장음표시 사용
191쪽
& omnNnx aliarum figurariim certissimum esse iudicem.Adiraec,omniat utilia conixarietatem la bent;v in colore,album nigro,in saporibus inarum dulci, opponitur: atqui figura figurae oppem non Videtur. Cir cuius enim puta cuinam figurae ex his qui plures angulos habὀni est
contrarius. Praeterea,cum figurae sint infinitae, necesse erit quoque saporum hullum esse numeru terminatu, . Quam enim ob causam,hic quide
sensu percipitur,ille percipi nequit
Iani tertio pectatim magis rogarguit Democritum quod sapores ipsos ci
sensilibus cc mmunibus confunderet,cum diceret sepores varios ex varias figuris, d est,ex atomis diuersarii figuraru cocurrentibus effici , de Rulce quide sapore ex roludis & planii, quὁd hae fortasse ad motusint aptiores,ω leuiores
de s Vt ipse loquebatur j Quae com nia dulcs sapori conuenire, quod iacilius pertrahatur ,& partibus alendis accomodetur ahtea fuit demonstratum: Amarum vero ex acutis seu asperis ob conitarias causas. Aduersiis hanc igitur dicendi rationem tribus rationib' Arist.argum elitatur. Prima probabilitatem quandam habet,idcircoque praeamittitur, iuxta inorem . . si huiusmodi est : Sensilia communia vel a nul ib sensu maxime percipiuturivel si ab aliquo,certe a visu. Aristoteles idem surta in ps cernio affirmabat,nos scilicet hoc sensti communia sensilia maximὀpercieete. Alexander causa hususce rei afferre cupiens ait, visum inter caeteros sensus maxime capacem omnium esse sed obscura causa est, nisaddaia tutcbiotes qui sunt visus obiectu peculiare, in omni corpore repςriri, in quo corpore,figura, magnitudo,mot',quies numerusque primo proprieque reperiuntur,ita ut quantitas, quam communia sensilia consequuntur, licet om Pnium qualitatum sensilium subiectum sit, proximisis tamen ad obiectum visus se habeat quamc aeterorum sensuum: quod constat,quandoquidem color seu luY,omne corpus sequatur aliquam quantitatem obtinens, in quo tamen omni aliae sensiles qualitates nequaquam insunt.In caelo nanque lux est, ali rum veris qualitatum nulla: Addo visum celerilis agere,& quasi a reipsa assici: alios vero sensus, vel ab eo quod a re discedit,'el saltem vi tactum excipiam tardius. Non est igitur ut ad rem redeamus Gustiis qui de sensitibus communibus iudicium rectum ferre possit. Etenim si Gustus hoc munere insignitus esset,ut maYjme& exquisite de figuris istis sapprem constituentibus iudica- are posset, cur item alia sensilia communia, praesertimque figuras alias omneS, quaeriusdem generis sunt,eodem non iudicare modo,posse debuit certe eX'
192쪽
quisitissimi sesus mun' est,minima quaeq; suo biectorsi propriorsi, in quolibet genere nosse,unusquisq; t me percipit, sisi id praesta enopolia. Altera ratio est, a vi contrarietatis ssipta.Omnia inquit sensilia propria intelligas vi exempla demqnstrat,&: scopus Aristoteli, injicat) contrarium habent, λgura non habet contrariuόergo figura non es propriu sensile.Maior inductione ostenditur,&ratione probari potest: quia sunt quesitates , ω eiu gener. quod contrarium habet,&magis nuntisque. 11nor probatur in figura circulari, latiquam digniori¬iori: quod tamen de omnibus al1isciam gggris tu quatilitatibus rEtiriendum est Figurae igitur Circulari nullam esse contraria eo ostenditiqudd si qua illi contra ia statuenda esset,ista ex iis quae angulos habent,ia ex lineis rectis constituuntur sumi oporteret,quorum tamen nulla
huiusmodi,lidet πιλο-i ist , assign)ti potests Patent haec ex priori de caelo,a. contextu vigesimo quart6l squq ad trigesimum quartsi. verum obiecerit aliquis,Falsam esse'assumpti ohem,&eius quoque fundamentum falsum. Cum V em figura sit quaIitas quartae speciei,certias bercontrariu . Ego respondeo, figuram duo significare,ve superficiem ipsam linei, terminatam,id est ipsum
figuratum secundum longitudinem aut aliam dimensionem, vel ipsammet terminatiohem,id est affectionem quandam superficiei.Primo mod6 quantitas est, sec. qualit s.Ex quo Simplicii in Categ.ita loquutus est,N5 significat hic Figura,multitudinem linearum M superscierum, sed aliquam superficiei
figuratione, quatenus scilicet in angulos, vel quid huiusmodi redigitur. Haec ille Sed addamus, figura quoque Ut qualitas est contrarietate carere, ut ibide exponitur.Sed haec alibi copiosius.H1c igitur non modo figuram,sed ipsa quoque figurata spectamus,ex quibus sapores,iuxta Democriti sententiam, n-ficiebantur.Postrema accedit risio huiuscemqdia Si sapores fiunt ex figuris,m ergo sapores sunt infiniti. Consequens falsum est, Vt superius aduersus Ioan nem Iand.ostendimus:determinatas enim saporum species habemus . modquidem a nonnullis ita mathematice probatur: quia nempe figurae ratione laterum atque angulorum crescere possint in infinitum. Sed Aristoteles hiemathematice non loquitur , cum Physice potius de ortu saporum ex Physi cis principiis actuque existentibus ratiocinetur, quae certe actu infinica dari nequeunt.Αristoteles tamen e re natg Vt aiunt)loquitur,& concedit ato ios illas figuratas,ut Democritus sentiebat,infinitas esse,vel saltem infinitis modis posse coniungi:ex quo sequi Vult,infinitos sapores constitui,cum ab infinito infinitum constitui recte possit. Haec ex Alexandro. Verum obiicerest tim potuit Democritus,infinitus esse sapores, sed non omnes sub sensum cadere. Occurrit ergo Philosophus, ostendens huius diuersiitatis causam illos afferre oportuisse, quod cum non praestiterint,argumeto esse potest illos cam D sam quoque cur sapores ad figuras referrent,prprsus ignoras: . Vnum prae ter haec,paucis animaduertere placet, ne quis incautus depipiatur. In priori argumentatione, Aristotelem assirmare videri: Nullius sensus munus esse communia sensiilia percipere, aut saltem solius visus: hoc tamen falsum est,
ut nos deduximus. Assirmat igitur ibi, maximam & potissimam. illorum notitiam vel ad nullum ex sensibus vel ad solum visum pertinere: quod non repugnat iis quae Aristoteles in secundo de anima docuit, sed sententiae Democriti,qui cum sapores quorum sensus peculiaris & praecipuus iudex Gustus
est,ad figuras reuocaret,Gustum figurarum iudicem potissimum,consequenter constituebat. Nunc ad alia.
193쪽
Nonnulla tantum verba sent annotanda. - non intelligas sapore qua tonus gustum afficit, hoc enim sibi repugnaret, sed saporem iam in actu con stitutum quό ad esse, in potestate tamen adsensionem es endam: hoc siquidem vere gustabile est. Aristoteles autem dc de ortu saporum ex suis principiis es de ipso sapore iam constituto nonnihil egit,'t ex superius expositispatet. αδε ἀμ- .I.telligit particulariora lapsirudifcximin ,quq iurςintr Me tione de platis reiicit, cum in illa de singulis plantis speciali agat,in quibus B disti ita magis saporui species reperiuntur.Atqui dicat aliqui minutas se potum differetias percipere animalis est:cur ergo doctrinaista a speculationuchimalium exploditur3 Respondeo, Aristotelem hic de ortu sapqrum agere,
non de ipsorum operatiotie: 'rtus Vero in plantis certe magis apparet, Vt s pra innuit ex fiuctuum varios ac prope innumerabiles sapores obtinentium quotidiana degustationepatet .s Rim , φv 0. Duos huius tractationis libellos habemus,in quorum secundi fine id ipsum agere videtur quod hic pol-l icitiis est. Alexandri tamen tempore vel si latς ne, vel pro Aristotelicis no
nim in humido siccum efficit: id ipsum humidum saporosum in alio ge
nere praesta in aere & aqua eodem modo. His vero ipsum com mune nunc quidem esse dicimus. Est autem odorabile,no quatenus peria
ticu sed quatenus sipdrosam siccitato diluere atque abstergere potest.
Nexus huius tractati tris cum superiori,ex iis quae sunt declarata perspicu' est. In sentetia aliqua adest obscuritas chm dicat ν re m0, Thomas explicat, In ortu odoru,veluti in ortu saporum aliquid ut ages,& aliquid ut paties bconcurrere:illud siccum terreum est vi caloris,hoc humidu in saporibus:in odoribus verbagens est; με id est humidu cum sicco saporosum,paties veris est ἀλλοωis, quod hic vocatur ε φαρος.Αliter interpretari videtur Alexan. qui vult similitudinem istase & ad methodum tractationis,&ad causarum aff-nitatem referri.Nam & a causs seu principiis odorum exordietur Aristot. Meadem erunt quae saporum principia ipsorum,nempe siccum& humidum, si priuς tamen saporosa sint: neque enim odor, quid aliud est quam quali eas qu da corpore saporoso elata. utraque explicatio vera est,& testimonio Aristotelis confirmari potest, qui superius docuit saporem, & odorem eamdem fere passionem esse, Sed certe quae Thom s ait, nimis communia sun fproximiora quae Alexander, & arti Aristotelicae conuenientiora. Quae si s quamur,non modo scopus,sed distribsitio contextus plana est. Primum e sim sibi de sapore agendum esse proponiteodem ordine,& iisdem principiis.
194쪽
Α mox tractationem ipsam aggreditur,ibu Quod enim in humido):Vbi doeet,
Quicquid siccum in laum idu agit in ortu saporum, ide ipsummet lautifidum, siccum, seu si porosum secudum aliud genus incere in aere M aqua : 'quae duo vnico nomine&communi idcirco in pnesentia appellat, ἀφ να in propterea qu/dcum ab aqua .& aetre sapores eatenus tantdm eliciatui qdatelaus humida sintubstetgentia saporosi sicci, humidus enim est aer, humsidaἹiati aqua)humidum agens cum altero in sermone confundere potuisseti atquia inde orationis thre obscuritatem. Proptereaque Aristoteles nequis me principium ad ortu odorum peculiariter requisitu mis Ephanti esse existimaret; addi Passici nem istam quae communis est aeri M aquae , ab eis tamen insep tabilis urti ad odores facere vindoquidem aer aqua odorps recipi ut, nonia qqM ui pςllucida runt, se,iquptenus sua humiditate saporosam siccitatem V Iaura aB; abiergudb: Inal osenere . Alex nder geminum horum verbo- I rumsensum Pr oest ynlus e sti Lerem& aqu1 non qua humida & pellucida sunt sed saporum suscelitida', sed qua aliani v ndat si naturam generando o-dbtiseu recipiendo id6neam habent odoruni causas esse. Alter est'. siccum saporosum in aqua vel aere essicere ut odores prodeant in alio genere, tiem peqdorabili, & quod natum sit ut ab olfactu percipi queat i n5 enim idem genus est odorabilium se degustabilium. Leonicus utrunque sensum Probauit.NqM nulli ex secentioribus primum explodunt . secudiam retinetit.Sed certὁneq; cur illum reiiciant,neq; cur huc probent,ratio ulla adest.Nam quod ostici sit, priorem sensum repugnare Aristot. qui doces nerem & aquam a res par re quatenus abluunt, octia a humiditate abstergunt, nullius ponderis est quia C in contextu non habetur , aquam & aerem sui humiditate ab lute odores
gignere quod ipsum negat Alexandetὶ sed sua ablutione M abstersione saporosi soci, odorum causas esse, quod non rὰpugnat Alexadro. Nullus siquidem simpliciter diceret A quam Maerem Vt humida odore producere,cum ut hul miel ,multa alia queant essicere, puta aqua sapores, quemadmodsimpra fuit expositu: at quis fateri verebitur aerem & aquam qua humida abstersiua is porosilicet,lapores generaret nullus se . Obiiciendum itaque Alexandro fuisset potius, Aristotelem in hoc eontextu non modo loqui de principio mdorum recipiente , ita ut doceat odorem in aere M aqua tanquam in reci pie te produci, sed de principiis odorum constituentibus: quod fatet e com paratione odorum cum saporum ortu proposita: & verba hoc indicant, siqui
dem ita habent: Quicquid in ortu sapstrum siccum in humido praestat, idem humidsi saporosum in alio genere essicere: & hoc quod in alio genere essicit.
in aere dc aqua agere. Cum ergo proponat nobis Aristoteles tam causas odo
rum quam corpora in quibus illae recipiuntur, & rationem secutidum quam, D receptio fiat, satius fortasse erit omissis Alexandro dicere, per si , , sic eum ipsum intelligi: quod enim pro stipsibus siccues in humido operatur,id pro odoribus humidum saporosum in sicco praestat: quod vocat, id est aliam naturam ab humido differentem nomine siquidem generis non semel abutitur Aristoteles). Haec explicatio confirmatur iis Verbis, quae in postrema contextus parte apponuntur, in quibus docet, naturam illam aeris de aquae communem, eatenus susceptiuam odorum esse, quatenus abstersit de quasi lauat saporosam siccitatem, quam nomine. ε uti, ξ,s τουτου appellat: ac
si diceret Aristoteles, hoc genus secundum quod, humidum sapidum odore in aqua dc aere gignit, est ipsum siccum: utrunq; enim ipsorum, affici potest a siccitate rei odorabilis sis , , id est,propter eande naturam Seu quid plura3Sumitur liqc explicatio ex ipsemetAristotele inferius,ubi docebit
195쪽
odorem per evaporationem erici, quae omnis, exiccatione gignitur: Ad hoe tamen hum*r aliquis desideratur: etenim ex simpliciter sicco in v d calidu Anil agete valet, nullus halitus itqllitur. Ex quo quςmadmodum aqua ex se saporem non habebat, sed ex sicci admixtione, it siccum ex se nullum edit odorem, nisi iidmiditatis additione, quod in igne M derra purachilaro pytest. sedhaec: pluribus infra. Animaduertatur autem in praesentia, id quod ininiti
cecsaporosum d humidum A siccum limul sit, odor tamen ab apis r g
hcciorum partium efficitur atque eleuatur.
61 Non enim in aere solum, sed in aqua etiam odor sentitur,quod in pisci bus & ostreaceis perspicuumest,quae in aqua olfaciunt,cum tamen nullus ibi existat aer supersidet enim cum quid eius genitu fuerit in neque ipsa respirent. Si quis ergo utrunque aquam inquam & aerem,humiduesse ponat erit certe sapor, natura neci saporosi in humido, & hoc ipsum erit olfactile.
Dixergi qrtum odoris in aqua Maere fers, quod nunc probat &praesertim
de aqua de Mamagis poterat quiuis ambigere. Nanque in aere&hominemia caetera animantia olfacere compertum est.Probat autem iuxta nonnullo- , rum sententiam quod ad odorem spiritualem d realem: Dicamus nos in prς- .. sentia, odorem realem nihil aliud esse quam ipsamet specierum olfactilium multiplicationem, idcircόq; nullum esse inter utrunq; discrimen Satius ergo
est clarioribus verbis asserere okorem duobus spectari modis posse: uno quod Cad eorum ortum, altero quodad eorum operationem. Hic ab eorum operatione, quatenus nempe sensum assiciunt, odorem in aqua fieri demonstrat.
Demostratio vero huiusmodi est, Pisces& ostrecoderma, in aqua olfaciunt, ergo in aqua est odor cos quutio nota est, quia ubi sensio, ibi sensile praesens. Assumptio nota est,ex quarto de hist. anim .cap.8.ubi ostenditur pisces quide nullum perspicuum olfactus organum ad cerebrum transmeans habere, olf cere tamen. Hod pluribus experientiis comprobatur, escam siquidem non recentem respuunt,sanguinem proprium effusum fugiunt: quem ne odorent in loca longinqua secedunt, lis odoratis e propriis specubus in quibus latet, a piscatinibus euocantur, variisque vescis ad quae solo odore auidὰ accurrunt ab iisdem capiuntur. Sed instare quis posset, pisces in aqua olfacere ratione 'aeris in aqua inclusi: Respondet Aristoteles, neque ibi aerem adesse, neque si adesset, pisces vllo modo posse respirare. Primum ita probat, Intus in aqua V
non adest aer, ergo pisces non olfaciunt ratione aeris.Cosequutio patet. Maior experimento comprobatur,quisd aerem intra aquam contineri non posse docet,quin statim subsiliat,atque ad summu aquae ascendat.Vtrem inflatum in aqua demersum,& deinceps perforatum pro exemplo adducit Alexander. Secundum, hac ratione astruit.Pisces non respirant, ergo aerem licet in aquae adesset non pertraherent: ex quo sequitur,illos non ratione aeris odorare. ALsumptio repetita est in a. de anim. , & in loco citato. Excipiuntur tame in F. de hist.anim .cap. IL,& 2. de pari. eorundeca.6.pisces qui fistula habent,Vt B
lena &Delphinus,qui spirat,recipiuntq; aerem, quod pulmone prςdixi sint:i moDelphinos rostro emerso dormire ac stertere visos esse,Αrists,dit:& ratio
196쪽
adest qu Ettigimus id ipsem probaris: nain respirandi ratio est 1 pii in he, A pisces non habent pulmqnem, pilaesergo respiladi obcasione seu atione ea sent. aio nota est: cum respuati0 sit motus ipsiuspulmonis, & hjd se pricipRum i ii iiii strumentum 2 linor patet, quia usus pulna 'nis S respirationis illis deest, cum enim respiratio aerem extrinsecus rccipiem eis te .l, ut
uerro quIuni βψundo de andR co '.76.protulix:erg' licet ibi adestet ae , illitis medio non uterentur. ει his itaque recie sequitur,in aqua odorem fieri& recipi posse. His ita constitutis vrdetu I ristbteles integram oddis natu i r ari' ecillo hi eniM6ISibdor fit ex siccq saporoso in aere& aqua,ut probas dimiis: Us e quis humida esse ponat, ut nos ponere visi sumus,cum re alii sabilia lauimus:sequitur,odorem nil aliua esse quam Nasiitam si ei nbri simplici; aquosapor prodit sed sapidiin humido: talemqrnaturam id
vEre esse Pod olfactile seu olfactus obiectum vocatur: ac si hic Arist. doceat, in aqua& iere odores etiam quoad eorum ortuni essici: est enim odor ipsum sicci sapidi rib, , seu natura sicci sapidi,cuius proprium subiectum est, natura
illa communis aeri&aquae,quae M.ti φρυεῶ nuncupatur.Veruntamen egethyc perquisitiori speculatione, quam nos post explicationem contextus sequentis adhibebimus. Nunc nonnulla verba in hoc nostro conlides mut O': α λεμω). De his min' manifestum erat, in aqua nullo aere praesente te' bare pro quibus legatur Averrocs in tertio de pari. anim. cap. de pulmone,6 Aristot. in quarto de de hist. anim. per plura dapita. αμπιὲ, 0.Respirationem Hippo.in quarta pari.aph bt 68 spiritu vocavit, ut ibi Galenus fatetur. Tem C poris prbgrestu spiritus ille in spirationis, ac tandem in respirationis nomen Spud Medicos transiit. Motum illum, pulmonis significat, qui partim λ faculatate animali partim a naturali proficiscitur, quo accipimus 1 reddimus seu inspiramus δί eYpiramus aerem,Vt calor naturalis in corde flabelletur& con seruethir, fuliginosumque excrementum simul expellitur: de qua re pluribus Ahistot & Galenus in suis de respiratione libellis. Si quis ergo virumq;).Tam aerem quam aquam humidam esse cx sui natura fatentur omnes, aerem e men p imb vult Auerroes in secundo collig. Cap.2:dc primo suae cant. com .i s.colligitur autem ex Aristot in secundo de ortu & int.cap.3 .& acute egregieq; disputatur aduersus Galenum,& experimeta ab Acchiil in 3. de ele. dub. 14.
. ἔρωρ γ e κατὶιτερω-,ω- λλον--ο ητῖον ' ὐδὶατώδη γάρ. Coetei um hancessectionem a saporoso prc ficisci, ex odoratis &ina odoris rebus perspicuuin redditur. Namque elementa,Vt ignis,aer,aqua, terra,inodora simi, propterea quod quae ex eis tum sicea,tunal rumida
197쪽
iso DE ORGANI S. S. BN SUUM, sunt,saporem non habent, nisi quid illis commixtum saporem effetat. Quapropter Mare odore habet, siquidem&saporem&siccitatem ob tinuit.Et sal, Nitro est odoratior. argumento est oleum quod ex ipso ex. trahitu Nitru vero ma is terreum est. Praeterea, lapis odoris est expers, quia sapore caret: lignλς c0ntra, quia sapida.& horum etia 1 minus o
lent,quae aquatica.Adsae ex metallisAurum Odore Vaca v Pecuis por nullus inest. AD & Ferrum non carent odore: cum vero texustum
buerint humidum, Scoriae illorum omnium, inodorae magis reddui tur. Argetum & Stannum, quibusdam metallis odore praestant, a qui
busaam superantur, aquea siquidem sunt. iii; Quod sapor reciperetur in sumido iam probaturii est: quod' ero sicci sepudi sit quae duae particula definitionem odoris constituebant)nunc demonstratur. Ratio proponi in hunc modum potest: Quaecunque sapore carent, odorem etiam non habent ,α quaecunque odorem obtinent , saporosa sunt, dei on e contra: ergo sapor est qualitas natura prior odore, M ad quam odor consequitur. Vis consequutionis inde sumitur, propterea quod illa dicuntur natura priora δc aliorum causa, quibus positis alia non ponuntur necessariis, ablatis tamen alia auferuntur, ex Postcategoriis & quanto metaphy. coni. I 6. Assumptio probatur quod ad utramque partem: probatio plana est,& explicatione iiqn requirit: tantum ergo singula paucis expendamus. Nanque clementa, Elementa quiasapore carent, odoris sunt expertia. Sapore autem carent, quia commixtione sicci cum humido ex qua sapor prodit, destituta sunt: qui fieri enim potest,ut elementa, i .corpora simplicia A pura,quaeq; per cipsas qualitates constitui videntur, mixtionem duarum qualitatum cotrari rum obtinuerint Zconcluditur ergo,quia siccum illoru, puta terrae&ignis,h Q imido caret: humidum vero, puta aeris & aquae, si1cco destituitur,elementa insipida prorsus esse. Sed obiiciet aliquis Mare,quod est aquae elementum & s pore praeditum. Respondet Arist.in Mari adesse siccitatem, nempe terream exhalationem cum humiditate permixtam, ex qua deinceps sapor salsus efficitur Haec in secundo meteor. copiosius disputata sunt. βed instabit aliquis, Ergo mare non est elementum aquae. Respondeo ex eodem quarto meteor. Mare non esse principium & elementum aquae, sed id potius quod ex eo primcipio & elemento subsidet & manet,totius aquae locum occupans,dulcissim illius parte atque tenuissima a sole educta atq; sublata. Et sal nitro est odoratior). Obiectio alia quae probat terra esse saporosam: na supra sal quaeda terrae species vocata est. Eodem spectant quae de lapide dicuntur. Hanc igitur diluit Arist. ostendens eum praedominio quidem terreum & siccum esse,humorem tame admixtu habere, quod collatione ipsus cum nitro magis costat, quo sal D saporosus magis Modorus est,ob suu excessum in humido. Argumeto est oleu, i.succus qui ex ipso in maiori copia qua ex nitro quod magis terreu est,excipi tur. De sale aute&nitro Pli.li.31.ca. ,&Io.Diocli. s.ca.8 .&88.Gal.nono Vol. de fac.simpl. med.ca. I 1 .copiose agut: ut omitta quae Arist. noster in .meteor. de iisde aliisq; eius generis,con o,& alibi,&Plat.inTimaeo tradidit.Quod au- te ex sale oleu extrahatur, Chimici satis declarat, qui teste Alber. & Auer.ex omni lapide oleu educunt. Oleum tande & quae illius natura retinent, magis quea esse qua terrea, licet a pridominio aerea Aprie sint,collige ex Arist. in ψ.met loco ςitato,ubi oleu a frigido crassescere docet,quia partes ille humiduin aqua Vertutur, ex quaru mixtione oleu costantius & crassus reddituria calido ite,non quia terreu sit,sed quia vi caloris partes illae humidet aqueae tenuio-
198쪽
έ res exhalat, quibus recedentibus,quod erassius aquae est in oleo manet.Sed e gelista meteorologica speculatione.Nunc ad rem. Lignae contra). secudaears assumptionis hic astruitur. odor enini sapore inferi,in consequutione, at
saporodorem in productionesimis in lignis ipsis discrimen odoruni reperitur sapotis quoq; qua obtinet differentia. Nam quae multa humiditate atque indigesta reserta sunt,ut omnia quae in aquis degunt minimum atque i pro portionatu ita enim superius loquebatur Aristoteles saporem habent laeόq; debili quoquo odore praedita sunt: ὀ contra quie humiditateri opti nὰ permixta & apprime proporti natam cum sicco terreo habent; qualia fit uuae Gummi emittunt, ut pinus, cupressus, abies. Neq; repugnant hyc iis crede sale dixerat: quandoquidem ibi in comparatione nitri loquebath sesul ob copiam calidi temperatum magis magis'; digestum humidum hases. Sal e B nim & nitrum a calido coagulata sunt, idcire6que n6n nisi a frigido huiuido: dissolui possunt: solus enim calor in aquam salsam ages eYprimere M quasi r soluere omnem aquam dulcem potest: nam & frigus alioquiii aqόatis salsam
coagulare pὀtest,Vt Albertus admonet. Αurum odore vacat, 'utina quein- admodum neque olfactu , neque gustu , ita neque visu, vel tactui vel addituperciperetur: neque enim illius fames multorum mortalium pectosal tot indigna facinora perpetranda cogeret, quot assidue cogit. Odς vel bde fa-pore ipsum car re patet, cum minimum humidum sit, multum ies eum,pmrumtamen. Indicio est, illud grauissimum esse,igni expositum non evanesce re, non tingere, praeterea verb rubigine nulla obduci, quae ex crudes buseidiatatis copia ad exteriores pasees exhalatae metallis acciditi vel sut omnis sit hapulus tollaturin dicendum est,materiam quidem metallorsi omnium virliti auri aquam esse, sed humidum cum eius sicco perfectissimὰ commi,tuli Et
C compactum esse: ita ut humidum illius a suo sicco nullo modo sepulari queati tenacissimumque inter omnia metalla habeatur. Quocirca Arist: auri, in pu-rsi elixari posse ecte negat, in quarto meteor; c5tE6.Et Medici inepte iumst purum decoquere posteputat in suis medicamentis, ut aegrotalibes ope forat.nil enim ab auro quam sordidiores quasda partes sua illa ebul sits8rie sep rat, quae sola causa est, ut minoris ponderis euadat. Qine de AEre &per o,ANgneto item & Stanno adduntur,eisdem pertinent & nota sunt id tantilla mo neo, Alexandrum fuisse deceptum qui afferat, Argentum & S annuisi sitis humoris habere quam aes&ferrum: t sic enim Aristotelis ratio nuIta 8sset, qui vult exiccata magis metallae insipidiora & inodora' mi is esse , db auso tu diuimus, cui deinceps aes & ferrum Opponit laquam humidiora: id ed te maaiori sapore, odoreque praedita. in medio Argentum ponit atque Stannum: minus ergo saporis& odoris habere debent quam aes & ferrum; hu auen humiditati si magis vero quam aurum, cuius tantum com paratibrie r uel nuncupantur. Quid,quod argentum admixdionem auri quampibesi δ)ac eedit, eiusque puritati, firmitati, tenuitatique stibstantve persimila est Aiud se vidum liquescit,igne non absumatur, neque Atehuetur,ut plumbumB Isi, imb si purum argentum sit, longioribus temporum petiodis,in aurum siqua ex parte commutari tradant, Atqui minimum&ipsit quoq; insigiliis coti- trahit. Sed nonnulla ex his quae hactenus habuimus, diligentius tractati fbastulat, quod ipsis recte cognitis definitione odoris alioquifi obsctire traditam facilius perceptam iri constet Primo igitur dubitari solet utruMὁ ὀr ih seco fundamentum habeat, veluti sapor in humido. Deinde illud in quaestionem cadit, An cum odora sicco saporoso pendeat, tanquam a conficiente clausit, sapor absque odore esse queat. Aduersus assirmatem partem primae quaesti M
199쪽
nis, haec facere videntur. Odoris materia est aer Vel aqua, quae sunthumida, ergo odores in humido non in sicco fundamentum suum habent. Consequu Atio ex se patet: Maior ex iis quae superius Aristot. docere visus est. Item adue nientelium, itate,puta manὸ,magis quam in meridie, auctiores& validiorekredὁuntur odores: qua etiam ratione Aristot. in partic. duodecima probi. 1. ait,apparente Iride ob aquq humiditatem .plantas odorabiliores reddi: Cala pho miteles rosae, violae, & alia huiusmodi frigidiora & humidiora, maxime o dom0 iunt.Sed oppositum huius docet Aristoteles,cum odorem calidi & sie et edo ninsem l in suis libris repetit,oc experientia hoc comprobat: nam Io cis&aςmporibus caliatoribus, odores intensiores a stirpibus emittutur. Pro hac quae sit onaprofliganda dicendum est, saporem & odorem is in, quaedam siu'quatitues quasdem secundas esse,quae primas sequuntur:humidum nepe& cecu chiilitate media quae digerit, atq; permiscet: diuersam tame Vultu', irati iem en,quia sapor oritur ex mixtione sicci cum humido vincete humi- gdo, qdόr ex eadem Vincente sicco bro . Quae causa est,ut odor maiorem exitigat cali Axytem,a qua excitari queat: sapor vero hon tantam: Mixtione verbillam bumidi cum sicco o qua sapor & odor, non semper perfectam ecte, dociarai laclare, Fumus, aliaque huiusmodi no pauca.Sed huic determinationi non ita repygnare videntur, atque illud imprimis: Odor est evaporatio fumosa, ergo ni cum humido habet. Assumptio est Aristiqui hoc ipso argumem tollatatiust olfactum de natura ignis esse demsistrauit:consequutio nota est, qui ascius nodi evaporationes,ut alias ex priori mei. ostendimus ;quam proximead naturam ignis accedunt. Praeterea Arist. probauit quaecunque odoremtig t habere sapore: qui fieri ergo potest, ut quae ex repugnantibus qua-ii ibvs pendeant,mutub se cosequantusi perspicuum est enim, ea quae plus humicis obtinent, sapida magis esse:quae vero plus sicci, magis odorata. Priori argumentationi quidam satisfaciunt, dicentes Aristotelem supra ex sentetia cyeter lino ex propria ruisse loquutum. Mihi vero responsic ista absurda es si vj detrux: quavis enim dehatura aestheterii ibi ex sentetia Veterum Aristotiloquuturi fuisse concederemus, no tamen id de hatura odoris asseredum e
sex. pi Ms ergo ibi Aristoteles praedominium tantum odoris ostendisse,& id iti quo a sepore differt: quod sibi tunc sat erat, cum de ortu& substantia
odor in ex proposito agere nondum decreuisset. Verum inferius hoc splum argumentum copiosius partractatidum erit: nunc ita dimittatur.Ad se cundum rςspondent aliqui, odorem dc saporem in eodem esse; sedsecundum diue ses partes. Ridiculum responsum, cum & nos ex eadem parte vimque percipiamus; & si illud admitteretur, nulla Aristoti ratio esset: clim plus vel minu)ρdphis in mixtis arguit, ex ipso sapore praeexistente. Alii ergo respon- Ddentim eodem subiecto, in eadςm prorsus parte utrunque reperiri: Sed hosta no nuJlis ita reprehenditur Si istud verum esset, sapor non Iet qualitas domnior secundum naturam.ham si utraq3 qualitas in eadem piorsus part reperitur, iam neutra est altera prior, quod Aristoteli repugndi, qui odores gigni docet exqualitatibus illis iam saporosis. Idcirco addunt ips,ea quaeli ben; saporem, odorem quoqi habere, secundu totv x quamlibet sui partem y ih istinctetamen non exacte, ita ut humiditati totius & partium sapor insit:
siccitati vero tam totiusquam partium odor sed ista sententia adhuc magiς qu φ prima peccat:si enim res ita habet, non video quomodo nqua defenddi possit odorem cum victoria sicci manere, aut saporem cum victoria humia 'di, cum in eodem mixto secundum se totum vel secundum illius partes victo ria utriusq; esse nequeat: quomodo itε tueri ista opinio poterit ,in odore m
200쪽
Α ibrem exigi caliditatem, in sapore minorem3Dicendum est itaque,tii eadem prorsus parte odorem & saporem inesse, non adaequale sed diuersa ratione ubi enim sapor est , ut in subiecto, ibi est odor ut a tabiecto. Cum ergo asserimus odorem & saporem in eadem parte reperiri , intelligimus qualitatera eiusdem partigesse: sapor tamen viiii ea fundatus, odor ut ab ea eductus :.id- cirreque sapor dicitur procedere quia ibi subsistit: odor autem sequi; quia ina de gignitur. Quare quanuis sapor dicatur humidi, odor sicci; ex iisdem tarmen qualitatibus efficiuntur, cum in eade&ex eadem parte sint. In summ isapor est qualitas subiecti mixtionem sequens,& in eo innasces:odor vero.in- .
de generatur, imb esse suum in ipsb gigni habet differens tamen a sono qu6d
causam in re sapida suae stibsistentiae constantem &realem habeate & hoc ipsium est,quod nos superi' odorem sicci . . ih aere,vel aqua vocavimus. Pros qua re etiam animaduertendum, Aristotelem in hoc libello ubi de his se, silibus quod ad cotu in causas ortiimque agit, discrimen ist*dhutnidi , vel si .civincentis inter saporem Ac odorem non ponere: cum tam hic quam ille extmixtione sicci cum humido fiat: in secundo vero voluisthede anim . quia dedillis quod ad sensius mutationem loquutus est, saporem humidi esse proturitisse, odorem sicci. Saporem inquam humidi, quando ut ex contextu cente hsimo seeundo, liquet is gustum nequeat assicere nisi prius humefati quodlsaltem a lingua optime praestari potest: odorem autem sicci, quia per insipi Irationem recipitur, quae nonnisi halitus alicuius attenuati esse potest,hie v ro halitus naturam rei calidae& siecae retinet. Quare concludatur : quodvis corpus siccum, cum degustatur liqueseri&humectari oportere: quod si etiam valde sit humidum, odorem per exiccationem Mevaporati 'nem emittere. Argumento itaque satisfaciendum est, negando assumptionem cum C qualitates istae odori,&sapori, non tribuantur, nisi quatentis se a m suuri assiciunt: sectis Ἱicendum, cum de ortu ipsorum agitur: Excipies iterum et Igo nullum est discrimen infes eos quo ad naturam substantiamque svetum iam supra responsum est. Ex his deuenio ad argumenta potissim apto quaestione adducta. Et ad primum quidem Albertus respondet, Odorem esse in aere vel in aqua, quae humida sunt, quod ad esse suum spirituale quo sensummouet: quod vero ad esse reale est in sicco. sed petendum est ab Alberto, vehunc realem odorem ita a spirituali differetem nobis ostendat: nam si in subaiecto spectatur, iam sapor est,non odor: si verb ut ab ipso eὐrtut & iam odox est,consideratur, iam idem & qui tealis est spiritualis habetur, in alioque recipitur. Isscirco libere assirmandum est; materiam ex quae tanquam ex causa odor proficiscitur, siccum sapidum esse, id Vero in quo αάθ. & natura sicci hu . iusmodi, fit seu recipitur,aerem &aquam: idcircόq; Aristoteles dicebat, haec
D duo sua humiditate siccum sapidum quasi lauare quo fierent, id est, a
siccitate sapida assicerentur, & ipsamet odorifera redderentur. Ex ques bene sequitur odorem in humido non fundari ut argumentatio supponebat Pro secunda argumentatione Alexander confugit ad antiparistasim , nam cum humiditate illa, aliqua adest frigiditas, quae calorem internum fio rum cogit, Munit: haec unita sortior redaitur, agensque in sumidum causa est evaporationis, cum qua odores suavioreς εί intensitores defetuntur. Sed Aristoteles aliam videtur rationem proponere in problemare citato Inquit enim, tenuem pluviam, superuenientem siccitati florum, qbcalidiutatem ipsam quae in floribus inest optime digerentem δc temperantem pem miscentemq; , causam evaporationis Sc odoris esse: siquidem ab exuperanti