장음표시 사용
171쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA Si quod vitium admittet copositio,minus erit in his quae
interspiratione diducuntur, quam quae 'no eodem4 co natu proferyntur.Nam mora & interuallum impedime to est quo minuν res sioqui vitiosa audiatur.
De coagmentatione vocalium δέ consonantium. Caput . . N compositione iuncturarum sepe vocalis adiungitur eonsonanti, aut contra vocali consonans. Tumq sere verba de verbis apte cadunt, de in aequabili commissiira non admittunt hi tu.Vt enim lapides quadrati facillime connectuntur, sic dc eiusmodi literae proxime cohaerent. Vtet laeue corpus de politu sine offetilione transmittit ungues, sic de illa coagmentatio pronunciantis impetum sinit excurrere celeriter, de ad exitum ferri:vt, ,, - Tuus d regina quid optes, ,, Explorare labor,mihi iussa capessere fas est.
M Parce metu Cytherea,manent immota tuorum
,, Fata tibi . - Pauca mihi videntur esse de prouinciae dignitate, vetustate, utilitate dicenda . Populo Romano,, iucunda suburbanitas est huiusce prouinciae. Excipitur M a consonantibus, quae praeposita vocali non aliter a sumitur in carmine, atque vocalis obuia vocali. Id fit a
poetis propter hiatum de offensionem quam parit haec
litera,vt hic, H Monstrum horrendum insorine Sic pronuncietur, Monstr' horrend' in me. Sed de se quoi multum laborat oratio. In oratione non eximitur,
172쪽
COLLOCATIONE VERB. LIB. II. si ., sed obscuratur,authore Quintiliano. M litera,inquit,quo
,, ties ultima est, vocalem verbi sequentis ita contingit, ut , in eam transire possit: etiamsi scribitur, tamen parum ex- primitur, ut, Multum ille dc, Quantum erat . adeo ut pene cuiusdam nouae literae ,, sonum reddat. Neque enim eximitur, sed obscuratur, de , tantum aliqua inter duas vocales velut nota est, ne ipse i coeant. Vt nunc est pronunciatio, & scribitur, de exprimitur,quemadmodum vocales omnes, quas elisisse veteres antea diximus:& abusus ille stequens effecit,ut vitium minus audiamus.Nec quid hic agas, certum est. Sic enim pronunciare,durum videtur, & durius ab omnium more desciscere. Veteres elidebant M in oratione. Nam teste Quintiliano Cato scripsit die hanc, & M in E molliuit. unde confirmari potest illud dictum nostrum de cotilisione vocum, sic latinos ut graecos usos esse apostropho. An Cicero pronunciarii M, aliis pronunciandum relinquo : certe stequenter anteponit eam vocali, & in eadem sententia, ut in hac Reperiemus, si istum ad aliud iudi- cium perducere potuerimus, quibus probemus istunt in quaestura pecuniam publicam Cn. Carboni Cons. da- tam auertisse, quibus suadeamus istum alieno nomine a quaestoribus urbanis, quod priore actione didicistis , pe- ,, cuniam abstulisse.Vaste sonat ante A literam apertiorem, maxime quum vocum repetitio est,ut, Gn. Pompeii memoriam amisimus. Quod si dixeris,Gn. Pompeii memori'aini simus, nihil offendet, & hoc modo Ciceronem egisse credibile est. A profertur ab arteria,O ab ore cavo: itaque ab extremis labris, quibus M enunciatur, plurimum
173쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA distant. Ex eo fit, ut cum duabus I & V parum distanti
bus minus pugnet in occursu ,cum reliquis immanius. Quae figurae coagmentationi subserviant. Cap. F IG V R I S, quarum multus est numerus, quaedam non alio videntur admitti, nisi ut
aptius in oratione verba coponantur. Quod genus,quonia verbum collocat eo quo maxime decet loco,etiamsi temporii non numeratur quantitas,ad commissuram partium reserendum esse puto. Talis est anastrophe, quae nulla necessitate commutat ordinem. Ea frequentius utuntur poetae,ut Virgilius, ,, Vrbs antiqua fuit, Tyrii tenuere coloni, M Carthago, Italiam cotra. - Fac sic, Carthago, contra Italiam: stabit ratio versus, sed compositionis ille decor exciderit.,, Progeniem sedenim Troiano a sanguine duci,, Audierat. - - Maria omnia circum. ,, - Magno cum murmure montis. δ,, Vnius ob noxam. -- Quos inter medius venit furor.- ,, Transtra per & remos.-In oratione dicitur, Quocum, quicum, masna ex parte. ,, Cicero pro Deiotaro, Quocum erat no holpitio solum, ,, verum etiam familiaritate coniunctus. pit hoc etiam , ne duo verba in eandem literam cadentia iungantur,ut
174쪽
COLLOCATIONE VERB. LIB. II.,, M ulti illam magno e Latio totas petebant
,, Ausonia. Eo nonnunquam spectat apocope, ut, ' . . .s Immitis Achilli.,, - Duri miles Vlyssi. U
Immuta sic, Immitis Achillis, Duri miles Vlysiis, peccabit . . sic reis, id est multorum casus idem. Bene igitur dixit Virgilius,
,, -Tumidumque sub axe tonanti
Peius erat, axe tonante. Ad huius vitii fugam nonnunquam utimur diphthongo graeca,quae fit ex E & I,ut, Cogunt me Neptune preces descendere in omneis. Sed de hae literae minus agrestes sunt in quibusdam: quod A. Gellius testatur. Quamobrem Virgilius dixit,
13 - Treis littore ceruos , Prospicit erranteis- . i Despiciens mare velivolum,terrasque iacenteis. ' arii . . Atque illum taleis iactantem pectore curas. ν, - Tristersque ruinas,, Solabar Rustice dixisset,ires ceruos errantes,& terras iacentes : quanquam plerisque propter abutendi consuetudinem haec quoque dulcia videntur. Id non fit in omnibus generis eiusdem,Vt, M . Aspice bis senos laetates agmine Ugnos. hic consulendae sunt aures, quemadmodum ubi continua multa eodem fine claudutur. Nec enim semper offendunt audientem,ut haec, Aeternis regis imperiis r i l iiii
175쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA Cui mater media sese obtulit obvia sylva. Itaque Pharsalico praelio facto a Pompeio discessit. Mutantur aliquando casus 't aptius sedeant, ut, Huc delecta virum sortiti corpora furtim
Includunt caeco lateri. - r i- Quorum melior sententia menti. Da flammam euadere classi. .
Amisia,socios ignotae linquere terrae. In uenustior fuisset ultimus nominum casus, Caeco latere,inente,classe, ignota terra. Et genus aliud alio gratius est,Vt, Scinditur incertum studia in contraria vulgus. Vulgus incertus dici quidem potuit, sed odiosius. Nec semper in eodem numero placet eadem venustas.
pulchrius est, quam, securus amoris germanae. Ad haec, quaedam affinitas est literarum,& quasi necessitudo,quam 1entiunt aures,os exprimere verbis non potest. Celsa s det A eolus arce. Cur celsa potius quam altat Verrantque per auras, noluit hoc, spargant. Bis septem praestanti cor pore nymphae:non usus est hoc epitheto, formoso. Incubuere mari,non salo. Alibi spumas salis, non maris. Submersasque obrue puppes: obrue naues, deterius fuisset. Subducite naues, decentius quam subducite puppes. haec de similia si referes ad animi contemplationem, diu sus pensus haesitabis:si ad aurem, continuo senties quae pro-
176쪽
coLLOCATIONE VERB. LIB. II. ss
De concinnitate numerosa, & similiter desinentibus. Caput. . E tribus commissurae partibus ea diximus, unde caetera generis eius haud magno negocio colligi possint. Huic autem diligenter incumbendum est, propterea quod optime iuncta coagmentatione, etiam si nihil aliud de industria factum est, tamen oratio videtur esse numerosa. Illam si neglexeris, concinnitate & numero nequaquam perficies ut ornata venustaque sit oratio. Sed quod& haec expoliunt elocutionem , & ordo rerum fecit ut eo tandem veniremus, de concinnitate pauca dicamus. Quid sit apta concinnitas, antea descripsimus, & de sententia Ciceronis partes eius quatuor fecimus, similiter desinentia, similiter cadentia, paria paribus relata,& contraria . Verba quae literis eisdem conclusa ponuntur in clausulis orationum proximarum, a Graecis ἐμιοτ Lis, a nostris similiter desinentia vel finientia dicuntur, ut haec, Bellum in Africa maximum consecit, victorem exercitum deportauit. Ille deos deorum spoliis ornare noluit, hic ornamenta Mineruae virginis in meretriciam domum
transtulit. Ergo & mihi meae pristinae vitae coosuetudinem C. Caesar interclusam aperuisti, & his omnibus ad bene de omni Repub. sperandum quasi sgnum aliquod
dedisti.Verum animum vincere,iracundiam cohibere,victoriam temperare, aduersarium nobilitate, ingenio, vim tute praestantem,non modo extollere iacentem,sed etiam
amplificare eius pristinam dignitatem,haec qui faciat, non
177쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA ,, ego eum summis viris comparo , sed simillimum deo iu-
dico. Nemo tum nouitati inuidebat. nemo virtutem non ,, honorabat. Is enim profecto mortem attulit, qui caussa ,, mortis fuit. Magnifice Servius Sulpitius maiorum conti
,, nentiam diligebat, huius seculi insolentiam vituperabat. ,, Nam &hoc in ordine,integra re, multa de pace dixi, de ,, in ipso bello etiam cum capitis mei periculo sensi . Quid
,, hic victor no audebit, qui nullam adeptus victoriam,tan ,, ta scelera post Caesaris interitum feceriti resertam eius do- ,, mum exhauserit Z hortos compilarit Z ad se omnia ex his ,, ornamenta transtuleriti caedis oc incendiorum caussam ,, quaesierit ex funere 3 duobus aut tribus Senatusconsultis ,, e Repub. bene factis,reliquas res ad lucrum praedamq; re ,, uocariti vendideriti immunitate ciuitates liberaueriti pro- ,, uincias uniuersas ex imperii populi Romani iure sustu- ,, terit Z exules reduxerit i falsas leges C. Caesaris nomine,&,, falsa decreta in aes incidenda, & in Capitolio figenda cu-
., raueriti earumq; rerum omnium domesticum mercatum
,, instituerit 3 Populo Romano leges imposuerit 3 armis &ή, prςsidiis populum Romanum,& magistratus foro exclu-
,, seriti Senatum stipauerit armatis rarmatos in cella Coco ,, diae quum senatum haberet, incluseritrad legiones Brun- ,, dusium ccncurrerit Z ex his optime sentientes Centurio,, nes iugulaueriticum exercitu Romam si ad interitu no- ., stru &ad dispersionem urbis venire conatusὶ Multa proposuimus excpia,ut planu inde fieret,in aliis esse breuiora membra, in aliis productiora, in aliis pauciora,in aliis plura, in aliis paria, in aliis imparia, in aliis quaesitam esse venustatem, in aliis prope naturalem. Incidunt haec in calamum,
178쪽
mum,nobisque nolentibus ita se offerunt,ut maior in fugiendo sit cautio,quam in persequendo labor. Natura ut mihi videtur suadet voluptates honestas,& quantum potest,vocibus atque varia iucunditate respergit orationem, Artis est, quod accidit, aut probare, aut improbare, &quod deest,adiicere: quod superest,elimare. Dicet aliquis, Quid hoc ad numerum 3 Haec cocinnitas & consormatio in paucis est verbis eodem pacto finientibus,numerus au te insertus est omnibus partibus orationis. Confitendum est hanc concinnitatem,& eum numerum qui est ex temporum spactis,plurimum differre. Nec dicimus has figuras esse numeros,sed esse numerosas, quoniam illas sponte numerus consequitur. Id notius erit exemplo familiari. Videmus eos qui rhythmos gallicos scriptitant, re totos esse in similiter cadentibus vel desinentibus quod mihi ieiunum oc miserum est, in eadem semper versari figura)assequi tamen concinnitatum beneficio,vt & oratores& poetae a plerisque dicantur. Poetas imitatur certo quΟ-da syllabarum numero, Oratores aliquo quasi rhythmo, ex quo creduntur a vulgo. Quid habent orat rium,nisi hunc forte rhythmum r& quid habent numero sum, nisi eodem modo finitum Z Oratores obseruant pedes,non autem,ut illi,certum numerum syllabarum. Ita si videntur aptiores una aut altera concinnitate, idem accedat & latinae orationi necesse est, non quia numerantur in ea pedes,sed quod illa cu voluptate quada concluditur. Aures enim iucundu & suavem quaerunt exitu,qui quu optatus aduenit,oblectantur,& in eo conquiescunt
Ad haec,n5 omnia quoru similis est exitus, esse numerosa
179쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA veru est,sed ea maxime quae vel pari, vel pene pari longi
tudine porriguntur. Est in numero cursus & comprehesio quae pedibus sertur ad finem.haec eo est in eodem modo finitis,quod ut optime respondeant,in eandem propzmensura concludi solent. Quum primus ambitus ad me tam ductus erit, paulum substiterit,una cu eo sensus aurium quiescet. quum secudus eodem pene curriculo circunductus aut aliter pedem fixerit, & currendi aequabilitatem,& finiendi similitudinem comparando,non modo quiescet,sed etiam voluptate reficietur. Quamobrem illud totum esse numerosum dc arte modulatu videbitur: ,, ut, Accusant ii qui in sortunas huius inuaserunt: causam ., dicit is,cui praeter calamitatem nihil reliquerunt. Hic non est opus,ut sit par numerus syllabarum, ted ut ad aequale, aut ad prope aequalem magnitudinem extendantur sententiae. Quod si ambitus alter altero longior est, siue ante cedit,sive subsequitur, numerosiim quidda & hoc pacto conficit, ut dimetri versus annexi trimetris aut hexametris. nec enim displicet opposita varietas, nec est ingrata ,, finium consonantia. Q se diligebat hunc,illi fauebant: qui ,, admirabantur hunc,illu probabant:qui denis huius no- , men audierant,illum eruditu & perfectum existimabant. Haec oratio paulo iucundior est, quod tertia pars prioribus est aliquanto productior. Hinc ostendi potest partiuaequalitatem conuenire numeroso,&earum inaequalitate
ei de non ubiq; dissentire. Numerosum dico,no quicquid numeris constat, sed quod elocutionis aliqua voluptate gratu,resertur ad modulatione. Porro similiter definiens modulatur extrema in quibus numerus ille dominatur. Et quo-
180쪽
Et quoniam media mediis,extremis extrema ccommodata iucundius efferuntur, intermedia sic componit, ut sponte numerus conflueis videatur. Hoe itaque scheina cursu temperatum,apte conclusum,n5 numeliis libidem, numerosum tamen est, de in orandi voluptatibus & de liciis habedum. Sed eo tanto parcius utemur,quanto pulchrius est atque iucundius. Nec iucunditati semper est locus, nec suaue quod nimium, nec iucundum quod taedio coniunctum , nec pulchrum quod diligetitia secatum, nec probandum quod nimio labore institium aisectit
ornamentum. Quatenus illud continuare liceat, eum ex historicis,tum ex Cicerone scire possis, cuius est illud exemplum stequens, quod paulo ante conscrupsimus. Quu sponte casus iidem in ordine consecutito occursant, ut ii ne vitiosa traiectione alio reiici nequeant, Vsex aut octo membra, nonnunquam plura, eodem fine 3 claudere, turpe non est: ut, Rogat orata; te Chrysogone , si nihil de patris fortunis ampliqimis in suam rem conue tit,si nulla in re testaudauit, si tibi optima fide sua omnis c5cessit,annumerauit, appedit, si vestitum quo ipse tectu*i erat,annulumque dedit,ut sibi per te liceat innoceti ami, corum opibus vitam in egestate degere. Nihil erat cur hi e traiiceret,quum sponte fluerent,non quaererentur affectate. Parciora sint quae studio componendi quaesierit. Nat M