Josephi Matani De juramento calumniæ tractatus

71쪽

atem etiam . ereditor , qui in possessionem bonorum debitoris missus rationum , instrumentorumque debitoris recognitionem , dise.punctionemque iterum petebat sa). Jur ementum Calumniae antiquitus nulli umquam fuit indictum in soro Ecclesiastico i, XII. , quemadmodum etiam in quadam Decretali testatur Eugenius III. relata in appendice ad Concilium Lateranense sub Alexandro. III b), & in prima Decretalium collectione apud celeberrimum Antonium Augustinum e ) . posteaquam Εcclesiastica Tribunalia sorensis litigandi sty Ius invasit optimo sapientissimoque Consilio Romani Pontifices ad normam Iuris Justinianei ad everrendas Calumniosas lites hoc Juramentum sensim magis magisque in forum Ecclesiasticum induxerunt. Juxta Decretalem Honorii II. ιθ Juramenrum non esset de Calumnia vitanda exigendum in causis spiritualibus , nisi Bonifacius Vill e)

72쪽

tate Jusjurandum una simul eum Juramento de veritate dicenda praestandum de

crevisset XIII.).

XXI. Hoc autem Iuramentum semel praestitum post litis contestationem denuo emitis tendum non erit; illud enim extenditur ad omnes exceptiones peremptrarias, quae postea occurrunt, vel emergentes , vel inc dentes sinis XII. . Quondam consuetudo invaluerat ut super quolibet articulo Juramentum praestaretur a ): Sed cum emis sum Jusjurandum super aliquibus exceptio

nibus non perveniat ad alias exceptiones denuo opponendas, repetendum est qua ido nOVae exceptiones proponuntur b).

Itaque in causa appellationis iterum jurandum de Calumnia , quemadmodum ΕΘ clersiastica sat ctione se) statutum suit his' verbis : In an Hationis cauo , quomquom in .principali juratum fuerit, praerari ju-lmus Calumniae furamentum , ct idem in Iuramento de veritate iacenda volumus ' fervari ; & ratio haec est quia causa' ap-

73쪽

pellationis est nova instantia, ideoque cenis' etur alia causa a prima ii stantia, seu li- te; unde jure quidem ac merito exigitur' movum Juramentum Calumniae . Neque tantum in ordinariis judiciis, sed & in summariis a Judice exigi posse Dramentum Calumniae ostendit Clementina Saepe de V. S. Praefatum vero Juramentum secundum leges praestatur sit per tota lite a). De Jure Pontificio in causis Spiritualibus , ut in decimis, desinit Juramentum Calumniae, quod est credulitatis , & vindicat sbi locum juramentum veritatis XI. XIII. XIV.), quemadmodum constat ex Lege Ecclesiasti

ca b ), verum de Jure Civili in quibus

cumque causs suffcit Iuramentum Calumniae c), praeterquam In criminali.bus d) . Juramentum Calumniae non praestatur in causis, ubi agitur de Ecclesiis, neque in causis notoriis, in quibus juris ordo non servatur, nec probatio ulla requiritur. In causis inquisitionum , & com

74쪽

muniter in causis criminalibus. saltem ma joribus criminaliter intentatis, in quibus Accusatori, non vero Reo Calumniae Iuramentum est deferendum , tum quia manifestum est periurii periculum, tum quia hoc Juramentum fit super credulitate, seu bona fide ; in criminalibus autem fieri

deberet super scientia , & veritate cria minis. Satis ergo erit in criminalibus, si post sentiplenam probationem, de alia inodicia deferatur Reo Juramentum veritatis. XXII Omnes personae litigantes te nentur praestare Calumniae Juramentum.

Inspecta Juris Canonici hodierna dispωstione nec Actori , nec Reo propriis allegationibus uti permittitur , nisi hoc Juramentum praestiterint sa) . Jurant primum Achor, & Reus l. ,& quidem

Praecipue cum optimam rei notitiam h bere videantur, quamvis snt Clerici, R ligiosi, vel Episcopi per se in causa ar- , dua litigantes, quemadmodum constat ex P. S. O' M. h. t. cui nequaquam avi

75쪽

versatur Cap. t. eod. nam intelligendum de Episcopo per procuratorem litem agente, quo Casu per eumdem do Calumnia est jurandum. Clerici vel litigant de propria causa, vel super causam Ecclesiae. Si de propria causa litigent , necessario est illis praestandum Calumniae Juramentum : Hoc ipsum innuit Cap. Coereram de Dram. ubi haec habentur . Pra stari faciatis ab utrique parte Calumniae Iuramentum consuetuis dine, quae legi contraria est, non obstante . Si Clerici super causam , Ecclesiae litem ogant, Calumniae Juramentum praestare minime compelluntur, si velint constituere oeconomum , qui Juramentum praestet,

agat, & excipiat a). Quod si velint ipsi ex se ipsis litigare , debent Juramentum Calumniae praestare nec possunt alterum

tutum Vero est quod nulla habeatur fides te

sti quamvis Religioso e ) , nisi Jurejurando

76쪽

deponat. Quamvis Claraei , vel Religiosi

etiam Sacerdotes , exigente necessitate , Iuramentum voluntarium praestare possint coram Laico f a J', non lent tamen jurare , nec jurant coram Laico tamquam superiore suo exigente ab ipsis Juramentum coactivum, sive necessarium absque assensu sui Antistitis, quemadmodum Compertum est ex Cap. Quoties a I. cyU. 22 q. s. Cap. ωmerentes i. de Iuram. Coc quo in loco Romanus Pontifex Honorius

III. posteaquam retulit constitutionem Henrici Imperatoris, qua prohibet Clericos , & Religiosos compelli posse ad 8 i randum in manibus Laicorum, ait: M-rum cum ' hae moderatione , ut Episcopus inconsulto Romoo Pontifice, quisque Cliri- eus inconsulto Praelato suo minime jur eradeat. Glotagraphus' post haec verba inquit : Di iis viaeetur ut Episcopus propter hoc debeat requirere Romanum Pontificem,

sed hoc non fervatur . Vnde si Episcopus sitigat in propria persona , i emet proe stat

77쪽

Juramentum de Columηia , ηec est necesse requirere Papam s a J . taericus facilius potest requirere Episcopum , unde tenetur primo requirere ipsum . Si praesertim hoc Juramentum exigatur a Judice Ecclesiastico, nostris hisce temporibus Clericis non est exquirendus proprii Episcopi consensus. Si vero hujusmodi Juramentum a Clericis absque assensu Episcopi coram alieno superiore praestaretur adhuc tamen vim suam haberet,& veluti praestitum censeretur b). Hinc est quod etiam Ecclesiastici Jusjurandum interponere possunt sine licentia proprii superioris in contractibus , licet coram Judice laico celebrentur, tum quia ad

contractum libera voluntate ducuntur, tum etiam ne Ecclesiasticorum , atque Εcci

sarum utilitas impediatur, quarum multum interest, ut contractum agere possint se I, tum denique quia Juramentum, justa exugente causa, est de genere permitarum dJ

- reutes vers. Inton Do . e Argum. L. Ratus C. δε rescinae uenae L. Hi qui lanctum C. de Al

78쪽

Qitapropter quoties non est expresse proh Lbitum , prout non est in extrajudicialibus, semper censetur permissum s a J. Praeterea Sacerdotes in judicio jurare non debent,

nisi gravi urgente necessitate, quia eorum digniras ranta est, ut ea omnia, quae afferunt facile in dubitationem revocari non sinat . Ea autem solum juramento confirmanda sunt , quorum veritas in dubium venit , ut optime docet S. Thomas fbJ. Causae autem pro quibus potissimum Sacerdotes juramentum praestare possunt hisce carminibus , quae resert Glossas cJ, continentur . . lrix, ct fama . Fris , reverentia, eautis damni. Defectus ueri si poscunt magna eaveri.

Omnia haec juramenta praestare valentClerici absque Episcoporum suorum licentia sat J. Tres tamen excipiuntur ca

sus , in quibus Clerici in manu laici imrare nequeunt absque Episcopi, de Episco H a pus

79쪽

pus absque Romani Pontificis consense: Primus est cum jurant Clerici coram laia eo tamquam superiore f a J ; cum vero juranr coram laico, qui superioris vices non praesert 4 jurandi licentia non indigent. Secundus est cum jurant de Calumnia, quia hoc Juramentum adhibere nequeunt, nisi ille, ad cujus tribunal litem peragunt, si superior f b J . Postremus est cum jurant in actu justificandi; tunc enim jurare nequeunt in manu laici, nisi consensu Episcopi. dex primum non potest a Reis criminaliter inquistis exigere Juramentum , dum ipsi judicialiter uti principales examinantur alias examen , &acta omnia nulla sunt ea ipso, & irrita , omnique Carent Contra Reos effectu, quemadmodum novissime definitum est a Benedicto XIII. in Concilio Romano habito Aono irrue c ) . II. Calumniae Iuramentum emittere debent Haeredes, & succetarca Actoris , & Rui; fieri namque potest, ut Testator fuerit in bona fide , ipsi vero sint in mala. IlI. Pro

80쪽

curatores durant an animam suam, & cum 1 peciali mandato in animam principaliss a ). nisi forte procurator detur ex ossicioJudicis; tunc enim non super justitia causae , sed tantum super his , quae spectant ad offi-i . . cium procuratorium jurant , nam ex reg. 24. in VI. eruitur quod qui mandato facit Iudicis dolo facere non videtur . princurator duplex quodammodo Dramentum deponere debet; primo in animam sui principalis , deinde in animam propriam, quod Dempe neque ipse existimet se injustam

causam severe; etenim non raro evenire' solet ut procurator majorem habeat ca

lae notitiam , quam . priocipalis b . IV. . Tutores , Curatores, Procuratores generalas, Syndici& Administratores Ecclesiae. monasterii, civitatis plerumque jurant tantum in animam suam , non vero in animam Principalis ; si vero Ecclesia careat Syn dico, debet Praesul, & major pars C

pituli jurare in animas suas , non autem in animas omnium . cum permulti vix ca) C. a. O flv. b. r. in b C. g. . t. in