Iacobi Lodoici Strebaei Rhemensis, De electione et oratoria collocatione verborum libri duo, ..

발행: 1540년

분량: 275페이지

출처: archive.org

분류: 연설

181쪽

ii dem constructione verborum duo aut phth

ra sunt verba, qux similiteriis de casibus cis . minut.bjς definit imui in torica 3d Herem: niuanscribit. 4 ponit empαὐγib an dicari vid

tum utiliter c D 4.ςst ei Piu casibus qui si qmil Sexuus h bent; 'Quin m pmibus orationis quae nev declinantur, ne qui co u ως nui '. Nλα diisetentur caussase similiter desiam tale tendit ad Diunis vexb quorum miles exitussantisi casibus innectuntur iue manem innexau Sedi ci dixi: aliter disserunt. ire Midia est in ex eqina, parte iuuarum pluviumveici uenti aucio ptincipiis aut in mediis collocaturifitq; praefatim qu do casus stelut ex aduerse sibi respondent: di reddita suo

' cisque dueet is udpeia potestaan n liti sero atque in iuri

V dioist impudentia vaseret,non minus in causa a. cederet A. ' Cecinna Sexti Ebutii impudentiae quam dum in vi facien da cessit audaciae. Simili ter c eum ligro;&foro:locis de-i fertis,& iudiciis: audaci .&impii ita: caussa, de vi facien- ' da. Paulo post. Quali vero non eo libentius tum audaciae '' cessierimus , quo nunc irnpudentiae facilius obsisteremus.

ομιο is a est audaciae α impudentiae; cesseri- mus & oblisteremus. Non minus laborat A. Cecinna nς se mirio i ure egisse, quam ne certum iu*non obtinuisse

videatur. Refer illum casum egi sse, ad hunc obtinuisse: schema senties. Quum bacci sint, tui te quid vostem pora Rei p. de armatis hominibus, quid illius consessio de ' vi, quid nostra decisio de aequitate, quid ratio interdictii de iure

182쪽

COLLO C A TI ON E V E R. B. L IB. II. ., de iure admoneant ut iudicetis. Confessi', deciso, ratio, ,, como de reddita pariunt concinnitatem. Ego huic causae ,, patronus extiti,no electus unus qui maximo ingenio sed ,, rellinus ex omnibus: otii minimo periculo possem dicere.,, Nam commoditati ingehna, grauitati aetas, libertati tem- ,, pora ni impedimeto. Hic non ad populi Romani lau- ,, dem, sed ad iudicum crudelitatem videretur esse seruatus. Nunci quam in iliter cadunt finis & medium, ut; Ma ,, ximas tibi olimes gratias agimus C. Caesar, maiores etiam habemus. Quod haec figura etiam pertineat ad finem,. ex o Quintiliani verbis intelligi pbtest: Est,inquit . Aiam ta- ,, tum casus similis etiamsi dirumilia mi quae declinantur: ,, nec tantum in fine deprehenditur, sed respodent vel pri-

,, ma inter se vel mediis,vel extremis, vel etiam permutatis ,, his , ut media primis,oc summa tutatis accominodentur, , & quocunque modo accommodari poterunt. Haec si ve ra sunt,non erit similiter cadens quod non accommoda

,, bitur,ut hoc, Quo minus ingenio possum, subsidio mihi ,, diligentiam comparaui. Schema non est hic casus , inge- ,, nio,subsidio . Soleo iape ante oculos ponere, idi liben-

,, ter crebris usurpare sermonibu omnes nostrorum imp ,, ratorum: omnes exterarum gentium, potentissimorurrup,, populorum,omnes clarissimorum regum res gestas, cum i,, tuis nec contentionum magnitudine , nec numero prce' liorum,nec varietate regionum,nec celer itate; conficiem

,, d nec dissimilitudine belloruhipos consem. Frequens est hic patrius casus, set eo non habet concinnitatem similiter 'cadentis,qudd non respondet ex aduerso. Aequabilitate membroxum iucunde cadit oratio, sed alia virtus

183쪽

DE ELECTIONE, ET ORATORIA est haec, e q postea dicetur. Nunc videamus cur similiter cadeus numerosum esse dicatur. Quando similem

casum reddim is,ut cum voluptate audiamur, propemo dum metim orationem, ac prael r audientis expecta- tionem,modum sequimur eundem,ut seruata quantitate

qu*a m requies,reducta eadem q ualitate admiratio se imu tur. Ex illo fit ut similiter cadentia dicantur essen merose. Nam dimenso spacto , quod est comprehensionis, & ambitus modo suaviter posito , quod est numeri, verba cum delectatione seruntur ad sensum:vt,Vicit pu-

,, dorem libido,timorem audacia, rationem amentia. Hoc est, ac πασσου, & ἐ-αφ ma, id est trimembre, de aequale, & similiter cadens, dc eo numerosum atque iucundum,quod omnia relata sunt quo maxime debent re ferri. Eodem modo cadentia iucundiores efficiunt ver

sus,& eorum numerum condiunt, si

, Aspera tum positis mitescent secula bellis. M Bina manu lato cristans hastilia serro. Cui mater media sese tulit obuia Alua. Huiusnodi voluptate capti recentiores eo prouecti sunt in ptiaxum,ut totos.libros in hoc genere coficerent, nullum. versum magnifacerent qui non haberet illud suum. Midita .his iudicibus hoc probare facile est,in hac co

cinnitate modulationem esse quandam numeroru consi

mitem,quae dulci voluptate capiat sensum propter quem repertum est quicquid est in oratio non umerosum. Quos si quis errare putat, Eoc animo perpendat, quanta sit interdum in re leui iucunditas,& inquirat unde sit hic tali tum suauitativ. Inueniet credo aurium sensum casibus

184쪽

EOLLOCATIONE VERB. LIB. II. s oppositis haud aliter recreari solitum , quam oculorum intuitum paribus interuallis,& earum similitudine partiuquae conseruntur ex aduer . Nec mirabitur in sonorum collocatione quiddam esse aptum atque iucundum, qui uno aut altero pede componio videat orationem cadere numerose. Haec autem consormatio, si erunt paria membra,numerosior de aptior esse videbitur audienti. Si vero imparia, sed commode reddita, non omnis aberit voluptas. Quapropter haud ab re a comparibus distincta sunt ea quae similiter aut cadunt aut definiuntur. De paribus membris,& eorum numero. Cap. 9.A R I A paribus relata,ἰσοκώλα dicuntur a gra cis,hoc est,membra quorum par est aut pene par numerus syllabarum. Nec enim duorum pluriumve membroru syllabas numero certo subiicimus, sed hanc omnem aequalitatem expedimus aurium sensu,& quae parum quantitate discrepant, quoniam priorum similia sunt,inter paria numeramus. Eius modi partes esse numerosas ostendit heroicum poema, cuius omnes versus in eandem prope mensuram cadunt. Carmen est μυιμον, & in oratione fugiendum : sed quod neq ue certos pedes,neque tempora certa metitur,aliq uam tamen numeri similitudinem 1eruat,inter numerosas orationes habemus. Argumento sunt aliquot indocte coditi, sed qui tamen vocantur hymni,in quibus neque modum carminis,neque numerorum spacium reperies. Quod habent quandam numeri similitudinem, vulgo creduntur

185쪽

DE ELECTIONE, ET ORATORIA

esse versus. Itaque paria quod eadem sere di melione penduntur non quaesitum sed secutum habere numerum vi dentur. Quamobrem di hac varietate conspergitur ora tio, maxime quae compolita quidem,sed non solicite culta vult haberi. Itaque paribus Cicero frequenter est usus, quod habent numerum quendam latentem, dc inaffect M tum. Ex multis pauca docendi gratia sumemus. Bellumis extrema hyeme apparauit, ineuievere suscepit, media aest is te confecit. NO auaritia ab instituto cursu ad praedam ali H quam reuocauit,non libido ad voluptatem,non amoenia is tas ad delectationem,no nobilitas urbis ad cognitionem,

is non denique labor ipse ad quietem. Vicit pudorem libi-

do,timorem audacia,rationem amentia. Vt eius semperis voluntatibus non modo ciues assenserint,socii obteinpe- rarini,hostes obedierint, sed etiam venti tempestatesq; o

,, secundarint. Seruatum esse plurimi cupiunt, seruare soliis vos potestis. Hoc vero quis ferre possit, inertes hominesis sortissimis insidiari r stultissimos prudentissimis r ebriosos is sobriis 3 dormientes vigilantibus t qui mihi accubantes in se conuiuiis, complexi mulieres impudicas, vino languidi, is cinisecti cibo, sertis redimiti, unguentis obliti, debilitatiis stupris, eructant sermonibus suis caedem bonorum,atque vrbis incedia. In his orationibus no omnia membra sunt paria,sed quae quibus comparari debeant,iudicare diis cile non est. Ex membris alia sunt parua,alia mediocria,alia magna. Item alia paria,alia imparia: in quo genere minora minoribus, maiora maioribus conseruntur. Parua sunt ,, haec: Gallos accersivit,seruitia concitauit,Catilinam euo G cauit attribuit nos Cethego, caeteros ciues interficiendos

Gabinio,

186쪽

COLLOCAΤIONE V E R B. LIB. II. Gabinio,vrbem inflammandam Cassio,totam Italiam va-- standam diripiendamq; Catilinae. Posteriora logius paulo traxit,non modo quod subiecta res,sed etiam quod ratio componendi sic erat. Illa autem mediocria, Subiectos ., prope iam ignes circu datosq; restinximus,lidemq; gladios ,, in Rempub. districtos retudimus, mucronesq; eorum a iu- γ gulis vestris reiecimus. Reperiuntur & maiora: Mithrida- ,, tem insolita inflammatum victoria cotinuit,& Tigranemo magnis copiis minitatem ulsae,retardavit. Miscentur pa-ν, ria diuersi generis,ut haec Cuius ea stultitia est, ut eam n

νγ mo hominem: ea vis, ut nemo foeminam: ea crudelitas, ut v nemo matrem appellare possit. Habet ,--x elegantiorem concinnitatem,quando iungitur aut similiter desinetibus,aut eodem pacto cadentibus. Tum enim concurruiduae virtutes, de similiter exeuntia paribus aequata sicuti diximus) sunt aliquanto venustiora. At haec tria per se aliqua ex parte numerosa , tum demum pulcherrima sunt, quum pedibus aptis,& eorum numero iuuantur.

Quae sint contraria numerosa. Caput. ro. odille. quaedam priuantia, ut dies & nox. quaedam relata, ut longum breue. quaedam contradicentia, ut edere non edere. quaedam repugnantia,ut loedere & amare. quaedam tantum separata, S quodammodo αντ απυ,ut, Non nostri '

187쪽

DE ELECTIONE, ET ORATORIA ingenii,vestri auxilii est. Haec igitur, & siqua sunt generis

eius alia,adeo numerosa sunt, Vt in Versum plerunque ca- ,, dant: quod iis exemplis docet Cicero' Bene quam meriis tam esse autumas,dicis male mereri. Id quod scis,prodest:

nihil id quod nescis,obest.& addit, Semper haec quae gra

., ct ασί α nominant, quum contrariis opponuntur con- εν traria, numerum oratorium necessitate ipsa eficiunt, de

,, eum sine industria. hoc genere iam ante Isocratem dei ,, ctabantur,& maxime Gorgias uius in oratione plerungi ,, essicit numerum ipsa concinnitas. Nos etiam in hoc g ,, nere stequentes, ut illa sunt in quarto accusationis' Con- ,, serte hanc pacem cum illo bello , huius praetoris aduen- ,, tum cum illius imperatoris victoria, huius cohortem im- .i puram cum illius exercitu in uicto , huius libidines cum ,, illius continentia: ab illo qui cepit, conditas: ab hoc qui x constitutas accepit, captas dicetis Syracusas. haec Cicero. Vnde excipere possis quaenam dicantur hic cotraria,quomodo numerose conserantur, quaque ratione conficiant orbem . Sed ut aditus ad hoc componendi genus magis aperiatur,alia ponemus exempla. Nec enim reperire dissicile est apud eum qui est in hoc genere frequens. Neque ,, enim potest is exercitum cotinere imperator,qui seipsum ,, non continet: neque seuerus esse in iudicando, qui alios ,, in se severos esse iudices non vult. Imparia composuit membra. Interdum pene paria componit, ut hic, Ex haco enim parte pudor pugnat, illinc petulantia: hinc pudici- ,, tia illinc stuprum: ninc fides, illinc Daudatio: hinc pietas, ,, illinc scelus: hinc constantia, illinc furor: hinc honestas, H illinc turpitudo: hinc continentia, illinc libido. Denique

188쪽

cOLLOCAΤIONE VERB. LIB. II. si

., aequitas,temperantia,sortitudo,prudentia,virtutes omnes,, certant cum iniquitate, cum luxuria, cum ignauia, cum ,, temeritate,cum vitiis omnibus. Postremo copiae cu ege- ,, state,bona ratio cum perdita,mens sana cum amentia,bo

,, na denigi spes cum omni u rerum desperatione confligit. , Saepius impares sunt partes. Conserte Verrem,non ut is hominem cum homine comparetis,nequa tali viro mom , tuo fiat ini uria, sed ut pacem cum bello, leges cum vi, - ,, rum & iurisdictionem cum serro & armis, aduentum ocm comitatum cum exercitu dc victoria conseratis. Et si nonis minus nobis iucundi atq; illustres sunt ii dies quibus c5-- seruamur, quam illi quibus nascimur, quod salutis certam, laetitia est, nascendi incerta conditio , & quod sine sensu

,, nascimur,cum voluptate conseruamur. Hic vester hostis

,, vestram Remp. oppugnat,ipse habet nullam. Senatum,id ,, est orbis terrae consilium delere gestit, ipse consilium pu- ., blicum nullum habet. Aerarium vestrum exhausit, suum ., non habet. Nam concordiam ciuium qui habere potest, is nullam qui habet ciuitatem t Pacis vero quae potest cu eo ,, esse ratio, in quo est incredibilis crudelitas 3 fides nullar,. Quaedam breuia sunt interualla,sed arguta. Si cosul An-

,, tonius, Brutus hostis. si conseruator reipub. Brutus,hostis ,, Antonius. Nonnunquam singula singulis opponuntur. ,, Antonii igitur promissa cruenta,tetra, scelerata, diis ho- ,, minibusque inuisa, nec diuturna,neque salutaria. Nostra ,, contra honesta,integra,gloriosa, plena laetitiae, plena pi tatis. Necesse non est,ea quae sic opponuntur, omnia esse vere contraria, sed conserri sicut aduersa: quod & Quintilianus confirmat exemplis. Quamobrem interim cum

189쪽

DE ELECTIONE, ET ORATORIAI, aliis miscentur contraria. Qua in re mihi ridicule es visus is esse inconstans qui eundem & loederes,& laudares: & vi-- rum optimum , & hominem improbissimum esse dice ,, res eudem tu & honoris caussa appellabas, & virum pri- ,, marium esse dicebas, & sociu fraudasse arguebas. de hoc ,, ut existimabas,prqclicabas,Chi re arbitratu caussam ago bas. Hoc figurae genus iucundum numerosumque, saepe enthymema pulcherrimu, semper acre & argutum, adeo quidam Romanorum lubenter frequentarunt, ut in Satyricos dentes inciderent. Ollendit illud Persian uni ,, -Crimina rasis Librat in antithetis- ,, - Doetas posuisse figuras Laudatu

Ex quo nisi sorte speciem pro genere usurpauit in proba

re possumus, non mediocrem esse in hac conformatione laudem, eamque no sine caussa frequentasse Ciceronem. In collatione multarum partium est antitheton non in-M suave, ut illud Ciceronis pro Lucio Muraena' Vigilas ta,, de nocte,ut tuis consultoribus respondeas: ille, ut eo quo se intendit, mature cum exercitu perueniat. Te Gallorum, M illum buccinarum cantus exustitant. Tu actionem insti-M tuis, ille aciem instruit. Tu caues ne consultores tui, ille is ne urbes aut castra capiantur. Ille tenet & scit ut hostium H copiae, tu Vt aquae pluuiae arceantur. Ille exercitatus in is propagandis finibus, tu in regundis. Huc non reseres mma vel contraria vel Oppolita, sed ea tantum quae par tes partibus,& membra membris ex aduerso conserunt.

- Eheu quam pingui macer est mihi taurus in arvo. Ad numerum nihil faciunt pinguis & macer inter se pugnantia,nec si dixeris in oratione tauru esse macilentum in agro

190쪽

cOLLOCATIONE VERB. LIB. II. 9, in agro pingui. Non enim ex duobus verbis,sed ex orationum collatis partibus numerosum eiscitur. Hactenus de

concinnitate numeros a. Transeamus ad numeros. Quid numerus a concinnitate numerosa de metro differat. Caput. H.

V M E R V s a numerosa concinnitate, & ametro versus differt. Numerus enim spacia& interualla syllabarum loga ac breuia in titur, dc ex illorum temperata compositione

demulcet aures. Figurarum concinnitates non ex temporibus, & quantitatum differentia, sed aut ex aequabilitate partium, aut simili concentu relatorum creant voluptatem. Numerus nunc longius progreditur, & ambitu spa-cioso,quemadmodum libero campo bellatores equi, femtur ad metam. nunc excursione breui contentus, initium

subinde nouum molitur. Figurae si circunscriptione longa distrahentur, quid cui debeat ex aduerso comparare sensus,nec attendet,nec ulla reficietur voluptate. Ad haec numerus per se iucundus est, tristior est figura numero omni destituta. haec quibusdam partibus tantum,ille in se tus est omni comprehensioni. haec aperta, ille occultus. haec rarior, ille frequentior. haec minoris est artis, ille maioris. haec etiam illorum communis, qui nesciunt artificium rhetorum, ille pauciorum,qui non modo praecepta eloquendi tenent, secUonga exercitatione formati , apte compositeque dicere, & hoc quasi gestu orationem mouere possunt. Differunt etiam numerus & versus, hoc est

SEARCH

MENU NAVIGATION