Specimen variarum lectionum sacri textus et chaldaica estheris additamenta cum latina versione ac notis ex singulari codice privatae bibliothecae Pii 6. P. O. M. edidit variisque dissertationibus illustravit Iohannes Bernardus De Rossi ... Accedit ei

141쪽

los , ob eorum defectum reprehendit irreligiosus Wisthonus. Lyram is Sixtum Sonensem non moror , qui additamentorum

auctorem faciunt Iosephum Flavium LXX interpretibus longe recentiorem , qui e legerunt . Ea ne ergo tribuemus Graeco ipsi interpreti, quisquis is sit, qui ea, quae ex tempore dici poterant , addiderit it cui hoc Hieronymo, qui vulgati interpretis nomine Graecum intelligit , eius interpretationis auctorem, quae ea aetate, ut

animadvertit Huetius , κοινὴ appellabatur, non Latinum antiquae vulgatae auctorem, ut tot hucusque scriptores perperam intellexerunt . Asserit enim Hieronymus addutamenta haec scripta reperisse se in editione vulgata Graecorum singua Oluteris, eaque reapse reperiri in Graeca interpretationi

manifestum est . A qua opinione parum G

stant, qui hellen istam quemdam , ut rotius , ac Dupinius , vel qui Lysimachunia graece Estheris librum interpretantem , ut Calmetus , aliique , harum additionum a ctorem faciunt . Sed hae opiniones no placent . Quare enim ex arbitrio cuncta haec confixisse arbitremur privatos interprete. α

142쪽

pretes, non potius ex authenticis codicibus , publicisque annalibus petiisse, ut ratio ipsa suadet 8 Suo ne marte Assueri

exempli gratia epistolas invexerunt, quae Iudaeorum omnium manibus terebantur Aut ita ne illae ex eorum manibus in anum exciderant, ut nullum superesset exemplar maec de alia multa , quae parum com haerent , fingant necesse est, qui haec interpretibus attribuunt. Nec sane intelligo cur LXX interpretes, qui religiosissime s cras litteras verterunt, verborum litteram, non paraphrasim sectati, in hoc uno Esth ris libro vertendo morem hunc, ac resigi nem deseruerint, vel Lysimachus religiose ut ipsissimis Calmeti verbis utar, verba textus secutus non sis , quemadmodum a ceter svetustis sacrorum librarum interpretibus sero tum es Calmetus, qui eorum sententiam explodit , qui haec additamenta archetyporum exeniplarium varietati tribuunt, propterea quod nullum dicti sui documentum solidum exhibeant , quodnam affert ipso solidius suae huius opinionis Τ Illud ne, quod nihil de iis Iosephus di&erit, fidissimus h rum rerum scripto , vel quod in Graeco

eius

143쪽

eius exemplari deessent Atqui falsissimum hoc esse superius animadvertimus, ubi Ios phum vidimus illustre nostrorum additamentorum fidei testimonium ferentem ' Haec

porro quae diximus , etiam contra u tium faciunt, qui ea non e Mardochaeo,

sed ex variis synagogae magnae viris repetit, qui varia huius libri exemplaria edia derint, alia quidem , quae haec additamem in legebant , alia vero , quae iis destitu bantur . In hac enim hypothesi non nisi ex praeexsistentibus Mardochaei actis umero

ea debuissent synagogae assessores. Sed unde haec exemplarium varietas inconstan tia ex sapientissimo consessu . qui hoc tissimum praecavebat, ut exemplarium varietas tolleretur, is una eademque fidei ac revelationis regula servaretur Quare

in aliis ea exemplaribus posuerit, in aliis neutiquam , haec , non illa probarita Si vero utraque exempla probata sunt, quae ex eodem auctoritatis fonte manabant, qui fit ut sacrorum librorum canon a synagoga ipsa constitutus ea non habeat

144쪽

EG aliter sentio ' antiquum Estheris

librum ab hodierno distinguendum esse censeo . Alium autem antiquitus Esth ris librum exstitisse suadet sacer contextus cap. X. 32. Vulgata hic a textu discedit, vertensque se omnia, quae libri huius, qui vocatur Diber , stiria continentur , de in diem libro Estheris sacri scriptoris verba interpretatur , quae de alio prorsus inn- liquo interpretanda sunt inebraeus textus legit anaa is,mis an mari P uNn 'sin autem Uberis confirmani res, vel facta harum sortium, e scriptus es in libro. Sacer scriptor appellat hic ad antiquum. alium Estheris librum, qui illum sermonem in huius festi confirmationem complectebatur. Scio esse, qui aliter sacra verba inte pretentur, cinter Iudaeos Iarchius de libro agiographorum ea exponit. Sed Chaldaica paraphrasis posterior n,unn nova.

De volumine ipso Estheris interpretatur,

145쪽

rasi communiter interpretes tu in Iudaei tum Christiani. Alium porro Estheris librum hic innui non dissa tentur Iudaei oberυa=it Hebraei , inquit Sgambatus i , librum, cui aviditus erat sermo liber, non e se hunc , sed ali rum aliquem eo tempore , quo haec scripta sunt notum iamchi notat ob id dici nauci basepher cum he demonstrativo extruso .. aesi diceret in libro illosatis noto Quamobrem, concludit Sgam batus , praeter hunc librum exsat alius, in quo sermo Esther , quem longa aetas nobι λυidit.

Aben Esra Κimchio antiquior scribit etiam in hunc locum padacti sub Ilittera belli ibi eqhi

ametalium regum Israel, librum bellor Domini librum recti Antiqui huius ac deperditi Estheris libri exsistentiae robur addit insignium nonnullorum interpretum ac theologorum opinio, qui putant duplex olim Estheris ex emplar exstitisse, brevius alterum, alterum paullo locupletius , unde Grae-

146쪽

Graeca ac Latina versio manarint. Id coniectatus est Bellarminus is post Bella i- nummuetius, qui quum synagogae magnae librum Esther acceptum referat, complures ad eum scribendum animum adiecisse putat, atque isde factum ut Aerra eius exsi-terint exemplaria . Bellarmino is Huetio plures alii adhaeserunt,is ex recentioribus Gravesonius . Ipsa etiam hodierni Estheris libri conditio manifeste vincit antiquum Mardochaei librum ab hodierno esse dives sum . Nam quomodo in hoc ipso libro , appossit ea rem nostram est commemoratus Huetius, narrare potui sti Mardochaeus se libruor scri

psisse, ad Iudaeo misisse , humesias, suscepisse ,

quaecumque eo mandabantur , peregisse qLibrum scriptu- ante esse oportuit, quam mi teretur ad Iudaeos , ab iis susciperetur , , --dita in eo praecepta observarentur multo etiam mag/s, antequam misit illi, ac susceptis que observatio scriberentur I . S. VI.

147쪽

S. I. AHiquus Mardochaei liber qua primum lingua exaratus

S Ed liber hic Estheris antiquus quem

Mardochaeum ipsum congessisse sacertextus innuit , qua primum lingua conseriaptus est Chaldaico is primuin idiomat exaratus videtur multa sunt quae comiecturae fidem faciuiu . Scripsit enim Mardochaeus in Assueri regno, ubi latissimus, ae familiaris erat Chaldaici sermonis usus. Scripsit ad Iudaeos captivitatis Babylonicae sub Iechonia abductos , ad quos ipse pertinebat, vel ad eorum prognatos per universam Assueri ditionem, variasque provincias dispersos , qui chaldaice loqui familiariter

coeperant . In horum autem gratiam a dochaeum librum hunc conscripsisse cxtra controversiam est, constatque ex cap. Imao. Scripsit ea aetate , qua publice nationis famin historiae, praecipue extra Palaestinam, ut ex Daniele Esdra patet, chaldaice conscribebantur. Scripsit demum ea et te, qua, sive sub Dario Hystaspi, sive sub Io Arth

148쪽

Artaxers Longimano ea constituatur, Η braicum idioma coeperat certe in delaetudinem abire Etenim etsi ab eorum sentemtia longe absim , ut alibi ostendi i , qui in captivitate Babylonica Hebraicam linguam penitus putant intercidisse , quod olim Mni. chio , Ephodaeo, Eliae Levitae placuit, ex Christianis Bella in , Sixto Senensi,

Buxtorfio, Hottingero , Bocharto, aliisque sexcentis , negari tamen nequit, patetque ex Nehemia ipso vi II. 8., qui sub Artaxeris Longimano floruit, Iudaicam plebem non eam amplius primigenii sermonis habuisso consuetudinem , ut expedite intelligeret, nec explanatione , dc interpretatione egeret. In haec autem acta etiam Assueri epistolas suarumque precum formam Mard chaeum QEstherem congessisse nihil verosimilius . Eae enim ad historiam, eiusque fidem , ac perfectionem , ut reliqua pertinebant, iisque destituta insigni eoque a thentico documento destitui videbatur iraesertim, quum Chaldaicum Assueri litterarum apographum etiam emanasse, in Iudae

i Delia lingua propria di Crigo, e deglia et Pule

149쪽

rum manibus exstitisse sacer ipse contextus evincat cap. VIII. 9. Scriptae sunt pisolae pr-isciae ct provinciae , populo O popiniuxta linguas in litteras suas. Iudaeis , pr ut legere poterant, O audire . Quod in ris serinonem, qui hodie non superest, in eum librum Mardochaeus inseruit, teste ero ipso textu , ut supra vidimus , quare eum Assueri epistolas, ceteraque additamen . t omisisse credamus ad historiam ipsam pertinentia, tantoque veterum consensu auctoritate firmata is VII. De Chamicis additamentis , eorumque indole ct conditione

QMdaica haec huius historiae acta ita

a se congesta ad populares suos misit Mardochaeus Persarum ditioni subiectos Scripsit Mardochaeus ominia haec litteris comprebras miset ad Iudaeo , qui in omnibus

regis provinciis morabantur , cap. IX. ao. Mar dochaei acta coeperunt ergo privatim,

publice legi in omnibus synagogis, do- ite synagog magna , a s ceris supre-

150쪽

mus Palaestinorum magistratus in Hebraicum ea idioin convertit , recensuit , abbreviavit, eaque sic congesta abbreviata in s crum canonem recepit . tio factum est, ut Chaldaicus Estheris liber obsoleverit, e Iudaeorum manibus, memoria fere deciderit , Hebraicus vero hodiernus , qui quoddam est priorum actorum compendium, usum, auctoritatem obtinuerit. Ita tamen obtinuit, ut non deessent , in Assyrii potissimum, Chaldaea Media, Persis, Aegypto sacri codice , qui antiqui vestigia ac reliquias, qui Chaldaica scilicet illa Assueri litterarum apo grapha & Mardochaei,

Estheris orationes haberent in sacrum textum insertas, is non deessent etiam multae

extra Palaestinani praecipue synagoga , qtiae hos ipsos codices haec ipsa addita metria ut sacra ac divina legerent, ac reciperent . Eiusmodi codices exstasse in Aegypto LXX interpretum aetate , testis est eorum verso . Ipsi enim , vel anonymi amctores versonis illis tributae, Estheris certe exemplar ob oculos habuerunt, quod haec additamenta complectebatur . Si vero int Sra, quod nonnullis placet, Graeca huius libri

versio