장음표시 사용
121쪽
.A Tqui nonnulli rarum de densum magnitudinis exten
sones est e opinantur, raritas enim maior est magnitudinis extensiO,at densitas minor eiusdem magnitudinis extensio sed ut horum perspicua reddatur opinio, Putant magnitudinem actu non esse e X tensam, neque partem extra Partem habere,sed potentia tantum,Sc actu haec sortitur per extensionem aduenientem, quae res ab ipsa magnitudine secerni rur,non tamen qualitas est, sed modus magnitudini super additus,qui & fi in eodem genere directe,& per se cum magnitudine non collocetur, reducitur tamen ad idem genus quemadmodum cut aiunt essentia dc esse in eodem genere sunt, na alier si per se, alteru eκ accidenti, atque reduetiue, magnitudinis ira extensio modus est magnitudinis, qui superueniens actu extensa fit, at in actu partes extra Par es. magnitudo sortit, veluti .n intesto se habet ad qualitatem, ita ad magnitudine extensio,at intensio res no est intensa,
sed modus rei, qus intenditur superadditus, quibus aper eum fit,quid rarum fit, pariter, Se quid densum, quoniam
magnitudinis extensiones, maior enim magnitudinis eκ tensio rarum , at minor extensio densum vocatur. Ita reta
ctio igitur prsci se ad magnitudinem motus non est, sed ad magnitudinis modum, ita condensatio, quibus etiam constat,quomodo ab accretione,& decretione eiusmodi sepa
Tantur motiones, nam accretione , non tantum e XIensio,
sed magnitudo acquiritur, in decretione vero,& extensio, de magnitudo deperditur. At his motionibus nuIta noua magnitudo acquiritur,sed antiqua existens magis vel mi nus extenditur.Et quoniam rei modus,secundum quadam similitudinem qualitas dicitur, propterea quod res cuius estmodus, denominatur qualis, dicuntur eiusmodi motiones ad qualitatem motus,& rarum,& densum consimiliter qualitates vocitans ur.
122쪽
DE AC CRETIONE PRIORIS OPINIONI s
A. T hi ab Arist. dc ab ipsa ratione dissentium, ab Arist.
quoniam ipse opinatur, rarum, & densum magnitudines 3 esse, nam inquit A. Phisi. consimilem esset rarefactionem motioni qus fit ex minus calido ad maius calidum item ra re factio ex minori magnitudines ad maiorem motus est, nul Ilus corporis ingressu, Ergo quemadmodum minus calidum,& maius calidum motionis termini qualitates verae sunt, ita malor.& minor moles, quς nullo corporis ingres su acquisita est, verae magnitudo dicitur. Insuper terminus rarefactionis est maior magnitudo , t ibi docet Arist. sed maior magnitudo, est magnitudo, terminus igitur huius motionis magnitudo est. Sed rarum huius motionis, putarare factionis terminus est, rarum igitur magnitudo est,dsi sum minor magnitudo, quae ob magnitudinis egressum minor non est facta, at minor magnitudo est,ergo densum vers magnitudo est. Adhuc Philosophus definiens magnitudinem,& continuum, eo quod habet partes extra par tes semper di finit, quemadmodum in Caihegoriis dicit, Continuum este id cuius partes ad terminum communem copulantur,& 3. Phisi. atq; primo de Coelo, continuum est quod est diuiduum in semper diuidua,& s. diuinorii quantum inquit est, cuius quaelibet pars est innata esse hoc aliquid, Per Partes igitur continuum ab Arist. semper definitur, at continui partes Ioco sunt separatae, quemadmodusexto Phisi. sic docet continuum enim habet hanc quidem aliam illam vero aliam partem,& diuiditur in sic diuersas.& loco separatas, partes igitur in continui ratione positae loco secretae sunt, actu igitur continuum quatenus conti nuum Partes extra partes loco secretas habet. A semetipsis etiam dissentium cum extensionem magnitudinis intensioni formae per similem esse fatentur, sed formae inierasto est motus, qua sormae complementum acquiritur,namque de
123쪽
finitur quod sit generatio plurium graduum formae In eadem subiecti portione . In te lasso itaque qus formae gradus , qui sorma est,terminatur,ita extensio amplioris magnitudinis ortus erit, Sed ampla magnitudo, magnitudo est, ergo extensio ad magnitudinem motus est . Amplius motus,& terminus motus, non disserunt, nisi secundum magis,& minus perfectum, ut ex Phisi. constat. Igitur in tensio formae, dc forma intensare non differunt,sed secun dum magis, & minus, ita extensio de magnitudo extensa. Denio necessario consequitur iuxta horum principia no Uam magnitudinem acquiri, nam veluti per intensionem gradus formae, qui forma est acquiritur ita per eae tensio nem noua magnitudo adipiscitur. Dcmum si magnitudo Potentia extensa laret,& actu extensa fit, per aduenientem extensionem , magnitudo profecto materia, & subiectum esset, quod confiteri absurdum est, quoniam accidens acci
1 denti non accidit 4. prima Philosophis, id quod consequi
tur ita ostenditur si magnitudo potentia est extensa igitur extensio de eius potentia ad actum deducitur , quare ma gnitudo quae potentia est,ut extendatur ad actum per ex tensionem ex ipsa productam deducitur, at quod in hune modum se habet materia, de subiectum est , quemadmo dum ex Phisicis constat,magnitudo igitur materia, de su hiectum erit.
Cap. s. HActenus varias Philosophorum sententias ennaraui mus,nuc quid Arist. nobis sentire videtur explicare iuuat vi a rari, de densi notione exordiamur: Rarum ita sc densum magnitudines quaedam sunt, quod ex ipso Auerroe
. . perspicuum fieri potest. Qui 4. Phisi. hic verba habet, de 'cum posuit has propositiones, & e manifestu quod rarum
se densum stant contraria in quantitate,nam translatio cor
Poris, de raritate in densitate est translatio de minori quan
124쪽
tItate in maiorem,& ὰ conuerso. Sequitur eN hoc, ut materia rari, de densi sit eadem, idem eodem loco saepe repetit, utque hoc idem Ioan . Grammaticus & Simplicius eodem libro confirmant ,quandoquidem, nihil aliud esse affirmantrare lactionem,& constipationem, quam transitum c minori magnitudine ad maiorem, de d contra a maiori ad mino rem . Rarum ita p&densum magnitudines quaedam exi
fiunt quod ex ipso Aristi accipiunt, quoniam Philolo
phus inquit, unam & eandem materiam esse rari tu densi, nam Una & eadem materia est , quae modo extenditur, &sub maiori mole fit,& quae sub minori mole. At non absolutae magnitudines sunt, nam magnitudo eorum genus est,quod iii speties quibusdam differentis contrahitur.Sut magnitudinis differentiae amplia & exigura que ad modum, Simplicius 4. Plai. docet, Opers pretium est autem inquit animaduertere , cum & magnitudinem velle esse aliquam formam , & paruum,& magnum sormales disserentias in agnitudinis, nam haec quoque formas complentes rationes accedunt ad materiam . Rarum iracp dc densum , quamuis magnitudines sint, his tarnendisserentiis secerniint. Quare
erit rarum ampla magnitudo. densum Vero exigua magnitudo, neque tamen Omnis ampla, aut exigua magnitudo
rarum, & densum est, Nam Coelestis corporis magnitudo ampla & multa est, quς vero terrs exigua & parua, Pro prid tamen eiusmodi magnitudines rarae,& densae vocitari
non possunt,cum mutuo conseruntur, nam rariam,& den sum contraria sunt, at contraria, in Una numerC materia
communicant, quare huiusmodi magnitudines si materia non conueniant,non igitur rars,& densae Vocitamur. Consimiliter Math. magnitudines , ea ratione qua ampla' vel exigus confiderent,no tamen ea ratione qua rarae, Vel denss. Erit igitur rarum ampla magnitudo sensibilis corporis, Inquit enim Simplicius 4. Phisi. sensibilem autem magni tudinem dixit materialem, ut eam distinguat quae pcrcipitur intelligentia, & mathematica, sens hilis enim I mate rialis ea est, quae extenditur, & contrahitur, Quare rarum Disiligori t ooste
125쪽
ampla magnitudo est sensibilis corporis . neque sat est, sed
qus in materia, eum exigua mole sibi contraria communicant. Densum vero magnitudo exigua est sensibilis corporis, in materia cum ampla magnitudine sibi contraria communicans. Dicitur vero magnitudo ampla,vel parua sensibilis corporis quoniam sensibilia corpora, di finita mole secundum exiguum,& amplum sibi definiunt, Quare securiodum rarum , & densum quemadmodum eodem libro do cet Simplicius, de hoc inferre voluit Averroes '. Phisico. quando sensibilia corpora secundum rarum, & densum separari asseruit, quoniam secundum exiguam, & amplam magnitudinem, cuin sibi di finiunt,merito propris formae. separantur. Et ideo moles ampla qua maior dari no potest
in corpore corruptibili est illa ignis. Summam enim rari tatem sibi vendicat. Iccirco fit ut magnitudines mathema vicae rarς & densae non dicantur , licet , Ut ampla, Vel exigua spectarν possint. Demum dicitur in materia communicans,cum ampla, vel exigua magnitudine, quae contrariat si, nam cum rarum & densum contraria sinr, & ea contra ria dicantur, quae eum in materia communicent, Se ex illa mutuo expellunt,inde fit quod rarum, & densum, quae in Coelo sunt aut rarum, & densum non dicantur, aut aequi
Voce quemadmodu sspe monet Atieri non enim pars rara
quς in Coelo est, interdum densa fieri potest, aut densa rara& ideo pars non lucida rara; densa vero lucida in Coelisti hiis nuncupatur. Qus plane confirmat Simplicius a. Coe Io,Vbi haec habet. Sie etiam in Coelo spissum si forte,& hierartim sit, nem oppugnant ad inuicem, quia non sunt apta si ri in eodem subiecto, cum sint alterius naturς e X istentia,
Sc eodem libro inquit, neque quos in Coelo spissum ad id
quod ibi rarum pugnat. Demum quoniam in materia ra rtim. & densum comininicant iccirco, neque accessu, ne , cuiuspiam recessu raritas, & densitas fiunt materia enim contrariorum, ad contraritim non ideo transmutatur, quoniam aliquam contrarii partem abiicit, Sc extrinsecus alia
assumit, quemadmodum materia ex calido in frigidum.
126쪽
transmutata, non expellendo aliqua partium calida, quae sunt in ea de assumendo extrinsecus alia frigida , sic mutatur ex calido in frigidum, adiectione implementoque a quodam eorum quae extrinsecus accedunt, sed una , &eadem manens,tota per totum mutatur calido in frigidii, &ὰ contra a frigido in calidum. Similiter in albo ct igro& in reliquis contrariis, Eodem etiam modo, quando ex minus calido fieret magis calidum , non adiiciens aliquas partes frigidas, sed assii ens aliquas partes calidas ita in tendit caliditatem . Sed rursus materiae tirutatio si ex po tentia in actum, Quemadmodum igitur iis c se habet, fieraritas,& densitas se habebunt, nam ipsa materia , cum fit Potentia contraria, interdum quidem densatur, interdum rarescit, Qus perspicua ex . Phisi. tum ab Aristo. tum a Them. Simplicio Auer .arque Gram. facta sunt. Quid igitur rarum, de densum sint, τX his satis apertum est.
S' Ed mu Ita sitnt, qus his obstare videntur, rim non m a
gnatu dines rarum ,& densum est e videntur Plii Iosophus enim in cathegoriis , ad positionem I, sc spectare asseruir, Rarum enim Si spissium,inquit asperiarn, S leue putabun tur quidem qualitatem significare , sed aliena putamur, eiusmodi esse a dispositione,qiis circa qualitatem est quan dam enim positionem magis videtur utrumque Partitim significare, si istum quidem est,eo quod partes sibi ipis propinqus sint, Rarum Vero,eo qiiod distent a se inuice A iter. rursus τ. Phisi. qualitates calidum, & frigidum insequentes ea sore censet, & 8. eiusdem operis ad ubi spectare quoniam spissatio, Λ rarefactio lationes sint At pugnantia liscere his quae ab A ver. dicuntur sedari possunt, rarum enim S densum vexae mannitudines sunt, quoniam cCntraria inquantitate sunt. Iudita vero veterum sapientu sententiam ad situm de ad ubi pertinere dicunt ar, nem Pe eorum qui κ
127쪽
dam rarum id esse affirmarunt , cuius partes a se separatae disiant, de alterius generis corpii, inter suas partes admit tit, Vt spongis punicesin, quoniam in eortam meatibuS corin PUS quoddam immitti potest. Ita ut inter rimas partium sits Pi lum vero, quoniam ua vici ias partes sunt, atque ad se inuicem strictς, ut inter ea Κ nullum corpus po&sit incidere, atque id eo spiissum vocatur, ut est serrum,& adamas. Qui vero res generant, Sc corrumpunt, congregatione , &.segregatio e , ad Vba haec spectare dicunt, quemadmodum . Sc s. Phisi. monet Auer. Qualitates uero dictantiar, aut quoniam qualitates insequunt tir, Ut τ. Pliasi. Auer. asse
rere visus est , raritas enim de densitas inquit sunt apud rerum quali rates sequentes .calidum , de frιgidum, Immo non dicit e se qualitates, sed dicit pud qualitates rerum, nam sequentes sunt calidum.& frigidum, alioquim qus sequuntur Verba pugnantia essent, nam dicit, densitas enim nil aliud est nisi transmutatio alicuius ad minorem magnitudinem, & raritas ad maiorem. Quare hsc Verba rarum, densum magnitudines esse ostendunt, de demum secunduveteres, quid iis c sint statim subiungit. Antiqui vero dice barat,quod densitas est constrictio paruorum corporum, δίraritas expansio,& quod hae duae sunt catast nenerationis,
Ac corruptionis ciam generatio apud eos sit congregatio& segregatio , aut dicuntur qualitates quemadmodum aliis placuit analogia, & proportione, veluti retroa no his explicat ume st.
EX his quom quid rarefactio; atque spissatio sint manifestum fieri potest, nempe rarefactio motus sensibilis corporis est ex minori magniti di ne ad maiorem nulli HS cor Poris ingre .su. Spidatio vero motus est d minori ad malo rem magnitudinem per nullius corporis ingress xim, hus Paetet quomodo a vera accretione, de deccretione dissicrant,
128쪽
rant, vera enim ccretio cuiusdam magnitudinis accelluia, decretio vero per eiusdem recessum . A tque hec ipsa ab
Arist. . Phisi. habentur, ubi h sc haben rur . Quare etiam magnitudo,& paruitas sensibilis magnitudinis extenditurct si nihil assumpserit materia, sed quoniam .st pote stateam hobus. Et Simplicitis, ita ergo etiam in paruitate,& magnitii duae rei sensibilis non aliam assummens magnitudiis nem materia e X tenditur, Vel ammittens contrahitur,ut di ciit qui eausant inane, sed idemanens subtemim quod erat maius potentia eN minori actia maius tactum est'. Ex qui hus etiam constat,quos idem numero solbiectum, Se secundum .hstantiam no variatum esse debet id quod rarescinde spissatur, nam motiones sunt, in quibus subiedium idemnii mero manet. ideo fi e N aqua aer generetur,quamuis maior oriatur magnitudo ,raresactio, acquisitio haec ampIio, ris magnitudinis non dicitur,quoniam subiectum non manet. Quemadmodum Arist. in primo de ortu docet,& nos
priori disputatione monuimus. Constat deinde quo pacto rarefactio, & spissatio a raritate , at et densitate separent sie, quoniam secundum magis,& minus perfectum, quemadmodum motus & forma, quae suum per motum suscipit complementum , Rarum enim formam dicit compIetam ab Iti tamque, consimiliter & densum . Demum quid i pia extensio fit, qUs nullius magnitudinis ingressit fit constar
est enim e minori ad maiorem magnitudinem transitus.'Quare illud corpus cxtenditur, quod e N 'exigua ad amplam molem , non per magnitudinis accessum , mutatur.
Qiis eum aperta sint modus quo rarefactio , & spissatio'
dicti, accidunt. Cap. s. A T mu Ita sunt qiis urgent,& ambiguitatem Pariunr, nam si aer per rarefactionem duplam magnitudinem ac quisierit, aut ampla illa moles cum accidit, prior deletur. α
129쪽
aut simul noua,& antiqua permanent, quoniam Indiuersa
materia suscipi nequeunt, Est enim eorum,quae rarescunt, de spissantur una materia. At primum confitendum non est, quemadmodum postea docebimus , que seeundum concedi posse ridetur: noua enim moles ut in eadem eum antiqua magnitudine simul suscipitur, eadem igiturnu mero materia duabus numero magnitudinibus su bucere tur; se igitur in materia penetrabunt magnitudines. Nec, dicendum est antiquam magnitudinem materiae Parrem derelinquere, & in hae nouam moIem suscipi, magnitud enim proprium si biectum derelinquere non potest, quo niam accidens es subiecto in subiectum non migrat ,. Prius enim antiqua moles in tota materia erat, at nunc in P Rrte materie est. Non igitur rarescentia nouam molem absque magnitudinis accessis acquiri Possς videtur a v se,
P Orro eum res maxime urgeat,non consentientes Phil sophi sunt, quidam ita aiunt, quod ubi aer ad duplum
fiat , noua atque secunda magnitudo in alia non suscipiis tur materia, sed in ea in qua antiqua permanebat. Verum non in eade praecise parte, sed in alia, utpote in medietate.& cum dicitur priorem magnitudinem, proprium subieqctum dere Iinquere,dicunt hane ipsam materia,qus nouam suscipit molem, nullam propriam magnitudinem habere, ruare absurdum non est, si prior aliquam materie P rtemere linquat. At horum opinio absurda est, accidens enim E subiecto in subiectum migraret,nempe prius in ea mare riae parte esse habebat,demum magnitudo ino deleta, , λς Partem derelinquens.aliam subingreditur. Deinde si esse accidentis est ese in subiecto, fieri igitur nequit, quod in e materss parte, ipsa non delet recedat. Sed eum primum recedit corrumpitur. Ad haec vineria,aiit sine forma sub istλntiae esset, aut sorin haec, absque magnitudine & qu li.
130쪽
tate consistere posset, quod quantum absurdum sit, ipse diiudicent,atque sic id quod consequitur,ostenditur,nen
Pe materie portio,que nouam magnitudinem suscipit, aut formam habet aut no, secundum conceda Eequit, nam cum nullam habeat formam, materia igitur sine forma staret,si vero primum concedatur, aliud contingit absurdum,qitoniam forma in materiae sine magnitudine erit. Demum, cuprior magnitudo,se ad mareris reliquas parres contraham omnes iIIe partes magnitudine assecte prius erunt, plures igitur magnitudines smul in eadem materia stabunt,qua
A Lii vero quidam,qus recens sir, magnitudinem in ea
dem materia suscipi testamur, non tamen inserre Iicer,duabus magnitudinibus perfici materiam, non magnitudo eorum est,quae homogenea sint,qus copulata Vniuntur, qu εmadmodum fi duae aquae guttae uniantur ex ambabus fit Una aqua,ira ex ambabus magnitudinibus una fit magni ludo ; Materia igitur uni tantum magnitudini subiicitur, Sed neque hi recte sentiunt,nam ct si ex priori, & noua fit una moles, Veluti ex duabus guttis Una aqua,ergo quem admodum partes istae aquae, quae copulatssunt Proprioa situs obtinent, una gutta extra alteram est,ita altera magnitudo extra aIteram erit,& cum sine subiecto magnit u do non permaneat , Prima magnitudo in altera materiae portione erit,dc recens quoque in alia, quare prior magnitudo, quae prius; in tota erat materia, cum noua non suc
cedat materia, illius partem deserit, in qua recens suscipitur, Quara si haec dicant,quemadmodum priores arguen di veniunt. Demum,magnitudo intenderetur & magis,&minus susciperet, forms enim intensio generatio es uti aiunt eiusdem formae plurium partium in eadem male xiae Portione. Quare, cum plures magnitdinis partes in