장음표시 사용
171쪽
formae intrinsice in tali sa Undecima dissim subiecto ; tamen provenit ctio est: in esse res,V.g.con- illi ab aliquo agente ex- cedo ; in esse attingibili3, trinseco, ut calor in aqua oe Imbilis,nego. In ιυμ νιι calefacta. & obi, in subie- convenire aliquod radieacto existente in loco, est tum alleui, est idem, ac intrinsice in illo, & dici- convenire entitatiuὸ, id tur quid extrinsecum. Ita est, entitati rei, non se-cimplui: Complut. in log. disp. I 6. cundum quod est attingi. quaest. a. num. I s. in Re- bilis a tali, vel tali poten- sumpta, respondentes ad tia, vel habitu, ut cum di- quadam auctoritatem D. citur, quod obiectum vi-S. om. Thom ex I.p.quq st. o. sus est imaginabile , res art. s.& ad aliam ex pri- pondetur quod est imagi-mo contra gentes, cap. 3. nabile inesse rei; non vero Insuper extrinsed tale di- ut attingibile a visu, id est citur tertio, Vt contrapo- sub eadem ratione subnitur adessentialiter intrin- qua; sed secundum diversisὸ, quo pacto, quodlibet fam inclusam in illo ob- praedicatum accidentale, lecto. Nam imaginativa quamlumvis in aliquo su- percipi t obiectum sub di- ibiecto intrinsice invenia- versa ratione, ac potentiatur, dicitur convenire ex- visiva. In esse attingibilis, trinsice, & hoc modo pos- vel sibilis sonuenire altiu3 sumus respondere ad prae- aliquod p aedirata est,quod citatas auctoritates. Sed illi conveniat secundum haec tertia acceptio pa- quod sormaliter est te rum differt a praecedenti, minus, vel obiectum po-
quantum ad modum sol- tentiae, Vel habitus,ut om-Vendi argumentum: siqui- nia praedicata,quae conVedem etiam si intrinsice re- niunt colori, Ut terminat, cipiatur forma in subiecto V.g.potentiam visivam,c potest in utraque accep- citur illi convenire in emetione salvari quod sit quid attingibilis. Differt esseeXtrinsecum. attingibile ab eis stibili.
172쪽
convenit obiectis scientiarum. Esse υινδ attingibile convenit,tam obiectis scientiaru, quam omnium aliorum habituum, & terminis quarumcumque potentiar u. Quapropter differunt, ut superius ab inferiori. Quomodo aliquid dicatur esse obiectum, vel terminus, videatur infra cap. 9. num. 6O.& praecipue
s 3 'Vodecima distin ctio est: in inten.
quid in intentione est,quod sit in quod natura, Vel potentia, vel agens propendit tanquam in finem. Finis autem multiplicem habet acceptionem, Ut constat ex dictis in prini Mopusculo cap. s. n. 9. Item finis, alius est talis absolute, & est qui habet omniatmquisita, Vt appetiatur sit
ne respectu ad alium, qui non sit ultimus; siquidem ad finem ultimum omnes fines , quamvis absolute tales, ordinantur. Alius est finis ν pectiuὸ, Ut me
dium, quod respectu principii dicitur finis ; & respectu finis se habet ut principium, & hoc dicitur δε- cundam quid sinis : quia
nec terminat nec appetitur rMione sui; sed ratione ipsius finis absolute talis quare non est necessum in illo maiorem bonitatem quaerere, Ut finalicet,
quam in principio ; sed haec inquisitio semper in
fine absolute tali fiat. Respiei aliquid in exreutione est,quod in exercitio, V.g. productionis effectus alatingatur, aut possit attingi. Unde aliquid' potest. esse primario inspectum in
intentione, Ut finis; aut in executisne ut effectus immediate attactus:&secunis dario inspectum in intentione,Vt media,Viae,& tenia dentiae , dc ea, quae sunt propter fine mi aut ineria curione, Ut ea quae subse-ctuuntur ad essectum pri
173쪽
xum, vel per dimanationem supponentem influ-Xum verum. Alia est consecutio, aut sequela logica , seu consequentiae, &quando hoc modo aliquid sequitur ad aliud, dicitur sequi illatiuὸ, id est, per bonam consequentiam syllogisticam, ut est homo: ergo sequitur , quod sit animal. Vide num. I 2 2.& I O. o s8 Decima septima distinctio est: exigentialiter, V. g. concedo i formaliter, nego. Dicitur aliquid tale exigentialiter, quando
tale formaliter non e stiexigit tamen illud, vel ad sui persectionem in esse, vel ad causandum aliquem effectum, c. sicut essentia hominis non est sor- maliter risibilitas; dicitur
tamen e Xigent aliter risibilitas, quia scilicet exigit illam, utpote illius pro-H ia passio. Terminusseris
malite manet explicatus supra cap. s . num. HO.
stinctio est .eoneomitanters V. g. concedo, ea aliter,
aliud, seu esse eoneomitan te illud, primo, προ ierua os e , Vt quando simul est cum illo i tamen non procedit unum ab alio, sicut de nutritione, & augmentatione, docent nostri Complut. lib. I. de Re nerat. disp. s. quaest.2. Dicitur secundo large, pro quacumque simultate, seu concomitantia, etiam si Unum pendeat ab alio, vel detur mutua causalitas adinvicem in diverso genere causae,qua ratione propriς passiones dicuntur concomitarei essentiam , cuius sunt proprietates, ut docent isdem Complut. loco citato,dis p. a. quaest. I. Pro
quo notandum est quibus modis aliqua dicantur simul, quod videbis apud
nostros Complut .in logic. disp. I 6. quaest . 9. 9. a.& potest inferri cum maioriabundantia ex diversitate prioritatu cap. praecedenti explicata: nam tot modis
possunt aliqua esse simul, quo possunt esse priora. Causaliteo tale dicitur, quod causat illud tale, ut
174쪽
iiDr. dist. s. quaest. I. art. I.
in corpore, ubi affirmat, quod actus no potest praedicari de essentia, nili eau-- saliter, quia Ussentia est prioe pium actur, di sis Osset, essentia eausalitis es a im in dilest actio sicut actio igenerativa in hoc sensu dicitur unio causaliter , quia causat ipsam unionem : & econtra. Etiam
eclypsis communiter dici tur, quos s intemostio ιμνrae, cum tamen ex tali interpositione causetur. Et
eausaliteν tale, sicut multia plicatur genus causarum,
'A scillarum species: ad quod videatur opusculum primum cap. 3. Hic superaddere placuit quamdam divisionem causae efficientis' quae ibi nee dicitur, nec ci latur, & est in imporativam , dc elicititiam. Imperativa est, qsa me δio aliquo , uri aliquibus αἱ ibus Ne at, Ut alia aliquem auum alient, & hoc videtur in potentiss eiusdem mei cauta, V.g. hominis,
nam alia imperat, dc alia cxequituς imperium. Elicitiva est, quae eneri πεν
tem inquiras, quid sit elicere a tonem ζ Resporideo, elisere aditonem, este quod ab illa immediat Dat sic virtus immedia- te operativa, ut patet inpotentia visiva,quς potestesicere visionem,& consequenter esse causa illius elici ive. Et intellectus, aut voluntas, aut utraque potentia secundum diaversas opiniones imperare talem visionem, Sc consequenter illam causare imperative. so Decima nona distinctio est, obiective, Vel erminatiue, nego , subi/ctiust, seu substractiuὸ, concedo. Dicitur aliquid sub-ἐ.LIiuδ, se substractive, tale , primo, pro eodem, acentitatiu/,id est,secundum suam entitatem. Secundo, accipitur pro eodem, acos subiectum iJius , seu substractMm, pro eodemcnim usurpantur ab Au- mmmmctoribus: ut esse auedinem
175쪽
quilibet terminus expli- re, & hac ratione omnis V .catur, nam hic solum su- causa actu causans est perest breviter ostende- prior suo e flectu. Quintore, quibus modis aliquid capud Theologos) Wiori. Theologudicatur prius , eX quibus rate originis, quam Aristo- manifeste deducetur, quo- teles non agnovit, luce Bamodo aliquid se habeat lum invenitur inter Per- primario, Vel seeundario. sonas divinas,consistitque Dicitur vero ali quid prius in eo , quod una persona alio multipliciter. Primo, sit a qua alia procodit abs-priaritate dignitatis, ct ex. que ulla dependentia incallentiae, ut inter anima- ter se, quae solum est ρ D-lia homo: inter principeε ritas a quo; sed sine depen- Rex, aut Imperator. Se- dentia; & non in quo,quia cundo, moHt.ite ordinis ; non datur aliquod ins angvi partes cuiuscumque reale, aud rationis , in quo compositi respectu illius. sit, aut possit esse una pem Tertio, prioWilate subs- sona sine alia. Sexto,pνio fendi eon equeatra quae ruate a quo cum depen- optime potest . appellari dentia unius ab alio , veprioritas luitis, Vel eontem iri ter caulam actu causan Abilitati.) quo pacto ge- tem,&cstectum. Septimo, lnera dicuntur priora spm prioritate in quo tempori', ciebus, quia ex genere ad &hoc modo dicitur prius, speclam nonsabsimi com quod pro aliquo tempo--uentia affirmative, stat romantecedit ad aliud, ut quia in logica -compos, mane ad meridiem. Iterritione seu contrahibilis a te prius tompooe dicitur.ali
prius intelligi cur genus, quid, quando est prius ge- quam speciesu, coit necatione, ut id quod ge-
prioritate natura, seu eam neratur per se, est prius saliιatu,Vel independιntiae, co, quod ratione illius ge- quae consistit in eo , quod neratur . licet in eodem unum sit causa alterius, tempore reali. Sed hare
cum quo simul est tempo- acceptio est impropria ta
176쪽
bensibilis, Ut color qui est obiectum visus.potest dici visus obiective, quia est obiectum illius. Secundo, quod habat esse tamis inteιιMyti tantum, Ut entia rationis: aut adsummum ρὐ-
iura ,'non a parte re , ut essentiet creatς ab aere no dicuntur habere esse extra Deum, ut patet eXompiae. nostris Complut. in logic. disp.4.quaest. I. Em terraei nasitio tale, est esse te minum illitis talis, ut si dicas generationem substantialem, esse alterationem euactionem alterativam te . minative. QuotupleX autem dicatur ooiectum, Videatur. in prooemialibus
piat. nostros Complut. Terminus autem alius sperialite
dictus,ctrigoreia, id est ille
qui solum dicitur ter Anare, & non produci ab eo, quod terminat, ut obsistιηιia est terminus na- Lurae, & tacma puncta
lineae terminant lineam Alius es urge, ct eommu niter iactas , qui dicitur ille, qui secundum qiaamli.
het rationem commet, ct f nit aliquem respectum, aut operationem. Advertatur
hic, quod terminus quo alicuius productionis,non est necessum, quod prod catur ; sed sufficit, quod
Communicetur, & constituat terminum qui, Vt anima rationalis est terminus quo, generationis homi- nis, & tamen non prod citur per ipsam gener, tionem; sed creatur a Deo; constituit quidem termi num qui, dc per generati
docent nostri Iomplut. c-runcum pluribus Thomistis. Nomist
lib. I .de gener.disp. a. q. s. in Resumpta. Advertatur secundo, quod licet te minus in ahquo genere sit
Drmam,seu naturam talis generis r compleat illam in tali genere,ut subsistentia, & existentia in genere substantiae,puncta lineae in linea i tamen alius modus termini affertur a Copturi septin L no
177쪽
nostris In lib. de anima, rialiteν, Vt quando dicItur disp 9.quaest. a. num. I 3. in naturam speciscam esse Resumpta,& consistit in universalem fundamenta- hoc , quod resultet ex liter, id est, esse subiectum mixtione aliquorum, & denominabile ab univer hoc modo complet illa,ex salitate. Ly Domatis εν su quibus resultat , ipsis ta- pra cap. s. eXplicuimus. men non permanentibus . 62 Uigesima prima 'formaliter; sed virtuali- distinctio est : eonnexisὸ,
ter, sicut elementa ma- V. g. concedo i dissiparatὸ, nent in mixto. nego.n habere aliquid eonis 61 Vigesima distino nexiuri aut esse tale eo an inctio est, radipalitin , seu tu ., est, quod babeat eon fundamentaliter, V.g. con- nexionem eum λsso tali ecedo formaliter,nego. Esse Connexio autem est multate radiealiter, est, esse ra- tipleX, Prima connexio
dicem illius talis, ut anima essentialis, ut inter praedi- rationalis dicitur intelle- cata eiusdem essentiae, dcctus, aut voluntas radica- interea, quae ad aliquid liter,quia est radix harum essentialiter requiruntur, potentiarum. Radix alia sive sit ad hoc, ut causet, est, Vt quo alia, Vt quod. Vel opponatur; sive ad hoc Pro cuius explicatione vi- Vt causetur, &c. Insuperideatur cap. 7. n. so. Item & inter illud, quod habet alia adaequatat alia inadae. talem essentialem depem quata: alia proxima i alia dentiam, & illud, a quo remota, & caetera, quae illam habet, Ut materia possunt distingui iuxta di- prima cum forma substam stinctiones explicatas, ct aiali, ad hoc, Vt ipsa ma-eXplicandas, quRrum ex . teria eXistat. Seeunda est plicationes videatur pro- connexio necessaria,& estprijs locis. Ly fundamen- inter ea,quae nectuntur,octolitεν fere coincidit cum dicunt habitudinem ne- diealitεν, & aliquando cessariam, ut inter essen- etiam accipitur pro mate- tiam . dc ProPricratem,
178쪽
causam,& essectum. Tinia eorum ignorantIa freque- est connexio contingens, ter inter disputadum non ut inter subiectum, & accidens commune. Se habere M parat., est, nullam in-
distinctio est, remotὸ , stamediatὸ, concedo: proxime, seu immediatὸ, nego; isti termini explicantur ut sonant, nec opus est immorari. Solum notetur, alia quid posse esse remotius, aut immediatius alio, dc minus remotum posse dici proximum respectu alterius, si comparetur ad mae
CAPUT X. . Alia distinctio valde neeese
exerceri inter duos ex quinque terminis, scilicet, positiuὸ, priuatis., negati-υὸ, praesuὸ,S permissiue. Qui quidem termini indi-Sent explicatione: nam ex
cationes. Igitur apud Philosophos. & Theologosens positivum reale appellatur illud, quΘd habet esse
a parte rei, ut eontrapontintur ad priuationem, ct negationem entis, quo pacto Petrus,materia prima,sor ma substantialis, accidentia ponibilia in praedicamento, & modi, seu aflectiones, Vc unio lubstantialis,.modus intensionis,
tera huiusmodi sunt entia positiva. Vnde esse tale po- Diue, sumitur primo, pro. pri. loquendo,& est esse tala ratione alicuius entitatis, rei, aut modi positivi, ut esse album positive, est habere propriam entitatem albedinis. Influera positiαὶ est insue e m/dia influxu positivo, id est, actione, motu, aut causalitate reali. Repugnare aliquid alicui posetiaὸ, est habere aliquid pomtivum peν quod illi repugnet. Secundo, dicitur ali
179쪽
tione etiam dicitur, quod negatio positi ve est negatio, id est, re vera est negatio, ae privatio positive est privatio, id est, re vera
est privatio. Ens rationis positivum sumitur peccΟ-rrespondentiam ad entia positiva realia: itaque si cui relatio realis est enspositivum reale,sic relatio rationis est ens positivum rationisi ot sicut in secunda acceptione privatio relationis realis, positiuὸ, id est, re vera est privatiore aliis i sic privatio relationis titionis,m si ti/ὸ, id est,
his. Denominationes extrinsicae dicuntur proprie positiuae quando proveniunt a formis positivis; sic urge, di improprio a D ma negativa, aut privativa; siquidem re vera sunt
6 ς μἐνatio accipi t urprimo strim, de sic est ea. rentia formae in oblino
opto, nato pro tune adhu bιndam talem formam.
dicitur aliquid σὲ priuatum fio ma in illo tempore; vel instanti, in quo illi non debetur, ut canit non est privatus visu ante nonum diem alua nativitate, sed negatus: quia pro illis die. bus non debetur, neque aptus est ad videndum; tamen mihi in hac parte certum est in illis diebus habere potetiam visivam. sicut & eoeteras Potentiar ex instanti, non solum suae nativitatis; sed etiam suae
generationis tantum elle negatum exercitio videndi ob indispositionem.
Organi, naturalem , sicuo pro eodem tempore eiunegatus eXercitio potentiae generati vae ob indis.
positionem naturalem organi' tamen re vera ha bet potentiam generati-Vam pro tali tempore. Et in hoc sensu dicitur coe cus, in quo, valde distingimur a coecis per de se titum potentiae. Secundo, accipitur minus frictὸ pro carentia formae in subiecto apto ad habendam
180쪽
debeatur, neque pro tunc, neque pro alio tempore tamen potest naturaliter illam recipere; vel violenter ab alio agente, ut cR- or in aqua: vel Gne violentia, ut albedo in Petro. Haec tamen acceptio est media inter privationem,& negatione stricte sumptas. Quare in hoc sensu ossiale priuatiuὸ, est esse privatum formo , per quam constituitu res in esse talis, ut esse privati ve album estes le privatum albedine. Tertio , convenire aliquid alicui priuatiuὸ solet acci-δArista. pi, praecipue apud iuristas, pro convenire illi soli sine
consortio alterius,Vs convenire aliquam potestatem Papae ρ iustiu. , est, quod ille solus habeat talem potestatem I in quo sensu potest homo dici priuatiu. animal rationale; sed proprie haec acceptio non attinet ad Phylo- sophos. 66 Negatio sumitur multipliciter. Primo, pro
enuntiatione removente praduatum d sabiecto, Ut boms
appellari nega bis mente, seu inteli OD: siquidem est oratio formata ab intellectu, seu mente, de qua agunt Dialectici. Secunia Diali do,sumitur pro negat nem re , quae est fundamentum ad negationem in mente, seu enuntiationem negativam secudum illud. ex ro, qu34reι est, vel non Axiama. , dieitur oratio vera, vesfassa. Haec autem negatioi re, de qua pr cipue Me- MctvM.
creatura habet negative esse Dei, id est, sunt negata eiusdemmet perfectionis Dei, eo modo, quo est
in Deo; siquidem sunt in incapacia praedictae perfectionis , & petra dicitur
negata visu, aut auditu Secundo, Di. pro ea θη tuo ma in subiecta , obstrahendo ab est,qu)d ubi ritum sis optum , vel ineptum ad