장음표시 사용
191쪽
ρυθμός -ον. In versu numerantur pedes aut quatuor,ut in
dimetris: aut quinque,ut in petametris: aut sex,ut in hexametris: aut septem,aut septe cum syllaba, ut in septenariis& quadratis: aut octo, ut in octonariis. In rhrthmo quot sint omnino pedes, enumerare nihil est necesse. Nunc singuli collocatur,ut hic, Diximus,O scelus. Nunc bini,vt,ome miseru, O me in elicem. Aliquado bini cum syllaba,
vi,Testes dare volumus. Aliquado terni,vt,o scelus incredibile. Aliquado quaterni,vi, Valeant,Valeat,inquit,ciues mei. Saepe seni,aut septent, aut duodeni,aut etiam plures. Non sunt continuandi numero pares,ne versiculorum mmilis esse videatur oratio. In versu pedes certi sunt, atque
definiti, ut dactylus & spondeus heroico,iambus iambico, anapaestus anapaestico. In oratione nihil est proscriptum
quo certo debeamus uti. A paeane ducam initium si verba depromenti fiat obuius si non occurre a cretico: si ne hic quidem,a bacchio,aut eorum uno quibus Vtutur ora tores. Quod si idem sepius offeretur,nonnunquam repudiandus erit, ut absit odium similitudinis, quo nihil est in
hac arte peius .Prieterea in numero poetico,verbis ordine constitutis, non alios & alios metimur pedes, ut heroico non dicimus iambum,aut trochaeum,aut anapaestum, sed dactylum modo atque spondeum. In oratione licet in pedem sumere binas s)llabas,aut ternas,nunc has,nunc illas,& hoc modo varios efficere pedes pro metientis arbia is trio. Id quale sit, monstremus exemplo. Omittendae sunta, omnes voluptates, relinquenda studia delectationis, lu- αν dus, iocus, conuiuium, sermo etiam pene omnium famia , liarium deserendus. Primus pes erit aut iambus, ex breui
192쪽
cOLLOCATIONE VERB. LIB. II. 93& longa, aut bacchius ex breui & duabus longis: secuniadus,aut spodeus,aut certe molossus .nihil enim refert. Iam si verbi quinti,quod est,relinquenda,lertiam syllaba componas cum duabus proximis,dactylus erit: si cu una cho-Teus. si cum tribus,paean primus. Omnia sic erunt tibi libera dimetienti, propterea quod orator non animaduertit quos nominaret pedes, sed breuibus & longis quodam o-do temperauit orationem. Carmen ubique numerosum est, & in eo fere neque principia mediis, neque extrema primis, sunt compositiora. In prosa numerus etsi in mediis non omni ex parte negligitur, in principiis tamen de clausulis, hoc est in sententiarum finibus accuratior esse debet. Nam aptius est instruendum, quod initio serit auditorem, Ne id quo tandem sensus animusque recreantur. Ad haec poeta numerum suum non sic relaxare potest, ut multis in locis orator. Si quid audet in licentiam,& iambum pro spondeo, aut trochaeum, id est treis breues pro dactylo ponit, nouum dc insolens & absurdum videtur. Orator interim unam & alteram sententiam no aptat numeris , aut sponte numerosam de industria dissoluit. Nec enim delectare semper,ut poeta,sed saepe caussis ac necesistati magis subseruire contendit. Nec est turpe hominem seueris rebus occupatum,nonnuquam horridius, si modo grauius,praeserre genus orationis,& altu in locum reserrenumeros. quod si faciat poeta,suum retinere munus nullo modo possit. Liberior est oratio, versus his quasi vinculis astrictior: illa numero similis, hic totus ex numeris: illa neque se, μοσ,neque ρυεμ-:hic μυθμος, illa subinde variante materia alios & alios collocat pedes, nunc tardior, iam
193쪽
volubilior, pe iucunda, pe tristis,aliquando curta, alia quando producta. hic sui similis,nec multos ambitus cir cunscribere, nec sua tempora commutare potest: quod semel assumpsit,hoc legis est ad extremum perserendum. Quod esset inter liqc discrimen,& aperta differentia,qua situm est utrum esset difficilius facere versum , an aptare numerumὶ Quod sic intelligendum mihi videtur. Proposita una eademque materia, & aequatis caeteris ornadi partibus, dubitatio exoritur,virum sit operosius illam metro, quam numero,an numero quam metro complecti Z Numero,inquit Cicero. Cur ita 3 Habet ille versuum conditor, quod certum sequatur, & a quo non facile possit d utare. Itaque si modo nouerit syllabarum quantitatem, carminisq; legem,ut heroici,& usu mediocri suerit exercitatus, affabre cudet versiculum , quod pueris etiam frequenter accidere videmus. Non ita facile cognoscet qua tum excurrere debeat oratio,quod numeri genus sententia maxime velit, quos ex tam multis ordine statuat pedes, ubi firmet gradum,ubi leuius insistat, quo tandem modo clausulam deponat. Nec si eliciter unam aut alteram sententiam colligauerit,quoniam modo caesim,modo membratim, saepe comprehense saepe varie dicendum est,facile mutabit numerum, & subinde nouum induet eloquendi genus. Quamobrem difficilius est intexere numeru quam versum, etiamsi rhythmus oratorum soluto similis est, ocmaiori quadam libertate prouoluitur. In utroque tamen pedes sunt generis eiusdem, ex quorum positione modus
194쪽
COLLOCATIONE VERB. LIB. II. Qui pedes orationis,& quid a numero differant.
su sed est eorum varia atque diuersa collocatio. Qui sint, vel grammatici norunt. Nunc qui maxime nominentur ab oratoribus,operaeprectum est explicare, propterea quod illis apte compositis numerosa progreditur oratio. Qui duabus syllabis costant,recipiunt omnes,ex quibus Pyrrhichius est e cor reptis duabus,Spondeus e totidem longis, Iambus e breui& longa, Choreus e longa & breui. Recipiunt & trisyllabos, Molossum ex tribus longis, Trochaeum cotrarium ex totidem breuibus , Dactylum ex longa duabusq; com reptis, Anapaestum oppositu ex duabus breuibus & longa , Bacchium ex breui & reliquis longis, Palimbacchiuex duabus longis & breui. Longam inter breues Amphibrachyn,breuem inter longas Creticum dicunt. Tres celebrant eorum quibus s3llabae sunt quatuor, Dichoreum ex duobus choreis, Paeana primu ex longa ac tribus co reptis, Paeana quartu ex breuibus tribus,& longa. Secundum & tertium reserunt ad simplices, quemadmodum reliquos omnes quatuor & quinque syllabarum , praeter unum Dochimum,qui conficitur ex Choreo & Cretico, vel ex Cretico & Iambo. Hos ut in eam rem quam modo tractamus,nouisse sat est, ita sγllabae cuiusque quantitatem unde fit pes,habere cognitam certamque, necessa rium est. Quae si esset una caussa, certe nobis persuadere posset, oratori non utilem modo, sed etiam necessariam esse poetarum lectionem . Ex iis pedibus quos ante n
195쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA merauimus,alii sunt pares,ut Pyrrhichius, Spondeus, Dactrius, Anapaestus, Amphibrachys: dicti pares, quoniam
diuiduntur in partes duas aequas. Alii duplices,ut Iambus, Choreus,Tribrachys siue Trochaeus, Molossus. In his par tem pars altero tanto superat. Alii sesquipli, ut Bacchius, Palimbacchius, Creticus, Paean. hi si dividantur in duas
parteis, altera tantundem dc dimidium continebit, ut in Cretico quinque sunt tempora. comparato duo cum tri
bus,secunda pars erit sesqui maior, hoc est, tantundem de dimidium complectetur. Diuisio est Aristotelis, qua tria esse pedum genera demonstrantur. Ex illis breues celeriter seruntur,ut tribrachys,& paean longi tarde trahuntur, ut spondeus,& molossus. temperati retinent mediocrita
tem,ut dactylus, anapaestus. Celeritati propior iambus &choreus,quam tarditati: cotra bacchius & palimbacchius: quanquam in dactylo choreus est, & in palimbacchio, sicut iambus in anapaesto, & in bacchio. Aliud est omnino hoc aut illo modo syllabas componere. In paeane trochaeus ei in hoc nulla dignitas, in illo vel maxima. Qui pedes a longis deponuntur in breues, volubiliter eunt,a que iucunde. Qui assurgunt a breuibus in longas, aspera percussione seriunt aurem , ac in fine subsistunt. Pyrrhichius tenuis,spondeus tardus iambus asper,choreus volubilis,dactylus heroicus,anapaestus exultans,irochaeus leuis, molossus grauis,bacchius seuerus, similis palimbacchius,
creticus temperatus, amphibrachys obscurus, dichoreus iucundus,paean amplus, do chimus maiestate conspicuus. Ex illa varietate na1cuntur multae species orationis, non
sit pes idem semel aut iterum collocetur, sed si lapius aut idem
196쪽
Idem aut rationis eiusdem alius misceatur. Nam miscendi sunt de interserendi, non continuandi pedes, ne aut sciant versum,aut similitudine taedium pariant,dc in affectatione deprehendantur. Quod si quis unus saepius iterabitur,alio interiecto melius iterabitur. Pes aliquando numerus a Cicerone dicitur,aut quod pedibus numerus co stat, aut quod pes habet arsin &thesin, hoc est elationem dc positione, unde modulus excitatur, ut in his vel incisis Vel membris,quae uno tantum pede stant, cuiusmodi sunt
haec, Diximus. Oscelus. Scio. Erras. Falleris.Sed ille num rus proprie dictus,multorum concordia pedum constat: quemadmodum symphoniacorum cantus non uno aut altero tono,sed concentu plurium vocu perficitur. Quid enim modulationis est in una percussioner aut quomodo
quae singula proseruntur,colligari simulque ferri possunt
Ut currentibus equis,sic& orationi opus est interuallo decurriculo,ut libero spacio recepta,libere se mouere possit. Pes igitur a numero differt, ut a toto cursu gradus Unus, de una proiectio. Vbi numerus,illic pedes: ubi pedes, non statim numerus. quamobrem proximu est exponere quo pedes ordine numerum conficiant. Qui sit ordo pedum in extruendo numero.
N pedibus collocadiis tria sunt genera locorum obseruanda,in quibus sunt principia, media,postremaque sententiarum. Extremus ambitus diligenter accurates deponendus. Nam quod periodo circunducta ad extremum quiescit auris, & a labore exoptata numeri iucunditate recreatur, haud immerito si
197쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA quid in oratione voluptatis est,dominatur in fine. Quod si quid in cursu claudicatum est,fine composito parum vel
nihil offenditur sensus. Finem dico non modo comprehensionum sed etiam incisorum atque membrorum,quae numerose de apte terminare iucundum est. His tribus cura quaedam adhibenda, de clausulae,id est extremae sententiae,vel maxima. Hic igitur duos aut treis numerare pedes concessum est,uix unquam alibi datu ne oratio quae libere fluere debet, in numeradis costituendisq; pedibus cosenescat. Quamobre ordo pedum in extrema circu scriptione
certior est,si vel in principiis,vel in intermediis: quaquam nihil rhythmo tam certum praefixumq; est,ci in versu poetarum . Hinc igitur initium ducamus,quieti numeri maxime clausulam finemque sententiae deceant, aperiamus, dc, quod ordinis est,qui melius antecedant,quique venustius subsequantur. Dichoreus adeo praeclare cadit, ut hoc C. Carbo concionem Pop. Romani in clamorem excitarit, ut Hierocles de Menecles Asiaticorum rhetorum principes hoc modo fere clauserint orationem. quod impro bat Cicero in Oratore, quia in orationis numero nihil tam vitiosum,quam si semper est idem. Dichoreo Creticus optime praeponitur, peius autem trochaeus. Conserte Verrem, no vi hominem cum homine comparetis, nequa
tali viro mortuo fiat iniuria, sed ut pacem cum bello te ges cum vi, forum de iurisdictionem cum ferro de armis,
aduentum de comitatum cum exercitu de victoria conse
ratis. Quod aute sit iambus in cretico, pyrrhichius in trochaeo,ide de utroque sit iudicium. Dactylus de spondeus, eadem ratione bacchius cum dichoreo,suauiter audietur Haberent
198쪽
EOLLOCATIONE VER B. LIB. II. 9s,, Haberent haec oblectam eta&solatia seruitutis. Prima do- ,, cuit maiores nostros quam praeclarum esset exteris gen- ,, tibus imperare. Det opera ut admittatur in alicuius isto- ,, m Tusculanu. Quum dactylus & choreus anteponuntur, finis est carminis Phalaecii: quod si non tam fugienduest quam vel iambicum,uel heroicum, vel elegum,gen ra vulgata,tamen aliqua ex parte fugiendum. Est enim vitiosum carmen in oratione,quia dicentis imperitiam, aut certe componendi affectationem arguit. Vsus est hoc g m nere Cicero, Ne suum ius suis moribus suis legibus obtiis nere possent. Insidet sibi ipsi ad modusuauiter. Per trientui, dederui. Ad iugitur & 'ean de anapaesto,sed lenius pau-H lo quam cretico. Itaque ille M. Cato sepius cellam pena-
νγ riam rei p. nostrie,nutricem plebis Romanae Siciliam no- ,, minauit. Partim retinet,Vt arare,Vt pascere,ut negociari,i libeat, ut denique sedes ac domicilium collocare. Gratia is perdit si ad eum abrupte venitur. Hunc tu igitur die tuisi, maximis & innumerabilibus gratulationibus iure ante- pones. Nullus est pes quo Cicero tam frequenter utatur de in deponanda sententia, dc in terminandis partium mnibus. quaquam monet,ut quo dulcior est, hoc magis satietas sorini detur. Claudit ille perfrpe circunscriptione choreo & molosso, vel cretico & spondeo. Nihil differt
utrum istorum dixeris,quum liceat noc aut illo modo di- γ stinguere pedes. Fateor me salutis omnium causa ad eamo partem accessisse subleuandae,qua: maxime laboraret Ne-
,, scio cur hoc mihi detrimento esse debeat, si id mihi ob νγ iiciatur, me potissimum esse delectum. Vltima syllabam facimus ancipitem, sicut & ii qui coficiunt versus. In hoc
199쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIA numero grauitatis est plurimum, propterea ouod oratio
temporum mora firmatur. Praecurrit apte di cnoreus. Pl is rique minime timendum suisse senserunt. Interdum tres,, chorei. Tamen ad hanc caussam no sine aliqua spe & co- ,, gitatione venerunt. Nonnunqua dactylus. In balneum te,, ducere coeperunt. esse videbatur. Minus habebit authoritatis cum trochaeo,aut pyrrhichiis duobus,ut hic, Sed ta- ,, men sunt alia maiora. Quidnam noui facinoris afferret. Comitatur alii pedes,creticus,anapaestus, bacchius, atque spondeus. Id haud ita frequenter,quia fugiut oratores ta ditatis languorem. Multus est & creticus in extrema sen-M tentia : ut in hac , Classes & commeatus multum iuuant.., Duplicatur interdum. Atq; ipse cogitans sentio. In com- ,, munionem tuorum temporum contuli. Triplicatur etia. Facere enim probus adolescens periculose,quam perpeti,, turpiter maluit. Quando choreu sequitur, aut alium pedem breui syllaba clausum, tum duos continet iambos.,, Fruere cum fortuna & gloria, tum etiam natura & moriis bus tuis. Multorumque innocentiu sanguis istius suppli- ,, cio luendus est. Illud quod alteram senarii partem conmcit,saepius admittere periculosum est: una pluresve longae ., tutius antecedent. Magnopere quod laudent, non habet. Quum subiicitur iambus, modus est temperatae sua uita
tis. Fit enim do chimus ille pes insignis e quinque syllabis,
breui,duabus longis,breui,longa: ut reipublicae: quem Cicero vetat iterari, quod continuatus numerum apertu ocnimis insignem facit. Simplicem frequenter usurpat. Eosis Martis vis perculit,non ira victoriae. Ad reiiciendos Iudi H ces venimus. Respondit quod eos in iudicando nimium
200쪽
COLLOCATIONE V E R B. LIB. II. sui iuris sententiaeq; cognosceret. Infinita sunt apud eun dem exempla,si postrema breuis,ut in versibus,habetur ut longa. Plurima sunt & illa, Si meo iudicio mollissima,quae spondeum cum trochaeo, hoc est tribus breuibus statu ut
, in fine. Diu multumq; Brute dubitaui. Esse videatur. No- ua quaestio constitueretur. Maximus est fructus iucundia M tasq; sapienti. Vt finis aliquando iudiciariae controuersat constitueretur. De hoc numero Quintilianus in nono Minus grauis erit spodeus praecedete pyrrhichio,vi, Iudi- cii Iuniani. oc adhuc peius priore paeane,vi, Brute dubitaui. In alia opinione fuisse Ciceronem,exemplorum multitudo declarat. Eius authoritatem in hoc genere componendi qui parui facit,quid melius sequatur,non intelligo. Quid habent vitii spondeus & paeam Habet spondeus stabilem quendam,&non expertem dignitatis gradu,inquit
,, Cicero: qui& haec de paeane' Qui paeana praetereunt,non ,, vident mollissimum a sese numerum eundemq; amplissio mum p tarteririt Aristoteles eum maxime probat:OR mei v
ρανε .. Sumedus est paean, maxime enim latet, eo quod ex dictis numeris unus est unde non conficitur versus. Tardior est spondeus iteratus, sed grauitate plenus choreo ' priore. In monumentis maiorum suorum sit intersectus. ,, Etenim palam dictitabat,consulatu Miloni eripi no pos- , se, vitam posse. Atque etiam subiiciunt se homines impe- ., rio alterius de potestati pluribus de causis. Saepius multo,, duobus spondeis iambus incumbit. Sed etiam gloria per x tales viros infringendam. Gloriam libens agnouisset. Me Y coosulem declarauit. Consules adiuuerunt. Sed enarrare