장음표시 사용
201쪽
P A. Iῖ; tinde sit, ut unae aliis incumbentes, sibi mutuo non adhaereant, nec etiam, nisi brte in minutissima is quibusdam punctis, se contingant. Cum autem pol a validus& diuturnus ignis, pergit in illas vim suam exercere, hoc est , cum tenuiores particulae criti clementi, una cum globulis secundia materia primi abrcptae , celerrime circa ipsas in omnes partes moveri per uni paullatim carum anguli atteruntur. S supersicies hi vigantur, S sorte citam nonnullaec ipsis inscctuntur, sicque unae super alias repentcs, fluentcs, non punctis tantaxat, sedcxiguis quibusdam stipersa ciebus se contingunt, S hoc pacto simul connexae vitrum componunt. Quippe notandum cst cir m duo corpora, quorum superscies XXV.
aliquam latitudinem habent, ibi mutub secundum lineam recum
currunt, ipsi non polse tam prope ad invicem acccdcre, quini pa tu, mullium aliquod intercedat quod a globulis secundi elementi Occupe-DU.ivtur. tur clim autem unum supra aliud oblique ducitur, c rcpit, an alto arctius jungi posse. Nam ex .ca si corpora S C, sibim- vicem occurrant secundiim lineam A lobuli coelestes corum superficiebus intercepti contac tum mcdiatum impcdiunt. Si autem corpus , hinc inde moveatur supra corpus P , secundlim lineam rectam EF, nihil impedici quominus immediate ipsum tangat saltem si utriusque super scies sint laeves S planae si autem sint rudes Dinaequales, paullatim hoc ipso motu laevi rantur explanantur. Itaque putandum est, calcis cinerum particulas ab invicem disjunctas, hic exhil eri'c corpora B SQ; particulas autem vitri simul junctas, per corpora&H. Atque ex hac sola diversitate, quam perspicuum est in illas, per vehementem S diuturnam ignis actionem, debere induci, mi tyri propri I xς deses, i
Vitrum enim cum adhuc candet, liquidum it, qu Iactus par quidum cium. ticulae facile moventur, illa ignis vi qua jam ante sucrunt XVigatae,
202쪽
et PRINCIPIORUM PHILOSOPI I Tinduere. Hocque omnibus corporibus igne liquefactis es commune dum enim adhuc liquida sunt, ipsorum particulae non aegre se accommodant ad quaslibet figuras, d clim posse frigore concrescunt, easdem retinent, quas ultimo induerunt Potes etiam in fila capillorum in si a tenuia extendi, quia ejus particulae jam concrescere incipientes, facilitis una supra alias fluunt, quam ab invicem
o. deinde vitrum plano rcfriguit, est valde durum, sed simuls 2 cis . . tiam Valde fragile, atqueco fragilius quo citi tis refriguit Nempe
iii H duritiei caussa esst, quod constet tantum particulis satis crastis Min- m sexilibus, quae non ramulorum intextu, sed immediato contactu sibi invicem adhaerent. Alia enim pleraque corpora ideo mollia sunt, quod eorum particulae sint flexiles, vel certe desinant in ramulos quosdam flexiles, qui sibi mutuo annexi easjungunt. Nulla autem duorum corporum firmior adhaesio esse potes , quam ea quae oritur ex ipsorum immediato contactou clim scilicet ita se invicem tangunt, ut neutrum sit in motu ad se ab alio sejungendum; quod accidit vitri particulis, s atim atque ab igne remota sunt; quia earum crastities, contiguitas, rigurae inaequalitas impediunt, nepos mi ab aere circumjacente in eo motu, quo ab invicem disjunge
CXXVIJI At nihilominus vitrum es valde seruile, quia superficies secus
se agili quas Uus particula se Vlcem tangunt, sunt admodum exiguae ac paucae Multaque alia corpora molliora dissicilias si anguntur, quia eorum partes ita sunt intertextae, ut separari non possint, quin ipsarum multi ramuli rumpantur ivellantur.
CXXIX. Est itiam fragilius cum celeriter, quam cum lente refriguit ejus spis I nim Patus sunt satis laxi dum candet, quia tunc multa materiami, istis si primi elementi, simul cum globulis secundi, acetiam sorte cum lenti refri nonnullis ex tenuioribus tertii particulis, per illos transit. Cum S autem refrigeratur sponte, redduntur angustiores quia soli globuli secundi clementi, per ipsos transeuntes, minus spatii requirunt; atque si res rigeratio nimis celeriter fiat, vitrum pri is est durum, quam ejus meatus ita potucrint arctari quo fit, ut globuli isti semper postea impetum faciant, ad ejus particulas ab invicem disjungenda , cumque hae particulae solo contactu suo junctae sint, non potest una tantillum ab alia separari, quin statim aliae plures, ei vicinae secundiam eam superficiem in qua ista separatio fieri coepit,
203쪽
Ρ A. 8s etiam separentur, atque ita vitrum plane frangatur. Qtram ob catississem, qui vitrea vasa conficiunt, ea gradatim ex fornacibus removent, ut lente refrigerentur. Atque si vitrum frigidum igni apponatur, ita ut in una parte multo magis qu.1m in aliis vicinis calcfiat, hoc ipso in illa parte frangetur; quia non possunt ejus meatus calore dilatari, meatibus vicinartim partium immutatis, quin illa ab istis disjungatur. Sed si vitrum lcnto primum igni, ac deinde gradatim
vehementiori admoveatur , secundum omnes partes X lti allic incalescat, non frangetur; quia omnes ejus meatus, aequaliter ωcodem tempore laxabuntUr.
Praeterca vitrum cst pellucidum , quia dum generatur liquidum CXXX. est, ct materia ignis undique circa ejus particulas suens, innumeros D ζGibi meatus sibi excavat, per quos postea globuli secundi elementi libere transeuntes, aditionem luminis in omnes partcs secundit m lineas rectas transferre postulat. Neque enim ad lic, necesse est, ut sint accurate recti sed tantum,ut nullibi sint interrupti: Adeo ut si ,ex. a., fingamus vitrum constare particulis accurate sphaericis aequalibus, sed tam crassis, ut globuli secundi clementi transire possint,c spatium illud triangulare , quod inxς tres se mutuo tang ntcs manere debet, vitrum illud erit plane pellucidum, quamvis sit multo solidius omni eo, quod nunc habetur. Cum autem materiae ex qua sit vitrum , metalla vel alia corpora CXXX'. permiscentur, quorum particulae magis igni resistunt non tam a facile laevigantur, quam aliae quae ipsum componunt, hoc ipso si tura. miniis pellucidum, varios inducit colorcs, prout istae duriores particulae, catus ejus magis, aut miniis, di variis modis, intercludunt.
Denique vitrum est rigidum cita scilicci ut nonnihil quidem a vi I externa secti polist absque fractura, scd postea cum impctu resiliat, G.
arcus instar, reiicat ad priorem guram ut ex identer apparci, a cur clim in fila valde tenuia ductum cst. Atque proprictas hoc pacto re ,siliendi , en craliter habet locum in omnibus corporibus duris, is
quorum particulae inam diato contactu, non ramulorum intcxtu , 'ς te sunt conjunctae. Cum enim innum cros habeant catus, crotios '
aliqua temper materia movetur, quia nulli bi vacillam est, intro una ui .nu.
fgurae aptae sunt ad liberum isti materiae transitum pr.ibendum, qtria ejus ope antea formati sucrunt, talia corpora nullo modo sectiposunt, quin istorum catu uni sigura nonnihil varietur; quo sit, a ut
204쪽
u particulae materiae, per illos transire assuetae vias ibi solito muniis commodas invenientes, impetum faciant in eorum parietes, ad
priorem figuram ipsis reddendam. Nempe si, exempli causa,in arcu laxo, meatus, per quos transire solent globuli secundi elementi, sint circularcs, putandum cst os dem in arcu intenso sive inflexo esse ellipticos, S globulos per ipsos transire laborantes , impingere in eorum parietes secundum minores diametros is farum ellipsium, sicque vim habere illis figuram circularem restituendi. Et quamvis ista vis, in singulis globulis secundi clementi exigua sit, quia tamen
assidue quam plurimi, pc ejusdem arcus quam plurimos poros meare conantur, illorum omnium viros simul unetae, atque in hoc conspirantes, ut arcum reducant, satis magnae esse possunt Arcus autem diu intentus , praesertim si sit ex ligno , aliave materia non admodum dura , vim resiliendi paullatim amittit quia ejus meatuum fgurae, longo attritu particularum materiae per ipsos transeuntis, sensim ad earum mensuram magis is agis aptantur. Haeccnu naturas aeris, aquae, terrae, ignis, quae hujus globira μὲν tisi quiem incolimus, elementa vulgo censentur , simulque praecipuas
eorto ex eorum Vires inualitates explicati conatus sum sequitur nunc, ut
et . . ., xi m g m magnete cum enim jus vis per totum hunc Terrae
.aepti ait, globum sit diffusa, non dubium est, quin ad generalem ejus consi-nem requi derationem pertineat Jam itaque revocemus nobis in memoriam, particulas illas striatas primi elementi, quae supra in tertiae partis articulo sequentibus, satis accurate descriptae sunt. Atque id
omne, quod ibi ab articulo os ad o9, de sideres dictum est,
de Terra hic intclligentes, putemus esse multos meatus in media ejus regione axi parallelos, per quos particulae striatae ab uno polo venientes, libere ad alium pergant, eosque ad illarum mensuram ita esse excavatos, ut ii qui recipiunt particulas striatas, a polo Australi venientes, nullo modo possint recipere alias, quae veniunt a polo Boreali nec contra, qui recipiunt Boreales, Australes admittant, quia scilicet in modum cochlearum intortae sunt, unae in Unam partem , aliae in oppositam. Ac praeterea etiam easdem particulas, per Unam tantum parrem istorum meatuum ingredi posse , non autem rcgredi per adversam propter tenuissimas quasdam ramulorum extremitates , in spiris istorum meatuum, insicXas versus eam partem,
secundum quam progredi solent, Mita in adversam partem assum
gentcs, ut ipsarum regressum impediant. Unde fit, ut postquam istae
205쪽
Et quoniam ex illo aethcres, per quem particulas striatas, ab uno CXXXIV. polo ad alium reverti di xcramus, quatuor diversa corpora genita ' ρε .csse pol se ollandimus nempe crrae crustam interiorem sive me ''tallicam, aquam, terram exicriorem, Maerem : Notavimusque, me. tus re-
articulo ii tertiae partis, nulla nisi in crassioribus istius aetheris
pateticulis, meatuum ad mensuram particularum striatarum citor smatis δε-
matorum, vestigia manere potui ilia Advertendum cst hoc in loco, istas omnes crailiores particulas , ad interiorem Terrae crustam initio confluxisse nullasque in aqua nec in aere esse posse tum quia nullae ibi particulae sitis crati tu mitiam quia, clim ista corpora suida sint, ipsorum particulae assidue situm mutant, proinde si qui olim in iis suillent tales catus, clim certum clerminatum itum requirant, jamdudum ista mutatione in rillui
Ac praeterea cum supra dictum sit, Terrae crustam tanto tan, XXXV. constare partim ramosis particulis sibi mutuo anncxis, partim aliis quae per ramosarum intervalla hinc inde moventur, isti etiam mea se tus in is mol illoribus cile non pollunt, propter rationem Oeal bus ire ilatam sed in ramosis duntaxat. Et quantum ad terram exteriorem,
nulli quidem tiam in ea tales meatus initio suerunt, quoniam inter 'aquam aerem sormata est sed ima postea varia nactalla, cx terra interiore ad hanc exteriorem adscendcrint, quamvis ea omnia, quae ex mobilioribus & solidioribus illius particulis consata sunt, jus modi meatus habere non debeant, crte illud quod cx ramolis cra sis, sed non adeo solidis particulis constat non potest iis cise destitutum. Et valde rationi consentaneum cst,ut credamus scrrum tale esse. Nullum enim aliud incialium tam dicta culter malleo flectitur, vel CXXXVI igne liquescit nec ullum tiam adco durum , sine alterius corpori
miltura cudi Oicit: quae tria indicio sunt, iis ramenta magis lamin fer λs sive angulosa esse, quam caeterorum , ideo sibi invicem firmi iis annecti Nec obstat quod nonnullae jusjlcbae satisfacile prima vice, a r igni
206쪽
CXXXVIIIlyti meatus apti reddantur, ad particialis friatiis ab
utravis parte venientes, ad tendas.
188 RINCIPIORUM III Loso PHI Eigni liquescant,t hinc enim earum ramenta, nondum sibi mutuo annexa , sed una ab aliis disjuncta sunt, Mideo caloris vi facile agitantur. Praeterea quamvis serrum, si aliis metallis durius kminias sussile, est tamen etiam unum ex minime ponderosis,4 facile rubigine corrumpitur, aut aquis fortibus croditur quae omnia indicio sunt, jus particulas non esse aliorum metallorum particulis solidiores, ut sunt crassiores, sed multos in iis meatus contineri. Nolo tamen hic assirmare, in singulis serri ramentis esse integra foramina, in modum cochlearum intorta, per quae transeant particulae striatis; ut etiam nolo negare, quin talia multa in ipsis cperiantur sed hic sussciet, si putemus istiusmodi soraminum medietates, in singulorum ramentorum superficiebus ita esse insculptas, ut, clim istae superficies apte junguntur, foramina integra componant. Et facile credi potest, crassiores illas ramosas, foraminosas interioris terrae particulas, ex quibus fit serrum, vi spirituum sive succorum acrium , illam permeantium, ita fuisse divisas, ut dimidiata istas oramina , in superficiebus ramentorum quae ab ipsis separabantur,
remanerent; atque haec ramenta postea per venas terrae exterioris,
tum ab istis spiritibus, tum etiam ab exhalationibus4 vaporibus protrusa paullatim in sodinas adscendisse. Notandumque est ipsa sic adscendendo, non semper in casdem partes converti posse, quia sunt angulosa diversas inaequalitates
in terrae venis offendunt atque cum particulae striatae, quae a terra interiore cum impetu venientes , per totam exteriorem sibi vias quaerunt, istorum ramentorum meatus ita sitos inveniunt, ut admotum suum secundiim lineas rectas continuandum, per illa eorum orificia, per quae prius egredi consueverant, ingredi conentur, ipsas ibi occurrere, perexiguis istis ramulorum extremitatibus, quas intc meatuum spiras eminere, ac regressuris particulis striatis assurgere supra dictum est; hasquc ramulorum extremitates initio quidem illis resisteres, sed ab ipsisset pe-saepius impulsas, successu temporis Omnes in contrariam partem flecti , aut etiam nonnullas frangi; cumque postea isti meatus, ramentorum quibus insunt, situ mutato, alia sua orificia particulis striatis obvertunt, has rursus occurrere extremitatibus ramulorum in meatibus assurgentium , ipsasque paullatim in aliam partem inflectere,, quo saepius atque diutius hoc iteratur, eo ramulorum istorum in utramque partem inflexionem faciliorem evadere.
207쪽
lapidis alteriusve corporis meatibus firmiter impacta , per multos annos immota remanserunt, faciunt a laetem. Atque ita vi
ulla est serri gleba, quae non aliquo modo ad magnetis naturam accedat, S nullus omnino si magnes, in quo non aliquid ferri contineatur; cisi sorte aliquando illud serrum aliquibus aliis corporibus tam arcte adlavrcat, ut facilitis igne corrumpi, quam ab iis educi possit. Cum autem serri glebae igni admotae lique sunt, ut in serrum aut . . L. chalybem vertantur, earum ramenta vi caloris agitata, de ab licte rogeneis corporibus disjuncta, hinc inde se contorquent, donec pplicent se una aliis , secundiim cas superficies, in quibus dimidia 'u V tos meatus recipiendis particulis striatis idoneos , insculptos csse
paullo ante dictum est accitiam donec istorum meatuum mcdictat a m apte congruant, ut integros meatus cst armcnt. Quod ubi
accidit, statim particulae striatae, quae non miniis in igne quam in aliis corporibus reperiuntur , per illos liberius quam per alia loca suentes impediunt ne exiguae superficies , aequarum apto situ conjunctione exsurgunt, tam facile quam prilis situm inuiciat, de ipsarum contiguitas, vel saltem vis gravitatis, quae ramenta omnia deorsum premit, impedit ne facile disjungantur. Cumque interim ramenta ipsa, propter agitationem ignis pergant moveri , multa simul in cundem motum conspirant, totus liquor ex iis conflatu in varias quasi guttulas aut grumulos distinguitur cita scilicet, ut omnia illa ramenta quae simul moventur , unam quasi guttam conficiant, quae gutta suam superficiem motu suo statim laevigat perpolit Occursu enim aliarum guttarum,quidquid est rude atque angulosum in ramentis, ex quibus constat, ab ejus superficie ad partes interiores detruditur, atque ita omnes cujusque guttulae partes quam arctissime simul junguntur. Et totus liquor, hoc pacto in guttulas sive grumulos distinctus,
si celeriter frigescat, concrescit in chalybem admodum durum , salis Guis Hum,4 rapitem, scre ut vitrum. Quippe durus est, quia constat νω mgi tu
208쪽
ramentis sibi mutuo arctissime conjunctis; rigidus, hoc est, talis, ut si ficinatur, sponte redeat ad priorem figuram, quia sexione ista ejus ramentorum exiguae si perficies non disjunguntur, sed solimcatus figuras mutant, ut sapra de vitro dictum est; denique est fragilis, qui guttulae, sive grumuli, quibus constat, sibi mutuo non adhaerent, nisi per superficierum suarum contactum atque hic contactus, non nisi in paucissimis perexiguis locis immediatustae potest. Non autem omnes glebae aeque aptae sunt, ut in chalybem vertantur; citiam illi eaedem, ex quibus optimus durissimus chalybs fieri solet, vile tantum serrum dant, clim igne non convenienti funduntur. Nam si glebae ramenta sint adeo angulosa confragosa, ut sibi mutuo prius adhaereant, quam superficies suas apte possint ad invicena applicare, atque in guttulas distingui vel si ignis non sit satis sortis, ad liquorem ita in guttulas distinguendum , ramenta ipsas componentia simul constringenda ; vel contra si sit tam sortis,
ut istorum ramentorum aptum situm disturbet, non chalybs, sed serrum minus durum4 magis flexile habetur.
Ac tiam chalybs jam factus, si rursus igni admoveatur, etsi non facile liquescat, quia ejus grumuli nimis crassi sunt solidi, ut ab
igne integri moveantur; ramenta quibus unusquisque grumulus constat, nimis arcte compacta, ut locis suis plane extrudi possimi; mollitur tamen , quia omnes ejus particulae calore concutiuntur: postea si cnte refrigeretur, non resumit priorem duritiem , nec rigorem , nec fragilitatem , sed fit flexile instar serri vilioris. Dum enim hoc pacto refrigeratur , ramenta angulosa confragosa, quae ex grumulorum superficiebus , ad interiores eorum partes vi caloris protrusa erant, soras se exserunt,4 una aliis implicata, tanquam uncis quibusdam perexiguis unos grumulos aliis annectunt quo fit, ut amenta ista, non amplius tam recte in grumulis suis compacta sint, atque ut grumuli non amplius immediato contactu sed tanquam
hamis vel uncis quibusdam alligati, sibi mutuo adhaereant; Z ideo chalybs non admodum durus, nec rigidus, nec si agilis, sed mollis &scxilis vadat. In quo non disserta serro communi, nisi quod chalybi iterum candefacto, deinde celeriter refrigerato, prior durities rigiditas reddatur, non autem serro, saltem tanta Cujus ratio est, quod ramenta in chalybe, non tam longe absint a sitit,ad maximam duritiem convenienti,quin facile illum ignis vi resumant, Min celerrima
209쪽
PARS QUARTA. 'irima refrigeratione retineant: cuin autem in ci rotalem situm nunquam habuerint, nunquam ct an illum, sumunt. Et quidem ut ita chalybs aut ferrum candens celerrime res rigeretur, in actuam , aliosve liquore si rigidos mergi solet ac contra in oleum cialia pingitia ut lentius rigescat quia quo durior , rigidior, eo etiam tragilior evadit, ut gladii serrae, limae, aliave instrumenta ex eo stant,non
sempc in rigidi simis liquoribus exstinguidcbet, sed in temperatis , prout in unoquoque ex illis instrumentis magis minusve fragilitas est vitanda quam duritiis optanda de ideo dum certis liquoribus ita mergitur, non immerito dicitur temperari. Quantum autem ad meatus, recipiendis particulis striatis do CXLIV.ncos, satis quidem natet ex dictis, crinultos tam in chalube quam
m ferro cile debere ac etiam eos cile m chalybem agi Sintcgroc ter me. tui persectos, ramulorumque extremitates in ipsorum spiris eminentes, ir,
cum semel in unam partem flexae sunt, non tam facile in contrariam in posse inflecti quanquam ct iam in hoc facilius, quam in magnete
sectantur ac denique omnes istos meatus, non in chalube aut alios erro, ut in magnete , orificia sua recipiendis particulis striatis, ab Austro venientibus idonea, in unam partem idonea recipiendis aliis a Borea venientibus, in contrariam convertere; scd corum situm varium atque incertum esse deberes, propterea quod ignis agitatione turbatur. Et in brevilsima illa mora, qua haec ignis agitatio ligore sistitur, tot tant in ex istis meatibus versus Austrum M orcam converti polliunt, quot particulae si lati a polis Terrae venientcs, sibi tunc temporis pcrillos viam quaerunt. Et quia istae particulae striatae, omnibus ferri meatibus multitudine non rcsp uadent, omne quidem ferrum aliquam vim magneticam accepit ab co situ, quem habuit respectu partium terrae, in ultimo candefactum ci riguit, vel ctiam ab co in quo diu immotum stetit, si diu in codem situ steterit immotum; sed pro multitudine meatuum quos in se continet, potest habere adhuc majorem. Quae omnia cx principiis Naturae, supra expositis, ita sequuta CXLV. tur, ut quamvis non respicerem ad illas magneticas proprietates, numerat, quas hic explicandas suscepi, ea tamen non aliter se habere judicarem. Deinceps autem videbimus, horum petam apte N pcrspi iii m M. cue omnium istarum proprietatum dari rationem, ut hoc tiam vi deatur sussceres, ad persuadendum a vera esse , quamvis ex Natu
sae principiis sequi nesciremus. Et quidem magneticae propincta
210쪽
tes, quae ab ipsarum admiratoribus notari solent, ad haec capita possunt reserri. I. Quod in magnete duo sint poli, quorum unus ubique locorum , versus Terrae polum Borealem , alius versus Australem se
r. Quod isti magnetis poli, pro diversis Terrae locis quibus insistunt, diversimode versus ejus centrum se inclinent. 3. Quod si duo magnetes sint sphaerici, unus versus alium codem modo se convertat, ac quilibet ex ipsis versus Terram. q. Quod postquam sunt ita conversi, ad invicem accedant. s. Quod si in contrario situ detineantur, se mutuo restagiant. 6. Quod si magnes dividatur plano, lineae per suos polos ductae parallelo, partes segmentorum quae prius junctae erant, se mutuo etiam refugiant. 7. Quod si dividatur plano, lineam per polos ductam ad angulos rectos secantes, duo puncta prius contigua, fiant poli diversae virtutis, unus in uno, alius in alio segmento. 8. Qtio quamvis in uno magnete sint tantiim duo poli, unus Australis, alius Borealis, in unoquoque tamen ex ipsius fragmentis, duo etiam similes poli reperiantur adeo ut ejus vis, quatenus ratione polorum diversa videtur , eadem sit in quavis parte, ac in
9. Quod serrum a magnete istam vim recipiat, cum tantiim ei
ro. Quod pro variis modis quibus ei admovetur, eam diversimode recipiat. II. Quod serrum oblongum, quomodocunque magneti admotum, illam semper secundum suam longitudinem recipiat.12. Quod magne de vi sua nihil amittat, quamvis eam serro
13. Quod ipsa brevissimo quidem tempore ferro communicetur, sed temporis diuturnitate magis magis in eo confirmetur. 14. Quod chalybs durissimus eam majorem recipiat, receptam constantius servet quam vilius serrum. I . Quod major ei communicetur a persectiore magnete, quam 1 minus perfecto. 16. Quod ipsa etiam Terra sit magnes, nonnihil de sua vi serro communicet.