장음표시 사용
171쪽
hoc corpore D ejectae sunt; harum quidem nonnullis se corpori adjunxerunt; sed maxima pars sursum ascendit crius B, materiamque augendo corpori Γ subministravit. Qilippe tempore dici&aestatis, cum Sol unam medietatem cor XL
poris D , vi luminis xcaloris rarcsacicbat, non poterat omnis
teria istius medietatis inici duo corpora vicina Dra I contineri; bioti, iij neque haec corpora vicina, quae dura erant, locis cNpcllcre, a quo
ideo pleraeque ejus materiae particulae, pc poros corporis I Versus ian adscendebant, quae deinde tempore noctis hycinis cessante Ieru .i ista rarefactione , ob gravitatem suam rursus descend bant. Mut netae autem caussae erant, propter qua particulti tertii cicinenti, qu , . qu fit. sic ex corporem egi cdicbantur, non poterant omnes postea millud reverti. Nam majore impetu exibant, quam redibant; quia major est vis dilatationis a calore ortae , quam gravitatis. I t idcirco multae per angustos meatus corporis I , sibi viam iaciebant ad adscendendum, quae posica nullam invenientes ad evcrtcndum, in ejus superficie consistebant acetiam nonnullae catibus istis impactae, ulterius adicendere non valentes, aliis c scensuris vias occludebant. Praeterea quaecunque caeteris erant cnuiores,&asgura laevi tereti magis distabant, solo globulorum coe destium motu extra corpus D pellebantur , ideoque primae se
172쪽
os serebant ad adscendendum versus Edi: atque horum corporun rparticulis occurrendo, non arca figuras suas mutabant, vel illis adhaerebant, vePsaltem desinebant aptae esse ad revertendum versus D. Unde sequi debuit post multos dies&annos, ut magna pars hujus corporis D esset abs impla, nullae amplius in eo particulae reperirentur , nisi duarum specierum ante descriptarum acetiam ut corpus E est et satis densum crassum , quia sere omia sparticulae quae ex Drecesserant, vel ejus poris impacta densius illud cs ecerant, vel occursu particularum corpori si mutatae, illisuque anneXae, versus Erelapsae erant, sicque cras itiem ejus aux crant; ac denique ut spatium satis amplum P, inter D T relinqueretur; quod non alia materia potuit impleri, quam ea e qua conflatur corpus B cujus scilicet particulae tenuissimae , per catus corporis facile transierunt,in loca quae ab aliis paullo cras laribus x D cxeuntibus, relinquebantur.
XLI. Ita corpus E, quamvis gravius& densius quam , ac sorte: sua tian quan aliquandiu tamen ob suam duritiem , ornicis in
V, i,i jιasti, star, supra suspensum mansit. Sed notandum est ipsum DCL sint cum primum formari coepit, meatus habui s. quam-plurimos, ad mensuram corporis D excavatos Cima enim ejus superficiei tunc incumberet, non poterat non praebere transitum istis particulis, quae quotidie vi caloris motae, interdiu vcrsus B adscendebant, ac noctu rursus descendebant, semperque se mutuo consequentes istos meatus implebant. Cum autem post ea corporei mole imminuto , non amplitis ejus particulae , Omnes meatus corporis E occuparunt, aliae rhinores particulae ex B Venientes, in earum loca succeserunt; cumque hae si os meatus corporis Enon satis implerent,&vacuum in natura non detur matcria coelestis, qua sola omnia exigua intervalla, quae circa particulas corporum terrestrium repe riuntur, impleri positiat, in illos ruens, eorum gurasi inmutabat,
impetumque faciebat ad quosdam ita diducendos, ut hoc ipso alii vicini angustiores redderentur. Unde facile contingebat, ut quibusdam partibus corporis E , a se mutuo disjunctis, in comerciat sil hirae, quae postea succcssi temporis majores majores evaserunt. Eadem plane ratione, qua videmus aestate in terra multas rimas aperiri, dum a Sole siccatur, eamque magis magis hiare quo diuitias
si vi , Cum aurum multae tales rimae essent in corpore , atque ipsae
173쪽
hael unt, ut non amplius in modum ornicis intcrii Silio sic ius tineri , ideo totum coni actum, in superliciem corporis gra-j ictum. vitate suadcla plum est. Cumque haec superficics ad lata non citet, ad omnia illius iragmenta sibi mutuo adjaccntia,& situm quc minus habuerant servantia, recipienda, quaedam ccipiis in latus inclinari
atque una in alia recumbere debuerirnt. Nempe si cxempli gratia. in eo tractu corporis E, quem haec gura repraesentat, praecipuaesissurae ita suerint disposita in locis 23ε 67, ut duo fragmen a ta
174쪽
ta 2 3 dc paullo prius quam reliqua coeperint delabi, 3 aliorum quatuor fragmentorum extremitates V, 3, priias quam opposita i; itemque extremitas fragmenti aliquanto prius delapsa sit, quam extremitas fragmenti non dubium est: quin ipsa jam debeant eo modo esse disposita, supra superficiem corporis , quo hic depicta sunt ita scilicet, ut fragmenta4 3, 6 7 proxime jungantur corpori alia autem quatuor in latus sint
reclinata, ina in alia recumbant, 3 c.
Nec dubium etiam , quin corpus D quod suidum est minus
grave quar fragmenta corporis , occupet quidem quantum potest, inferiores omnes cavitates sub istis fragmentis relictas, nccnon eorum rimas Meatus; sed praeterea etiam, quia totum in illis contineri non potest, quin supra inscriora ex istis fragmentis, ut 3 adscendat. Jamque si consideremus, hic per corpus B 2, aerem intelligi; per C , quandam terrae crustam interiorem crassistimam , ecqua metalla oriuntur per D aquam ac denique per corpus E, terram exteriorem , quae ex lapidibus, argilla , arena clina est consata facile etiam per aquam , supra fragmenta 3 G eminentem, maria per alia fragmenta molliter tantum inclinata, nullis aquis tecta, ut 89, , X camporum planities ac per alia magis ercet ut I 2, 9 qu, montes intelligemus. Et deniquψudvertemus, tun ragmenta ista vi propria gravitatis hoc pacto paet
175쪽
delapsa sunt, eorum extremitates sibi mutuo sortiter allisas in alia multa minora fragmenta dissilia ille quae saxa in quibusdam litoribus maris, ut in I, multiplicia montium juga partim altillima ut in , partim remitis ora ut in S , , ac etiam scopulos in mari, ut in 34 6, composuerunt. Atque intimae horum omnium naturae,ex jam dieiis erui possunt. l. . Nam primo ex iis coanolcimus, ac in nihil aliud elsedet e re quana con eriem particularum criti elementi, tam tenuium a se mutuo disjunctarum, ut quibus il l motibus globulorum coetellium Obsequantur; ideoque illii mill e corpus valde rarum, si uidum, pel lucidum ex minutiis cujuslibet sigurae posse componi. xiii penisi ejus particulae, a se mutuo flent plane disjunctae, jamdudum
adhaesissent corpori E; cumque disjuncta smi, unaquaeque movetur independenter a vicinis,occupatque totam illam xigilam si ha ram, quam ad motum circularem circa proprium suum centrum requirit, de ex ea vicinas omnc expellat. Quamobrem nihil refert, cujus nam sint sigurae. Aer autem frigore facile densatur, irare sit calore cum enim Lur.
eius particulae sere omnes sint flexile, nstar mollium plumularum, vel tenuium suniculorum , quo celerius agunturio lati iis se cxten . . . dunt, idcirco majorem spatii sphaeram, ad motum suum requirunt atque notum est ex dictis, per calorem nihil hic aliud quam
accelerationem motus in istis particillis pei ri us ciuidem imminutionem debere intelligi. Denique aer in vase aliquo Violenter OlΓpre illa, In lihil κ re 'I
siliendi ac per ampliorem locum se protinus cxtendendi. Unde sunt
machine, quae ope solius aeris, aquas sursum Versus,instar Ontium res bri in Saliae quae tes a cum magno impetu , arcuum instar, aculantur.
Hujusque caussa est, quod aere ita compres o, unaquaeque ejus par
ticula sphaericum ii id spatiolum quod ad motum suum requirit, sibi soli non habeat, sed aliae vicinae in ipsum ingrciliantur; cumque interim idem calor, sive eadem agitatio istarum particularum, conservetur a motu globulorum coelestium,assidue circa ipsas fluentium, eae suis extremitatibus se mutuo veri, rent, Z loco expellant, sicque omnes simul impetum faciant ad majus spatium occupandurn.
Quantum ad aquam, iam ostendi cur duae tantum particularum XI VIII 'ecies incare riantur, quarum una lint flexiles, aliae
176쪽
cur facili lcs atque si ab invicem separentur, hae salem , illae aquam dulcem vi. . . Omponunt. Et quia jam omnes proprietates, clim salis tum aquaei l. lem dulcis, ex hoc uno fundamento deductas, suse in Meteoris explicui, ' μr non opus est , ut plura de ipsis hi scribam. Sed tantum notari velim, quam apte omnia inter se cohaereant, e quomodo ex tali generatione aquae sequatur, etiam eam esse debere proportionem , inter ejus particularum crassitiem crassitiem particularum aeris;
itemque inter ipsas, & vim qua globul secundi clementi eas m vent ut clim isti globuli paullo minus soli Ioagunt, quam in glaciem mutent, particulas aeris in aquam; cum autem agunt paullo sortius, tenuiores aquae particulas, eas nempe quae sunt flexiles, in
γ Explicui autem in Meteoris caussas ventorum, a QuibuSmar uaeuma Variis irregularibu modi agitatur. Sed superest alius regu-
.rir. laris ejus motus, quo bis in die singulis in locis attollitur .deprimitur, interimque semper ab Oriciat in Occidentem fluit. Ad cujus motus caustam explicandam, ponamus nobis ob oculos exi suum illum coeli vorticem, qui Terram pro centro ha- . et quique cum illi cum Luna, in majori vortice circa Solem sertur. Sitque ABCD ille exiguus vortex EFGH Terra; a 34 superficies maris, a quo majoris perspicuitatis causias Terram ubique tegi supponimus; δ 678 superficies aeris
mare ambientis. Jamque consideremus, si nulla in isto vortice Luna esset, punctum , quod est centrum ci rae, ore in puncto , quod est torticis centrum scd Luna I xsistente versus B, hoc centrum T esse debere inter quiacti materia coelastis hujus vorticis, aliquanto celeritas moveatur quam Luna vel Terra, quas secum defert, nisi punctum T aliquanto magis distaret a B quam a D, Lunae praesentia impediret, ne illa tam libere fluere pos Iet interit T quam inter D; cumque locus Terrae in isto vortice non det minetur, nisi ab aequalitate virium materiae coelestis cana circumfluentis , evidens si ipsam idcirco nonnihil accedere debere versus D. Atque codem modo lina Luna erit in C, Terrae clatrum esse cbcbit inter MN A sicque semper Terra nonnihil a Luna recedit. Praeterea quoniam hoc pacto , cico quod Luna sit versus B, non modo
spatium per quod materia coelestis sui inter B e , scd tiam illud per quod fluit inter T& D, redditur angustius, inde sequitur
177쪽
Jam vero , quia pars terrae qua minc est in F regione punctin, ubi mare cst quam-minime altum, post sex horas crit in G, rinione punisti , ubi est altissimum post sex alias horas in H, e regione punctim, atque ita conic lucratcr. V. potius quia Luna etiam interim nonnihil progreditur a B vcrsus C, utpote q Ω mcnsis spatio circulum Alco percuriit, pars crrae quae
178쪽
Cur aer aqua semper ab Oriente in Occidentem fluant. NB.
bent ad Orientem, taliis magis temperatae. LV.
nunc est in F, e regione corporis Lunae , post sex horas cum 2 minutis praeterpropter , erit ultra punctum O, in ea diametro vo licis A B CD, quae illam ejusdem vorticis diametrum , in quo tunc Luna erit, ad angulos rectos intersecat tuncque aqua crit ibi altissima; post sex alias horas cum duodecim minutis, erit ultra pun- tum H in loco ubi aqua erit quam minime alta , c. Unde clare intclligitur aquam maris, singulis duodecim horis cum 24 minutis, in uno iodcm loco fuere ac res uere debere. Notandumque si hunc vorticcn A B CD , non se accurate rotundum , sed eam ejus diametrum, in qua Luna versatur iam cs nova vel plena, breviorem esse illa quae ipsam secat ad angulos rectos, ut in superiore parte ostensum est; unde sequitur fluxus&refluxus maris debere esse majores, cum Luna nova est vel plena quam in temporibus intermediis. Notandum etiam, Lunam semper esse in plano Eclipticae vicino, Terram autem motu diurno secundum planum aequatoris converti, quae duo plana in aequinoctiis se intersecant, in solstitiis autem mul-thim ab invicem distant unde sequitur, maximos aestus maris esse debere circa initia cris autumni. Praeterea notandum est, dum Terra sertur ab Epers versus G, sive ab Occidente in Orientem aquae tumorem I 2, itemque aeris tumorem 36, qui nunc parti Terrae E incumbunt, paullatim ad alias ejus partes, magis Occidentales migrare ita ut post sex horas incumbant parti Terrae Η, post horas duodecim parti Terrae G.Idemque etiam de tumoribus aquae&aeri 2 3 6 est intelligendum : Unde fit, ut aqua de aer ab Orientalibus Terrae partibus, in ejusdem partes Occident fluxu continuo si
Qui fluxus, licet non admodum celer, manifeste, men deprehenditur ex eo, quod magnae navigationes sint multo tardiores dissiciliores, versus partes Orientales cseam versus Occidentales; quod in quibusdam maris angustiis, qua semper fluat versus occasum; denique quod caeteris paribus, eae regiones quae Alare habent in Orientes, ut Brasilia, non tantum Solis calorem sentiant, quam eae quae longos terrae tractus habent ad Orientem Mare ad Occidentem , ut Cuincaci quoniam aer qui a mari venit, frigidior est , quam qui a Terra.
Notandum denique, totam quidem Terram mari non tegi, ut paullo
179쪽
U A. 6 Ipaullo ant assumpsim iis, sed tamen, quia Oceanus per omnem ejus ambitum se diffundit idem de illo quantum ad cnerat cin quaru immotum illa intelligendum, ac si totam involucrct Lacus alitem cstagna quorum aquae ab Oceano sunt disjunctae , nullos jusmodi motus patiuntur quia corum superficies tam latae non sunt, ut hilto mastis in una parte quam in alia, ob Lunae praesentiam a materia coeles premantur. Atque propter inaequalitatem si trium anfractuum , quibus cingitur Oceanus, ejus aquarum incrementa dedecrementa diversis horis ad diversa litora perveniunt, unde innum
rae eorum varietates oriuntur.
Quarum omnium varietatum causae particulares deduci pol runt ex dictis, si consideremuSaquas Oceani, clim Luna novacst vel plena, in locis a litoribus remotis versus Eclipticam Equatorem hora sexta tam matutina quam vespertina, se altissimas, ideo versus litora fluere; hora autem duodecima esse maxime deprcssas, ideo a litoribus ad illa loca reflucres ac prout litora sunt vicina vel remota, prout aquae ad ipsa tendunt per vias magis rectas clobliquas, latas vel angustas, prosundas vel vadosas, ad ipsa citi iis aut tardius S in majore aut minore copia delerri; cetiam propter admodum varios Minaequales eorum anfractus, saepe contingere, ut aquae versus unum litus tend cntes, iis cui ab alio litore veniunt occurrant, utque ita earum cursus diversimode mutetur Ac lenique varios ventos, ct quorum nonnulli quibusdam in locis or
dinarii sunt, istas aquas diversis modis impcllere. Nihil enim puto ulli bi observari circa fluxum 4csuxum maris , cujus caussae in his
Circa terram interiorem notare licet eam constare particulis cujusvis sigurae, ac tam crassis, ut globuli secundi clementi, ordinario suo motu eas secum non abripiant, scd tantum deorsum premendo graves reddant, ac per catus, qui plurimi inter ipsas reperiuntur, transeundo, nonnihil commoveant. Quod etiam facit materia primi elementi, eos ex istis meatibus, qui angustissi mi sunt, replens ac idem faciunt particulae terrestres superiorum corporum D E quae saepe in cos qui sunt omnium lati simi descendunt, atque inde nonnullas cx crassis hujus corporis particulis secum abducunt. Quippe credibile est, superiorem jus superficiem constare partibus ramosis, sibi quidem mutuo valde r-miter annexis utpote quae dum hoc corpus formaretur, im- petun
cur in variisl ἰarabus et artis horis
180쪽
r 62 PRINCIPIORUM PHILos OPHIAE
petum globulortim coelestium per corpora &D discurrentium, sirima sustinuerunt, s rcgerunt; sed inter quas nihilominus permulta sunt intervalla satis lata, ut per ipsa particulae quae dulcis, S salis, nec non etiam aliae angulosae aut ramosae, ex corpore E delapsis, transire possint. LVIII. Verum infra istam superficiem, partes corporis C minus arcte sibi mutuo adhaerent; citiam sorte in quadam ab ipsa distantia. . . multae simul sunt congregatae,quae figuras habent tam teretes de tam laeves, ut quamvis obgravitatem suam sibi mutuo incumbant; nec, quemadmodum quae partes, globulos secundi clementi undique circa se fluere permittant, facile tamen agitentur, tum a minutioribus ex istis globulis, qui nonnulla etiam spatia inter ipsas inveniunt, tum praecipue a materia primi elementi, quae Onan angustissimos angulos ibi relictos replet. Atque ideo liquorem componunt valde ponderosum&minime pellucidum, cujusmodi est argentum Vivum. Lix. Praeterea quemadmodum videmus eas maculas, quae quotidie De aequa circa Solem generantur, figuras habere admodum irregularesvi va-: f., . : rias, ita existimandum est mediam Terrae regionem , quae ex ID, ham per materia istis maculis simili conflata est, non ubique esse aequaliter vaci is densam; ideo quibusdam in locis transitum praebcre majori copia: primi clementi, quam in reliquis atque hanc materiam primi ci menti, pc corpus C transeuntcm, jus partes quibusdam in locis