Themata jurisprudentiae naturalis ad ductum lib. Pufendorfiani de officio hominis et civis olim ad disputandum proposita nunc recusa auctaque nonnullis in locis vel emendata, auctore Joh. Eberhardo Roslero ..

61쪽

De non Ddendis aliis.

XIX. De animalibus, quae sine culpa domini noxam intulerunt , dedendis , vel damno resarciendo , praeceptum iuris naturalis non extate constat tamen sua legi civili ex rationibus idoneis aequitas. XX. Uti lardens reparationem offerre, & vel testari malitiam abfuisse, vel poenitentiam

ostendere, cautionemque in futurum praestare, ita laesius cum eo in gratiam redire debet. Vindicta enim , voluptatem tantum ex alterius dolore quaerens, legi naturae adversia est.

CAP. VII.

TURALI HOMINUM

E QUALITATE.

Νon tam speciale ossicium, quam lanis

damentum ossiciorum hominis erga alios homines est: in quisque ait rum hominem aestimet atque tractet,

62쪽

48 m agnoscenda nat hom. aequalitate. tanquam naturaliter bi aqualem , seu utaque hominem.

Est enim hoc ipsum illud universiale de

custodienda socialitate praeceptum, aliis verbis propositum. Nam uti socialitas commode in dilectionem proximi resolvi potest; ita eundem plane sensium habent haec praecepta: Alios ut aeque homines tracta, & , dili e proximum scut te sum;

quo posteriori Servator summam officiorum . erga alios complexus est.

Fluunt ex hoc principio duo ossicia abis solutar Euod tibi non vis fieri , alteri ne feceris, h. e. Neminem laede, &, 'uod tibi vis fieri, alteri etiam feceris, h. e. Aliorum commoda promOVe. IV. Idem re ipsa docent, qui per socialitatem homines ad pacem & ami iam cum aliis colendam obligari asserunt.

Attenditur hic non ad aequalitatem virium aut malitiae r sed ad aequalitatem naturae humanae, in qua aequalitas iuris & obligationis fundatur; vi cuius quilibet erga alterum naturae leges observare debet, &hoc ipsum ab altero exigere potest.

63쪽

magnoscendanar. bon aqualitate. 49 VI. Atque hanc aequalitatem non tollit inaequalitas libertatis ac potestatis , per status adventitios introducta. VII. AEqualitas haec exigite Ut qui aliorum opera uti vult, vicissim quoque in eorundem uis sese dispensiare debeat. Quod Auctoris tertium officium absolutum eli. VIII. Postulat quoque aequalitas r Ut ne quis, cui peculiare ius non est quaesitum , plus sibi, quam reliquis, arroget, sed illos aequo secum iure frui permittat. Hoc enim qui non observat, alios in iure suo laedit.

citur: Ubi jus inter alios sit distribuendum.

aequales aequaliter tractandos, & neutri praeter merita causae quid prae altero indulgendum. Contrarium qui facit, contumelia & injuria afficit adeoque laedit alioS.

Observatur haec aequalitas per divisionem

in partes aequales, usum communem vel alternum praestationem rei aequipollentis vel sortem, quae contumelia & injuria va-

64쪽

De agnos. natur. hem. aqualitaι e. XI. Peccatur contra aequalitatem per superbiam, quae vitium est, quo quis nulla de causia, aut non issiciente, aliis se praefert,& velut inaequales eosdem prae sie desipicit, vel etiam existimationem eorum laedit.

Non sumetente eausia aliis se praeserre superbiam simpliciter, nulla de causa id facere superbiam stultam haud immerito vocaveris.

Monorem tamen sibi debltum tuerI, cItra inanem fastum, aut aliorum contemtum,

non superbia, sed generositas est. XIV. Superbiae opponuntur modestia & humllitas, quarum illa propter aequalitatem nemini se praefert, haec ex infirmitatum con scientia alios sibi praefert. XVa Superbia aliorum existimationem laedens contumelia dicitur , quae contemtum exinternis signis prodit, di manifestam continet injuriam.

65쪽

CAP. 'VIII.

EXERCENDIS.

Th. I. Ister ossicia absoluta quorumlibet erga quoslibet est etiam hoc r in quilibet

alterius utilitatem, quantum commode potes , promoveat. II. Requirit hoc aequalitas, requirit cIalItas, quae non pacem modo inter homines servari. sed & amicitiam coli mutuamque benevolentiam ali vult. m. Commoda aliorum promovemus vel definite , vel indefinite. IV. Indefinite aliis prosumus I. animum corpusque ad usum ies etatis excolendo. a. praeclara atque utilia inveniendo. G a V.Pec

66쪽

sa Depromisiis Uscii e humanit. exere.

Peccant contra hoc ossicium qui I. nullam honestam artem addiscunt vitamque per silentium transigunt, nemini utiles. a. qui opes a maioribus relictas consumentes,

isnaviae litant. 3. qui bona sua per avaritiam aliis invident &c. H. Iis, qui bene de humano genere merentur , nec invidendum , nec remora injicienda; sed fama illorum potius celebranda,& studium imitandum. VII. Definite aliis inservimus vel per ossicia humanitatis simplicis, vel per heneficia.

um . Illa versantur circa res innoxiae utilitatis, quae accipienti prosunt , praestantem non gravant. Unde ea denegare detestanda malignitas & inhumanitas est. IX. Beneficia ex singulari benevolentia proficiscuntur, & impensa quadam , aut Op ra laboriosa, constant.

In beneficiis tribuendis respiciendum I. ad conditionem dantis & accipientis, . ad modum. XI. Respectu dantis & aecipientis cavendum est,

67쪽

De promiscuis ossciis humau. exerc. s 3 est , ne beneficentia nostra sit I. noxia. a. nimia.. 3. iniqua. 4. inordinata. s. intempestiva.

XII. Noxia est, si vel illi ipsi, cui benefacere

volumus, damno potius quam usui simus, vel aliis benefaciendo noceamus aliis. XIII. Nimia est, si modum facultatum nostra

rum excedat.

XIV. Iniqua est , si digniores & bene meritos indignis postponamus. XV. Inordinata est, ubi qui arctiori vinculo nobis coniuncti sunt, aliis, si cetera paria sint, posthabentur. XVI. Intempestiva est , quando illi praeseruntur , qui minus indigent, & quibus sine ope nostra aliunde prosipici potest. XVII. Respectu modi beneficia conserri debent hilari fronte, promte, & cum contestatione

henevolentiae.

XVIII.

Beneficiis in accipiente resipondere debet gratitudo, quae consistit in gratia habenda, gratiis agendis, & gratia reddenda.

68쪽

σι De promiscuis siciis humanit. exere.

XIX. Non necesse est, ut praecisse tantum reddamus , quantum accepimus. Interdum amplius reddendum, interdum conatus &studium obligationem explent. XX Nihil ei debeo, qui me tantum non anficit iniuria. aut a laedendo desstit, aut ex malo, in quod me coniecerat, eripit, aut damnum datum reparat, aut praeter intemtionem profuit, aut etiam noeendi propositum habuit.

XXI.

Gratitudinem praecipit lex naturae, quia I. hac sublata tollitur omnis inter homines heneficentia , fiducia & benevolentia. a. qui beneficia acceptat, simul obligationem, intentioni dantis convenientem, in se suscipere censetur. XXII. Turpius quidem habetur Ingratum esse, quam miustum ; cum degeneris animi illud atque infra brutorum conditionem se dejicientis sit: ingratitudo tamen per se iniuria

non est.

XXIII.

Ad gratiam enim reserendam non minus,

quam ad beneficia & officia humanitatis.

69쪽

Depromiscuu ossiciis human. exerc. imperfecta tantum obligatio, illa tamen arctior quam haec est.

XXIV. . Hinc & in foro humano ob simplicem

Ingratitudinem actionem dari minus conia gruum videtur et quia I. optima pars beneficii periret. a. non tam splendidum est quod est necessarium. 3. huic uni legi vix omnia fora essent suffectura, ob difficillimam circumstantiarum aestimationem. 4. Intentioni heneficium dantis repugnat coa- a compensatio. XXV. Ingratitudo autem praegnans , qua benefacientes etiam laeduntur, actionem injuriarum non tam parit, quam aggraVat.

70쪽

.. .

OFFICIIS PACISCENTIUM.

Th. I. Divisio ossiciorum in absoluta & hy

pothetica adaequata est ; neque necessum est, ut Constituantur intermedia; nec omnia ossicia hypothetica pactum praesupponunt, & OLficia paciscentium ad ossicia sermocinantium haud incommode reseruntur. II. Pactum est mutuus duorum pluriumve in idem placitum de transferendo & acquirendo jure consensius.

manitatis ossicia ad mutua commoda promovenda non lassiciebant e partim ob hominum indolem ad ista exhibenda non satis proclivium; partim ob rerum & Operarum magnitudinem; partim ob perlonarum coudi-Di itigeo by Corale