장음표시 사용
141쪽
manda gradus stant proficientium . Prius est , ot amor justitia raeponatur omnibus, quae de tectant. Quia est , quod dixi ut inter om- ia , quae delectant, plus te delectit ipsajusi eia ς non ut alia non d/le rent, sed prius illo delectet. Iustitiasie deleeIer, ut vincat e iam
licitas delectationes. constituamus ante oculose vemplum certaminis. Intereus , ureum ameo
justium t respondebis, amo ; quod non res-rndrees veraeiter, nisi te aliquatenus delectarer ς non enim amatur, nisi quod delectat a delectare is Domino , Dominus autem justitias. Non enim tibi singere debes Deum , quasis tum , quod GHei . Invisibilibui similis sDeus. O ea, quae In nobisjum meliora , qu efunt intimilia. Mellar est sides, quam caro Imelior es fides, quam aurum , quam Prisia ,
quam familia, O ista omnia videntur, fides
non videtur. Habes duos servos tinum defamis em corpore , alium pulcherrimum sed trulum deformem fidelem, alterum in elem . Die mihi , quem plus diligas video te ama-- invisibilia , quid enim, quando pi s amas fervum sidelem , iket corpore deformem . quam pulchrum insidelem, an errasti, o faeda tu chris praemos 3 sei v. non , sed pulchriora fatali praeposuist . Iurerros asti oculos carnis, O quid tibI rentintiaverunt i ille tulcher est , il-
te faedus; repulsi eorum testimonium, O praetosi si fervMm fidelem, o non servum pulcbrum . Quid με pulchriti, i quid insidelia
rate deformius t ergo prae omnibus voluptat bur, hoe est , deleeIationibus ε Iam l citis
amanda es justria. Ecce deleeIat te aurrim utim , oculos tuos delectat s metallum enimos pulchrum, fulgentissim tum , non nego r nam
F ρμlchrum negavera , creatori Inrariam facio . Venis ergo tentator, o di it tibi: Tollo tibianrum , nisi dixeris falsum resimonium , si
autem dIxeris, add. ini. Decertant in te duae deIeriationes : modo te intervoso , quia praesto nar , quid te pilis delectet, aurum , an veria a33 aurum, an verrem testimonium t Longum , persingulor orporis sensus exeurrere . sed Uia de oculis dixi, hoe do e teris intelligiιε , o praeponita deledrarioni earnA delectationem mentis: carnem qu pei sistam dris Iant illia citae voluptates s me utem me Iram delectet in Ubilis, pulchra , casa , oncta, canora , iacis ianitiant nou ad eam limore cogam
delectat y peccare non debes, non timore panae , sed amore justitia . Quando enim precabaris , Cr delectabamini in peccatis vesias, timor vos addiscebat ad peccam tam , an suavitas Meati trespondebitis suavitas . Ergo ad peccatumsu vitas adducit, O adjustitiam timis impingere probate vos, Inspicite vor I tollat aurum , quἰ
minatur, suavior es justitia , lucidior est δε- stitia. Sis ergo , sic amanda es institia , quomodo amara es iniquitas i absit, ut sie, sed Ouilaam vel f - Ergo plus 3 plus omnias . In iniquitate secutus es voluptatem , pro juctitia tolera dolorem , ct hoc es pilis. Parum es ,
ut eontemnas , quidquid te deleeyabat, eontemne , quidluid terrebat, contemne carcerem, mutemne vinculae, contemne mortem , haec via
est. O justitiam invenisei. In utroque gradis
amatores iustitia vos Probare . Invenimus fomsitan alituos, qui praeponant justitia deleor ctionem : quἰ autem pro illa pinnas, dolores , mortemque contemnans, putas est aliqui, iuvdibis ' omne gaudium ex imate Fratres, cum In tentatioues varias incideritis r quid addi potest, ni opus perfecIum habeatur 3 amat , ardet, fervet, calcat omnia, qua delecrant, O transiit venis ad aspera, horrenda , tr eulenta , minacia I calcar, fraugis, transii , ὸ amar. l .iret o sibi neriret . ad Deum pervenire t sic armandua es amator iustitia, Darmandus est amator invi illi pulchritudinis. Sed pri s Fratres mei planaice, quod erasti , ni, quod .nondum sis, esse hespiis, hoe enim,
quod Arnor, magnum est. Et unde nobis magnum , unde notis audito 1 omne datum ορ-
timum , O omne donum Perseorum desursumes, desiendens a Patro luminum. Inde est quia nondum habemus bonκm y non habetis p.rἰie O accipietis. Examinet se ergo mnia
homo , o quid Mid in se boni invenerit , quod teritaeat ad justimationem nostram, as gratias illi , qui dedit, o ab illo petat, diuod nondum deissit. Non enim tu in promiendo tro. 'A, O ilia in deficiendo demit s quantumliabet capaces Duces, capacem ventrem efferaa ,
fons vineis sitientem. Et denique ad Simpli .cianum Lib- i. q. a. mtest credere, nisi
alἰqua vocatione , hoc est, at qua rerum tesι- sicarisne tangatur: Quis habeι in sotestare tali visa ait Inst meutem suam . quo rim volunIMDιο .ratur adsidem l Quis amem animo eo Io
142쪽
Iitur aliquia, quod eum non delectat aut
quis habet potesatem ut vel occurras, quod eum deleetare possis, vel deleeIet, cum occurreris lcum ergo nos ea delectanx ; quibus proficimus ad Deum, iniuIratur bae , O praebrtur grasia Dei, non nutu nostro , aut industria , aut o-
Ex his omnibus Augustini testimcniis
clarissimum est, nullam aliam ab eo gratiam effectricem cognitam esse, quam quae illuserando , S delectando intellectum sit:iuil , &voluntatem expugnet; id que jure merito :Cima enim homo. ut pzccare velit , aut ignorantia, aut dulcedine creati alicu; is boni adducatur, gratia, quae iacit, ut mccare non velit, non aliter id assequi potest,
quam ignorantiam contraria luce, voluntatem contraria voluptate vincendo, agendouue, ut appareant, quae prius latebant, ut delectent, quae prius non delectabant ;sic enim tota radice, & illecebra peccati sublata, ignorantia videlicet aeterni veri, ac amore fallacis boni, tam non potuit cise voluntas peccandi, quam non potest effe-etus esse sublata causa. Q ae tamen non ita intelli enda sunt, quas luavitas, & delectat io illa, quam gratia inspirat, Omnem penitus aut in voluntate, aut in appetitu sensitivo dissicultatem , re repugnantiam deleat: sicut enim non ideo dantur militi arma, ut nullum hostem, aut pugnam habeat , sed ut pugnando hosti praevaleat; ita gratia non ideo homini datur, ut omni di ficultate careat, scd ut i plam difficultatem 1hperet, luctandoque coronam mereatur ,hoile quidem victo, sed nunquam plane debellato juxta illud Apostoli ad Rom. 7. Condeleetor quidem Legi Dei seeundum interiorem hominem , video aurem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae . I a. lix ego homo , quis me liberabit de corpore momtis hujus t Gratia DEI per IESUM Chriapum Dominum nostrum. Haec crgo est illa gratia, quam Augustinus mirabilem, ineffabilem , Uisaeissmam , inulatam , omn*tenti mam, indei linabilem , insuperabilcm , triumpha: ricem , & denique , ac frequeriti Llime congruam appellat ; hoc cst, talem , tamque flectendae voluntati accommodatam, ut nunquam non flectat, de vincat . sive , ut iple loquitur: Luae facit de nolente volor.
rem, quaeque a nulla earde respuitur. N
que id mirum videri debet et voluntas enim non appetit nisi aliquod bonum ; neque fugit, di aversatur, nisi aliquod in Ium ysi ergo impudico proponatur castitas non ibi uin ut bonum, sed etiam ut magnum bonum, magnisque praemiis donandum , nec
cum Dei auxilio dissicile ut revera non est
impuritas vero non solum ut res vana , brevique cest 'tura, verum etiam ut maximiit,
malum, &gra v illimis poenis tum aeternis , tum temporablibus obnoxium ; voluntas hanc aversabitur. qnia propositani instar maximi mali illam vero amplecte tur, quia propositam instar maximi boni ἐν hoc cnim est voluntati bonum, & malum, quod lanci majus, minusque pondus sicut ergo ma-3us pondus lancem ad se trahit, ita ma)us bonum voluntatem: nam quod voluntas pro sua libertate minus bonum majori praeponat, ideo est, quia majus bonum non considerat
quae ipsis quoque Angelis causa peccandi fuit, teste Angelico Doctore) considerat v ro minus bonum , quippe & a sensibus, &pravis habitibus, & ab experientia , &a
potentia imaginativa pictrice omnium m xima veracissime propositum ; sicut ergo parva scintilla magis urit; quam magnum In ndium, .non quia major, sed quia vicianior ; ita aliquod bonum 1,pe voluntatem plus movet, non quia majus, sed quia notius. Si ergo Deus bonum honestum tam clare , cumque omnibus illecebris, & deliciis suis voluntati objiciat, ut sensus appetitui solet, dubium non est , amaturam V luntatem, & in amplexum ruituram . Et haec est gratia, de qua loquitur Augustinus, ea videlicet , quae pulchritudinem boni h nessi tam assabre voluntati depingit, ut r
piat in amorem. Id Augustinus Lib. de Corrept. O Grai. et
ganti exemplo Estherae Rcginae ostendit, de
qua cum ad Regem exorandum ingrederetur, ita loquitur Scriptura cap. is. Illa amtem roseo colore vultum perfusa , O gratii. ac nitentibus oculis ingre fa euneta per ordinem ostia stetit ontra Regem , tibi ille residebat si per filium Regni sui indurui veri ibus regiis auroque fulgens , edi pretiosis lapidibus, eraι-, que terribilis aspectu . cum sue elevasset faciem, O ardentibus oculis furorem pectoris iudicasset,
143쪽
Regina corruit, O In pallorem colore mutato lassa super ancillulam reelinavis eaput. Convertitque Deus spiritum Resis in mansuetudianem, Oe. Ubi observa, Reginam quamvis pulchram ornatamque , non tamen flexisse animum Resis, imo potius asperasse, quod non vocata intrasset i flexisse autem palliadam , exanguem, & in deliquium, sinumque ancillae collapsain ; quod ergo non forma, non roseus color, non regius Ornatus
potuit, id pallor, & deliquium potuit; &cum Deus ad vincendum barbari Regis animum posset venustate uti, maluit languore una ergo, eademque Regina filii, & valida , & exanguis, sed uno modo regium animum movit, alio non movit. Idem libero arbitrio contingit, de quo Augustinus ad ad Simplicianum Lib. i. q. a. ussis, alius
autem δε moietur adsidem p eademque res eiape , alia modo dicta in avet, alio modo dicta
non movet, aliumqtie movet, alium non m in
vet. Hoc ergo est voluntati bonum , quod pulchra facies videnti; trahit enim, non cogit , quia trahit amantem, sicque de nole te volentem facit. Quid minus ad amandum dispositum erat, quam Assueri animus
furore incensus 3 amavit tamen pulchra facie ex adverso micante, ac instar Solis tanto dulcius flagrantis , quanto proprius occasum. Si ergo tanta vis pulchritudini creatae, cur non major increatae, si voluntati quantumvis aversae osscratur 3 An quod potest si intilla, non possit incendium t nam revera nihil aliud est forma creata, quam scintil. Ia increatae. Ucrum quidem est, unam , eademque veritatem, unum idemque bonum jam valcre, jam non valere inflammando amori: imo saepe minus bonum eis cere , quia inclius propositum , quod majus non potuit; sicut in humano vultu minus pulcher est pallidus, quam roseus color, & ta-mcn in placando Rege ille prae aluit; quid ergo mirum est, idem quo ire in vertenda
voluntate contingere, Deo ita fac icca veri, bonique ostendente, ut placcat, de vincat tDe Cleopatra refert Historia, tantum ejus forma lenocinium suisse, ut neminem intuentem non caperet, & ideo non aliter
cum illa Augustum , quam dejectis in terram oculus locutum esse . Quid de Phryne Graecarum sormosissima dicam , quae caprutis damnanda . cum flammeum removisset . quo laci viri velaverat, adeo Iudicum animos pulchritudine rapuit, ut cinnium voti, o iolveretur Τ Et de Helena resert Aristotcles Lib. 2. Lἰhie. eap. o. Saepe a Trojanis de illa Graecis relli tuenda in Sc natu decretum este, sed quoties causam dictura Praetorium int i al-set , adeo illius venustate omnium antiri os perculses esse, ut mutata sententia extrema pati, quam reddere illam mallent. S ergo in commo endis, versandisque in omnem parricin animis tanta vis est creatae formae , quanta erit formae increatae t quod potuit lutum, non poterit Coelum 3 quod potuit Helena, non poterit gratia, cum tam n , ut optime dixit Augustinus ': incomparabit
ter pulchrior sit eterisas chriseianorum , quam Helena Graeeorum Unicorncm quamvis indomitum vis a Virgine mansuescere , di ingenua procumbere , Elephantem natura inibtem aspectu purpurae in rabiem agi, vertiaque in fugam certissimum est . Quid ergo mirum, aliquid esse, quod etiam voluntatem, si ostendatur, certissime in aliam mi tet ς ostendere vero ad gratiam pertinet. Quid de cantu, & Musica dicam: Qua ta illi in ciendis , volvendisque aflcctibus potentia est 3 Alexandrum :am in furorcm . Vna in socordiam, utcumque vellet Tim IhzuScantu agebat. Saulus cytharae Iussi m rore, & insania levabatur . Theodosiuin Magnum Antiochenos delere parantem , quod ejus statuam evertissent, Flavianus
Episcopus adeo cantu demulsi, ut con i-vanti lacrymae in poculum caderent, F retque continuo rebellibus parci. De se ipso Augustinus lib. s. Conses . cap. 6. Vnan um neeti in II mnis, er Cantieis tuis suave Iona
ris Ecelesiae tuae vocibus commotus acriter Voces illae influebant auribus meis, O eli Mab rur veritas tua in eor meum , O ex ea cinabo adfectus pietatis, currebant lac tuae, bene mihi erat eum eis. Sed otannia superat ,
quae de Erico ii. cui nomcn boni , Daniae Rcge Olaus Magnus, Crantius Lib. s. Danii, & Saxo Grammaticus I n. ix. narrant. Verba Saxonis sunt: Aptid Ericum cognom ne bonum Daniae Regem , citharadus quid haud ignobilis admirabiles, propes Penuis
artis suae commendabat essectus maximeq: e illud lasum , quod in humanos sensus , men eo
144쪽
.: e ditaeret Imperiam. Rex verborum novita. re Percussus, quI nerue tauιam vim musicae a bi aretAr, multans hominem artis suae Deciamen edere jubet, O torrentes an mos ad fur
rem Manium, si ρσὶν , auendere . Aunula illo, Onesi a noeendi ansa daretur, arma omnia ex aula esrei tricipis, Cusodes ne iuareli eollicari, quo furentes, si qui forte in insaniam agerentur . compescerent. Dictum , factum. Tum illa, qua plurimum pollebat , cantandi perisia mimum quidem in rarae sev
ritatis eοneentum edidit, quos ore gri dam , O nr etrare omnἰum , quotquot aderanx, Aud et rum memes cernebantur oppressae. Detadeaceo suaves, O mellitos eantus effudis, nituri iactatione corporis Intemperantem proderentiae Itiam . Tandem vero ubi aerArntis modulisin:onare cep t. continuo tolla tectis fremere , r. multuari, arma , O gladios inclamare . Piso mora, accurrunt Cusodes, ut Regem cum Qtiis irarentem naiae ι . Sed illo ractis atrii foribus, arrepto ense, quatuor transfodis , ct iit actus in rabiam taurus totis bacchatur aedibus: Vis tandem putianariam , le-etulorum mole undique oppressus eontineri potuis . Postquam menti restitutus est , relicta 2 rocuratore Regni Filia Ierosobmam expiand xum homicidiarum Fer pios cruciatus graἔia profectus est, atque in C pro defunctus. Quod
si quaeras, unde in animi affcctiis tantum Musicae imperium t dari alia ratio non potest , quam soni, aerisque per sonum concitati ad spiritum animalem proportio, quidamque Magneti linus , ci occulta Sympathia; juxta enim proportionem soni, aerisque vibrati, neccile est, moveri phantasiam,
humoresque corporis , aut crispari , aut dentari, aut rare fieri, accendique cx motu vero phantasiae, humorumque , ac praetertim spiritus animalis agitatione alios, aliosque assectus in anima concitari: nam, ut ait Augustinus lib. io. Consess. ca'. Omner Uectus spiritus nostri pro fui diversare
habent proprios modos in voce, atque cantM , lustrum nescis qua occulta varietate excitantur.
t Athanasius Kircherus in sua Musiurgia
lib. r. sol: s s x. Latent in singulis rebus prorse
riones qMaedam , quarum eoncursu omnes rerum exoticae operatianes eοψeIuntur , quorum Pr
portionum si quis perfecte rationem nosset , is haud tabis maxima naturae miracula in 'si' tandἰs animi passonibus vi musica efficere postr: si quis igitur harmoniam accomodare posset ,
spiritus eodem prorsus modo , quo harmonici numeri moverentur, is intentum essectum proi ceret haud dubia .
Si ergo in mollienda, slaetendaque volun
tale tanta vis cantus, quanto major vis gratiae i Et si ad eam superandam tantum valet proportio soni, quanto magis valebit proin portio, S cognitio boni, quod proprium . illius objectum est ero poterit perit musicias reperire sonum, quo certii e aD semim moveat, & non 'oterit Deus reperire objectum, quo certissime voluntatem in aliam mutet 3 Aut anima magis cantui se ditur, quam veritati
Paria de vi, & efficacia persuadendi, hoc
est, cloquentia occurrunt: possunt enim argumenta aliqua tam clara esse , tantaque facundia proponi , ut continuo & intellectum , & voluntatem capiant, subdantque veritati et, ut bene de Eloquentia cecinerit Horarius lib. 3. e I I. Tu potes Tigres , comites uesilio
Ducere, O rivos celeres morari ,
cessu immanis ini blandienti Ianitor Aulae , Cerberus, quamvis furiale centum
uisitus teter , Ioniasine manes Ore trilIngui. Et Tullius Lib. 2. de Orat. Tantam vim habet amnium Regina rerum Eloquentia, ut adversantem, O repugnantem , quo velit , indu eat, deducat, unde velis . De Cleopatra
Ir gypti Regina narrat Dion lib. 42. Tantum in cus verbis fuse leporem , ut quisquis illam
loquentem audires , amore concideret . Scribit Laertius, Palaemonem selutissimis m xibus juvenem aliquando semiebrium, m retricio cultu, floribus, & unguentis sparis uni Scholam irrupisse, dum Xenocrates de Temperantia diceret: sic vero illius a gumcntis , & cloquentia captum, ut dei,ciis, amoribus, ornatu eposito adeo γ-
dicus , sobrius, sibique dissimilis evaderet,
ut passim ab omnibus ob morum gravitatem Trinus Doricus audiret, & ne a cane quidem rapido motius vultum, aut colorem mut
ret . Simile aliquid de Diogene referturcisi videlicet Juvenum quendam obvium
145쪽
habuisset ob recentem in Ludis Olimpicis dicimus, posse
victoriam triumphantem, palma, coronaque insignem, ac ingenti plaudentium turba circumlusum, quae ovantem deducebat, imterrogasse: quae tanti apparatus , & causa tripudiit eoque respondente , ob storem Graecae Iuventutis a se in lucta superatum ;Diogenem intulisse: quos ergo vicisse te gloriaris i sortiores, Parcs, an imbecilli res te viribus erant ζ non sortiores, aut pares; alioquin victi noncssent; imbecilli res ergo: at vicisse imbecilliores, quae tandem gloria est , aut quis non possit 3 quin potius omissa hac virium pugna, quibus te bestiae vincunt, quasque de morbus, & sc-nium carpent, ad sapientiam , moresque componendos te vertis , perpetua tui gloria , & bono Nec mora, pudore suffusumi mem palma, corona , turbaque O:nissis
Philosophum induisse . Scribit in Atticis
Bellariis Noranus par. 1. ea . I 6. Fuisse
Clunenium, qui Regi suo persuaserat, repertum a se pliarmacum, quo fieret immortalis r poculum vero in Aulam allatum quendam ex Amicis involasse, hausisseque , quem cum Rex nudato serro invaderet, hoc Dilemmate furentem stitisse: aut, inquit , potio illa immortalem facit, aut non lacit 3 Si facit, frustra mihi nccem intentas; si non facit, ergo deceptus es, nec mortem mereor, qui te hac fraude liberavi. Tamesara visa argumentatio, ut serrum Princeps recondcret, dolumque intelligeret, Missi a a Menia Milites, qui Antonium caederent, cum jam gladios strinxissent, vibrassentque, adeo illius oratione fracti, ut sideratis, ac stu ventibus similes re insecta ad suos xx dirent . Ni ergo in ducenda, volvendaque
voluntate tanta vis est verbo humano, qua
ta erit Verbo di, ino i potest Philosophus
verba, de argumenta reperire ; quibus inlaba libertate voluntatem pleno cursu ruen tem, non tantum sistat, verum etiam in os Ositum vertat, & non poterit Deus 3
Plus dabimus Oratori , quam Creatori 3plas verbo in aure, quam in mente sonanti l Nihil ergo aliud est triumphatrix ista gratia, de e ua loquimur, quam oratio, & Rhet lici D E i humanam voluntatem alioqucn- tu , ta alloquendo in quamcunque partem ut lacrit, persuadentis. Nec mirentur , si
& rationes invenire, quibus certissime quamcunque etiam obluctantem Voluntatem expugnet ,
cum id Diogenes, Tullii, Autonii , Cle
patrae , Xenocrates , aliique potuerint . Liquefacta es anima mea , cum dilectus locutus est , inquit aliqua, quae amat: hoc ergo
est cordi duro Verbum Dei , quod metallo est ardor ignis; liquescunt igni metalla , ecnon lique ni corda Dei Verbo Fac aerea. fac adamantina esse, ad hunc ignem solventur. Quod si in ma no hoc Mundo dicente Deo falla sunt omnia, nihil novi, aut insoliti est, si dicamus, etiam in Mundo minori, hoc est, homine dicente Deo, fieri omnia. Quid qualitates praedeterminantes , hoc est, quid arietes, & machinas, & v
cabula quaerimus, nec in Scripturis, nec In Patribus audita quatiendae ac debellandae vinluntati , cum pro omnibus machinis unum Dei Verbum , nutusque sufficiat 3 Dixit oriat lux, de facta est lux ; fiat calum, sias Mare, factuinque est Coelum , dc Mare . tur non etiam gicente illo, fiat in voluntate amor, non fiet amori fiant lacrymae , fiat castitas; non fient lacrumae ,& castitas Ergo ut aliquando concludam: Deus, quIdicendo fecit Mundum ex nihilo, dicendo quoque iacit justum ex peccatore nam dc
mecatum nihil est) & hoc ipsum ita dicere . ut fiat, est gratia Dei , quam praedicamus,& quam semper docuit Augustinus; qui vero aliter explicant, aliterque sentiunt; P ce illorum dixerim: nec satis cum Augustino conveniunt, nec tantum Deo in anima loquenti tribuunt, quantum Dei verba in rentur. Fixum ergo, ratumque sit, natui
aliud ex sententia Augustini gratiam esse-ctricem esse, quam cognicionem congruam ,
hoc est, quae tale, tamque Proportionatum objectum, talique modo proponat, ut ad istud amplectendum voluntas Magiatilil mo, & Sympathia quadam certissime moveatur. Nulla igitur tam tortis, de adversa, aut ex vitio, aut ex natura inclinatio , nulla vis inolitae consuetudinis, quae victrI-ci huic fratiae non plane succumbat, si Ταconfestim, unoque velut impetu , ut in Paulo, & Magdalcnai sive ut pilarumquacontingit, paulatim, & longo velut bello voluntatem 1bbmittat. Si cnim domari a
146쪽
te, contraque naturam Ursos, Leones, assipides videmus; quis dubitet, poste domari gratia etiam voluntatem quamVis a feriam , S repugnantem l An vero Plus arti, quam gratiae dabimus i quae tamen de iisa nihil aliud est, quam ars quaedam Dei providentis . Quod si nemo tam avarus est, sui non serto abstineat metu praesentis Iudicis, de aquo supplicium praesens expectet ; nemo tam impatiens amoris, qui non tempzret , si corruptam peste, aut lepra amicam intel. ligat; nemo tam inimicus , qui non vindiaetam omittat , Principe iplo rogante , dc
Regnum pollicente ἰ; si nulla , inquam ,
cupiditas est tam magna, de princeps, quae inaRri spei, aut metui non cedate quanto magis nulla cupiuitas, nulla connactudo , uultumque vitiu n erit , quod timori omnium maximi, de certissimi mali, ac spei om-n um maximi, de certissimi boni non continuo cedat, gratia utrumque validissime intellectui proponente ς Haec ergo est gratia illa victrix, quam, ut cordis humani potiatur , impedire nihil potest, &de hac di elum est: , Diles, quod tuae pessis res iere voluntati, si falυare decreveris Israel , E L
II. Dices: Voluntas hominis est intrinsece, ac physice impotens ad actum sit per
natural , v. g. amoris, veraeque contri
tionis : at per solam propositionem obiecti, sanetasque inspirationes.de illustrationes quae tantum moraliter movent non potest
que influxu, non tantum in genere naturae
de potentiae, verum etiam in esse agentis, de quoad ipsam achialem cauialitatem. Rei p. Nec nobis, nec aliis quibuschin. que rem bene, citraque affectum, se priva. tum in partes studium consideranti bene ex. plicandi gratiae escacis rationem probari posse . PrIm enim quaero, an in S. Ausu stino hanc qualitatem Pr determinanti paaliquando repererint, aut non repererint 3
si repererunt ; locum aliquem Augustini
ostendant; at nunquam ostenderunt, nunquam ostendent. Si Vero nunquam repererunt; quae rogo fiducia est , in explica da natura gratiae scire aliquid mclius velle , quam sciverit Augustinus Z aut velle quaerere & invenire, quod tanto studio, tanto ingenio, tantaque oratione nunquam Augustinus invenit i Quod argumentandi genus multo validius contra illas est, qui tantopere Angustino gloriantur j nec Patiuntur aliquid in hac causa dici, non ab Auaustino acceptum . Nec opponant , gratiam essicacem ab Augustino omnipotentiFsimam, indeclinabilem , dcc. vocari , quae elogia non videntur cadere in causam mere, uniceque moralem. Nam suppositum, quo non solum per objecti propositionem hactenus a nobis explicatam; sed per aliquam qualitatem ordinis supernaturalis in iis praesertim peccatoribus, qui habitum charitatis necdum adepti sun t 2 quam qualitatem nituntur, incertissimum est ; quam multi enim etiam ex nobilissimis Thomistarum sunt, qui docent, ab objecto, ejusque oblata bonitate non moraliter tantum , sed etiam physice moveri voluntatem, ut oculus 1 colore, ejusque spcciebus, utque in Divi-
physice fieri potens, debet ergo feri talis nis Verbum phisce spirat amorem λ
α . . . - ζ c. l. 0ri initi, quid opus rixis, & callivationibus ,
est; cum ipse Augustinus verborum suorum optimus interpres, toties ac tam diserte mentem suam explicaverit, eo videlicet modo, quem ex clarissimis, Se suam pluri-Τheologi pusicam praedeterminationem voca mis ejus testimoniis supra ostendimus. Umre solent. Rursus bonitas obrecti, quamvis cat ergo omnipotentem, non eo sensi, quem clarissime, ac vivacissime propositi, extra Gonctus, aliique obtendunt, sed quia ominvisionem beatificam voluntatem relinquit in disserentem, de indeterminatam ad amandum , Sc non amandum; debet erso praeter cognitionem objecti aliud principium essectivum admitti, a quo determinetur , neque enim dici potest , voluntatem indete minatam a se ipla determinaii; cum enim ea determinatio sit res creata, debet subo
dinari, de dependere a cauti prima, e cnia potest: invincibilem, quia omnia vincit: indeclinabilem , quia omnia superat eriumphatricem , quia omnia expu*nat. S eundo. Qualitas illa praedeterminans tot
dissicultatibus implicatur; ut facilius N dum Gordium, quam illas exsolvas , ut passim apud Theologos videre est. Sicque lignia Praedestinationis alio renigmate
non tam explicant, quam Obscurant: AEnig
147쪽
ma cnim AEni rati additum, sicut obscurum obscuro additum, non facit rem clariorem , sed facit magis obscuram ut tarceam alia mille, clitae ne a doctissimis quidem hactenus intellecta sunt, &nec forsan ab eorum Auctoribus. Nec obstant , quae opponuntur: Voluntas enim multis modis citra physicam praedeterminationem fit physice potens ad operandum: nam quoad specificationem , hoc est , ut potius amet, quam odio habeat, redditur Potens, & determinatur a bono, &cbjecto supernaturali, quod persuas*ccies in voluntatem agit , inclinatque instar
Ponderis. Rursus fit potcns per concursum simulta nicum: sicut equus fit potens ad trahendum currum pcr rotam, sine qua equus non posset; jam vero supra notavimus , hoc esse gratiam voluntati, quod rotam, e machinam currui . Denique, de principaliter , ad actus summaturales si voluntas po. Tens per voluntatem illam, & Dccrctum Dei aeternum quidem, scd in tempore ope-Tans, quo Deus vult hic, & nunc voluntarem Petri potius amare, quam non amare.
Hoc vero est illud stabile, fixumqtie Dei
Propositum , quod totius Apostolum &Augustinum legenti occurrit. Quod Decretum licet formaliter indifferens, quippelliarum , & causa actus liberi, cst tamen aeminenter, dc virtualiter determinatum , N ideo potest esse causa effetius determinati: nam quod est eminenter tale, idcin petcst, quam quod est formaliter tale. Ita Solcmi-
Menter calidus aeque manum calefacit , ac
etiam objectum corpus infaminat , ac ignis, qui est formalitcr calidus : & lux eminenter colorata atque ob dium colorat, & tingit sui in nubibus, & iride, vitroque trigono videre est ac cocus, &cinabarum , quae sint formaliter colorata'. Idcm dicas de voluntate humana, quae thet omnibus omnimo tam ex parte obicit, quam ex parte Dei spcctatis sit formaliter indifferens, qui ve libera, cst tamen eminenter, & virtualiter dcterminata, cum seipsam dc termina. re possit, utpote suorum actuum Domina; potest ergo ab illa quamvis indcterminata effectus determinatus prodire : Si enim a principio non calido potest calor procedere,
di a Principio non colorato potest effectus
coloratus; cur non a principio indeternabnato effectus dcterminatus 3 Cum ergo quaeris, quis determinet voluntatem indeterminatam φ Respondeo : ipsam voluntatcm , dependenter tamen a Causa prima, a quata virtutem sedeterminandi accepit,& co cursum quoque simultaneum, & consequCnter aqua non tantum quoad esse, veriunctiam quoad operari depcndet. Si ergo v Iunias hominis, ejusque determinatio , Moperatio a primo operante , prima': Causa dependet , eique subordinatur; cis sani omnia abs turda , quae huic nostiae semtensiae opponuntur,: nihil enim aliud a
Causa sicunda exigi potest , quam ut inesse, re in operari, in ipsaque sui determinatione a Causa prima dependeat, quamvisa Causa prima non Praedeterminetur: pro sertim si confitcns, in voluntate operante nihil este, quod non vere, propri rici
cauktur a Dco . In voluntate enim, cum
v. g. amat, nihil aliud est, quam potentia voluntatis, Nipse actus amoris, qui actus siclus voluntatem determinat, nec datur media alia determinatio inter actum , de voluntatcm, ut aliqui sibi imaginantur , alioquin eundum esset in infinitum) at tam ipsa voluntas, quam ipse actus voluntatis
a Dco est, tanquam a causa : concursus enim simultaneus cst vera caula amoris, omniumque actuum, qui a voluntate procedunt. Et plane voluntatem a nullo alio , quam a seipsa determinati dependenter tamen a causa prima , ut modo explicatum
est apertissime docet s. Thomas . Sic enim
loquitur in x. Di sinet. qi aest. I. ari. I Usa potentia voluntaxis , quanium in se est Ad erens est ad plura, sed quod determinat. exeat in hunc acium, vel in illum , non essab alio determinate , sed ab lasa voluntate . Et q. v de Malo art. ad 3. Voluntas ctim ι ad uirumlibet , per aliquid determ Inatur ad tinum , scilicet per consilium rationis , nee oportet, hoc esse per aliquod agent extrinsecum. Et I. 2. q. s. a. s. ad 3. Ubi proposita quaestione , an voluntas moveatura
Deo sicut exteriori principio respondet :
Deus movet voluntatem hominis sicut universalis Mοιον ad universale objectum et tamatis e
quod es ianum tribuendo ei videlicet naturalem inclinationem di determinati
148쪽
nem ad solum bonum, scut gravibii . .. trum sine, Me uniυersali motione homo non potes aliquid vertit sed homo per rationem determinasse ad volendum Me , vel a. Iud , quia es veri bonum ; sed tamen inter. dum speciafiser Deus movet aliquos ad aliquid
determinai. ὶ volendum ; sicut in his , quos movet per gratiam. Vides clarissime docere S. Thomam, excepto speciali casu pratiae voluntatem creatam a se ipsa, non a Deo determinari. Quod si omnino velis, voluntatem creatam ab increata determinari ,
moverique, istud quoque in sano sensu v fissimum est; Illud enim propositum, d
cretumque divinum, quo Deus voluit , ut Petrus hic, dc nunc amaret, & quo statuit, in hunc finem tales ei gratias dare , quibus ad amandum moveretur, hoc inquam, divinum Decretum verissima causa est , ut
Petrus amet, Se ad amandum determinetur . Quamvis entin hujusmodi Dei Decretum stio aliter indisserens, ideoque libertati humanae accomodatum, est tamen virtualiter,& eminenter determinatum , de ideo potest essectum determinatum producere modo , quem paulo ante insinuavimus. Et haeci la ratio est, ut in hujusmodi Decreto suo , simulque humana voluntate velut in causa Deus futurum Petri amorem certissimo prae videat: Cum enim Deus & suam, & h minis voluntatem persectissime comprehendat, comprehendit quoque cognoscitque omnes effectus ab utraque prosecturos: hoc enim ipsum est causam comprehendere, nihil videlicet in ejus sinu esse, nihil ex ea fiseturum, quod cognoscentem lateat; quod praesertim de intellectu infinito verum est , qui se ad omnem speciem, di conditionem veri extendit; At etiam issitura vera sunt , praesertim quia si futura non cosnosterentur, ideo esset, quia non sunt prauentia at sunt praesentia, & coexistunt aeternitati, scut minimum centrum coexis it toti, max imo que circulo, quae perpetua est S. Thomae se
61. Et alibi saepe . Plane cum Sacra Scriptura nihil de modo dicat, quo Deus voluntatem humanam movet, ac futura contingentia cognostit quod etiam fatetur Augusti.
xer st dicat vero frequentissime , millies
que repetat t Deum velle omnes sario, si ri y relinquere homInem In manu consiliisuI: 'evectare , ut farias uvas , O non labris
fias r sare ad ostium , O pulsare , n si
quis aperias , ad eum inrrer . Cum , i
quam , ita se res habeat , mirum est , si
quis contra regulam Augustini ista certissima propter illa incertissima ne et . Quando ergo Angelicus Doctor alicubi dicere videretur , voluntatem hominis a Deo determinari , alibi verδ contendit, non determinari nisi a se ipsa : ea ratione intelligendus est , quam modo ex P stimus . Si ergo quaeras , cur Decretum divinum , quod indigerens est ad ama dum , & non amandum , causti P
tilis amorem , quam non amorem
Respondeo, idem quaeri posse , cur D cretum divinum , quod indisserens est ad creandum Mundum A, & Mundum B et potius creet Mundum , A. quam Mundum B Causia ergo est , quia ob infinitam & illimitatam persectioias suae elenitudinem voluntas divina ita formaliter est indisserens, ut eminenter sit deteris. nata . Taceo importunam, & superfluam quaestionem esse , cum Paeritur , curvo luntas divina hoc potius , quam illud velit, aut causet hoc enim ipso, quod est causa prima, nullam aliam causam h bet ; & ideo tam absurde illud quaeritur , quam absurde quaereretur , cur linea sit potius lonsa, quam lata , & cur centrum sit potius in medio, quam a latere circuli thlic etiam observandum est,inum ad executionem Decreti illius sui, quod modo doscripsimus, mutandaque hominis voluntatem, nulla qualitate opus habere, quae volum tali inhaereat, eamq; d terminet; sed solo nutu, efficaciaque suae voluntatis ici totum pr. stare: Quae enim mutatio major copitari pintest, quam cum Deus materiam primam tot formis coelestibus. & s;blunaribus ornavit,& quando lutum anima rationali,vitaque instruxit 3 At solo nutu voluntatis suae , nuru laque intermedia, qualitate velut instrumento id fecit ; quanto ergo magis eodem modo peademque ratione mutare voluntatem p terit 3 Cum enim tota virtus agendi, quan
tu qualitati illi attribuis , a Deo si, &in Deo eminenter contineatur, sequitupi solum 1 Deum
149쪽
Deum sine illa praestare.posse id totum , quod illa potest: scut quia tota potestas aus dicendi in Judice delegato est a Principe
delegante, sequitur , solum Principem sine omni delegato posse judicium exercere . ac sententiam surre: quod Theologi volunt. cum universm docent, posse Deum se plere omnem Virtutem causae essectivae non vitalis. Mutatur crgo voluntas in ξenere causae enectivae, & a Deo de a se ipso in genere causae finalis a bonstate pro posta; in genere vero causae formalis ab amore, ali ve actu, quem elicit, recipitque. ΙIL His ergo notatis, cum supra copiose probatum si, gratiam micnai, orandique nulli peccatorum negari. superest, uxostendamus hanc ipsam orationem certissimum i S: infallibile medῖumesia, efficacis. simam hanc, & triumphatricem tratiam , praesertim vero finalis perseverantiae a Deo
impetrandi . Et quidem justos quod attinet , nihil in Sacris Litteris aut freque
lius, aut clarius exprimitur, quam eorum
orationem, quoties. petunt, quae ad vitam a ternam si ant , certissmis exauditum iri. Quod cum passim in Scripturis occurrat, & potissimum sit, non est, ut hic su-
fus ex pendatur. De oratione tantum
catoris quaestio est, de qua dicimus. s fiat , ut oportet, esse quoque efficacem , sempe que exaudiri ; non quidem per viam meriti, cum hoc dignitatem postulantis supponat ;sed per viam impetratianis , quae solat Dei misericordia, Christique infinitis meritis nititur. Observandum tamen est, duo esse genera peccatorum t Alii enim sunt, qui nihil minus, quam de peccatis deserendis c litant, de insar mancipiorum , quae libertatem praetio vendiderunt , catenas suas , recompedes amant . Istorum vero orationes non tantum non esca s, verum etiam imgratas Deo esse, quippe temerarias ,& impudentes . palam est, saepeque in Scripturis expressum . Quid enim inverecundius , quam si beneficia , & gratias a Principe
ras, quem non tantum ossendis, verum
etiam deinceps osendere statuisti , palamque professus es t Insultant is haec oratio est, non postulantis i qui declinas aures suas ,
ne a diat legem , oratis ejus siet execrabilis . Prov. 1 . ia Isais. i. cum extenderitia manua hia , i verram oculor rem a vobis , e cum nisus licaveritis orationem , νιον exau. diam a manus enim vestrae plenae sanguia
esunt. Talis fuit oratio Iudae, talis Antiochi Regis, de quo Mamabaeorum s. orabar
bla les,s Dominum , a qua misericordiam non essea Gnsecuturus. Alii sunt peccatores,
qui peccant quidem fragilitate naturae, aut impetu cupiditatis velut torrente abrepti ,
qui 3c peccatum agnoscunt, & sub jugo N-munt, cupiuntque servitutem , & catenas Exuere, nec tamen postulat, & ideo divi num auxilium, di gratiam constanter implorant , quorum oratio illa est , quam dicimus, a Deo insessibiliter exauditi. IV. Primo enim Marib. 7. universaliter dicitur: omnis , qui peris, accipiar. In quae verba Autor operis Imperfecti Homil. 18. Siv.jusui , sive Feccator sit. Et Luc. I x. Dico vobis, etsi non dabit, quia amaus es ,
propter importunitatem tamen semet, O d.
bis, quidquid habet necUsarium . Ubi vides importunitat m, hoc est, assiduitatem pre. candi aequari, imo praeferri debito, Frique amicitis; adcra ut quod amico negari potest, ne ari non possit in ortune roganti . Ex quibus Evangelii verbis colligit etiam S. Ba.
filius in constitui. Auno. cap. I. Peccatores ἰ-eιrare, quod re Mnt, si perseveranter pse
rant, Et Iue. I 8. Publicanus orando indulgentiam obtinet e quo exemplo S. Augusti,nus Tract. 44. in Ioan. arguit illius c i vex-ba, dicentis: Scimus, quia peccatoreι Ve'
non exaudit. In quae vcrba Augustanus i caecus adhue inunctus loquisur , nam ct peccaro. ves exaudit Deus si enim peccatores Deus nau
exaudis , frusra ille Publicamus dicere :mus previsius esto mihi peccatorI. S. Hier nymus quoque Epist ad Damasiam de Filio
prodigo, docet, si peccator iam spe ac de derio blius Dei sit, non absurde in oratione Dominica dicere : Pater noster , nam de filius prodi ξus, Luc. I s. nondum reconciliatus dicit se indignum , qui filius vocetur, tamen Patrem appellat , clim ait :
Pater pereati in calum o coram te. Et S.
tam vatit amicitia apud Deum , quam oratia ,
O quia amicitia non perfecit, id perfectum essab oratiane. Idemcue confirmat S. Grego
rius in Psam. 6. Poenite ualem si tanae
150쪽
phetae: clama υδε lanas ad Deum de ventre C ti de atriindlae maris, de profundo Inobedian. tiae, O ad aures Dei oraria alius perυenit, qui eum eruis a fructibus eripuit a best , Asia visa culpa. Clamer o pectarcor, satiem a Deo recedentem cupiditatum tempeHas en Mυῖ , quem malunus hostis absorbuit , quem praesentias fiet,liflura ut inooIυix agnoseat, se e se in pr fundo , ut ad Deum sua perveniat statia .
Sed omnium luculentissime Ameticus
Doctor. 1.2. q. 83. a. I s. in C. & aax. In Pectatore duo sunt consideranda, scilliet natura , quam aenig,Deus, en a, quam odit. Si ergo peccator orando aliquM petis, in quantum reccator, H I, secundum desidertam peccati v. s. iracundus vindictam , avarus ini stram lucrum ) In hoe a Deo non ovisur ex Mia fericordia , sed quandoque auditur ex justitia
ad υἰndictam , tam Deus mittIs peccatorem adhue ampliias ruere M peccata I Deus en quaedam negat proptatus, 2 ae e me is iratus , ut illiis Augisinur , pratisnem vere Peccat vis ex bono naturae desiderῖο procedentem Deus audis non quasi ex iisIUtia'. q. pereator hoemon meretur a Sed ex pura a soliisdia, o servatis tamen quatuor praem is condisianibus, ut iHelico Pro se retat, necessaria ad salu
quidem non potest orare , quasi Hur oratia exhibisti vistutis infirmetur potest tamen eius oraria esse pia , quant Am ad hor, quod petis
velle. Et quamvis eius oratio non sit merisoria ;potes tamen esse i et rativa o numeritum in
Hiitur iustitiae Id imp.rratio innititur gratia.
Exempla quoque in sanctis stteris abundant: Achabi Regis, 4. ReI. i. . Manassis 1. Paralip. Nabuchodonosoris, Dania 4 Debitoris mille Talentorum, Matth. I 8. Filii prodisi; D e. 4o. Ionae Propiatae c. a. O . Publicani , Lue i 8. Denique quod olim nomine rebellum Judaeorum Daniel id omnes peccatores dicere ad Deum possint 3 Inclina aurem tuam Deus meus . O --dI r neque eulin In iustisicarianibus nostris profernimur preces ante faciem am, sed ιnmia feratianibus ιuis multis. Daniel. s. I 8.
V. Et plane id i psum ratio convincite I dignum enim est divina, infinitaque Clementia creaturam, ac filium repellare e sauxilium & protectio nem implorantem . Nec obstat, pcccatorem indignum venia esse. Praeterquam enim quod jain dignus aliqua ratione videatur, cum cupit, re conatur contra natura suae impetum peccato obsistere', quae voluntas, dc conatus sine gratia Dei es-
die nou possunt; ubi vero Dei gratia, ibi jam
aliqua dignitas est. Ut inquam, de hocs-leam, illud praeterea observandum est juxta doctrinam Angelici, orationis esscaciam .ec virtutem impetrandi non merito, & dignitate postulantis niti, sed Dei misericordia . Christique infinitis mcritis; sicut ergo merita Christi ,'Deique misericordia peccatores non excludit; ita nec eos excludit vis, & efficacia impetrandi' toties in Sacris Littetis Promissa . Non ergo quaeritur, quid mere
tur peccator, sed quid Deum, cruseue Boni.
ratem deceat; non autem decet, ut filium t pellat eius genua con plectentem,ejusq; in amplius offendendi ratiam implorantem.
Quid enim justitis, Deoque gratius peccator sectat, quam ne illum offendat ' quis vero credat, sibique persuadere possit . Deum justi, & grata petentem non exaudire 3 Plano si nullus tam durus est, qui naufragium passo, de tum undis luctanti, opemque poscemti, manum non porrigate M si Areopagus dignum morie Senatorem censuit ,raui passorem sinu excussit, in quem se condiderat', milvo persequente; quanto minus credet dum erit, divinam Bonitatem creaturae suae, filioque facturam, quod nemo cum naufrago , nemo cum panere laciat . Deinde nisi Deus etiam peccatores exaudiat, tota sereoratio etiam justorum invalida redditur rAhima enim orationis est certa fiducia impetrandi juxta illud Apostoli: Toriniata tem ἰn e nna haesitani, qui enim haesito,
man suetictui minis, quI a vento ciscum se tur ς non ergo aestimet homo ille, quid aecipiet.
Iacobi t. Et ideo S. Doctor 1. q. 8 . a. 2. dincet . Oratianem habere vim merendi acharis
re ; e actam vero Impetrandi a me Osidinia. Et S Bem. Serm. . de Annuntiat: Sua
nis. At s oratio peccatorum virtutem in petrandi certam non hisci; se mur, et ianipulorum orationem, paucissimis exceptu,