장음표시 사용
211쪽
DE ELECTIONE, ET ORATORIAtis celeriora,s modo bona erut,ac propria. Et quonia duae
consonates antecedente vocalem etia in oratione producunt, eo collocabis Ordine, ut quae sunt natura breues, in eade maneant quantitate. Quo facto,paucisque longis in terpositis,& dactylos,& trochaeos,& anapaestos,& paeanas in oratione tua ultro reperies. Quod si scribis in octo, quid vetat inspicere quem pedum velis esse frequentiore, & eum paucis interiectis saepius collocarer Id facies rudis. Vbi consuetudine scribendi,& exercitatione dicedi consecutus eris facultatem,tum cursus metieris, hanc num randi molestiam relinques. Omnia tibi prompte suppe ditabit usus. Vt igitur iuuenes optimis assuescant, caetera persequamur. Dignitatem inesse dactylis ostendit heroica maiestas. Ex iis numerum quidam iudicant esse grandio- νγ rem, quam desideret soluta oratio, ut Aristoteles. Hero usii sinquit)grauis est,ac in agniloquentiae accommodatus. Cio cero in oratore, Iambus, inquit, frequentissimus est in iisi, quae demisso atque humili sermone dicuntur. Paean au- ,, tem in amplioribus: in utroque dactylus. Ita in varia deo perpetua oratione hi sunt inter se miscendi & temperandi. Hoc authore dactylum misceamus,& magnitudinem quae citra versum est, ne repudiemus. Miscet illum se quenter. unum & alterum testimonium adducemus. In- , telligo quam scopuloso difficilique in loco verser. Nam 3 quum omnis arrogantia odiosa est,tu illa ingenii ais elo- , que tiae multo molestisiuna. In ueterauit enim iam opinio 3 perniciosa reip. vobisq; periculosa, quae non modo Ro-ν, mae, sed de apud exteras nationes omnium sermone percrebuit,
212쪽
COLLOCATIONE VERB. LIB. II.,, crebuit,his iudiciis quae nunc sunt pecuniosum hominem ν quan uis sit nocens,neminem posse damnari. Creticus vel nolentibus nobis se multus obtrudit. Id accidit, credo, quod bona pars verborum literas breues & longas habet. quae ratio valet & in iambis, & in choreis,qui utrique creticis quodammodo videntur includi. Creticis maior est dignitas,etsi neque duos iambos, neque duos choreos proxime adiungere possis, quin efficiatur creticus. Creticorum est usus adeo frequens,ut una in periodo nolo n- , gissima undeviginti reperiantur. Ego, qui, sicut omnes,, sciunt,in soro,in iudiciisq; ita verser,ut eiusdem aetatis aut nemo aut pauci plures caussas defenderint, & qui omne tempus, quod mihi ab amicorum negociis datur, in his ,, studiis laboribusq; consumam, quo paratior ad usum so rensem,promptiors esse possim, tamen ita deos mihi ve- γ lim propitios,ut quum illius temporis mihi venit in men-
tem,quo die citato reo mihi dicendum sit,non solum co- ν moueor animo, sed etiam toto corpore perhorresco. Anapaestus in cursu ,ut in oratione proxima videre est,no
est infrequens. Nam si longa praecedit, in dactylum resemri potest. at si cotinuaueris anapaestos,resilient quasi refracti, atque Ἱmpanorum sonum imitabuntur. Istud senties, si breues breuiter, longas longe pronuncies. Firmior est spondeus,& in grauitate rerum praestatior:quod idem de ., bacchio & molosso iudicandum est. Nemo quenquam' tam audacem,tam amentem, tam impudentem fore arbi-
trabatur, qui tam nefariis criminibus, tam multis testibus euictus,ora iudicu aspicere aut os suum Populo Roma-' no ostendere auderet. Est idem Verres,qui fuit semper, ut
213쪽
DE ELECTIONEi ET ORATORIAad audendum proiectus, sic paratus ad audiendum. Pristo est, respondet, defenditur. Ne hoc quidem tibi reliqui se
cit,ut in rebus turpissimis quum manifesto teneatur, si reticeat 3c absit, tamen impudentiae suae pudentem exitum quaesisse videatur. Caeteros ordine referre nihil est necesisse. Nullus est omnium,qui non aliquando intermisceatur. Sed optimi sunt paeanes,cretici,dochimi, dactili, bacchii, spondei,molossi: non dico si continuentur,ut in versu ,sed si liberalius aspergantur. Pyrrhichii vero & iambi trochaeis si frequentes erunt, minutis numeris extenuabunt orationem. Sin pauciores obscure & surde audientur. Viascendi sunt igitur & temperandi, non modo propter Varietatem,cui plurimum studet omnis eloquella,sed etiam propter expeditam accelerem dicendi facultatem. Nihil est cur in numerandis pedibus homo consenescat.hoc ar eis, quicquid est, experiatur adolescens. Iudicium praeceptis informet. Omnia trahat in usum. Quum plurimum scribendo dicendoq; profecerit, tum laxare numeros pro sentetia, it liberius spaciari poterit. Pronius est ac facilius orationem quali laxis habenis effundere, quam certo numerorum vinculo,& componendi moderatione stenare. Qui non cohibet sciens,negligentia laborat: qui cohibere non potest, ignorantia. hoc autem multo foedius est,& turpius. Ne quis igitur auidus eloquendi recuset illa in discedo numero molestiam, quam homines doctissimi & inobseruando & in tradendo subluerunt. Quae vitiosa numeri textura.
214쪽
VI pedes orationis,& artificiosam illoru collocationem tenet,stylum exerceat,optimia dicendi magistrum. Principio ut in tyrocinio quodam)se numeris astringat,n5 minutis illis& quasi mutilatis , quibus in tenuitate rerum graciles
utuntur, sed optimis quibusque & amplissimis, a quibus
procliuior erit ad ima descentus,quam ab imis ad summa Vt eo multis pateret accessus, exposuimus qui laudatis semi pedes haberentur, & quo quisque loco statui ab eloquentissimo solitus esset. Dicendum mihi postea de vitiis quae vulgus imperitorum committit, ut illorum fuga virtus eluceat. Quod in principiis de in finibus maxime numerus, & illa sonorum temperantia dominatur, in illis fugienda literarum dura concursio , & vocalium grauis hiatus. Corrumpit enim quicquid est in apta numerorum copula suauitatis. Illic Cicero vocales elisisse mihi videtur. aliter extulisse lingua, quam abusus iste pronunciationis obseruet. Res erat minim' obscura, pro minime obscura. Restricti nullo modo esse debemus, sed in deligendis idoneis iudicium de diligenti' adhibere, loco il- ljus, diligetiam adhibere. Ist' homo liberalis negat se que quam retinere eorum qui Petilio vellent adeste. No igno
ro dixi iam superiore libro in collisiones huiusmodi fieri
solitas in oratione tota,sed iterum dico,ne quis arbitretur his locis abruptos esse numeros,ac hiantes,qui debeat maxime coponi,vis in hoc genere sint parciores,quicunque cupiunt haberi compositi, Si elegates. Multa sunt quae nooportet elidi,ut quae cocisa intelligedi via claudui,& quae integra nulla partui audienti sonora foeditatem. Nec satis
215쪽
scio tepusne patiatur in usum vocari,quod praua loquetium cosuetudine exoleuit. Alteru vitii genus est in eius. dein pedis continuatione. Aut enim Vertarn facit,aut partem versus,aut tardius remoratur cursum flumen. dice di, aut celer nimia mobilitate corripitur, aut temperatus in generat taedium similitudinis,aut certe inuisam quadam ostentat affectationem. Aliud est,ne strepitum plusquam heroicum, & veluti sonoram tempestatem & confragosam ciere numerus iste conetur. Vehementer errant ii qui componendi fructum constituunt in agresti vastas grandiloquentiae voce,dextris si diis placet)& graues,tum cum sonorum magnitudine rupere buccas, Δ horrenda toniam trua concitarunt: ut quida lic, obscoenitate verboru etiam ,, in fulminandis vitiis deuitaui. Quanuis sublimis & ardua, hoc tamen immani sonitu presssor atq; moderatior esse debet oratio. Aut certe Demosthenes & Cicero, quid esset altu,vehemes,magniloquii,sulmineu,nescierui. Vte que certe fugit extumescentem illa quorunda poetarum vastitatem. Peccatur aliter in traiectione verborum. Sunt enim qui studio componendi structura implicat,& coH- 'sione permiscent,verba de loco suo longe summouet,dco in alienu traiiciut,quo melius aut cadat aut volvatur ora ,, tio. hoc modo quida, Platonis in Protagora sentetia vid ,, tur esse, eas artes quae ad victum pertinent humanu,pro
,, uidentiam humana reperisse. Obliquus ille casus, Platonis , & hoc epitheton, humanum , vitiose traiectum est. Quid si tenuisset hunc ordinem 3Sententia Platonis est in Protagora,eas artes quae ad humanum victum pertinent, humana prouidentia repertas esset Tria vitia fugisset,unutraiectionis,
216쪽
cOLLOCAΤIONE VERB. LIB. LII. te traiectionis,alterum constructionis ambiguae,tertium numeri cadentis in versum. Tenendum est id quod diximus libro superiore,in ordine naturae manendum, quoad patietur ratio componedi. Nihil est ridiculum magis, quam inopportunas elegantias s si modo ineptiarum sunt elegantiae ) affectare. His adde vitium a M. Tullio notatum, quo fracti concisis numeri in quoddam genus abiectum incidunt. Id autem fit quum caesim membratims dicitur, nulla interposita comprehen fione. Nam circuitu quasi crepidine breuiores particulae vinciuntur,& taedium crebrae percussionis quam finis multus elidit, ausertur. Magna res est amicitia. Amicus est alter ipse. Illi conuenit te
cum . Pars est animae tuae. Gaudenti arridet. Moerentem solatur. Sua communicat. Tua non expetit. Non spoliat fortunatu. Comitatur ins licem. Quod odisti,non amat.
aod amas, non odit. Quod cupis, illi cordi est. Q dreiicis,non admittit. Eiusmodi sensiculi crebro quatiunt aurem,& si continuantur,animu dc memoriam fatigant. Sunt illi quidem versiculorum persimiles, quibus neque dignitas inest,neq; voluptas. Id genus qui continuare nolet, interponet ambitum,nunc breuem,nunc longum,pro cuiusque naturae sentetia. Sunt de qui inania verba in se ciunt,quasi coplementa numerorum, ut ipse, ipsa, ipsum, ille, quidem, certe,sane,profecto, hercle, loquitur diciis, facit & agit,iaceret & sileret,prosequitur & sectatur, doctus eruditusq;. Sunt alia generis huius multa, quibus ruinas implent ii qui steriles elocutionis, inani verboru copia redundant. Reperias qui una prope mensura sententias aequant,eodemque modo terminant,& qui segni nu-
217쪽
- DEIE LECTIONE, ET ORATORIA mero languescui,& qui claudicat inaequalitate, dc qui capiti gradiori tenue corpus assu unt,quique perpetua ver borum serie perfusi, vix tandem modum inueniant longiis mae carenae. Sed omnium molestissimi videntur, qui verba ambitiose delecta contexunt numero quo da poetico, in quo Mecoenatis illud a Quintiliano reprehenditur,Sole & aurora rubet plurima. Inter sacra mouit aqua fraxinos. Ne exequias qui de unus inter miserrimos vid rem meas. In hoc flagitium decidunt ii qui nescientes rectum genus eloquendi,frustra sese attollere conantur Ne sit igitur hiatu & aspera concursione literaru interseptus numerus primoru & extremorum. Ne pes idem frequentius iteretur. Ne turgida magnitudine numerus intumescat. Ne molestiam pariat traiecta constructio. Sed etiam in quo peccauit Thrasrmachus,& Hegesias, & recentiorum plurimi, numerum concisum elumbemque interiecta periodo vitabimus. Addemus interdum particulas ad explendum numerum,sed utiles: detrahemus aliquando, sed ociosas. Incisiones metiemur impares,si plures erunt: nec membra omnia & circuitus longitudinis eiusde esse patiemur. Numerum pigrum & languetem incitabimus breuiorum syllabarum interpositione. Claudicantem aequabilitate pedum corrigemus. Pedes aequabiles accipio, qui eodem prope tenore gradiuntur. Ad praescripta capitis lineamenta, partes corporis efformabimus, nec tam Iongos circunducemus ambitus, vines memoria teneri, neque auditoris animo concipi neque cuiusquam spiritu transigi possint. De circuitu postea nunc imitati eloquentiae Romanae principe,moueamus quaestiones,quibus ex
218쪽
cOLLOCATIONE VERB. LIB. II. rosplicatis,numerorum vis omnis aperietur. Etsi quaestio priamas habet in disciplinis, non tamen inutile fuit, neque o
dine praeposterum, ea statuisse principio, quibus dubitationum pars optima solueretur. Quae de numero quaeri expediat. Cap. s.
l N his quae numerota compositionis ignarus a L
dubitet, hoc omnium primum sit: sitne omnia a no vlla numerosa oratio r Esse in oratione numerum quendam testificatur Aristoteles,Theodectes, atq;
Theophrastus, qui scientia philosophiae praeclari de numero scripta reliquerunt. Testis est locuples Dionysius Halicarnasseus, cuius opus extat egregiu tum de aliisvim tutibus orandi,tum de numeris oratorum. Testis grauis. simus Cicero,qui plura de numero quam veterum quis. quam literis mandauit. Quid intentur & orationis inimia ci esse nescio quid in oratione numerosa, quod molle de effoeminatum,uti lenocinio quodam, sc blanda voluptate capiat aureis nesciorum. Ad haec ratio ostendit, quemadmodum numerus in versu pedum collocatione perficitur,sic & eorum artificiosa constructione citra versum oratorium numerum confici posse Sed primus author est sensus,sensus inductionis ac rerum singularium magister. Sentiunt aures in oratione composita Voluptatem, quam in dissoluta reperire non possunt: quarum monitus qui respuunt,initium doctri me mihi videntur aspemari. Aures igitur audiant orationes Isocratis, audiant Demosth nis,audiant Ciceronis, dc aliorum quicunque eloquentia
219쪽
floruerunt: in illis vim esse modulatam,& quoddam musicae genus, unde recreentur ipsae, constanter affirmabunt. Quod ii quis arbitratur eam delectatione a bonitate verborum ac figurarum oueri,dissoluat orationem apte conditam,rem omnem seruet ac verba, figuras teneat easdem, ordinem paulum commutet, uniuersus decor abscesserit. Commutetur haec oratio, Nulla est enim tanta vis, tanta
copia, quae non serro ac viribus debilitari frangij possit. fac sic, quae non serro ac viribus possit debilitari stangis: venustas omnis excidit. Quid itar In locum dichorei successit spondeus & palimbacchius. Id sentiunt aures,aut sine sentiunt quidem,asini sunt ad lyram,non hominis . Est
igitur in oratione quidam numerus ex apta pedum compositione. Quis inuenit illum Z Thrasymachus Chalcedoni us,Isocrates expolivit. Nam quum Thrasymachus mi nuta,& versiculorum similia quaedam, nimiumq; depicta prodidisset,& id Isocrati non probaretur, primus instituit
dilatare verbis,dc mollioribus numeris explere sententias. Scribit haec Cicero in oratore. Repugnare sibi videtur in ,, Bruto. Ante hunc, inquit, verborum quasi structura, &,, quaeda in ad numerum coclusio nulla erat. Non repugnat
tamen, quia Thrasymachi numeri neque persecti neque conclusi fuerunt. Quae caussa numerum effecitὶ id est,quo duce inuenit illum Thrasymachus Z Natura, atque sensu. Illa parens ut in agro sine opera nostra, sic & in animo multa sponte fundit. Naturam imitatur ars, & obseruatione praecepta gignit. Itaque quum priores agitante natura aliquid conclusi apteque dixissent, & homines aetatis eius aliquid etiam casu praeclare dicerent, idq; auros Manimum
220쪽
co LLOCATIONE VERB. LIB.' II. εατ animum acerrimi viri pelleret, paulatim genera notauit,
de obseruando consecit artem .Eadem ratione,hoc est cognitione aurium , obseruatione prudentiae, inuentus cst ambitus,& usu notatum est,quae coprehensiones aut immoderatius excurrerent, aut citius aequo terminarentur,
aut modice laberentur ad aequam dimensione. kec enim mathematica demonstratione, vel necessitate conclusionum, cognitus est numerus dc circuitus, sed e seminario naturae profectus,aurem titillauit amica voluptate , de itilapsus in animum,quodammodo se iussit obseruari. V ens quam veteres numerum dixere)suauibus affecta modis, quid esset quod tantopere delectaret,propius inspexit. eo quod fortuito exciderat, taquam regula quada apposito, rudem materia in eandem rationem mensuranas direxit. Vna,altera,tertias sic expolita, quum haud minus oblectaret atq; prima,signatus est locus:& haec suit origo praecepti. Quaerendum deinceps,quid si numerus,quas debeat ratione finiri. Numerus est orationis apta modulatio ex interualloru breuium longorumq; varietate. Interual la dicimus, ut antea,tempora syllabarum, oc spacia quae in efferendis verborum partibus transigutur. Quae breuibus de longis oratio temperata, de ad aurium mensura terminata,iucunde progreditur,& apte cadi ea dicitur esse numerosa. Quae vero breues de longas,sed inteperate& incomposite mixtas habet syllabas, quia nullius est aptioris modi,carere numero, dc errare vage fertur. Ex quibus intelligitur id esse numerum in oratione, quod est metrum in versu. eum s constare pedibus non temere abiectis,sed pulchre de decenter incedetibus, donec aurium imperio