장음표시 사용
551쪽
modus scilicet, tempus, reatas, vel dis dius, m excisus: modus
re*rcit achim, vel interiorem, vel exteriorem. I .g. cum quis Zoetuit ire ad Ecclesiam, ecce aritus interior. Aestus uero exterior in peccato omissioms dao re 'scit, vel acti m prςcedentem,vel actumriri inmissione, V. g. bliquis impeditur, ne siurgat ad matutinas, quia sie nimis occupauit in ero villando : exemplum fecundi ctimae quis applicat si ad ahqtiem actum illicitum dimittendo iliud, ad quod tenetur. V g. v lle ludere, π dimittere ad Ecclesiam ire. Ambo isti unum iucunt licet re Ju' Lbus iuuersiis. P perea omissonis tempus considerandum est: illo etenim tempore dicitur qais peccare peccato omissionis quando,uel quo I epore aliquis non vult facere, quod tenetur, vel quando facit quid ill citum, vel fecit incompassibile illi, ad quod icnetur. Tale aut peccatum, quia contrariarur prςcepto affirmatiso, quod non obligat ad simper, sied sim-per: ideo solum P t empore illo aliquis cissari. do ab a tu illo peccare dicittire tertio consideraridus uenit defectus vel reatus: imputari enim solet ad peccatum homini non agendo, quod di beret. At hic notandum, qhod si aliquis non agat, quod agere oportet: nec spe est aliquam a signare causam si utro carsa fuerit totaliter extri ecat alis omissim peccati rationem minime habet. U.g.si quis a lapide cadoete oppressus impediatur ne ad Ecclesam vadat: ais causiforet ini rinseca; tunc ibi peccatum, qu a raof ι intrinseca est, crvoluntariae quarto confideraridus uenit excelsus, na maius dicitur
esse peccatum commisionis, vel trans res sionis peccato omissionis, quia peccatum commissionis, siue transgressionis si habet,ut arbor, qua malumstructufacite o so aut, vi arbor,quae nullum ructum
552쪽
facit, vel qua non facitfactum alique bonum: ergo,oec. Deinde peccatum commissionis , vel transgressionis non dicitur pura priuatio, sed est actus priuatus debito ordine: sicut furtum, vel adulterium , at omissionis peccatum pura ,suesti priuatio. Hi exta addenda uenit loco dioerentia ex parte recessus a Deo, vel contemptus : Ut tu diuiditur peccatu in mortale, ueniale. Qualiter autem mortale a ueniali disserat, diuersas inter si habent doctores sententias: nam quidam assignant disserentiam penes subiectum. Unde mortale dicunt habere esse in ratione, m ueniale in sensua litate: alij assignat disserentiam penes esectum, quia mortale peccatu priuat gratia , at ueniale non e alij semunt disserentiam penes reatum, quia mortali peccato p a debetur ς terna, at ueniali temporalis. Quudam alij conseverunt peccatum diuidere in mortale, ueniale, tanquam in aliquodperfectum, σ imperfectum. Namortale, quia a fine deordinat, iccirco perstelam peccati habet rationem, at ueniale, quia non sic, licet aliquo modo a me retardet, propterea illudperfectum, hoc impersedium ce Veri debet.
DE DIFFERENTIA PECCATI MORTALI s
IV ius rimari uolentes ea, quae in prπedenti capite a nobis dicta fuere comparabimus mortale peccatu veniati penes di ffer etiam e in quinq; enim a ueniali disserre notarunt homines docti, filicet in mesone,ir mutatione, remisone, σῖμηiΠγ
553쪽
ne. Primo dissert in corruptione, quia mortale peccatu cst quidam morbus ipsius animae, a quo Dauidpetebat liberari,.sanari, di-rens e Miserere mei domine, quoniam infirmus sum. At uin alenon fle, quia stat cum charitate. Disseri secundo mortale a ueniali, siue ueniale a mortali in auersione, quae auerso dupliciter cor ingit: uno modo cotra Deu: alio modo Ab Deo: primo modo est moriale peccatu, dum comutabile bonum ipsi eo pr fertur. Si vero auerso indebita fiat ad commutabile bonum sib Deo, tunc veniale peccatu dicitur. Ad cuius euidentiamsex uobis notanda sint. Primares, quod Gertia bono incommutabilis ot duobus modis inteligi, scilicet, vel in balitu, vel in actu: primo auertitur illi a bono incommutabitisecundum habitum, quisibi alium Iiacm contrarium ponit , qJ in mortali peccato euenit. Unde qui mortaliter peccatussimilatur ei, qui a via recedit. Secundo quis dic itur in actu tanarum auerti a bono incommutabili, quado aliquem facit aritum, quo
actuahter in Deum minime tendit, licet ergo in eum non tendat,
ut in ultimusinem, nec sibi quasi ne talem constituat, hoc tamen in ueniali peccato contingit. Unde peccans uenialiter assimilatur ei, qui nimis moratur in via. Insuper notatam,tria seprςcipue, propter qua mortaliter peccare dicitur homo. Primo, quando δε- liberate contra diuinam legem agit: secundo, quando ase habitualiter honorem Dei excludit: tertio, quando in bono temporali Utimumsinem, fluoruitionem ponit Q quibus tribus modis auertitur peccator a Deo. Qui vero uenialiter peccat, tria suprapositis op-
Iosia facit: primo no facit cotra legem,sed prςter legem secundo
actualem Dei copiderationem suae operationis mcludite tertio non
554쪽
ponit in bono temporali fruitione. Tertium notandum est, quod in peccato mortali ali quati est prius naturaliter ad commutabile imnam couei sio, quam auersio ab incommutabili bono : aliquando et accidit oppositum. Cuius ratio de acili assignari potest, quia csim peccatum in uoluntate consistat, ut dicit beatus Aug. ideo in peccatis, in quibus principaliter intenditur ruitio boni commutabilis, si ut euenit in luxuria, auaritia, oe alia bulasimodi, prius dicitur se naturaliter conuersio, quam auersio. In ιlbs vero peccatis, tu quibus direAte intenditur auersito a Deo, sicut est infidelitus eleratio , m bumsimodi alia: tunc prius dicitur esse auerso a Deo incommutabili bono: deinde conuersio ad comutabile bona. Quartus, quod conuersio peccati mortalis, m uenialis adinvice siunt i proportionabiles,quiaper conuersionem peccati mortalis rei temporali, volat adhςretur,m per conuersionem peccati uenialis, adhς- retur rei temporali, ut ei, qd est adfinem. Qu duo quia non sunt ei dem generis, propterea improportionabilia. Qtiintum est, qTora peccata murtalia exparte aversionis conuenire dicuntur, licet distinguantur ex parte conuersionis. Sextum est, quod peccatum mortale ex parte Mersionis ab incomutab41 bono, idest a Deo, ea
culpa,vel osscημ infinita: ideo bi reristondet pςna damni infinita, quae nihil aliud e Z, quam amissio infiniti boni. Exparte vero inordinatico ersionis ad commutatile bonum: tunc mortale peccatam culpa dicitur,vel o pense finita, ideo sibi pςnasiensius restondet, quae ita est, ex quibus onus paret, quod is auersione ab H commutabili bono in conum si one ad bonum comutabile dicitur mortale peccatum consistere. Conuerte igitur nos domine ad te,
555쪽
eouertemur, ex parte enim nostra sumus auersi. His tertio additur differentia peccati mortalis a ueniali,qua consissi in transimulatione; na de si mortale fieri nequit ueniale, nec ueniale desie mortale: bene ueniale dicitur disponere ad mortale; at dicetis, cur mortale
desi ueniale fieri nequit ' Re Jonderi pol ad hoc quinq; modis,σ
Irimo, quia mortali ρςna debetur perna, at ueniali non .Secundo, quia mortale, perfn rationem habet, uenialeno sed imperfecti. Tertio, quia in anima maculam causat mortale peccatu, at ueniade nequaquam.Quarto. ga mortale, visone diuinapriuat, at ueniale tantum retardat. Quinto, quia mortale ueniali Irauius peccatum
est; hic tamen notetis, ueniale tribus posse ad mortale disponere modis, exparte libidinis primo, consuetudini cudo, ilitudinis tertio. Primum ex libidine patet, na augumentata distositione peractus ueni tum peccatoru, intantum cresterepol libido peccandi. qt ille, qui peccat in peccato ueniali finem constituat. Secundo ex parte consiuetudinis, ueniale ad mortale di*onit, nam multotiens venialiter peccari ad peccandum mortaliter distonitur, qui enim voluntarem suam assuescit in minoribus debito ordini no subjcere, dryonitur ad hoc, qJ et voluntur e siua nonsubjciat ordinι vltimis s. Tertio ex partesmilituaenissic: ut enim=igidum ex natura calidum fieri pol, non secus ueniale peccatum fieri pol mortale ex voluntateponenti nem in creatura. Timenda ergo sint uenialia, non quia minima ,sed quia plura, σ qui minima sternit paulatim decidet. Quarto ut niale a mortali differt in remissione; nam uent libus unum pti remitti sine alio, at in mortalitas non sic, . ratio ossignatur, quia licet mortalia non habeant conneAionem ex parte
556쪽
eouersionis, fiunt tamen conexa ex parte aversionis at in ueniatiliarie non contingit, quia non auertum a Deo Quid Diat coparatio mortalis adueniales nu mortale poterιt dimitti sine ueniali ' RNI'ondetur, quod Fc, quia mortale ad ueniale se habet, ut habitus, ideo Aublato habitu , pol remanere d Jositio: ergo remoto mortali, pol veniale remanere. Quinto , . vltimo, mortale peccatum amentali iusseri inpunitione, quia mortali pςna debetur perna, at veniali, non. Deinde per mortale fit aversio a Deo, at per ueniale, non . Sed dicetis: ponamus, quod in damnato inueniatur aliquod veniale peccatum: certum est,quod cum peccatum ueniale non remittatur, 'r hoc quia in inferno nulla est redemptio, qJ tales-pliciter licetsi ueniale, pςnapunietur Gerna. Ad hoc dicitur, lmeniali peccato non Lbetur pςna ςterna rationes grauitatis G atratione conditionissabista, sicilicet hominis, s sine gratia inuenitur, p s seolafit peccatorii remissio. Uel dicatis uenirie peccatum in damnato,puniri quide ternaliter non ppse, sagratia non priuat, scd pp mortale peccatu adiunctum, q/gratiapriuat. Et hςcsalis.
DE MORTALI PECCATO, ET VENIALI
Lectio CLXXXXIII. IN gratiam eorum,qra siverius declarat uere, ne quid vitio
mihi dari post, perpenda in prsenti duo. Documenta quinqs
primo de mortali, atq; ueniali peccato.Deinde tria mala tan-pam, qκα mortale peccatum facit. Quantum adsectum primu est, notandum,
557쪽
notian tu, 'P documento primo: veniale peccatu tribus dici modis, scilicet a sequela, velpςnitentia, a causa, m materia; primo modo veniale aetatur apςnitentia, vel Auela, qua iam est confeci tamenia ,scut dicit Ambr. quod mortale peccatum per confessionem factu, ueniale dicitur, quo modo ueniale non diuiditur cotra momtale. Secundo ueniale dicitur a cause,eo quia in se aliquam habeae veniae causam, non ql non puniatur, sid quia minus puniatur, ut peccatum ex infirmitate patratum. Tertio ueniale peccatu dicitur sua materia,s hoc diuiditur contra mortade, quia mortale quatum est de se, p am meretur pernam, o veniam excludit, at peccatum ueniale non. Alterum documentum est, ql mortale peccatum ex genere pol spe ueniale p p adius imperferitionem, ganon perfecte pertingit ad rationem peccati mortalis cum non sit deliberatus, sta siubditus. Tertium documentum est, qὸ aliud est deordianarι astu in Deum,quod conuenispeccato ueniali, maliud est emcludere ordinem ad Deu, qd conuenit peceato mortali. Quartum do umuntum est, quod desie uentale peccatu, nunqua fieri mortale totista qδ primo ueniale peccatum secundum si, posteas it mortale: sicut nec albedo fieri pol nigredo. Acius tamen, qui eo est de genere ueniabs, mortalis quatuor fieri pot modis: primo ex confitcntia, secundo ex complacentia: ex ruina, oesiqueti. Ex conficientia , quia quicquidsit contra conficientiam Mificat ad Gebennum. Unde licet leuare festucam dese leuesit , m indisserense tamen quandosit contra consilentiam mortale es,1 a a creatore fit mem o. Securi ueniale fit moriale ex complacentia. Unde Aug. nulla
558쪽
cunq; osed*Wfinis.Tertio ex ruina,quoniam frequperpere sepsem in ueniale peccatum semo ad minale dissonitur. ωMe minimis peccatis ad magna venitur, uti de modica sua timagnu gnis. Quarto exfPella, quia quandosingit uenialeperuerium si non prohibetur inq; ad mortale prox ediposset, non quia
mi mortale, sidquia ex ipso occasio ter
fleret mortale, nore est tis edarito με Qurnium documentu R epe m siex mala operatur.Nam olitrat, obsiurat Abditat, retardat, prouocat ,σ tepidum facit. Pramo quam si dpςna,Mί et non ς ternat secundo obsecurat, inquatum imaeo depicta per tale peccatum non plene disicernitur . tepidum sucis quia charitatisferuorem miniat. Debilitat, ne animae potentia in bonis operita uti promptae. Agloria retarda quiverniusin pumgatorio habet expurgari. Tandem onit, reprouocat admor tale, ut in boo primo punctostis patet . Subsequitur alterum, ubi tria mala a montali producta declarantur. Nam primo bonitatem excludit, secundo mentem assilit,im vulnerat.Tertio mort m in ducit,m causar. Promtellecturam est siciendum triplex dari bo nmm, scilicet bonusiubiectu υt ratiosive voluntas: bonum obiscium,flue malo oppositium, ut primate bonum, Henratia : tamdem datur bonum insertum,'ecce naturalis inclinatio. δε nodico, p peccatum mortale primum non tollit bonum, nec tertium licet debilitet inclinationem ad bonum. At totaliter bonitatem excludit 'iritualem, ides ratiam, quae gratia ab alijs bonil virtutis
vocatur: ι circo quot modis peccatum contra virtutem astat, clum
dite. Tribus etenim modis hoc fieri cognoscitur ,scilicet Abir . bendo,
559쪽
hendo, impediendo, debilitando. Quantum ad primum gratiam excludit: quantῖ ad secundum ponitur obstaculum diutinae insuentia, quapesse erat ca a gratia. Quatum ad tertium habilitas,vel
mentis inclinatio adgrariam,m ad bonum minuitur, quia qganto magis peccator peccat, tanto minus pol in bonum. Insupersecundo principaliter mortale peccatum mente affligit, s vulnerat ; nam ante peccatum omnes potentiae anima erant recto ordine regulatae,m ornatae, quia Deus fecit hominem rectum: cuius rectitudo fuit triplex. Prima ergo rectitudo, a qua omnes alia causabantur, quod Deo rati ubiecto erat Eecunda rectitudo erat,qua vires inferiores animae, scilicet voluntas, irascibilis, m concupiscibilis rationi erantsebiectae. Tertia rectitudo erat, qua corpus anima siubdeb tur, at per peccatum oes animae potentia proprio ordine remanent destituta. Sunt autem q&atuor potentiae animae, quae virtutum *biecta esse posunt: prima est intellictus, seu ratio, in qua est prudentia. Secunda voluntas, in qua iustitia. Irascibilis tertia, in qua fortitudo. Concupistibilis quarta, in qua temperantia. Modo per peccatum, ratio primo, reflectu veri ea vulnerata ignorantia. voluntas secundo, reflectu boni, Tulnerata malitia. Irossibilis, resspectu ardui, disicilis est vulnerata infirmitate,vel impotemtia. Concupiscibilis, respectu delectabilis, concupiycentia est tu nerata. Ubi adprςdictoru inteli gentiam est siciendum, hominem primum ante peccatum quatuor bona habui se excissenter. Cognitionis 'lendoreprimo, quia clarius nobis, illi Deus erat cognitus: Angeli secundo: cunctae creaturae tertio, quibus ipsi nomina Imposuissecundum narura uam. Insuper Tirtutis Talorem, quate-L 3 nus in
560쪽
nus in innocentia creatus, m gratia rectitudinis; ordinem tertio. Boni operis celsitudinem quarto. Nam maiorem facilitatem, ad bonum operandum habebat, σ ad malum euitandum, qua modo. At per peccatum vulnera quatuor, siue mala siunt secuta. Primum vulnus est ignorantia in intellectu . Secundum dicitur malis iam a sectu. Tertium vulnus concupissentia, o pugna in conluctu . scilicet in intellectu, m appetitusensitiuo. Quartum Tulnus est imfirmitas, vel impotentia in actis, vel inprofectu. Nam ad peccandum proni, Gortes sumus. His tertio additur, quod mortale peceatum mortem inducit, oe causat. Nam ait Paulus ad Rom. v. Propter unum hominem peccatum intrauit in mundum, σper peccatum mors: causet ergo mortem peccatum. Et hςc satis.
AN UNUM PECCATUM MORTALE, ALTE
RIUS PECCATI SIT CAUSA, ET QUO MODO.
Lectio CLXXXXIIII. Via vulgus ore rotundo dicere conssueuit, quoil unum
mortale peccatu alterius peccati mortali est causa pro-- pterea, quo modo id fieri queat in prsenti dicam. Insuper, quot modis unum peccatum, ex altero oriatur aperiam. Duas itaq; habebit partes hodierna lecto: quarum prima quatuor cotinet: altera mibter quatuor. Quantum ad primam. Ex modis quatuor, quibus unum peccatum ex altero causari dicitur, primum hunc esse Neologi fatentur rebbicientem causam prohibentem Gnaunum peccatum alterius causa dicitur , ut remouens prohibens. Cuius