장음표시 사용
521쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. 47'AN VOLUNTAS, ET ACTIO, ET C. Distinctio XLII. tactio CLXXXIII. VS stori circa quadra sima secundam huius lil. secum
di in oraene distinritione. seriem primo perpendemus, deinde diuisionem. Ex quo ergo determinatum fuit -- perius qualiter exsimplici inietione,vel uoluntate, exicrior adfus malitiam, vel bonitatem habeat: consiquens modo es, circa pre d dia quotiones excitare nonntillas ; sed id antequam fiat a nobis, aeuidenda erit prius d=nctio in puncta nouem :fiacet in coclu--nem primo. In dubium secundo. Cirta dubium in iuuersas opiniones tertio. In determinationem quarto. In conclusionem nouam quinto. In dabium pro probatione siexto. In propositioηe siptimo. Inpeccati diuisionem octauo. Ex prmissis in capitalium uitiorum tandem enumerinionem nono. Quantum ad primum conclo fio su talis. Quamuis ipsa uoluntas,inactus exterior duosint a ius distincti realiter: uno tamen numero confirmitate, vel dissormiatate moraliter boni, vel mali nuncupantur. Adqha cognoscendam venit secundo in hunc modum dubitandum loco. Utrum mala se luntas ιnterior . . operatio mala exterior, duo nuncupandasint peccata,vel unum.Ad qδ ui indum tertio loco, opiniones du se narrantur e quidam enim arbitraritur, diuersa issepeccata , quam με fulciri uidentur tribus et ijs opinione, o primo sic. Voluntas ιnterior, . adlus exterior sunt diuersa, vel ergo diuosa peccata dicenda, aut non diuersa, at non sint , non pcccato, quia utrunq. peccatum
522쪽
peccatum est: ergo diuersa peccata ; hic Magister re 'ondredo ait: duos quidem se aestus,sed unum peccatum, σ ratio assignatur, quia ambo faciunt unu contemptum. Sunt quida alij diuersa esse peccata asserentes, qui it antur: illi duo actus, si forent unam
tantum peccatum, Gin non diuersa, tunc non magis puniri deberent, qui peccant aritu exteriori, cin interiori ut, quam illi, sui interiori tantum peccare dichntur, at hoc valde inconueniens: ergo. Huic rationi sicunda occurrite dicentes, qδ illi, qui peccant ambobus a Lbus simul, certe plus puniuntur, quam illi, qui interiorirantum peccant: non ideo, quia illi duo a ius diuersa sint peccata, sed bene quia ex pluribus est patratum peccatum. Tertio urgent quidam dicentes: mandatis diuersis aBlusprohibetur interior, σexterior: igitur uidetur fatendum esse, quodsintpeccata diuersa ;volcns Magister ueritat e determinare quarto loco ita dicit: non pose argui ex mandatorum diuersitate, quibus a ius illi duo prohibentor, quo mi peccata diuers,quias uti una charitas Dei, proximi Aucrsis mandatis prς litur, ita et a ius diuersi, unum
peccatum facientes, mandatis I Uberi possunt diuess at i; boc, quod sint peccata diuersa. Hu quinto loco talis est ponenda propositio. Anima per peccatum pulchritudine siua destituta ,post transtum exteriorum, π interiorum arituum manet polluta. Ad quam probandam dabitatuineaelo. Utrum expleto, m transiunIe aritu, tam interiori, quam exteriori, peccatum remanere dicatur, ide Em homine real us culpa. Mihi certe, quod non, apparet. Nam illa mala uolt ntas , pera io vitiosio aflu, non esi, neq; aflvi exteriores, ncq; Vdetur bomoEostea id uelle, qι prius volebat,nec agere,
523쪽
qVod prius egit: quare, me. Ad boc Magister volem nos docereresstondere,sic ait: minime hsitandum fore, quin actu ipsum petacatum transeat, licet remaneat reatus, obligans hominem adpςna, sue pernam ,siue temporalem. Ei b c desectissex. Accedits ptimxm bac propositione contentu. Peccatum,qua enus ad diuersa comparatur, uarijs accipitur modis. Ad quod uidendum, octauo ponitur loco peccati diuisio: diuidi enim solet in duo, quantum ad eius radicem,peccatii. Nam ex duobus quis peccare dicitur,primo
ex cupiditate male incendente: rusus ex timore perperam hamiabante , ad quae duo peccata ora mortalia reducuntur, vel enim baspeccans appetit non appetenda, aut timet non timenda. Prpereamidetur peccatu dividi pose, quia ad eius alium : scper beatum Hierov. super Erechielem dicentem, quod tripliciter peccatur,
aut cogitatione, alii locutione, aut opere: gbus tribus modis beatus HieronF. quartum adit, Uidelicet, consiuetudine. Tertio peccatum diuiditur,quo ad eius obiectae secundum quod dici consiueuit, quod quandoq; peccatur in Deum. U.g. cum quis per bςresim,vel in alijs, quae Dei mi, male sentit de Deo: quandoq; et in proximum, ut cum eum in se, vel in suis iniuste tedit: quandoq; et in stipsium: dum sibi, non alteri nocet.Quarto,ut peritis dilucidum, ac per ilicuum est, peccatum diuidi por, quantum ad nomen, qactnominatur, nam dicitur peccatum sicundum beatum Aug. ratione mala actionis, vel quia scienter committitur delictum uero ri. tione derelicitionis boni: quoniam in quolibet peccato bonum d feritur, m malum operatur, vel et, quia ignoranter committitur. Isis prςmilsis, nono vcniunt capitalia enumeranda vitia loco.
524쪽
Septem igitur siunt, oe capitalia sc dicta, quia cla alia peccata exios septem peccatis mortalibus oriuntur, qua per si temgentes fenficantur, quas dominus expulit per filios Isiati de terra promissonis. Et hςc de tota distinctione satis.
DE ACTU INTERIORI, ET EXTERIORI. Lectio CLXXX l IlI. QVia mei insi fuit in besterna lectione de guplici actu.
videticet interiori exteriori: iccirco primo nunc im- quirendam erit. Num actus interior, oe exterior, sint duo peccata. Prςterea, in bonis, num tales actus duo merita
quoq; dicenda. Circa primum. Quisistam visium est actum intoriorem,stexteriorem esse duo peccata , non Unum tantum, quia
pluribus opponuntur mandatis: ergo. Assumptum sic patet, nam duo siunt prςcepta, propter quorum unum prohibi tur actus exisrior, V. e non furtum facies: per alter u uero actus interior, I g. non concupisses rem proximi tui: duo ergo videntur esst peccata. Ulterius e Deus dicitur punire interiorem actum, etsi fusine emteriori , iuxta illud Euangelij, qui viderit mulierem ad concupias endum eam, iam mechatus est in corde suo. Mundus aut punit actum exteriorem, oe non interiorem, nisi sit cum exteriore, duo ergo fiunt peccata, actus interior, m exterior. Ex alio latere, quia huic duplici actui no imponitur nisiuna pςnitentia: igitur ibi una tantum culpa. Pro dilucidatione huius quςsiti, velim uos primo scire,qd actus exterior,Cr interior coniuncti, num csse dicunturi peccatui d
525쪽
peccatum, non plura. Insiuper, proprie loquendo,notare debetis, qJ peccatum directe no dicit actum , sed defectum affus, vel actum defeEiusum, ita ut ratiosormalis peccati sit deferitus, vel deframitas ,pi opter quod statim luce clarius apparet, quod cum in uno actu ualeant esse plures defectus, vel deformitatessimul, quae dia
verse, meparatae sint, tunc in tali adiu plura peccata concede tur, V.g. cum quis cognoscit non suam in loco sacro e ratione cuius peccat luxuria peccato primo: deinde sacrilegij peccato propter irreuerentiam sacri loci. His itapositis, nunc, ad rationes quid diacendum , audite. Nam ad probationem assumptiprimi argumenti est sciendum, quod actus interior, oe exterior uniti diuersis non prohibentur prςceptis, sed uno tantum, ut patet de illo,no occides, c. Nam nunquam se tum exterius prohibetur, nisi quatenus a
voluntate interiori procedit. Quando uero a ius interior non prorumpit in exteriorem propter aliquod impedimentum, bene dicuntur prohiberi diuersis prςceptis, m ita plura peccata erunt oba tuum interiorum pluralitatem, non propter pluralitare actus exterioris cum interiori: assumptum itaq; probatum admitto illo modo, at nego alio. Ad argumentum secundum dico. Nec Deum iuste, nec mundum punire adlum exteriorem, sibi fine interiori: Deus tamen, qui nouit hominum corda, dicitur a tum interiorem punire me exteriori, at mundus, quia hoc non potest, ideo non diacitur a tum interiorem punire,nis pro quanto prorumpit in actum eχteriorem, π ita ex rfossione patet, rationem peccare exfalso
supposito. Iam declarato primo dubio, usquitur alterum. Virum scilicet: si duo actus in bonis merita duo int. Qui seu videtur
526쪽
epes mendum, q/flc. Nam voluntati bonae sine exteriori opere
dcbetur p=ςmium issentiale: adueniente uero siue acced nte opere exteriori, tunc essentiali prςmio additur accidentale, ut patet de aureola, qua marPribus debetur pro opere, σ non profla υ tantae: ergo in bonis isti duo actus videntur merita duo etsi In
oppositum se habet beatus Bernardus , qui dicit, ql bona voluntassis iι ad meritum bona aEho requiritur ad exemplum; foris omus ureo siuper Matthςum ait, quod voluntas eII, quae remuneratur pro bono, aut condemnatur pro malo. Opere autem sunt 1 stimonia υoluntatis, ex quibus radetur, qd IOIum meritum consistat in actu uoluntatis, σ ntillo modo in actu exteriori. Pror θ Uione dicendum est, ql uoluntassine a tu, Icet ςque bona, vel moraliter mala sicut uoluntas cum actu stupposito q4 fu ςque
perfecta tamen non dicitur ςque meritoria, vel demeritoria, caad alterum ordinetur. His ita constitutis, ad rationem formata de facili erit 1 sondendumst, quod actus interior, . exterior coniunctι Unica remuneratione dicuntur remunerari, cum Unum sit meritum radicaliter in actu interiori existens, m formabier in actu exteriori, ubi si facultas operat. Unde quado Deussumme pius, m misericors actum interiorem prςmiat sine exteriori: id totam ex beneplacito suo magis, qua ex aliquo merito, de condigno prouenire fatendum. Non ergo rotum meritum consistere dicitur in actu interiori, alioquin actus exterior supersum coet. Vnde martyribus pro actu bonae uoluntatis,m operis Greola dum dature hoc non prouenit exachbus istis duobus, scilicet interiori, m exteriori,tanquamsint in boni duo meritabat bone ut coniuncti,
527쪽
subor uti. Similiter . bona, ut loquimur in proposio ,sunt subordinata.
NUM PAENAE REATVs TR ANS EVNTE
Lectio CLXXXV. DV o alia hodierna die percurremus quesita: quorum
primum ad pende reatum pertinet: alterum uero adpe calorum radicem. Cyritur ergo primo, Num reatus pςna actu peccati transeunte dicatur remanere. Mihi equidem quod non videtur. Nam reatus causa, nonne peccatum ' at siublato actu peccati, quo modo reatus pςnae dicetur remanere e non ergo, cro. In oppositum se habet Magistersint. videtur ergo, o reatus pςnae, transeunte actu peccati, remaneat. Pro intesiectis itaq; huius fusili, velim uos re te considerare: peccatum transire. duobus modis posse intelligi. Uno modo persolam actus cessationem: alio modo per peccati dimissionem: primo modo, transeunte actu peccati remanet reatus, quia ex debito iustitiae nundam est stisfactum. Alio vero modo dicitur transire peccatum, non olum peractus, verum et per peccati remssionem; m sic dico, ql peccatum totaliters dimissum est tunc temporis, oreto nullus reatus remanet. Nam peccatum remitti, nil aliud est, quam ipsium ad pςnam ηon imputari. Quando aut totaliter no sit remissum, sid de debito pςnae sterna mutatum in pςnam temporalem: tunc aliquis reatus remminere dicitur. His o bus prςmissis, nunc ad argumentumfamat uti
528쪽
dico: peccatum esse causam reatus,dupliciter posse considerari et et ratione actus, dum fit, vel ratione inducentis des ctum iustitiae.
Pramo modo peccatum non est causa reatus, dum fit, idest ratione actus, dum sit: nec ratione eiusdem, inquantum prperjt, at bene quatenus defectam iustitia inaucis: quo mariente,remanet reatus, ' quo sublato per ronte rationem iustitue, aufertur reatus. Ad
M uostrum in oppositum se habentem, quid dicendum sit, ex dictis manifestum est. Completo iam de duobus questio primo: accedit
alterum, ub/ de radicibus peccatorum inquirendum. Num rectea Magistro in litera a Dientur. Mibi primo sectu videtur esse dicendum, ql non. Illud enim, ex 'uo aliquid nascitur,eius radiα dici potest , as ex amore nascitur timor: igitur amor timoris non vi detur ese Uincta radix peccandi contra amorem. In contrarium si habet Messer in Itera. Iccirco determinatione huius quoionis, quot modis sioleat accipi radix sciendum . liquando enim generalissime accipitur, aliquando generaliter: tertio minus reneraliter. Generalissime, ut cum dicitur libido,sue cupidiatas esse radix tam malorum. Generaliter uero , ut cum dicitur, quod duplex est radix , amor male accendens, m timor male humilians. Amor etenim accipitur re ste tu boni,intimor rseolumali. A1mus uero teneraliter, ut cum dicitur, triplex est radix, siticet concupiscentia camis, eon vi centia oculor u, oesuperbuε metae: per comparationem ad triplex bonum scilicet ad bonum in-s ius, exterius, m interius. Hinc est, quod dic:tur : Aperbia initium peccati, proprie loque io, oe cupiditas radix cium malorum. Pr perea es notandum: talum esse discrimen inter .initium, mradicem
529쪽
radice.Nam initium jρprie dicit illud, a quo motus inchoat. Radix vero dicit illud, undefomentum trabitur, oe nutrimentum, mideo cum peccatum trabat fomentum exparte appetibilis, dicat recesum a Deo: hinc est, quod initium attenditur, exparte auem sonis, m rad/α eX parte conuersionis proprie loquendo. Et quia aversio est ex ratione contemptus, oe conuersio ex cupiditatis, siue librais ratione, hinc flerbia proprie dicitur initium olam pecca-goram, cupiditius dicitur cfera lix. Et quia in omni peccato illa superius tacta inueniamur duo: scilicet auerso, conuersio: P-pterea superbia initium dicitur . Iam peccatorum, oe cupiditas radix omnium magorum; at dicetis, libenter tertio stiremus Acr. Num capitale vitium a radice disserat, ad hoc re 'mdctur, quod fio. Nam ut caput principale membrum dicit, eompletum, cilen aliorum principiorum, quotum ad motum, sensium :sic capitale vitium completum nominat peccatu, a quo omnia aba vitia oriuntur. Radix uero dicit auid ab maiori incompletione: quare proprie loquendo radiA non videtur nominare genus peccati de-eterminatum, sed tantum libidinis promtatem, quae ad oe concurrit peccatum. Hgo sancitus Bonaventura. Secundum vero Antoni. peccatorum radices quinq; dicuntur: prima est inordinatus amor sui. Secunda est inae fretus timor. Tertia cupiditas. Quarta concupiscentia Zinta superbia. Ex his colligere debetis, quod radiae proprie in plant is dicitur esse illud, ex quo planta consurgit: fmetam habet, oe conualescit. Similiter transi tmese habet in petacatis , ut iam tetigimus: illud enim, ex quo peccatu erminat, vel
consurgit omentum baber, conualescit, radix dicitur. His ita
530쪽
prςmissis, quid ad rationem adductam sit dicendum, paucis patere potes verbis: currit enim generaliter loquendo. Et bςc satis.
Lectio CLXXXVI. AD maiore euidentiam eorT, 'vae tacta fuerunt in textu
a Magistrostnt. duo in prsenti percurremus e re primo. Νsi uitia capitalia perspi e x e Umcta; Insuper Num paria nancupanda sint peccata. Quantum ad primum. Ump ita Via pro parte negativa sic a uendum. Illa radentur debere aeci capitalia, quae aliorum siunt radices peccatorum, at enumerata sepi e, no fine habent, ut patuit ex preseclarata Psione d igitur non bene fucrunt assignata sue distincta per Ascptem, qua sentsuperbia, auaritia, .c. Di inde capitalia vitia videntur dici, quia capitis pςna habeant puniri, at multa siunt inter illa , q capit is p ςua non puniantuure quare, e c. Ex alio latere in contrarium se habet Magister, π Gregorius xxxi. moralium, ubi prςdicta vitta enumerans, capitalia uocat ea. Pro intelligentia itaq; huius d scultatis, erit primo siciendum, quod sicut nomen radit is in peccatis proprie non dicebatur, sed transuetiue, ac similitudinarie,
ita nomen capitis. Caput enim in homine dicitur membru ,sub quo cetera ordinantur, m continentur: non sicas in peccatis illud diaeitur capitale, quoil multa continet siub quo peccata multa omἀnantur. Insipor notandum,peccarum aliud continet e, duc bus