장음표시 사용
531쪽
ge accipi modis: Uno modosec udum rationem ori inis: unumquodq; enim aliquo modo contineri iucitur sab principio sivo crginab, m peccarum, quodlic continet aliud , radix eius dicitur, ut alias edocti estis. Afio modo peccatum unum aliud dicitur con Lnere, secundum rationem Umuer ablatis more generis sub se species suas continentis: sub quo siensu peccatum continens aliud,
pitale vocatur, m ita diuisio peccati gent raliter sumpti , per capitalia υitia, quasi diuisio est generisgeneralissimi, in ea, quae immediate , sub ipso continentur. His ita prςm .sis, nunc rationes duae formatadefaciti diluendae sunt. Ad primam ergo dicitur, qJ peccatum ex alia proprietate radiae dicitur, oe ex alia caput. Radix enim vocatur exproprietate originis, qua non conuenit omnibus.
Caput viro ex hoc, qui ab se plura cotinet per modum uniuem satis, m ιta competit his, qua dicta siunt. Conceditur ergo primo modo ratio, at secundo modo s nolla. Ad alteram d sumptam apςna capitis dicitur, clipeccatum non debet nuncupari capitale, eo auia capitis pςna habeat paniri, at prepter causim iam tactam a notis. Unde vi capitalia dicuntur similitudinarie, ita el ob uesptem dicuntur peccata mortalia, cum secundum singula cotingat veniabterpeccare, m quados mortaliter, ita de Διbub iam unum in ordine quopis, paucis enodatum Uerbis tenetis. sist en-ἀom modo est. Num paria inter se dici Abeant peccata. Mihi priama fonte videtur esse dicendom, quodsic, m hoc res, Elu auer-ή0ms a bono incommutabili: insiper, quia Hualis es culpa, et bis qualiter priuatur gratia. In contrariam si habet illud , d apud
Io. XVIII. legitur :Propterea, qui me tradidit Iibi, minus peccarsim
532쪽
habet, non ergo paria siunt peccata. Pro determinatione huius quuestionis, illud maxima consideratione dignum erit eccata cilicet, quantu ad grauitatem , tripliciter comparari se: primo quanta ad diuersitatem generum peccatorum , puta mortale, m Seniale: secundo comparando peccata adrnuicem diuersaram H ecierum, sicut mortale mortali, I .g. furtum homicidio,veluemasse venialis tertio conferendo peccata Nosdem flectet,puta furtum furto, vel me lacium medatio. Cuibuscunq; aut modis fiat comparatio, pe cata paria minime, sidunum estgraaius altero: V.g. dum comparatur mortale Demali: ex circunstanti' quoque unum peccatumes ab ro maius. In sepe r ratione elongationis a fine eprςterea r tione peccantis maiori conatu. His tanquam veris suppostis, ad argumentum primum dicitur, quod currit ratione auersonis, at conuersonis non. Ad sicundum conceditur, quodper oe mortale peccatum totaliter tollatur gratia, non quia cla sint paria peccata, at quia mortale natum est tollere ordinem Aubrectioms ad Decim,
messidus humana siori etatis ad proximum, oe ita nullum est arx mentum, quia unum supponobat falsum,ut exsolutione es visum,
DE PECCATO. M . . Lectio CLXXX VII.
IN gratiam dictorum, dicendorum in animum laduri
meum , grauem illam de peccato materiam contemplari, ne
'quid vitio miti possit dari. De more itaq; meoprssiente diut- . da
533쪽
άam sermonem meum in sidia duo: in altero quorum, quod quid
est peccat i, ponam : inseper documenta septem proponam. Pro IntelIctu pi imipuncti, duo in peccato inuenirι flentio no omit umdcim isse duxi. Nam unum aestu reicit, alterum vero d fefctum.
P, imum materiale in peccato dicitur, ut est actus conuersonis:
alterum vero formale, ut d feritus, ex quo peccatu mali formalem habet rationem. Penes ad tum primum Aug. contra Faustum disiniens peccatum ita dicit, quod est dictum, vel Liam, vel concupitum contra lege Dei. Penes vero defectu, triplicitersolet finiri. Est enim peccatum desed ius dirigentis inclinantis, m ordinantis. Primo peccatum est defectus legis dirigentis intelle lum: ideo diacitur iustum, vel f tum, vel concupitum contra legem Dei, quae op se habent loco a ius materialis. Sed hic notetis,qs regula affusmoluntari, Arectiva duplex est: sicilicet AEpinqua, ut ratio humana, m remota, Ut suprema videlicet lex diuina, a quibus, si a tusa uoluntate elicitus, vel imperatus deficiat, sequitur peccatum. Insuper peccatum dicitur defectus virtutis inclinantis affictum, propter hoc Aug. bb. de duabus animabus peccatum d finiens dieit. Precinum est uoluntas retinendi, vel co quendi q/ iustitia negat. Ubi m stitia non accipitur Liecialiter , sed generaliter, inquantum iustitia est virtus rectitudini legis concordans, m in commune bonum redundans. Tertio solet dici peccatum disiectis finis ordinantis. Nam finis misimus rationalis creaturae beatitudo est, a quo sine mortale peccatum deordinat, eopriuat. Unde in lib. de lib. arb. ita peccatumfiniebat. Peccare nibit aliud
est, quam ςternis rebus neglectis temporalia siecitari, ibidem:' peccatus,
534쪽
peccatu est auerso voluntatis ab incommutabili bono m couersia inubita ad commutabile bonum. Pol quoq;finiri peccatum penes caci as quatuor, V. g. penes causam escientemsc. Peccathm enas. Elio mala uoluntaria, nam assectio mala eu uoluntas est prima radix,vel causa prima omnis peccati, cuius ala voluntatis nullus d bet causam qκerere, quia inqxit Aug. qt mala voluntas causam
Folentem non habet, sied des ientem. Unde mala aspecto non dioitar ebosd defctio. Secundo penes causa natem, dum Acitur auersio, a bono incommutabili. Tertio penesformalem se, quia is prauatio, vel carcntia debita iustitia, idest redi tudinis voluntatis a principio et iue ad finem, Aug. Peccatum est
priuatio modι, θιcιet, is ordinis. Nam modus. vel mensiura voluntatis est, ut Deus super KD diligatur. Species vero, seu rectitudo uoluntatis, Ut diligatur Deus, ut principium, oe finis aetam ordo uero voluntatis est,ut Deus est principium, nis omnium rerum. Primo modo peccatu es priuatio mota, sed mensura, cum creatura amator, et i Deus, vel plus Deo. Secundo dicitur peccatum priuatio jeciei, quari Deus non Aligitur ut principium, finis .aam. Tertio est ordinis priuatio, quando Deus non amatur
opter sie, πὸ A propter Deum. Quarto Act finiri peccatum
penes causam materialem sic. Peccatum es dictum, vel factum, σc. Ubi notandum, triplicem dari materiam, in qua, ex qAa,σcirca quam materia, in qua ecce a eLtio uoluntaria, nam mala uoluntas Sassectio uoluntaria illud cs, in quo primopeccatu af Lalefundatur Materia, ex qua dicitur boni defectus. Unde pecca--m et tunc nil aliud est , qua des Ius boni incidit enim ex defetitu
535쪽
boni, idest defectu scientiae positiuae bonitatis. Tertio materia circa quam: tunc peccatum dicitur esse dictum, velfactum, vel concu- Iitum, nam circa b c tria contingit isse peccatum. Et hςc de primo
puncto. In altero documenta septem nobis traduntur de peccato.
P. imum est, quod peccatum a qui ba an P describitur p actam
humanum malum. Vnde dicis et quod peccatum s actus humanus malus. Θ actus humanus, loco materiae, siue materiale peccatidicitur esse Lo malus, formale peccati. Sed hic notodum, quod aliud se actus ue a1tio hominis, m aliud actus humanus. Nam actus hominis ille, qui ab homine procedit, dici potest, non inquantum homo est, iden quia non procedit a uoluntate ratione dei berata. Actus aut humanus ille, qui a uoluntate deliberata procedit, cor talis actus uoluntarius dici duobus habet modis. V. g. vi actus a uoluntate elicitus, ut uelle, m eligere,vel ut a uoluntate imperarus, ut sunt exteriores actus ,scilicet operationis, σ locutionis. Vnde peccatum est actus uoluntarius elicitus, vel imperatus. Secundum documentum desimitur ex particula illa in peccati finiatione posita ibi: actus uoluntarius malus. Nam dicitur malus,quia ua ratione debita recedit, malege diuina. Vndepeccati duplexo gnatur causa: prima, oe secunda. Prima est uoluntas, secunda Funt actus exteriores: ideo Aug. quandoq; definit peccatum perflam uoluntatem, tanquamper prima causam, oe quandoq; peractus exteriores, ut per secundam causam. Habet ergo peccatum esse in duobus: in uoluntate, ut in primo mouente: secundo in Elysviribus, ut imperatis, m motis. Tertium documentum est, quod secundum legem posuiuam non omne peccatum, ideo es malum,
536쪽
quia prohibitum,at quia secundum ratione naturalem,m diuinam legem omne peccatum, ideo est malum, quia prohibitum. Quartum documentum est, quod peccatum aliter consideratur a Philosopho, G aliter a Theologo. Nam Philosophus vocat illud peccatum, ql contrariatur rationi,at Theologus illud dicit esse peccatum,secundum quod est offensa Dei, vel contra Deum. Quintum es, quod
congruentiu uitur peccatum ex hoc, quia est contra legem Dei, quam Contra rationem; nec mirum, nam per legem ςternam in multis ratione humana excedentibus ,siicut in his, quasiunt mei, in quibus humana ratio disicit. Sex tum documentum est , qδ ista tria, malum, peccatum, . culpa se habent adinvicem, ut communIus minus commune. Nam malum es communius, quia
habet esse in quocunque, siue in ubiedis, siue in accidete: sic formae
priuatio habet rat ionem mali. Peccatum autem est aliquis altius d bito ordine, autforma, siue mensura carens. Vnde dici pol, qs tibia curua mala sit, at claudicatio peccatum eo modo loquendi, quo peccatum dicitur effectus peccati: quilibet enim aetus inordia natus peccatum dicipotest, vel natura, vel artis, vel moris. Non tamen peccati rationem habere potes, nisi volontariumst , σμpeccatum videtur esse in plus, quam culpa, licet pro eodem ma tur apud Theologos. Septimam documentum est, quod octo nomia natur modis peccatum. Macula, vitium, reatus, crimen, culpa, Ufensa scelus, m nephas. Macula dicitur peccatum primo, qu tenus deformitatem causat in partesiuperiori, vel inferiori animae. Vitium secundo, inquantum causet desedium nasuresiam bonorum. Reams tertio, quatenus ad p am pernam obligat. Crimen
537쪽
quarto in eo, qδ est accusatione, mpςna dignum. Culpa quinto, inquatum est pςnae obligatorium. Dicitur ostensi xto, quatenus est contra Deum. Dicitur sicelus, inquantu Jecialiter ect in Dei iniuriam . Dιcitur tandem mphas, in quantum perpetranti est illicitum maxime. Namphas idem est, quod licitum, σ neptas
illicitum sonat. Et hςc de pollicitis.
DE PECCATI CAUSA MULTIPLICI. Lectio CLXXX VIII. Post peccati naturam secundo e salitatem eiuslem es c
siderandam arbitror: propterea primo de more meo pr sentem diuidam siermonem meum insidia duo: insuper, ad eorumdem explanatione accedam. In primo ergo peccati mutitiplicem tangam cassam: in altero vero dubium propona, millud statim diluam. Quantum ad primum, peccati causa quadruplex assignaripotest eprima diciturpermissiua, sicilicet Deus. Altera persuasua,diabolus.Inchnatiua tertia appetitassensitivus. Quarta copletiva, oe effectra, aspectus inordinatus .Deus, ut prima causa permissiua peccati, dicitur permittere peccatafieri, nec impedire, pluribus rationibus, ut in tractatu de prςdestinatione diximus, ideo non est, quod iterum eadem repetamus . Altera cassa peccati persuadens, diabolus,dum sicilicet, nostentat: quibus aut, m quot modis id fiat, eae dictis. ubi de tentatione loquuti sumus,mani fiet ea. Tertia causa peccati inclinans, vel per modum inclinantissie,abens is appetitus sesuiuia concupiscibilis, vel irascibilis cut
538쪽
amor, caelim, concrepiscentia, oer huiusimodi alia, quaerationen obnubilant ex vehementi inclinatione, ac passione: qu:bus tales animae potentiae uoluntat em ad peccandum inclinant, licet non ea necessiitent. Quarta causa peccati completiva, inordinata voluntas est, cuius ratio s, quiasi ut actus uoluntarius bonus meriti rati nem habit, quoniam eius principium est bona uoluntas, a quaprocedite ita actus uoluntarim malus demeriti rationem habere discitur , quia eius principium est mala uoluntas, a qua talis adlus elicitus , vel imperatus procedit. Unde Au'. dicebat: uoluntas est. qua peccatur, c P recite vivitur. Ex quibus notandum, ql peccati causa duplex dici potest: una prox ma, altera remota. Ista proXLma siιmitur ex parte rationis, cir uoluntatis: remota Uero eX pa te imaginationis, s sensitivi appetitus. Unde quando uoluntas mouetur in aliquid secunda rationem, tunc recita, bona, ordinata, σ meritoria dicitur. Quando vero mouetur in aliquid contra rationem, sic non est recta, sed inordinata, mala, caer demeratoria. Mouetur et inter si ipsa uotantas in aliquid ex apprehensione arpetitus sin fimi, i a quod appetitus siensitivi inclinatio aliquando
trabat rationem, CIT uoluntatem in aliquid: tunc declinansto a regula rationis, s diuinae legis, esiquando bonum commutabilem-t nuens peccati causa nuncupatur, caer' siabiecti peccatum propter actus inordinationem, GP hςc deprima l/ctione. In altera in ilu- b. um reuocandum venit. Num Deus causa peccati dici possit. Qui-
basdam usium fuit, quod sic. Nam Deus dicitur facere quatuor :
scilicet indurare, excecare, errare, reprobare. Quantum adpi imam, dicitur Exoiu. ego indurabo cor Pharaonis,c seruo
539쪽
eius. Quantum ad sicundum I a. siexto. Excera cor populi huius. Quantum ad tertium. I a. lxui. Quare nos errare fecisti de et ijs tuis. Quantum ad quaintum. Dicitur reprobare, ad Rom. primo. Tradidit illos Deus in reprobum sensium, ut faciant, qua non co- ueniunt: ex bis videtur, quod Deus sit causa spectiva peccati. At in rei veritate Deus hςc quatuor dicitur facere : non ql sit causa alicuius peccati, vel quod malitiam, vel culpam aliquam imittat, vel causit,sed qlis merito, vel demerito peccatoris Deus auxiliasiuasibtrahit, quasunt quatuor: siclucet interior infusagratia, emterior custodia, rationis naturalis refulgentia, cr naturalia bona, per qμα aliquis peccata, σpeccatorum occasiones excludit, tollit,m vitat. Aliquibus vero pro demerito suae actionis no conferuntur. Quando ergo dicitur, Deus indurat cor alicuius, hoc habet intelligi, subtrahendo ratiam, quae cor habet emollire, non imitatendo sue culpam, vel malitiam causim L. Rursus, Elm dicitur excerare, hoc habet accipi,no imittendo ab quid mali, sedgratiam, quae illuminare habet siubtrahendo.Sin liter quando dicitur Deus facere era are, hoc non intcsigitur, quia malitiam aliquam imittat, fid gratiam, quae in vita ς terna dirigere babet, subtrabat. Deniq; cum Acitur reprobare, hoc non sit per imisionem aliculus culpae, sed per non collationem gratiae, quae in ignis a Deo no confertur. Deus ergo non pol dici causa illius, cutus est ultor, cilicet peccati:
secundo Dia perscissimus es, in quo nullus pol esse defectus, σlicet cauo secunda ,scilicet ipsa toluntas creata sit a Deo: non tamen illius defectus remota debet incribi causae, sed proximae.
Nam sicut defectos soritionis, cdo non attribuitur, ql est caus
540쪽
remota , sed terrae, vel radicibus causae, quaesunt propinquae, non secus defectus ex voluntate Jueniens ipsi voluntati Uribendia,no Deo, g causa remota est siue non impediens. Et hςc depollicitis.
Lectio CLXXXIX. ADtac circa peccatum principaliter considerumga venis
peccati grauitas, qua cu ex tribus cognoscipsit, iccirco hodiernus sirmo tres partes habcbit. R e cipue enim pe ea lim a grauatur ex tribus: primo ex conditione persona, qua transgreditur: insuper excepitudinepersonae, q tenditur, tertio ex ini egritat e substantia, qua demitur, maufertur. Primo peccarum ex conditione persona aggravatur, quae transgreditur, namqNanto quis est maior, tanto peccatum eius grauius s. Maxime cum peccar deliberat e, ita ducit Isidorus desummo bono ib. tertio. Ianto maius,vel grauius peccatum esse cognoscitur, quanto quipe cai maior habetur. Dicitur autem aliquis maior alio tribus modis:
primos lendore eognitionis, inquantuplura ad salut epertinentia cognostit, ideo talis,cum peccat, grauius peccare dicitur. Secundo est maior quis alio valore perfictionis. Nam qzanto quis maior est in virtute, ετ charitate, tanto cum peccat,grauius peccat, eo quia in pratus est doni, vel bcnscij diuinitussibi collati. Tertio quis maior alio honore estprelationis . Nam prςlatus cu peccat, eodem peccato grauius peccat bdito, propter exemplum, oe scandalum aliorum. Undeprdatuspeccando indignus licitur , oscium ex qAendo