장음표시 사용
541쪽
quendo in Jecie propter tria. Primo propter iuramentu. Secundo propter votum. Tertio propterscandalum . Ita alicuius peccatum
grauari prςcipue dicitur propter rationes quatuor. Prima est ppres leni facultatem, quia alios excedens inscientia, cum peccat, grauius peccataeo qui acilius peccato resistere potest. Secunda est
propter ingratitudinem. Unile alios in bonitate excedensim vim tute , cum peccat , grauius peccat. Tertia estpropter celsitudinem, mel magnitudinem, nam magnitudo ,siue persona cepitu lopece tum aggravat. Quarta est propter turbationem, ideo proatorum peccatum grauius dicitur, quia subditi ex ipse quam plurimum conturbantur, magis; indigne ferunt. Aggravara secundo dicitur peccatum ex consideratione persona, qua ostenditur, ubi tria co- fideranda occurrunt, bonitas, vel sanctitas personae: insuperpropinquitas,vel cosanguinitas: tertio dignitas,vel authoritas. Unde quanto persona est virtuosior, an tior, tanto culpa,vel offensa in eam commissa efigrauior, o hoc quia magis in Deum redundat, a quo Ois bonitas, sanctitas derivatur. Secundo in persona, quae ostenditur, debet attendi propinquintas, vel consanguinitaS, qua triplex est: prima per natura identitat e, secuda per carnalem originem, tertia propter amicitiae dilectionem. Prima coniunEtio
dicitur per natura identitatem, qua quilibetsibi ipsi est ide. Unde culpa tunc magis GPauatur, quando aliquis se ipsam ossendit. Unde odisse se ipsum extrema aementia es secundum Hieron
Rursus dicitur Ece. xiiii. Qui sibi inuidet, nihil est illo nequitius, oe siubdit causam ibidem dicens,qui sibi nequa, cui alij bonus erit fidest, quis ibi non es bonus, alij non est bonus, velflc. Qui sibi ne-I a. am
542쪽
quam est, idest, qui Dei sui bonis non detestatur, o letatur,
qui legitime uis bonis non uritur ,sibi bona siua per auaritiam fib- trahendo, qualiter erit bonus alijs bona siua communicando es qui ergo sibi non esu bonus benefaciendo, nec alijs communicando: cillare, sc. Altera coniunctio per carnalem originem, qua salus dicitur coniunctus sus parentibus, a quibus Iraxit or inem habuit esse, π nutrimenium, . disicinnam. Unde peccat mmultam ae prauatur, quando quis suos parentes ossendit. Tonia comunctio per amicitia dileElionem illa est, qua quis sirus amicis coniunctus Unde peccatu aggrauatur quando quis tum offendit
amicum, quem JDgulariter debet diligere, eiq;J ecialiter bem facere. His tertio grauitas peccati addenda venit loco, qua ex inimgritate natura dsumitur, dum di minuitur, vel aufei tur. Nam quanto aliqliis alteri nocumentum infert maius, eograuius peccat. Vbi notandum, nocumenta si habere ad peccata quatuor modis. Primo enim quado nocumentumprmisium est, oe intentum : itineno umenti qualitas peccati quantitale auget. V . . dum quis animo alterι nocendi operatur, ut homicida, vel fur. 5 ecundo modo, n0cumentum pol essepi ςusum,m non intentum. V .g. cum quis per agrum alicuius transiens, ut facilius ad fornicandum vadat, no mmentum infert bis,quae in agro sunt siminata, tunc non directe auget , sied indiresie, in quantum scilicet ex voluntate ad malum inclinata multum alterius operatur malum , quod simpbciter nollet. Tertio nocumentum pol esse , nec prςuisium, nec intentiam: tunc si per accidens si habeat ad peccatum, no ag grauare dicitur, nisi per negligenι iam, inquantum non confiderat nocumenta, quapos sem
543쪽
sequi. Quarto possibile est: Nocumentum, nec esse preuisum, nec
intentum: attamen persesequi ex aestu peccati. V.g. cum aliquis publicefornicatur, sequitur si datam plurimorum, hoc nocumentum, licet peccans no intendat, aggravat tamen peccatum: eslrςterea animaduertendum, quod cum sit triplex bonum ipsius hominis, scilicet boram mentis, bonum corporis, m bonu bstantiae
temporalis, quanto maius bonum remouetur, tanto majus nocum
tum infertur, N ex cosequenti peccatum grauius iudicatur, unde inter c era peccata in proximum commissa, homicidium primo, per quod vita proximi in actu tollitur grauius dicitur. Secundum graiam ingrauitate tenet detracilio, per quam tollitur fama. Te tiam gradum tenet adulterium, per quod generatio, qua ordinatur ad vitam tollitur, m impeditur: quartum gradum tenet surtum, per quod exteriorsubstantia tollitur. Ad maiorem tamen notitiam prςdiciorum, hic quatuor cos ieratione digna occurrunt. Primum est, quod non siolum nocumentum percatum aggravat, sed et principaliter inordinatio voluntatis. Quato enim maior est voluntatis inordinatio, eo grauius peccatum est. Secundum est, quod maior moluntatis inordinatio in peccatis, quae siunt contra Deum, quam in peccatis, qua siunt contra proximum, σ ideo peccata contra Dium, non solum grauiora dest, mimo grauissima. Tertium est,
quod quamuis nosius Deo nocere possit quantum ad eius Abstantiam: nihilominus, quis tentare potest nocov. e um in his, quae Dei sent, vim m extirpando, sacra Volando. Quartum est, quod nocumentum maius homicida infert, qua ornicator, adulter,
O hoc propter duo: Primo, quia homicida directe proximi noci I 3 mentum
544쪽
mentum intendit, at fornicator non sic, sed delectatior e Secundo homicida directe,c per se causa est mortis corporalis, syrtitialis aut em mortis, per se nullus esse pote t sufficiens causa, quia nullus
moritur, mssi propria voluntate peccando. Hsc infamam.
in QVlBUS PECCATI GRAVITAS SUMENDA.Lectio CLXXXX. NO N pigebit hoc loco multa alia his, quae verius fiunt
declarata addere ad peccati grauitatem cognoscenda. Solet enim septem alijs modis aggrauari peccatum, ut vos in sectione prima mei sermonis intel elis. In altero uero, quot modis unum peccatum alterograuius sit dicam. Quantum ad primum , prςter rationes adducitas, ex quibus dicebatur aggravari peccatum, estsciendum adhuc exsplcm aggravari. Primo ex rationis ignorantrae secundo ea peccatoris malitia: tertio ex passionis vehementiae quarto ex continuatione , vel extensione: quinto ex multiplicatione: siexto ex intensione: sieptimo ex ricidiuatione. Ex rationis ignorantia primo, quia eorum a sectata ignorantia, q aquis scire tenetur sicire potest a peccato minime excusat: immo ipsium V trauat. Sed hic notandum, quod ignorantia voluntaria,
nata duobus dicitur modis; primo principaliter, m dire- fle, V. g. cum quis vult, s o ctat studiose aliqua non scire, ut
peccatum excusationem habeat, vel ut a peccato non retrabatur, sil ut peccandi maiorem habeat libertatem. Secundo Acisur ignorantia voluntaria, vel ascisa indirecte securesario, cum ess, propter
545쪽
propter verecundiam, labores, alias; occupationes e cire ne Lgit, propter quae retrabitur apeccato, π ea facere, qua necessaria sunt ad salutem, de qua loquitur Apostolus ad Corinth. xiiii. Si quis ignorat, ignorabitur, quasi dicat: si quis siue magnus,'eparauus ignorat ignorantia sectata ea, qua ad salute necessaria sunt, ignorabitur , idest non diligetur , sed reprobabitur, m deseretur. Ita dicitur Mattho xxv.Amen dico vobis,nescio vos, idest, non diligo, vel sic. Nescio vos, idest, reprobo,nouit enim dominus, qui
sunt eius,ut ait D. His v. vel sic. Nescio vos, idest defero vos, quia p vita meritu non cognosco. 'perea solet aggravaripeccatum ex peccatoris malitia, quando committitur ex certa malitia; tunc en grauius illud peccatum extat peccato, quod ex ignorantia , vel impotentia patratur. Tertio peccatum ex passionis Teb
mentia aggravatur, quae passio, vel est mala, vel est bona simula, dupliciter ad peccatumst habere potest vel antecedenter, vel consequenter: si primo modo passi it prςcedens actum percati, tunc
diminuit peccatum, quia talis passio carnis tentatio dicitur, scilicet quando aliquis maiori tentatione peccat, tanto minus peccare dicitur , ut patet per Augustinam. Passio vero sequens actum peccatia et peccatum. Unde quanto ab quis maiori libidine peccat, vel concupiscentia, toto magis peccat. Si aut passio bona siit, tunc erit dicendum, quod,vel prςcedat rationis iudicium. Asequatur, hoc secundo modo passio meritum auget cui cum aliquis, tanto magis mereri videtur, quanto ex maiori misericordia inopi subuenit. Si vero bona passio rationis iudicium prςcedit, ut V.g. homo magis velit expassione, quam ex iudicio rationis moueri ad bene agen-
546쪽
dum; tunc talispassio diminuit bonitatem oe la&dem mmeritum actiss. bratus Thomas. Sed hic notetis, quod passio appe lim
ensitivi, aut totaliter aufert rationis usium, a si non . SI primo modo hoc contin si, dupliciter, vel enim a principi uti voluntaria,
vel non: si uoluntaria; tunc actus, qui fit in tali y sione. fu periaue m possiorem, imputatur ad 'cccatum, eo quia talis astus in sit aristi si uolomai itis, ut patet de illo, qui per hibrietatem homici- diu in facit. Alio modo passio totaliter rationis usium auferens,si posciit hol tintaria, vel non sit uoluntaria, potacu Pis ex Uri: uine, mel at qua huiusnodi causa incidit in tes passionem, quae tor abi eradi iret rationis inum, talis i b omni peccato mortab, m veniali ex
cifo.S cund modo, si passo no tollit totaliter et sum rationis. Ug. cum otiis ex passi ne procedit ad astum peccati, vel ad tonsi 1 sim ibi senatum no Lbito, sed deliberate, quia ratio passionem excludi re potest, vel saltem impedire, tunc non curando excludere, vel impedire, mortalepeccatum est . quo modo multa fieri homicidia, committi adulteria per posione videmus. Aggraliatur quarto peccatum ex conlin alione, vel emersione, V . . cum quis volens malum operari, continuat uoluntate siuam quoti'; opere perficiat. Vt eroo uoluntas diuturnior in bono, eo melior: ita deterior,ut in malo diuturnior. Aggravatur quinto peccata ex multiplicatione, V. '.cu mala uoluntas ad malum operandum multiplicatur, mala etenim uoluntasine astu est, oe cum adluptior : ita bona illa uoluntas me actu, at cum actu bono melior. Stato peccatum aggr natur ex int ensit me. Nam quanto uoluntas intensus, ardentius,
547쪽
uare,sc. Demum Myrauatur peccatum ex recidiuatione: cuius ratio videtur isse talis, qwa quidam dixerunt: peccata dimissa in confessione redire in eo, qui recidivat Pro int Aesie tu cuius υι limvo, diligenter animaduertere, quod peccata in recidiuante in prio-rcm , vel aliam culpam iremissa non dicuntur redire quantum ad Isnam ζternam, nec in tali peccato quantum ad pςna lcmporalem remissam ; licet maneat obligatio adpςnam nos latam. Non en in jurget duplere tribulatio, Naum primo. Nec iudicat dominus bis in idipsum. Creo is peccata per pςnitentiam remissa redire dicantur quantum adpςnam per modum circunstantiae aggravantis , peccata de nouo comissa expersona recidiuantis: ingratitudo enim est circunstantia aggravans peccatum, oe est per se ingratiand Ουitium. Unde quanto plura vitia concurrunt ad a tum peccati, tanto peccata sunt riniora acrius punienda. Peccans a sit post remissionis gratiam peccatorum receptam, ingratus es gratiae
remissionis. Nam, ut Seneca ait de benefici,s, ingratus cs, qui be-n ficium se recep sse negat, ingratus , qui di imulat, ingratus, qui non reddit, ingratissimus esium, qui oblitus es. Recidiuans autem non solum non reddit bonum pro bemsitio remissionis ,s d etiam malum iterum ossendendo, mper consequens peccans per recidianam ,grauius peccat propter ma nitudinem remissionis acceptae, quam si hoc beneficium no accepisset, oe ideo per hoc maiori pςna redditur dignus, oesic dicuntur priora peccata remissa, redire no
quod propter illa, si fuerint plene remissa, de nouo puniantur, si d
quia propter bem fit iam remisionis, cui ingratus est recidiuans, peccatum grauari dicitur, mper hocpsna cius crescit. His ita in
548쪽
primo puncto postis, nunc ad sicundu ut descendamus equum es, ubi peccatum Unum, altero maius esse duodecim detegitur modis, primo causalitate, ut peccatum Luciferi: secundo generalitate, ut peccatum Adae: tertio deformitate, Ut peccatum Iude: quarto remisionis d ocultate, ut peccatum in Spiritu an lum,ut Blisthemia, vel de Jeratio, qua tollit remedium, σ medicinum peccas i, scilicet pςnitentiam, oe Dei misericordiam, O ideo non remittιtur in hoc sculo, neque in futuro: quinto periculositate, ut
peccatum ignorantia :sexto inseparabibtate, ut peccatum cupiditatis, in auaritia sprimo pronitate, ut peccatum carnis: octauo ablat ione Oi, boni, ut peccatum infidelitatis, vel Idolatriae: nono expugnandi dissicultate, ut peccatum siuperbiae: decimo deordinatione, vel elongatione, ut peccatum odij, quod magis mentem de- ordinat, m a Dei charitate elongat: undecimo cς citate, ut peccatum irae: duodecimo vilitate, ut peccatum luxuriae: Et hπ de
propositis sitis in prsenti meo sermone dictasint vobis.
Irca peccata in genere consideranda uenit horu uarietas, quae quia siex modis cognosci habet, ide expunesta prin-eipalia habebit hodierna leElio. Solent ergo peceata a Linuicem distingui, vel diurdi sex modis:primo ex parte gradus: cundo ex parte rejecitis: tertio ex parte asseritus: quarto ex parte
549쪽
parte impulsius : quinto ex parte effidius, vel defectus: sexto ex
parte recessus a Deo, vel contemptus. Ex parte gradus, dum dicitur , quod aliud es peccatum cordis, aliud oris, abad operis, vel peccatum cogitationis, locutionis, m operationis. Em e gradus peccatorum. Vnde primus gradus peccati dicitur inchoatio. prout ea in corde: secundus gradus ψὶ manifflatio, prout peccatum est in ore e tertius gradus peccati dicitur consiummatio, vel completio, prout es in opere. Hoc exemplo de facili habet probari de iracun-' do: na iracundus ex recepta iniuria primo perturbatur in corde sdeinde contumeliatur ore e tertio Inuirtatur opere. Insuper, pe
cata distinguntur exparte rίθe ius; nam peccatum dicitur actus inordinatus. Triplex aut in bom ne oi do esse debet: primus rationis ad diuinam legem: secundus passionis ad ratione e tertius ordo hominis ad hominem, eo quia homo naturaliter dicitur animal politicum, oesociale. Ille ergo', qui primo rationem suam diuinae legi non regulat, sid cotra ea facit in his, quaesint fidei: talis in Detim peccare Δ itur: sicut hςreticus,sacrilegus, oe Blasi benis: sicῶ-
do, qui possionem am propria ratione non regulat,sed contra eam facit, in si ipsium peccare dicitur, ut luxuriosus,gulosius, prodigus. Tertio illi,qui humanasocietatem,cui naturaliter assigatur, copulatur, libere ossendit, in proximum peccare dicitur, ut patet in fui e, m homicida. Hic tamen notandum, qJ aliud es peccare contra dominum, aliud in domino, m aliud cora domino. Primo, ille dicitur peccare cora domino, qui sit, Deumμι peccati hiabere nothiam, π tamen peccare non erub scit. Secundo ille in domino peccat, tot dioinam legem in toto, vel in Iarte nonfimat. Tertis
550쪽
sib peccat contra Deum, qui fidem negat, vel qui Deum Bisb
mat numeri XAι. Peccauimus contra dominum. Tertio silet Asmgui peccatum ex parte appetitus, vel affectus, sic diuiditur in carnati, σ θ uale. Carnale illud dicitur, quod in ipso tu lacorporali pei si itur . Spirituale vero, quod n=iritualem reqicit deth Aasionem, ut ira, inuidia oesmilia, qua dicuntur perfici iudele citatione Epirituali. Sciendum tamen est, quod lyritualiapeccata inquantum Epirituaba grauioris culpa peccatis carnalibus 6 dicuntur, m hoc triplici ratione: primo ratione complementi peccati: fecundo ratione nocumentie tertio ratione motivi. Camnalia uero peccata licet minoris dicantur culpae, nihilominus siunt maioris infamiae. Quarro peccata distinguntur ex parte impulsus, ita quod oe peccatum est, vel ex ins imitate, vel impotentia, vel ex ignorantia, Tel ex malitia, vel concupiscentia strandum ergo, ldiuersas habent cah fas activas, vel motiuas: ita distinguenda sunt peccata. Quinto possunt distingui ex parte lectus, desecius, quia ista duo sunt, iccirco diuidi poterit in comissum, oe delicium: ita quod si aliud peccatum commissoniς, ω aliud omissonis,quod deliciam uocatur ,sea bic notetis, quod transi resonispeccatum,m omissioni ormaliter non disserunt, vel specifice, sid materialiter. Qi aut Apecifice non d serant patet, quia omissio,m tran segresso ad idem ordinantur cilicet ad eundem finem, ex eodem motiuoprocedunt ,sicut patet de avaro, qui ad congregandam pecuniam aliena rapit, quod es peccatum commissionis, oesua non dat quibus, quando dcbet dare, quod es peccatum omissionis. Pro maiori tamen notitia peccati omissonis quatuorsunt notandar