M. Antonii Mureti Ad Leonardum Mocenicum, patricium Venetum, orationum Ciceronis in Catilinam explicatio

151쪽

IN ATILINAR.III. 6 runt, se consules aut dictatore , alit etiam reges sperant futuros P non uident se cupe

re id, quod si adepti fuerint, fugitiuo alicui, aut gladiatori concedi sit ncce siepM V R E T V S .

ALTERUM GENUS. Infectuita quasi coae, Forte Cutilinarie legionis ponit eos, qui cum aere alietano obruti essent, ad bonores tamen, cr imperia quoa quo modo peruenire cupiebant . ideos studebant noxae rebus, quod facile cernerent , se, quieta rep. nunquinea , quae optabant, consecuturos. a NiID, a VOD CONANΤVR . ni rei p. meies iqvirutetur. POP V L O. Sic pro Plancio, poripulum R. aocat principem populum, Cr omnium geminitum dominam, atque victorem: quibus etiam uerbis utito, VI.in Antonium.

PRAESENTIS. non est intelligendum, scelerra praesciitis: fed deos ipsis praesentis. ut apud Terentium: is non tu hunc babeas plane praesentem deuius er apud Virgilium, Nec tam praesentis alibi cognoscere diuoti quo etiam respexisse uidetur Horatius: Praesenti tibi maturos largimur honores. praesentis , aurem pro praeuhentes, antiqua scribendi ratio est. IN CINERE URBIS, AT E IN SANVINE EI VIVM. quoniam supra sepe dixerirat, eos de caede tantum m incendi s cogitare. O N S c ELERATA. idem erat, sicaelarata .sed

I iij

152쪽

. MVRETV siuncta uerba grandem esciunt orationem. . FUGITIVO ALI CVI, AUT GLADI TORI. Seruorum enim, Cr gladiatorum magna in

exercitu catilinae uis fuit . ergo si iste, quod optabat, consecum fuisset, sine dubio tradidisset bonores, manadasseis imperia,non Vs qui uotis tantum ipsi favissent, spectatoress se ociosior praebuissent si fed ijs quorum in

in bello gerendo uirtutem cr industriam expertas esset. TERΤI VM GENUS. Duo priora genera erant eorum,qui fauebant quidem coniurationi ,sed ita tamen ut arma non caperent, neque ad exercitum proficiscerirentur. haec, quae nunc enumerat, eorum frent,qui iu

c I cE R OL Tertium genus est aetate iam consectu, exercitatione robustum: quo ex genere e isti e ipse Manlius , cui nunc. Catilina succe t. hi sunt homine x iis coloniis, quas Fese se Sylla constituit: quas ego uniuersas ci uium csie optimorum &fortissimorum

uirorum sentio: sed tamen hi sunt coloni. qui se insperatis repentini si pecuniis sumptuosius insolentius iactarunt. hi dum aedificant tanquam beati, dum praediis i te Otas, familiis magnis , couiuiisl apparatisim delectantur,in tantum aes alienum in

ciderunt, ut, si salvi esse uelint, Sstasiijis

153쪽

IN CATILINAR. Π 63 ab inferis excitandus. qui etiam non nullos agrestes, homines tenues, atque egen tes, in eandem illam spem rapinarum ue terum impulerunt. quos ego utrosque Quirites in eodem genere praedatorum,dio reptorum V pono. led eos hoc moneo de

sinant furere,& proscriptiones. & dicta

turas cogitare: tantus enim illorum te

porum dolor inustus est ciuitati, ut iam illa non modo homines , sed ne pecudes quidem mihi passura: csie uideantur. Quam tum genus est sane uarium, & mixtum, &turbulentum: qui iam pridem premuntur: qui nunquam emergunt: qui partim in cratia, partim male gerendo negocio, partim etiam sumptibus in uetere aere alieno uacillant: qui uadimoniis, iudiciis, proscriptio/nibus bonorii defatisati, permulti & ex urbe &ex agris se in illa castra c5ferre dicuntur.hosce ego no tam milites acres, qua minficiatorcs lentos esse arbitror. qui homines primu, si stare no poliunt, corruant, sed ita, ut non modo ciuitas, sed ne uicini quidem proximi sentiant: nam illud non intelligo,quamobrem, si uiuere honeste non possunt perire turpiter uelint, aut cur, mi nore dolore perituros se cum multis,quan

I iij

154쪽

si soli pereant, arbitrentur,. Quintum ge/nus est parricidarum, sic riorum . deni

que omnium facinorosorum : quos ego a Catilina non revoco. nam neque diuelli ab eo possunt, & pereant sane in latrocinio, quoniam sunt ita multi, ut cos carcer capere non possit. Μ V R E T V. S.

TERTIUM GENU s EST . totum bt tic t eum, ut est in ueteribus libris, proponam: mulio enim magis mibi arridet, quod in eis legitur , quum quod in impresi s Tertium genus est aetate iam effatum, sed mmen exercitatione robustam quo ex genere iste est Ananlius,cui nunc catilina succedit. ΓX IIS COLONIIS, AS FESVLI sSYLLA CONsTITUIT. vlla uictoria potalitus, milites, quorum erat auxilio usus, magnis est crmuneribus , π honoribus prosecutus. nam e gregarijs etiam militibus alios scitatores fecit, alios ita diuites, ut regio uictu, quod ait Ialluctivi, atque cultu aetatem agerent . praeterea in multa Italiae oppida militum fusarum colonius Aeduxit,inters eos civium domos,agrosspartitus est. De militum numero non conuenit. Is, qui scripsit epitomen Liui , X L V II: Appianus X X I II tantum legiones ponit: quodam etiam loco, non nisi centum uiginti hominum millia. Deduxit autem nonnullos eorum Fesulas,ut ex his orationibus intelligitur: quos capram,ut e sicunda agraria constat:.alios in alia

155쪽

IN CATILINAR. . II gyoppida. sed quod de capra dixi, admonet me, ut cora. iecturam quandam meam proferam de loco Plinis, ubi hoc ipsum, ut puto, dicitur: sita deprauatio aliquot uori

eum impedimento est, ne intelligatur. eius verba sunt, capite VI .libri XIV.Falernus ager a ponte Campano Leua petentibus urbanam coloniam ullanam nuper caripuae contributam incipit. Q uae quidem verbae, puto ,

ad hunc modum corrigenda esse . Falernus ager a ponte campano, Lua petentibus urbem a colonia per ullam caput constituta incipit. Ex illis igitur militibus mulisti , qui, largius suo usi, in inopiam ex abundantia dericidissent, ueterum rapinartim memores, nihil aliud, quam bellum ciuile, cupiebant. V nacti Manlium duacem, qui ipse quoque sub Diti strenue militauerat,si tiline partes insequebantur. Q V A S FESVLII SΥLLA CONSTIὰΤ V IT . puto, vocem, Fesulis, delendam esse . non enim plures colonius ulla Fesulis constituerat . ac fuishicor, errori occasiouem praebitam e similitudine, ueest inter hunc locum, er ullum quendam e sequenti oratione, ubi Cicero de P. Furio loquens, Q ui, inquit , est ex ijs colonis quos Festilus L. vlla deduxit. imperiisti enim, qui ibi Fesulas nominari uiderent, hic quoqMenominandas putarunt.

INSPERATIS REPENTI MIs a. P Eric V N IIS . Natura autem comparatum est, ut qui subito, er praeter spem ad magnas pecunias perueneri

runt, ij er iactent sie ob eas insolentius , cr eis intempωrantius abutantAr.

156쪽

MUR ET VIAEDIFICANT. Familiam magnam alere,σmulis tum aediscare,certifima est ad paupertatem uia. DUM PRAEDIIS, LEcTICIS. emendae libro uetere: Dum praedijs lectis , familijs magnis, concuiuijs apparatis delectantur. 3NONNULLOS AGREsTE s. quosβprauocauit rusticos decoctcres. HOMINES ΤENUE s. ita eliganter vocantur

pauperes. cicero pro Roscio Amerino: Quid si acceis dis eodem,ut tenuis antea fueris s er paulo post: Is,qui antea tenuis fuerit; an is, qui postea factus sit egentifisimus. cr iii eadem: Occisio Sex. Rosito, primIs Ameririam nunciat Manlius Glaucia quidam homo tenuis.c ARTUM GENUS. Primum gmus, obzrariti, amantes possesionum.Secundum,obaerati, bonorum cupidi. Tertium, Dilani milites. Quartum, urbani decoctores. Quintum, scelerati,sicarij, parricidae. Sextum,impuri, Cr impudici. VADIMONIIS, IUDICII s, PROSCRIAEPTIONIBUS BONORVM. praeclarus ordo. primum enim vadatur creditor debitorem. Si debitor uadimonium deseruerit, iudicium aduersus eum datur:

mittiturq: creditor in possessionem. Si per triginta dies bona possessa fuerint,proscribuntur.

INFICIATORES. ad negandum i , quibus de

ben exercitatos . mala nomina. PRIMUM, SI STARE NON POSSUNT.

cum dixerit, Drimum, uidebatur additum, deinde. est igitur ανακολουθον.

157쪽

IN CATILINAR. II. os I sTARE NON POs SVNT, COR a R V A N Τ. id est, si ita oppressi sunt, ut retinere statum cr fortunas suas non queat i ; subeant infamiam,

patiantur sua bona proscribi, exeant e ciuitatesed ita, ut nullum incommodum e ruina ipsorum, non modo ad diuitatem, sed ne ad uicinos quidem verveniat:- VIVERE HONEsΤΕ. jocuam tum in eia Victinuitate obtinere. Oi m . PERIRE ΤVRPIΤER. in bello contra patria. F- ρο- ὰc Ic ERO .

. c. n. πό

Pol tremum autem genus eii non inlumψι numero, uerum etiam genere ipso, atque I s -- ,

uita, quod proprium cit Catilinae, de ejus E e μυς delectu, immo uero de complexu eius, ac sinu,quos pcXo capillo nitidos, aut imbera ' ἡ bes, aut bene barbatos uidetis , manicatis. I

& talaribus, ac tritia tunicis uelis amictos. ' non togis: quorum omnis industria uitae, νων, ' που&uigilandi labor in antelucanis coenis expromitur. in his gregibus omnes aleato- ἐy'o, res, omnes adulteri, omnes impuri,impue - ,sese dici uersantur. hi pueri tam lepidi,ac de , , Iic ii, non selum amare, & amari, neque , cantare,& plasi ,sed etiam sicas vibrare,& spargere uenena didicerunt: qui nisi Mexeunt, nisi pereunt; etiam si Catilina pe- f

rierit scitote hoc in rep.seminarium Catilis S T

158쪽

narium suturum .ueruntamen quid sibi isti miseri uoluntinum suas secum mulierciselas sunt in castra ducturi 3 quemadmodum autem illis carere poterunt, his pretesertini iam noctibus 8 quo autem pacto illi Apei ninum atque illas pruinas ac niues perse . hisi iccirco se facilius hiemem tolera C. turos putant,quod in conuiuiis nudi salta re didicerunt. o bellu magnopere pertimescendum cum hanc sit habiturus Catilinascor tortim cohortem praetoriam. M'V R E T U', l TPOs TREMUM AUTEM 'Vo postremn, duplicem babet sensum . nam er id quod ultimo loco pomtur, postremum dicimus Cr bomines dissesutos,abieri

' ' , nequitiae ac libidini deditos, non absque elegania

tis,postremos homines nomin M. Cicero: Vt po Deo ,- vu homines ahenis pecunijs locupletarentur.' hilscitote esse posterius, nihil nequius. Hoc igitur essi i quod hoc lom dicit, genas illud hominum, quo de agit, non tantum numero postremum esse, uerum etiam geri nere ipse,atque vita.

IMMO VERO DE COM PLEXU . non obae si re inaui eos libidinis causa amaria.

. que e contrario Horatius, Hunc Cr incomptH Curium Opillis Vtilem bello tulit,s camillum Ur

159쪽

rva paupertas. Α V T INBERBEs- vel aetatem, vel artificio.

Passicos . A V Τ BENE BARBATO S. compta , Cr derilibuta unguentis barbuti.Barbam cluerunt Romani usque ad annum ab U. c. qxadringentesim in quin Vagen um quartum, quo tempore primum e Sicilia tonso res in urbem adduxit P. Licinius Mena: ut est apud Plinium Iibro octauo adeos tam sipe cicero ueteres illos barbatos uocat. pro Murena : Apud illos barbatos.pro coctio: Aliquis inibi ab inferis excitandus est ex barbaistis illis. pro Sextio: unum te aliquem ex barbatis illis. Tunc radi coeperunt. itaque multo ante Scipionis Viricani aetatem, T ipsa Scipionis aetate,non sines modo,ve xumetiam adolestentes ratibantur. Ipsi autem Asticarimus cres propter mollitiem quandam primus radi quotidie instituit: ut idem Plinius auctor est . quiuetiam , cum reorum mos esset barbam promittere, is sttamen, die sibi i tribuno pl.ud populum dicta, radi no

desiit. Postea increbuit consuetulo,ut barbam alerent iuuenes, derent sines: ut cognosiitur ex A. Gellio .cia cero igitur hoc Ioco, bene barbatos cum dicit, homines adolescentulos gniscat. Sic ad Atticum: concursabant barbatuli iuuenes. MANICATIS E Τ TALARIB Vs, quo Πxtrunque mulieribus permissum,uiris uel maxime indeincorum habebatur. Vide Gellium cupite XII libri VII. AC TRITIS. hae duae uoces absunt a non nullis sicuieribus libris: σdclinia uiamtura . . . - . .

160쪽

MVRETVs v ELI s. togarum laxitatem,cr tenuitatem significat. ANTELUCANIs . a prima nocte ad aurorami gue productis. CANTARE ET PSALLERE id est canistare ,' assere.Quocirca ne in te bis idem dixerit corrige,ut est in omnibus ueteribus lιbris; cantare ,σ saltare.

VERUNT AMEN QUID S IB I. συρNIs PRAESERTIM IAM NOCTIBUS.

tam longis,tanis stlidis.

IN CONVIVIIS NUDI SALTARE. Et saltare ipsium per se probro ducebatur apud Romanos rer saltare in conuiuio nudum, summae infamia uertetabatur. Cicero pro Deiotaro: Quid deinde furcifer squo progreditur es ait, bac Letιtia Dciotarum elatum, vino se obrui se, in conuiuios, nudum saltauisse . quaerin huic fugitivo potest satis supplicij afferre s Deioαtarum saltantem quisquam, aut ebrium uidit unquam 'σpaulo post: Oni igitur adolescens, nondum tanta

gloria praeditus , nihil unquam nisi seuerisime π graoni me fecerit, is ea existimatione, eus aetate fultavit' imitari potius castor aut tui mores disciplinams debeis bus, quam optimo cr clarifimo uiro fugitivi ore in ledicere . quod si saltatorem auum babuisses, neque euvirum, unde pudoris pudicitiaes exempla peterentur: tamen hoc maledictum minime in illam aetatem conueniaret .seri autem potest, ut bac in parte Cicero imitatus

fuerit locuta quendam Demosth cius e secunda Obnibiaca , ubi cm uehemcnt ιmus ille, ex tractandorum 44