in vitati, Vm lege praeteritum tempus reprehenditur, nisi eius rei, quaesua sponte scelerata, ac nefaria est, ut etiamsit lex non esset, ma ις gnopere vitanda fuerit. Cuiusmodi delictuin etsi lex Iulias ora , . s. coercet, quae id, quod semper malum facinus fuit, admitti pinhibet, quia tamen nouis constitutis poenis id sanxit, ante admissa in iudicium vocari noluit. s TvPRVM ait, ADULTE Ov Tri. Stuprum proprie in virginem vel viduam I. . o a
adulacrium in nuptam committitur , propter partum ex altero conce tum con posito nomine.Sed lex Iulia his verbis h si, p. . promiscue, atque indisserenter utituri. Quorum Modesti-M. t. nus sententiam expoliens, stuprum cum committere ait κ, 2 P qui liberam mulierem consuetudinis causa non matrimonii cci D dis retinet excepta videlicet concubina. Bene liberam. Inter li oberas enim dumtaXat personas stuprum adulteriurnue passas lex Iulia locum habet t. Violara vero scruorum contubernia ς non Vindicat quia nec nuptiae inter scruales personas con- 'ς sistunt, proinde adulteria accusationem inter contuberia ni 3 C L
113쪽
les seruos seruos seruasque cessare constat o Merito, excepta' ,. ς - concubina, quae quidem in concubinatu licito iure sit. Nat L . D. A concubinatus,quemadmodum Marcellus scribit, extra poe- nam legis est, id est, ut ego interpretor, extra legis Iuliae po D nam . quae in concubina stuprum non Vindicat, propterea D t t. s. i. D. quod, ut Vlpianus cum Atili cingientit', hae solae in concu- ' ' haberi sine inetia eriminis possunt, in quas stuprum non committitur. Cuius rei gratia in uestigandum est, quibusnam in mulieribus olim stuprum impune admitteretur. Ac primum in ea quae se non patroni concubinam esse patiatur stuprum non contrahi Papinian .alto Etenim quae in con-ol. ic. s. 1 cubinatu patroni est, matronae nomen non amittit p, matris-
' ue familias honestatem nihilominus retinet,cum obsequiupis,.. . patrono debeat. Vnde Capitolin. in M. Antonino philos. . i. D.- Entia fabra ut Paustitia mortua in eius matrimonium i. g coiret: sed ille concubinam sibi adsciuit, procuratoris uxoris
Meri. suae liliam ne tot liberis superduceret nouercam. Coram vero procuratores liberti. Seneca lib. m I. Controuersi irum ait, Memmi illum cum libertum reum defenderet, cui obiiciebMur,quod patroni concubinus fuisset, dixisse, impudicitia in ingenuo crimen est, in seruo necessitas, in liberto ossicium. Alia causa est eius, quς dignitatis matronalis oblitaq istis , , in colicubi natum se alterius, quam patroni tradit q. Qitam-D erat. quam suae stupri criminc in concubinatu esse aliena libertati poterat. Plautus Epidico, Ego illam hodie molo facere libertam meam. Misi concubiua que sit. Et plane olim ex libertino genere fere mere; ices omnes omta erant. Eoque respexisse credo Horatium, qui cu ' docuisset sine periculo in matronis venerem non ex erceri, suppliciaque de adulteriis sumpta recensuisset, subiiciti, I Dcr, at quanto merx ej in classe secunda: Lιbertinarum dico, Sa . bus in qua Non mimum anu ' am qui moechatur. Itaque quod alias Modestinus ait x, in liberae mulieris con-t I. in Gera suetudine non concubinatum, sed nuptias intellegendas: si non corpore quaestum secerit, de ingenua muliere non de quavis libera accipiendum cst. In liberta enim non procedit.
114쪽
Sed nec in ingenuas mulieres,quae palam quaestum corpore facerent, stuprum committebatur. Vnde Terent. Eunucho
Quis homo pro moecho quam vidit in domo meretricia Deprehendi quemquam. Et ideo in concubinatu haberi poterant v,quod utique si ho- ut neste vixissent,'non licuisset. Vnde Imperatores Diocle tianus Sc Maximianus, quorum a rege Rogexio ili Neapolitanas leges constitutio translata cit . Si ea, aiunt ', quae cibi x'. ιι. stupro cognita est, δc passim vcnalem formam exhibuit, ac 3 prostitutam incretricio more vulgo se praebuit,adulterii crimen in caccstat. Vbi bene Accursius carum, quae in matrimonio habentur, separatam a virginibus vel viduis causam coulli tuendasta cilc notat. Nam &inca uxore adulterium
vindicari, quae vulgo sui copiam faciat, paulb potat docebimus. Sic ς ueniebat,ut in ea nupta adulterium cominit teretur, in qua innupta stuprum non committebatur. Potctat hic vulgatos codices versantibus scrupulum Marcelli locus iniiccre, quo stuprum M in his mulieribus intelligi ait η quae turpiter Viverent, Vulgoque quaestum facerent. Sed profecto illic, Probrum, non , Stuprum, in Florentino et t. r. P. Codice recte legitur: hoc sensu, ut probrosae sint feminae, τ' quae turpitcr vivunt, vulgoque sui copiam faciunt, etiamsi non palam, quamquam ingenuorum nuptiis lege tuli ademata tandis ordinibus ex ea causa non repellantur, qua non quaecumque se stupratoribus vulgo committunt, sed quae pastina, de sine ullo delectu merctricio more Sc in vicem prostitutae id faciunt,apprchenduntur . Cato certe apud Gel-at pata Diium lil, ix. cap. xo. maiores hoc censui si e scribit, nisi quis δε u- palam corpore pecuniam quaercret,aut se lenoni locasset,et si famosus & suspicio ita cfici, vim in corpus liberum non ae- quum esse adferri Nunc ad instituta pergamus. Praeterea in ignommiosas scin Inas, quae pudore, matronalique verecundia deposita artem ludicra lenociniumue secerint, operasq; suas in scenam saltandi, vel cantandi causa locaucrint, quas re lex Iulia dc maritandis ordinibus notath, stuprum commissum hac lege non apprclicnditur. Eaq; ratione pleraequeb mulicreb, Vt poenas adulterii enu gerent,tutiusq; de cetero ''
115쪽
bidini inseruirent, scenicis operis lenociniolae faciendo se dedebant. Qua fraude, ne delicti impunitatem sibi pararent, senatusconsulto cori itu luna fuit eas ς, quar se in irata de le-
όδε Δυ gis Rex itanda pccia e causa in scenam locassent, vel lenoci nium professae essent ac usari nihilominus adulterii,& dan nati polsc. Cuius rei Sucto n. in Tiberio cineminit his verbis, F minae samosae ut ad euitandas legum poenas, iure, ac di gnitate matronali exolucrentur, lenocinium profiteri coepera at de ex iuuentute ordinis utriusque profligat illimus quisque, quominus in opera i cnς, arenaeque 'edenda Senatusconsulto tenerentur, famosi rudicii notam sponte subi- bant. EOS, easque omnes, nc quod rcstigium in tali fraude cuiquam cisset, exilii poena affecit. Apud Plautum in Mercat. Aci. q. sce. Vlt. Syra auus quaeritur dura lege vitrere Mulieres multoque iniquiore quam viros de optat, aequam legem dici viris ac mulieribus. Locus transcribendus integer. B. Hieronymus in epitaphs6 Fabiolae ad Oceanum ita scribit, Aliae sui legesCaesarum aliae Christi. Aliud Papiniant aliud Paulus nostcr praecipit. Apud illos viris impudicitiae frena laxantur, Se solostii pro atque adulterio condemnato per lupanaria dc ancillulas libido permittitur,quasi culpam dignitas faciat,n5 volutas. Apud nos quod no licet forminis, aeque non licet viris, Sceadem scrimus pari condicione censetur. B. August. de verbis Apost. sermo. q. Haec dixi quae licite committuntur 1 sed non Dei legibus. Quis enim aliquando ad iudicem ductus est quia meretricis lupanar intrauitZ aliis enim aliquando in publicis tribunalibus accusatus est, quia persuas lystrias lasciuus, immundusque defaxit Quis aliquando habens uxorem, quia ancillam suam vitiauit crimen inuenit: Sed ita foro non coelo, in lege naudi non in lege crea- toris mundi. Verum ex nostris libris constat, cum qui aliena ancillam corrupisset,lege quidem tulia non teneri, non tameimpunitum esse eius factum. Datur quippe ex hac causa domino ἴc iniuriarum &l. A quiliae actio illa proculdubio cum maturae vitili oblatu hqcutique cuimmatura&nondu viri potes corrupta est. Paulus lib. I. Sent. Tit. de Iudicato. Si quiI ancillam aliena immatura, virgine immatura corrupc
116쪽
minas stuprii admissu ne vindicandae in ministras vero cau- pon quς vinu potatibus praebent non esse ite Constantinus statuite quod casuit vilitas iudiciaria icueritate immunes indignasq; legit obseruatione reddit. Atq; eo de modo nec SO- , flonis legibus in iis stupria vindicabatur,quq in taberna sede- t rium C adret,vel in foro vcnalcs res propositas haberet. Dem Ahenes
De illo dubitari potest,an in alienas ancillas stupiu impune
committeretur. Etenim S exilii ordinem de de uirginata ancilla praesides cognoscere solitos Vlpianus alti, de pro modo delicti animaduertere. Eoque sorte rcspexit Agathias scho se lassi in Epigr.cum ait m δε ρωγM Isi ρεο παιιIi, O αοτός Διῖλος ὀνα λάγδιν δμω:Jr γιγνόμει ος . Eἰ Iὸ ψ ο itiit scilicet
θερο -mh: Sic enim cum Brod o interpretari rectius est, li- .cet aliter A lciat' in parergis acceperit. rem irin ν - ου' σχος ἄνα ψM,Vie ναριανέλων- τος α ora ri&Niccporus lib.xi. hist. ecclesiast. cap. 32. In meretrices autem dc qu. et palam qu stucorpore facerent, meritoriaq, scorta nenio dubitat stupri crimen non cadere. Inde Saluian. Massiliensis lib.vir. de vero Dei iudicio, Impud citiae piaculo obnoxias esse meretrices scribit, sed reatu tamen adulterii non teneri. Simili modo nec in meritorios pueros stuprum admittebatur. Inde Eunucho Terent.clamat, Quis homo pro moecho unqimm vi -
dit ita domo meretricia deprehendi quequam Sed du priore stupri specie satis: tractemus M alias Qui duas uxores code sei iatepore ducit, is in secunda stuprii comit terc intellegitur,stu. D ptaq; accusari potest g.Nec enim iure Romano binas uxoresco de teporem matrimonio habere licuit liquod Atti emeὼ- ι .stu legibus licuisse accepimus. Quaqua de Iuliu Caesared Valenti manuide in animo habuisse lege sancire a aquill i, M oi ri. .' . . . . dur . dc Paul. Dracon' scribant Sed merito hoc mo i/Ambus P omanis improbatu est quibus no ei dutaxat,qui duas V Oreb eo de tepore duxcrit, sed de ei, qui vel bina dumtaxat spoialia code tepore constituta habuerit,infamia irrogatu iin: '' l. - ii ii a .
117쪽
too AD LE . I V L. DE AD VI T.
nisi patris imperio coactus quis fecerit. Excusatur enim , qui
ha D.;ἡς. t On sponte, sed cogente patre fecerit, cui obtemperare ne- ι μον-. ccsse habuit. n Mulier vero ipsa, quae aliis iam nuptiis dcum- . nupsit, siquidem falsa existimatione decopia nupserit, nullam poenam incurrit : Posteriores certe nuptiae primis . manentibus vitiantur, stupri que accusatio datur. Praeter
haec, qui pupillam suam ab eius patrc. sibi neque desponsatam , neque destinatam , nondum redditis rationibus Senatusconsultum duxcrit, stupri tenetur φ, quo-pl --ἡ'. niam nec matrimonium Cit P . Eademque ratione si quisita capio uincia, in qua administrat, vel aliquod ossicium D . ,-- . . gerit, uxorem duxerit, eiusmodi consuetudine stuprum mori committere intellegitur , sum nuptiae non consiliant q. Itidemque liberos qui concubiuas parentum duxerint,isvε ι ι.ε. yam irreligioso matrimonio liti prum committere imperator Alexander rescripsit x. Poteli dc illud ex posteriorum ti . . C- Imperatorum constitutionibus addi, Si quis Iudaeus Chri , I stianam mulierem in matrimonio habeat , adulterii loco ita . . . ab hoc crimen Vindicari . Caeter am stuprum non in virginem Q. .rbe.. tantum, sed δί in puero admittituri. Eit cnim senerale ver-
ἡ ti bum, t/ntumdemque apud nos valet, quantum apud Grae
iii .D. ad c OS u. Sequitur igitur non in sceminis tantum , sed Min maribus adimissa stupra lege Iulia vindicari. Quod de ut ι n. Iustinianus scribit . Atque hi nefandi contra naturam cola..i tus iam a te lege Scantinia vindicabantur. Cuius legis, ut
iam aliis ante me notatos loco S taceam , etiam Cice- δερ ὰ.-. ro 3, 2 Caesius h , ic Tertullianus b, dc Prudentius mei., minere. Eius Vero legis p Unam pecuniariam fuisse qui-b L. ,.s εμ dam existimant ex eo quod Quintilian. stupratori pot-ι i. v a nam decem milium constitutam, duobus locis xi tradat. - -- Quod ego pro certo atque indubitato non admixto. Mo η - - Nam exempla quaedam capitali supplicio ob ingenuos a-7 . . .. dolescentes stuptatos affectorum , Su das e , de Valer. e. ,.. Max. s memoralat. Apud. Plutarch. in Marcello .iobtentatam logenui pudicitiam poena pecuniaria inflicta nar- , ,.. ' ratur. Et quod a Quintiliano, scribitur, potest, ut in scho-
έι ,. cap. illa fit, exercitationis gratia confictum , aut eX Graecorum legibus sumptum esse M.
118쪽
νομον 'ρυγματος ac τηθωσαν της iis κυνὸς isti quibus vcrbis it clarat ideo defodi. solitos eos, qui masculi side per
am csset. Ego tame apliari id dictu postulo. Et ut ut sit,illa lege I ulla abrogata fui Te no existimo. Na postea quoq;eius poetia
in utriusq; ordinis viris cxercurite Dona manu Tranquillus refert g. Plane etia Cozlatinus capite animaduerti in praedica- fatores grauibus execrationibus praecipit. h Ignis deinde poena , vir. hoc crimen vindicandum Impi'. Valentinianus Theodos. ac si 'Arcadius constituere .Addidit& Iustmianus ZOnara aucto' ,1 .-- δε re, Virilium amputationem: QMae tamen poenae leues videbuntur .si cum magnitudine delicti comparentur. quod non . diurnis modo praeceptis, sed dc ipsi naturae ita aduersatur, ultis . it. non solum ut anima, a facto lucrum citam a cominc moratione abhorrere debeat. Quid crum ut cum Lactatio .loquar - . t potest. Cetcriim ne incestu nihil lege Iulia expressum est, Sc iram 3 o. ideo de incestu legem tuliam cessare Papinian. ait: quod ita verum ellai no cum adulterio incestum iunctum sith i aptus p .. item lex Iulia non coercet. Sed hoc crimen ad lege in luliam de vi pertinet m. Et ideo bene Iullinia stupii flagitium sine vi ia . . admissum leue Iulia punita scribit. o. Amplius Itupra in via
ripotentes Sc maturas dcinum virgines commilla lex Iulia. vindicat. Quod si quis virginent immaturam dc intempesti- nisi is a Uam viro corruperit,alla poena plectitur 'Haec autem verba. U.di NE Quis sTvpRVM PACi Io, Vlptilio litterprete , . SO δε - . ad eos qui stuprum, adulterium ac intulcrint, Sc ad eos qui suaserint,pertinent p Eos eiu legis quoque sentcntra ten hiri intellegimus, qui adulter tria stupiuinue facietibus opem ri tete i. . serunt,aut malo consilio in fraudem illi ciunt. S ten, ille dolo nialo qine verba & m eo capite legis lubae de maritandis , s. n dem ordinibus. quod a Paulo rosertur i, & incapite quinto legis S ira imiliae. S m lege Fabi i &alia, scpe containguntur. O- ut riuta. .stenditant autem eum demum ex hac lege plecti, qui .dolo Mem malo stuprum adulterius nue commi crit. Ni igitur dolus absit cessabit eiusdem poena doli suspicionem quilibet sacti er- ών nam sror excludit. Proinde qui non antino adulterii; stupriue - n iij
119쪽
committendi liquestae matronae, virginitae vitium obtulerit, cum iusta aliqua ratione ductussiae ullo dolo existimaret. -- . . mea stuprum non committi,eXcusaturu : ut ecce, si non ex Da M'. lege,nec uti oportet,repudiatam mulierem insciens quis du- ς' xcrit,quamuis ea adhuc in priori matrimonio tale videatur, d lib. hum. tamen adulter non crit, quia sine escctu delinquendi & dolo . , malo adulterium non committitur . Eademquς ratione... qui meretricia vcste indutas matronas stupraucrit,vix est , ut AE . t. it m lege I ulo tencatur ': quoniam liac mentς,& cogitatione nosuit, ut stuprum, V cladulicta una saceret. Quo pertinet illa . vi Imri. D. quaestio quae a Quintiliano proponitur φ, an qui in lupanari
, ta cum aliena VXOre fuerit d cprchensus, adulterii teneatur. H ic enim merctrici se iungi iusta ratione credidit, cum in eo loco, in quo prostitutae sedere sol ciat, matrona prostaret. Et longe hic crror a dolo dc scientia abest, quorum utrumque lex Iulia in hisce delictis exigit. His consequens est & illud, Adulteri j ea demum mulierem tcncri, qUae VO-lens deliquerit: vim palla,quia culpa vacat,poenam legis nona t. sivxer timci R. Eam igitur uxorem sine fraude ducere cuique i-
Adulterj poenam ex lege Iulia capitalem non fui e per-
spicue ex eo apparet, quod adulteris damnatas cadem lex uxores duci,& in testimonium citari vetet. Quod certc perabsurduin fuisset cauere, si huius criminis poena vitam, libertatemue ademiiset. Fuit vero proculdubio legis poena relegatio, qua Sc Augustus Vius traditur, cum seueritatem legis in filiam nepteinque exercerci quae se adulterio maculauetiuit.Suetonius in Augusto ς : Iulias filiam Sc neptem omni- . bus p obris contaminatas relegauit,relegatisq; , Ut moX sub-
hcit,omnem Vsum Vini,omnemq; delicatiorem cultum ade- - mit, neq; adiri a quoquam liberto, seruoq; , nisi se consulto' - . . n permisit, Z ita Vt is certior fieret,qua is aetate,qua statura,quo. colore ellet. Post quinquennium demitin ex insula in conti- . nentcna leuioribus paulo codicionibus eas transtulit. Quod Cornet Tacitus distinctius memorans, Iuliam filiam ob im-
120쪽
pudicitiam a patre Augusto Pandateria insula, mox oppido
Rheginorum,qui Siculum fretum accolunt, clausam fuisse narrat Uuliam quoque nepitam adulterio conuictam, dam-2' natam ab eodem in insulam Trimerum haut procul Appulis 'litoribus relegatam,ubi Xx .ann cXilium tolera ult ς. Et illaeti m Tisia
quidem Marcello primum Octauiae suae sororis filio, deinde si viis ob ijt Marco Agrippae, postremoq; Tiberio nuptum a patre data est , quibus in matrimoniis incontinentissime iis xit, eaq; praecipua fuisse Tiberio causa creditur Rhodum
secedendi g, cum nec perferre eam pollet, nec criminari,aut ira dimittere auderet,propter patris Augusti metum, cuius ta-b rop. Io.men auctoritate tandem ei libellus repudij absentis Tiber ij nomine misi is est h. Ipsaque in eas quas dixi insulas relegata. In Chronico quoq; Eusebi, Iuliam a patre Augusto quod in τά ericis M. adulterio deprelie a esset exilio damnatam scriptum est.Nec vero alia quam exiiij poena, quod & Seneca in lib. de Clementia extollit,adulteris eius inflicta est. Corneliiis Tacitust. tia. Par causa saeuitiae in Sempronium Gracchum, qui familia nobili,solers ingenio,&praue facundus, eandem tuliam in matrimonio M. Agrippae temerauerat . nec is libidini fiat s. Traditam Tiberio pervicax adulter contumacia, & o iis in m.mtum acta debat: litteraeq; quas Iulia patri Augusto cum insectatione Tiberii scripsit a Graccho compositae credebantur. Igitur amot' Cercinam Africi maris in uiam, quattuordecim annis exilium tolerauit.Sed mihi temperare non possum quin ad hanc rem pertinentia vclici Paterculi verba adscribam. Filia, ait i, eius Iulia, per omnia tanti parenetis immemor,nihil quoci facere aut pati turpiter piisset semina, I. xuria,libidine inscctum reliquit magnitudinemque sortunae nusuae peccandi licentia meticbatur, quicquid liberct, pro licito vindicans. Tum Iulius Antonius si gulare exemplum Clementiae Caesaris, violator eius domus, i ple fccteris a se . commissi ultor fuit, qu cm victo elua patre non tantum incolumitate donauerat,ed iacerdotio praetura,consulatu, prouinciis, honoratum ctiam matrimonio sororis suae filiae in arctissimam assinitatem receperat. Q in trusque Crispinus singularem nequitiam supercilio truci protegens , de Appius Claudius de Sempronius Gracchus,ac ScipTo , alijq; minori S