장음표시 사용
111쪽
nem, quae quidem intenditur per se a natura, ut di-Nimus : quare non est: cur ad alias causas eiusdem
divertamus, eo quod, faltem naturaliter loquendo, idem effectus a duabus huiusmodi causis procedere nequit totaliter partialiter quidem est potens illum producere, ut Vnus ignis a duobus ignibus. Et cum aliunde possit iste essectus ab aliis causis aequivocis, & universalibus procedere, Videatur, utrum habeant aliquam similitudinem cum esse ctu, dc proportionem cum excelsu aliquo , saltem quoad extensione ad alias species enectuum, & vniversalitatem in ratione formali attingendi effectus, ex qua universalitas causae desumitur. Videantur etiam alia tradita supra , loquendo de causa
aequivoca, nam huius generis erit talis causa. Una tamen caula huiusmodi inVenta, non debent aliae
excludi , quia idem etfectus potesst a pluribua causis Universalibus,&aequuVocis procedere, dummo do duae non sint eiusdem speciei infimae; alias idem effectus procederet a duabus causis totalibus , dc eiusdem ordinis. Deus, quia est omnium esse tu i causa efficiens, & finalis, ideo non est inquirendum, Vtrum Deus concurrat ad hoc enim habet omnia requisita, dummodo effectus nullam des
mitatem includar: concurrit tamen sub ratione universalissima entis, Ut
ratio sub qua attingendi; non quidem sub ratione entis prςscindentis a creato, & increato; alias posset se ipsum producere. saltem ex parte Virtutis: siquidem causa potest producere quidquid continetur sub sua ratione formali sub qua attingendi: sed
Deus continetur sub ratione entis praescindentis a creato, & increato: e go,i c. Tum etiam, quia ratio attingendi eisectum debet contineri in causa secundum rationem formalistimam, qua causat:
112쪽
sed Deus non causat, ut in corpore , oc ratio est, ens praescindens a crea- quam paulo ante tradidito, & increato : siquidem mus. Sed videatur ibi S. Deus, ut dicit virtutem Thomas. Vt materia au- toti Trinitati comunem, tem, aut forma intrinseca non producit res increa- nequit Deus ad essectustas; sed creatas tantum: creatos concurrere ; si
ergo, &c. Quare solum quidem repugnat, Deum potest attingere sub ratio- actuari, dc perfici a creane entis producibilis se- tura, aut illi subiici, quodcundum quod ipse Deus est officium cauta mate- praescindit a ratione crea- rialis respectu illius, rentis,& generantis, seu cum pectu cuius se habet in
creaturis concurrentis di causa: sicus etiam repugnam Deus ut est creatot nat Deum habere esse re- attingit e flectus sub ratio- ceptum in creatura, quod ne entis ex nihilo produ- quidem habet causa for- cibilis: dc ut cocurrit cum malis intrinseca: ratio causis creatis, quae semper est, quia omne receptum producunt essectu ex prae- est limitatum .Quando au-1uposito subiecto, attingit tem non invenitur causa
Deus essectum sub ratione creata, cui eflectus possidentis, ut producibilis ex attribui, Deo soli tribua- praesuposito subiecto, dc tur. Si vero inveniantur
sic recte possunt creaturae cause creatae,sed non eius concurrere instrumentali- dem speciei infimae cum
ter ad pr dictum essectum effectu, tribuatur estectus
git essectum sub ratione bus, quae si aliquam, velentis ex nihilo producibi- aliquas sor malitates non lis idcconsequenter nequit potuerint propter regulas creatura aliqua concur- traditas, illius essectus at-rere instrumentaliter ad tingere, Deo tribuendasS.Nom creandu, ut docet S. Tho- esse no dubites; alias con-mR. 1.2. quaest.sti. art. cedere. creaturam aliqua, sine
113쪽
egimus praecipue de causis. & ei ectibus in genere efficientis; sed idem cum
proportione dicendum est in reliquis causarum g neribus cum proportione,
servatis regulis in propriis locis stabilitis.
oppostis. 8 . A D huius loci, seu
fac argumenti exisplicationem notadum est
Aristop. ex Aristolan post praedich. cap.de oppositis, opposita esse in quadruplici disserentia. Alia sunt relativa,
Pater, & filius. Alia contraria , ut bonum, & malum: calor, dc frigus. Alia privativa, ut visus, & coe-citas: lux,& tenebrae. Alia sunt contradiectoria, ut sedet, &non sedet: esse, dccis qui non esse. Ab aliquibus 1 Auctor. lent etiam appellari oppo-' sta ea, quae realiter distinguuntur, vel disparate se
habent, aut in eodem subiecto sunt incomposibili a sine aliqua ex supra dictis oppositionibus, Ut Petrus, & Paulus: Equus,& Leo; sed ista impropriὸ
dicuntur opposita, nisi reducantur ad aliquam ex supradictis quatuor Oppo sitionibus: Mare de illignon agimus in praes ti; nam si forte ex his potest sumi aliquod argumetum ad aliud hoc modo oppossitum, est in quantum aliquo modo reducitur ad aliquem locum extractatis,& tractandis.Quo supposito, & remmissis lectore ad ptaedictum capud Arist. dc ad illius interpretes si aliquid desideratur. sequentia traduntur principia. 79 - Dico, quod ex
uno opposito arguuntur in alio opposito praedicata opposita, orta tamen ex illa ratione,in qua, aut ratione cuius opponuntur. Nam opposita possunt lacundum plures rationes non opponii immo convenientiam Vnivocam habere, Ut patet in calore, dcirigore, quae quidem Vni-
114쪽
voce conveniunt in ratio- tionem, secundum quam nequali tatis,& inratione opponuntur: ergo si de passionis,&passibilis qua uno opposito Verincam unli tatis, secundum quas raψ aliqua praedicata essentiationes similia praedicata lia, debent de al tero op- ex uno ad aliud inserun- positorum opposita praetur. Unde quado dicimus, dicata essentialiaverisica- seposita nolumus exclude ri secundum illud genus; Fe omnem co venientiam; in quo opponuntur. Est 'nisi contradictorie oppo- cum ad oppositas naturas nantur, eo quod inter co- sequatur proprietates opintradictorie opposita nul- positae equitur,quod si delum cadit medium. Oppo- Vno verificantur aliquaesita vero privative, licet proprietates,de altero Veis habeant convenientiam, rificentur oppositae. Quod non tamen uni vocam; sed etiam in particulari mani analogam: non univocam festatur exemplis. In pri. quia Drma, & privatio mis,Vt diximus, datur op Drmae non habent ean- positio relativa inter pa- dem naturam. Analogam trem, 2 filium ratione pa- veror. Tum analogia pro- ternitatis, oc filiationis portionis, quia privatio quq sunt rationes te oppoἡ pendet esse aliter , in nendi,ssive ex parte termi-eognosci, & specificari, a ni,seu correlativi sumatur: sorma, qua privat. Tum paternitas, oc filiatio in Proportionalitatis , nam triniice, & secundum pro- sicut serma se habet ad priam emitatem; sive exin subiectum, illud consti- uintae secundum deno- tuendo positive, ita pro- minationem extrinsecam portionabiliter privatio provenientem a relatione illud constituendo priva- existente in fundamento; tive. Assertio igitur pro- ut supra diximus num. a s batur ratione, quia oppo- & a 6. eo, quod quaelibee sita habent oppositas na- relatio est essentialiter turas secundum illam ra- oppositio relativa inter G ea,
115쪽
extrema diversa, id est,inter fundamentum, & terminum: ergo essentialiter talia extrcma constituit relativa: atqui solum potest constituere, & den minare intrinsece relativum iundametum, in quo intritisece recipitur: ergo terminum solum denominat extrinsece relativum, seu correlativu. Istie enim rationes opponendi, scilicet paternitas, i fliatio
non opponuntur in ratione relationis; siquidem in
hac ratione Uni voce conveniunt: & consequenter,
neque hoc modo opponuntur pater, ct filius; sed opponti tur in talitatibus,
quae oppositio stat in hoc, quod si paternitas est ratio respiciendi filium: filiatio terminative sumpta,seu extrinsecae accepta,
est ratio respecti esse, seu terminandi i& econtra &consequenter, quod si pater respicii filium ; filius
respiciatur a patre,& eco tra. Nam β eo relativum
terminare relationem fundamenti, cosisteret in hoc, quod media aliqua rςladitione intrinseca respiceret iupdamentum, seque retur, quod omnis relatio esset mutua: si quidem siucut sundamentum respicit
terminum media intrinseca relatione fundamenti, ita terminus terminaret alia relatione intrinseca in ipso. Relatione Vero extrinseca tot minare non
proprie. & in rigore loquamur: quia respicere est tendere in terminum: &ν pici est terminare respectum fundamenti. Quapropter de ratione termini est νιθDi; de ratione vero sundanaeti respuere. Insupersi pater habet to tum sulim esse ad filium
Filius habeat, Vt termi nus , totum suum esse ad patrem, & econtra. Nam prout terminus alterius, non est fundametum pro priae relationis. Maior difficultas est circa relativa
similitudinis in specie infima, Vt Vnum album respicit aliud album, ut similia sunt, eo quod etiam hac
116쪽
est; siquidem per hoc non eodem sabuno in ut se ex tollitur oppositio relati- pιssunt, & similiter est doua , videlicet , quod si aliis praedicatis, sive con- unum respicit, aliud respi- venientibus simpliciter; sicitur;&econtra.&in hoc Ve secundum quid : nam stat diversa relativorum eodem modo, quo aliquid
natura,&proprietates op- Vni convenit , conveniepositae. In propria autem cotrarium alteri, ideoque sententia de termino for- dicitur: Contrariorum ea Axis mali relationis, quam su- dem est disciplina, seu ratio,pra explicavi,solum datur non quidem identice; sed convenientia analoga, Vt contrarie. Tertio, appa- dixi, inter relative oppo- ret in privative opposi- sita , quia denominatum tis, Vt Visus,&coecitas. Si intrinsice, & extrinsice, enim de visu verificatu nequeunt univoce conve- positive aliquod praedicani re. Vide supra num. as. tum, Ut tendere positivα& a 6. Secundo, patet in invisibilet de coecitate ve- contrariis, V.g. in calore, rificatur praedicatum op& frigore, nam si aliquid positum privative,ut quod est proprium caloris , Ut sit privatio talis tenden calefacere; oppositum co- tiae, Vel quod radicat il-trarie erit proprium Bl- lam: nam quod praedicagoris,ut frige facere. Simi- tur essentialiter de formaliter si aliquid non est pro- potive; praedicatur essen-prium caloris, ut Ermali- tialiter privative de priter dealbare, neque oppo- vatione: & quod de Erma situm contrarie erit pro- Verificatur per modii proprium frigoris,ut larmali- prietatis positivae, verifi- ter denigrare. Suniliter si catur de privatione pet num contrarium est in modum proprietatis pri- hoc subiecto 3 aliud non vativae, dcc. Denique id erit actualiter in eodem ipsum dicendum est de subiecto, saltem in gradia contradictoriis: quidquidbus intensis; stultim ab enim verificatur de Petro,
117쪽
vel Satur contradictorie de non esse Petri, ut si de Petro verificatur essentialiter quod sit homo, donon esse Petsi verificatur essentialiter, quod si non esse bominis, id est non homo , excluso sensu infinitante, id est non intellecto, ly non homo, Vt ter mi nus infinitans. Si de Petroverificatur accidentaliter necessario quod sit risibillis, do non e se Petri veri ficatur accidentaliter ne,
cessario, quod sit non esse risibilis,su non νs bile. Mide Petro verificatur accla.dentali ter contingenter ,.
Petri velificatur acciden taliter contingenter,quod sit non esse albi, vel non ab
bum. Similiter de alijs pr dicatis covenientibus si pliciter, vel secundu quid:
nam cum eadem proportione , quae dicuntur de uno, dicuntur contradictorie de alio.
De argumento , seu Deo a similibu .
8o Am in rebus eiuΩIt de generis, quam
diversorum generum invenitur similitudo, ut d cet Arrst.lib. I. Topic .capii . & illustrat exemplis. In eodemgenere, ut inter hominem, & equum, qui sunt similes essentialiter in genere substanti corp ris, generabilis, mixti, vi ventis, & animalis. Nam quatenus in aliqώibus iis, qui iam ἐπ es , eatenursunt ED, ut idem Aristo ibidem docet: sed in sunt, homini, & equo praedicta praedicata substatialia: et go in his praedicatis substantialibus sunt similes. Vnde potest sic argumemtari a simili: Homo, quia est
oluens habet neeesfario potentias vitales : sed equus ε' similis bomini in ratis προ viventis: ergo. -s simili. νεμ hab/t m tentias vitales. Et eodem modo arguitur 's tum similoa accidental Ariston
118쪽
ter, Ut somo, quia est albus diis egat visum: sed equus .s smilis bomini in boe , quodU esse auum: ergo i- militer equus dist egat υisum. In diversis generibus sint aliqua similia, ut scie-tia, & sensus: nam sicut se habet scientia ad scibile illud attingendo,&ab illo sumendo speciem, ita sensus ad sensibila; siquidem illud respicit, & attingit, dc ab illo sumit speciem. Haec aute similitudo proportionalis potest inveniri inter res diversorum praedicamentorum, Ut in-zer quantitatem, & qualitatem respective ad substantiam, quam propor tionabiliter respiciunt: αideo arguitur sic: Quantitas ita respirit substantiam proportionabiliter, aequalitas: e go sicut quantitarillam respieit extendendo ;ita oportionabiliteν qualiatas illam modi an o dinando. Advertendum t men est quod eo modo, quo in simili invenitur similitudo,infertur illi convenire praedicata sui simi
milia, quae praedicantur erusentialia crde uno, praedicari debent essentialiter de alio. Si accidentaliter sunt similia, praedicata orta ex hac similitudine, debent similiter convenire accidentaliter uni, & alteri. Si simpliciter similia sunt, debent similiter simpliciter convenire in praedicatis. Si secundum quid Coveniunt,secundum quid eodem modo praedicantur. Si in uno invenitur natura simpliciter; in alio Vero secundu quid, dc perparticipationem ab alio ;de illo uno, in quo natura est simpliciter, praedicam tur simpliciter praedicata, quς simpliciter coveniunt naturae; de illo vero in quo invenitur secundum quid, & per participationem ab alto,dicuntur prae dicata convenientia naturae simpliciter, solum secundum quid, & per participationem . ab alio. Petsimiles causas demonstra tur similes essectus: & per similes effectus,similes inseruntur cause in eodem genere cauta. InIuper per
119쪽
similes naturas demonstratur similes potentiae: per similes potentias, similes operationes : per similes operationes, similes te mini; & econtra per similes terminos similes d
8a n Rsumetum istud '.LL a nomine est val- per similes operationes, si- de contingens,sicque neu- miles potetiae,&c.Sed hoc liquam deservit ad de demonstratur in quam monstrandum, quod ele- vel simpliciter, vel secun- ganter denotavit Cicero Cicirridum quid, secundum tan- in Verrem, dicens: Non titatem similitudinis. mirum es, furtum fuisse Si Praedictum argu- factum i Verre; quia a Ve. mentum a simiR , quod sinendo dieitu Verres. Ubi communiter dicitur . pa. non dixit, necessum D ritate , nunquam est re- tum fuisse factum a Greo: ctum, nisi sumatur ex ipsa quia i in pendo disitur δε- ratione formali, in qua as- rees; sed dixit, non misa, similantur, V.g. Homo, es, ac si diceret: Valde eon equusfunismiles innatu- tingens est, ut qui Verres ra: Ied homo es discursiouν . appellatur, Iuretur; poterat ergo similite equus e non enim bomo iuglysimus δε- valet, quia sunt similes in rara apprPari; Dd quia valde ratione animalis , & in contingens, non es mirum gradibus superioribus ad eveniat, ideo non est mirum animal , ex quibus non furtumfuisse fucum a Vo. oritur, quod homo sit dis- μνι : & hoc casu vere illi
convenit nomen Verres a Verrendo, quia furatur. Notandum tamen , quod
in Philosophia, dc Theo- Phil. εἰ
logia non raro utimur ex Nostlagi denominatione ad inqui
cursivus I sed oritur ex praedicato rationalis , in
120쪽
rendum sormam,ex deno- rum obiectum proprium minatione intrinseca ad esse generationem,& cor- formam intrinsecam , ex ruptionem ἱ siquidem cir- extrinseca vero ad sor- ca hoc probabiles sunt mam extrinsecam. Ubi ar- opiniones,& nostra nega-guitur legitime, & bene; tiva verior.Vide Complu- G ML sed proprie non est argu- tenslib. I .de generatione mentum a nomine; sed ab disp. I. quaest. I. effectu causae formatis,per
quem legitime, & bene CAPUT XIII.
causa formalis demonstratur: nam quando dicitur De argumento a dr ni- denominatis intrinseca, aut tione. extrinseca, non intelligimus ipsa nomina, sed res 83 Vid, & quotu- significatas per illa, id est plex sit deffini-
formas communicatas su- tio' Videantur biecto, vel intrinsice, vel Auctores in lib.Summula- extrinsice. Notandum de- rum,&apud nostrosCom- ο κ .nique,quod descriptio ali- plui. in praeambulis modi quorum tractatuum, aut sciendi. Hic autem cum de librorum,&c. non semper modo ex illa arguendi lo- sumitur ab obiecto illo- quamur, parum est immOrum proprio; sed vel ab randum, eo, quod ex definitio, vel ab aliqua proprie- finitione solum venimustate,vel effectu, vel ab ali- in cognitionem deffiniti, qua re commitanti, quare ut est animaι rationale: emo ex tali descriptione nun- ε, rimo. Et similiterveni- quam necessario probatur mus in cognitionem illo- obiectum specificativum; rum, quae sub deffinito sed solum contingenter, continentur, Vt Petrus, &Vt quando ex inscriptione Paulus cotinentur sub ho- librorum de generatione, mine. Hic modus argu- dc corruptione, arguitur mentandi valet tam affi contingeter horum libro- mative, quam negative.