장음표시 사용
161쪽
diem prodesse posseti illis siquidem allccta in laqueos insidiantium incidere potui siet. In Guitu selum modo M Tactu belluas delectari oportuit: ne vel ge
nerationem spernerent, Vcup me peii Icnt, aut laed cntia Vitare nequirent. Alterius vero fundamentum elicitur ex secundo de partian. cap. 7. quod iam superius adduximus:Veruin expetietia confirmatur, quedoquidcm hominis, multatiimque aliarum rerum odorem nos nullum percipimus, quoiu tameodore cattellus omitto alia animalia eminus etiam assicitur,atque mouetur. Huic veritati quam faueat coni.92.secundi de an .dc Averr.in quinto collig.c.
18. unicuiqj patet. Ad tertia dico, primum hic de animalibus perfectis sermo 'ne fieri,ut patet.Mox propriu huc esse locum ubi hoc determinetur: idcirco in ei de an.sat illi fuit dixis ite olfactum in homine peibre esse, quam in multis animalibus, hic rem clarius vel determinare debuit ac potuit.
Aquae igitur natura exigit quide ut inspida sit Sed necesse est vel ipsam
in se omnia saporum genera, iure ob exiguitate sensuit lateant, habere ut asserebat Einpedocles,aut eiusa: odi materia continere, quae yeluti sapQιrum omnium seminarium sit,& c innia ex aqua, alia autem ex parte illi alia e1fici: aut certe cum nullum ipsa discrimen 1n se habeat, conficienteeausam esse,ac siquis calidum &sclem huiusmodi dicat. ' ' e
Sotadam aggreditur partem tractationis, in qtia ὀpiniones tres Vcterues de ortu & natura saporumΤecenset. Imprimita autem concessiim quodda ab omnibu, dit,ut quiddΘίriceps ab alii s quae ex eoru sentetia in medium asseret desiderati quear, distinctius cognoscatur. Concesssium est, Aquam ex sui natura inspidam essectim exim corpus simple si omnibus secundis quuti talibus, quae ritiYtitatu tripΚssiare sunt,carere,ideli c6q; nullo sapore imbuta esse debuit. Imo hoc les uia'nqui; optimq& purisiimq sigilum est, si nulli im sapor Edesese,a it eHlore retineat: versitat eliceties a cuiuslibet saporis despersiit, est' onmisi sapo si eluti principiu, 'ateria,ia funda Heiu,ex sec de an . contifHiisFd quaeritii r quomo d' aqua pri ipsum ebiu sit . Empedocles
riam quandam habeat, ex qua veluti ex lem1n ibus omnes sapores ollantur.
162쪽
varietatem vero saporuma diuersitate partium aquae,seu illorum' senis ex Α quibus diuersi eliciebatur sumi oportere affirmabat.Hic nil opus est clim Alexandro dubitare cuiusnam ista opinio fuerit cum mentio fiat: Nota satis est Democriti vox,qui infinitsi faciebat id est ex atomis infinitis figura differetibus quae omnium rerum seni inEri imerant; quandoquidem ex eis veluti ex seminibus oriri omnia exissmaret.
Similis huius vox Empedoclis erat , qua inussam quantam iridi ζ-stam' ex elementis constantem, naturamque rerum gignendarum' pwEnde ac semenundistineae continentem, significabat: Aristoteles haec tradi itertio de Phy.aosticont.27,& secundo eiusdem tractat. coni.83 .Postrema aecidit o
Pini quaecum secunda sextassessi'mnibus conueniebat, praeterquam quisdvarietate saporum n5 a diuersis a tuae partibus,sed ab efficietis diuersitate vel - Solem hunc dicas, vel caliditatem quae illius instrumentum est)proscisci asse V rebat.Huius sententiae vi idie neque A rist. neque illius isterprEtes proponunt: sed videamus an recte coniicete ebi ea possimus, Anaxagoram fuisse: Hic enitti a Democrito in eo differebat,qubdin singulis partibus admistione illam silahi infinitam,de qua pauid ante loquuti sumus, statuit, & quodvis in quovis esse afbitratus est, ex quo illud initio suae Psilosbphiae conscriptum, οῦν ὀμοῦ -- χ ιμ-.Deinoctilus 'eris corpuscula illa sua eiusmodi en voluit,venullum illorum ex aliis gigni posset. Sed haee ad rem nihil ,ut Alexander de a tomis Democriti hic ait: λε, , γάρ με δαβαλλον-
Verum id quod.En ipedocles asserit valde manifestutia mendaeium est.Cerninius enim sapores decerptomin fructuum atque Soli ignive ex
positorum a calore mutatos,tanquam non eo quὁd ab aqua hauriant,
ius nodi sapores facti sint sed quod in ipsomet fructu 111utati,& tempore exhalates,ex dulcibus austeri,amari ,excoctique in omnia ut ita dicab
saporum genera transmutentur. Ordine propositas opiniones veterum confutat. primum igitur aduersu, Empedoclem in hunc modum argumentatur: Oppositum prorsus accidito 'uam tu dicas, ergo manifeste mentiris. .Probat astumption em, quia si fructus, puta ab arboribus decerpti, Soli, igni Ve exponantur,cernimus, vi caloris illius, sapores eorum in dulces austeru amarumque & omne id genus permutari, ergo nouus ibi sapor acquiritur, cum tamen nulla aquae adsit, unde hauriatur, potiusque per exiccationem, quam per humectationem eff-ciatur. Acsi diceret:non possum' affirmare fructus illos decerptos,ab aqua sapores actu in ipsa disseminatos,recipere,congregareque, sed in seipsis potius
sapores intus habere, qui deinceps tempore intercedente ob internas qualitatates mutatas, vel coctionem aliquam extraneam, humorem Jnternum fru
ctuum exiccantem,in varias species transferantur.
Cerpti fructus nulla cum sua arbore communicatione habent:in his ergo dici
163쪽
eseouit in transmutatione laporum nouam aquam ab arbore sumi, quod for iis Einipedocles in aAxis excipere posset, proptereaque ab excerptis n5 ab amis experientia sumpt ax'ue proposita mit. autem; alii vertunt, Poripium, nos fructuum dodem Vtraque versio tendit, si per fluctum vel post m intelligatur tam id quod continet,quam quod continetur,id est se mei, ipsem quod ξ μ ppellati piae tam Diola. quam Galenus vocat.In po mi, situ G caro interlox& cutis seu operimentu&continens molle,in
N. Mot castaneae, Amygdala,aliaque huiusmodi)cortex durior est.Sed tu sit operiment quis medio,arbores fructui,id est ei quod intus est,sa
siiquid peebabat sic inda b pinio,in eo quδd-νορα saporum omnium . quase potieret,sat repreliensa est, cum aduersus priorem sententiam ostensum filii Beneficium istud saporum ab aqua pybscisci non posme. Satque etia eprehendetur infia,in posteriosis c5futatione. Nunc in eo palam ai guttura qu/ds e ipsam ' ρις esse tamen in diuersis aquae partibus diuersoru
,, Reliquum est itaque ob aquam aliquo modo assectam, mutationem fieri.Caeterum quod aqua vim illam quam saporem nuncupamus, non tantum a calidi facultate recipiat,planum est: Etenim humorum omnisi tenuissima est aqua,& ipso etiam oleo tenuior,quamuis hic ob sui visco D
statem magis protendatur,fragilis siquidem ipsa est. Quo etia fit ut ae
grius aqua manu contineatur,quam oleum. Sed quonia aqua ipsa sola calefacta non crassescit,manifestuiri certe erit,aliam quandam huius causam fore. apores siquidem omnes ad crassitudinem vergunt: Cali)um
autemconcausa est. Si aqua exseipsa varietatis saporum causa esse nequit, omnium tamen sit voluti materis equitur certe ob aliquam in ipsam ab extrinseco principio mutationem factam,dniersos gigni sapores. Atqui hoc ipsum Tertia fatet ut opinio.Sed tamen & illa reprehenditur,non quod aliquid caliditati agenti tribuat, ut Alexander ait,sed quod totum ad illam deserat. Possumus totam Mristotelis
164쪽
, ristotelis argumentationem in hunc modu referre:Jd quo posito cum aqua, sapores non ponuntur, non est vera specierumsaporis causa: caliditas aut i sunt huiusmodi,ut ipsis cum aqua positis,sapores tame n5 adsint:ergo neque sol,neque caliditas,sunt verae saporum cauis. Maior nota est, siquidem vera causa est,quae αριεσως producit effectum: Minor, sumpto fundamento a modo generationis saporum quae est per incrassationem,ad hunc modum in cote tu probatur: Aqua ipsa sbla,acalido crassescere nequit,ergo neque ob calidugignere sapores. Fundametum sumptum,qubd maioris propositionis vicem gerere potest, inde constat, quod sapores qui non nisi ob nouam crasim seu teperationem a mixto acquisitam, noui prodeunt, per digestionem, vel aliam mutationem digestioni ad similitudinem muneris respondetitem efficiutur. Caeterum digestio omnis in crassando procedit,ut Arist in A. mete.ca. 3.& ca. .tradit & ratio probat,quadoquidem digestio omnis in aequalitate quadam consistat, quae per exactam mixtionem humidi cum sicco a calore induci- tur fieri autem nequit,quin calor agitado& miscendo, multas partes aqueas
rarefaciat,extrahat,tandemque consumat: ex quo etiam necessariis sequitur, ut quicquid manet,constans magis,coactum, crassitisque reddatur. Minor in contextu probatur, nepe quia cum aqua omnium humorum tenuissima sit, corpusque simplex, partes beterogeneas istas, crassas nempe tenuesque non habens,incrassari nequit.De aqua simplici loquimur, quae certe quantumuis
calescat nunquam classior effici poterit, sed tota potius caldre ih evapor tiones evanescere. Rembuet deincere Philosophus ambiguitatem quae oriri ex eo poterat, quod aquam Omnium humidorum tenuissimam nuncupas set. Etenim oleu,quod magis permeet latius distiandatur,aqua tenuior existimari potuit. Addit ergo,oleum omnino crassus esthaquae,quod probat exas perientia,nam facilius oleum in manu quis scruabit quam aquam:quae quia facile ditatui potest, hinc atque inde divellitur & emanat. Ex his demum Arist.tanqua pro suae opinionis fundamento ut Alex. monuit) colh git,calori quidem quantum ad saporum spe es attinet, DOGmma acclepta referri oso tere,ut veteres censebant,sed tamen illum tanquam ἡ- 3 tetineydi m esse, qua de ei lifrLNunc illud expendamus,Causam cur eseum magis quam aqua diffundatur, tenacitati illius adscii bit,cui opponit aqu&ψαθ. L=.Hic ke ro sciendum est,Oleum neque terrχ heque aquae- esse a prae dominahte, sed aeris. Cui rei indicio: illud est, quod illud ob aeris dominabiis imitatem. quae supernatat, trabens scilicet sursum, tum aquae, tum terrae grauitatem. bd si multum humidi habere videatur,illud certe aereum est: atque hinc . . fit,ut facile flamma corripi queat : imis Aristoteles hoc cito fundamento in quarto meteorologico probat,oleum,tam E calido quam a frigido posse cras-
D sesco e Si igitur humiditas aeris multa, in oleo reperitur, illa certe tenuis, 'i sida,tenax est: qua etiam ratione ostendebad in loco commemorato Aristot.oaleii non posse,vel a calido,Vel a frigido coagulari, coagulantur enim quae exiccari valent .exiscatur quicquid aqua est, aut aquae species, vel terreum, cum humidum eius aqueum a reliquis partibus eius dees seiungitur: olei hein parates 'ob lentore tenacitatemque separari nequeunt.Omitto hic interpretu de tota re hac,controuersias, imo &: ipsi uiset Arist. repugnantes sententias:
klinquenda siquidem haec sunt Meteorologicis . Nunc sat si ista simplicitebretulisse,ex quibus ejus ration em reddere possimus,quo motus Arist.oleum cum aqua in tenuitate conferre Voluerit: permeat enim magis Corpora, quaetagit,ob illius aeream naturam : diffunditur quoque magis ob eande causam.
165쪽
Na cum permeet,tenaxque & viuidus sit, no potest Una illius pars fluxum ais rapere,quin aliae quoque tanquam ab illa triori tractae sequantur.Sed dicat ali Aquis:Si oleum,aqua magis permeat,magisque aereu est qui fiet unquam vi , quam ipso tenuiorem dicamus t Respondeo, Aristotelem per rarum, minimeque visidum ,seu no coactum,fortasse significare voluisse: Certe ver bum γλιχ η mad illius explicationem adhibetur. Sed quoniam aqua ipsa sola calefacta no crassescit).Ide iisdem verbis in quarto meteor.cap. : & alibi tradidit.Ex quo Olympidorus colligebat, aquam nutrire no posse, imo Arist. in secundo de ortu Minte: narrat, peritos Agricolas aqua plantas irrigantes, terram cuni ipsis miscere,ut inde ali,augerique possint, Sed obiiciet quis,non
semel Arist.in quart meteor.aquam coctam dicere,itemque condensari,cum praesertim mutatur in terram.Respondeo ad primum,Coctionem & crudita tem solius mixti passiones esse,idcircis Aristotelem,cum istas tribuit elemen- tis simplicibus,metaphorice tantum loqui,ut plerunque solet.Ad secundum 'dico, aquam condensari quidem aut congelati,nunquam tamen crassescere. differt hoc ab illi ς; quia quae crassiora redduntur non tamen sicca remanent, incrassata proprie dicuntur, huiusmodi est oleum: quae vero dura remanent constati que, qualis aqua,congelata& condensata nuncupantur.In summa, crassities mixti passio est: simplicium elementorum condensatio.
Videmur autem,quicunque in fructibus sapores insunt, iidem quoq; V in Terra inesse mapropter multi ex vetetibus Ρhys1cis aiunt, Aquam talem esse,qualijs Terra lit quam perquiti quod certe in aquis salsis perspicue declaratur.Eteni sit terrae species quaeda est. Proptereaque per cinerem qRae amara est,colatae aquae,amarum saporem essiciunt: eademiaque ratio est aliarum quae per alia permeant. 1nueniuntur insuper mulia
ti diuersique fontes.hi quidem amari, alii acuti,aliique omni u generum
Confutatis veterum decretis,ad propriu accedit. Duo autem ab antiquis sumpta, more quodamsuo, taquam Vera & rata supponit. Α quam nempe ma teriam δί quasi quandam saporum esse.Praeterea caliditatem ad generationem eorum concurrere.hoc in postremis verbis superioris coni. diter te fassus est illud nunquam aduersus veteres apertὸ damnauit.summa est Α- quam sola cum calido conficiente nisi siccu terreum vn. quoque adsit apstibus gignendis non sussicere. Hoc ut ostendat, nonnullis primum rationibus probat, eosdem prorsus totidemque sapores qui in fructibus repertutus, in Terra quoque unde fruae prodeut reperiri.Imprimis vero authoritate v
teru multoru,inter quos fortasse Metrodor'&Anaximenes erat steste Alex. an sec.meteor.com.pr. proponit,qui assirmabat,aquam talem ubique sapore' tetinere, ualem terra habet perquam illa permeati huic vero rei affrmandae idcirco impellebantur, quod Aquam Sal perfluentem Sal vero quae'
166쪽
clam terrae species est salsum saporem contrahere perspicerent.Additur autem in contextu ad confirm andam Veterum sententiam, hac eadem ratione, Aquam per cineres percolatam,similem saporem,amarum nempe,sumere,alias item aquas colatas per alias 'errae species, puta sulphureas,bituminosas, lutosas,c terasque huiusmodi mas initio libri prioris meteor. timuit, eraternuiti seli, per saporem recipere M. continere: Cuius rei indicio etiam sunt fontes multi postremo addit j in ciuibus omnis generis sapor,hac sola ratione repetitur.in hac parte illud primum animaduertendum est, quod Ale caderannotauit, Aristotelem,homine terrae non simplex elementum, cundarum
qualitatum saporisque omnis expers,signiscasse,sed ut ait Thomas)Terram cum humore permixtam .Quod quidem Philosopho sat ea, qui no solam , quam ut statuerut Veteres; sed Terram quoqbe;& fortasse praecipuam sapo-B rum causam esse,vult habere: Et si 1 species quaedam terrae.)In quarto mete.
coni. 3. vocatur Sal mixtum liquabile, in quo taliten dominatur terra: gignitur enim ex commixtione humidi cum sicco terreo, tenuioribus humidi partibus a calore solis, vel ignis,'el alterius decoquentis resolutis.Iisdicio huius est, ipsum alicubi ut ferunt in lapides cogi.quare non propriὸ tetra hic ab Arist6tele vocatur,sed species terrae. Nam si pura dc simplex terra esset, diuersitate speciei non significaretur.Haec explicatio elicitur ex Graecis inte pretibus in priori meteor.Cap.primo,ubi Arist,ait gry δεε νιαρων.Sicilis interpretantur,Species terrae sunt, Cauernosa, fungosa, solida, concreta,sulphurea, bitumin psa; aluminosa, nitrosa: quanquam proprie spe- cies non esse,aitPhilopontis,sed magis πα , quandoquide terra nisi aliquo me do affecta, huiusinodi essici nequeat. Salis cute multa genera sunt , ut Fossile, Nitru,aliaq; huiusmodi de quibus Meteorologici .Quς veris de fontib'Arist. . C affert,manifesta sunt:imbidem in sec.inet.ca.imarrat,in Sicanio agro Siciliet aquam acidam olim fuisse, qua etiana incolae pro aceto uterenturiinScythia, amaram.Nbstra etiam tempestate multos huiusmodi fontes superesse aiunt, . ut in Romano agro,unum saporis austeri, cuius aqua vino ad conciliandam gratiam ab aliquibus misceri solita sit; alios item diuos tum saporum alibi: Totam horum omnium causam, in terram a calore excoctam Aristoteles refert,quae deinceps aquae sapores varios praebet.Sed idetur esse repugnantia in'Αhist sententia.Siquidem in secvndometeor.cap.p.ait,aqu*m per cineres percolatam salsum saporem contrahere, hic 'eris amarum . Tollitur facile
quand uidem liYiuiu;veluti etiam urina,& qua maris simul contineat si ibsedinem Mamilitudin quinthio ab illa, ad hanc si tim transitus fit M causae utriusque in omnibus istis rcperlutur.sed de his infra planius & copiosius. D: DTοῖς φυοψας το τῶν
Quapropter mρrito omne saporu genus in platis potissimu gignitur: ' Et enumhunildum veluti alia omnia a contrario pati n xum est, porro, eontri tu sidcitas est,igeb me ab igne aliquid patitur, cuius naturaiiccae est. Caetersim igni proprium calidum, veluti Terrae siccum est, ut in
167쪽
1ω DE ORGANIS SENSUUM, libris de elementis declarauimus. Verum qua ignis est, aut qua terra, nil Αaptum est agere aut pati,nec quicquam aliud:agunt veris omnia qua in ipsis inest repugnantia.
Qui noua rationem vel unam,vel duplicem in hoc contextu dicunt afferri, qua terra principium saporum esse probetur,nec scopum, nec methodsi Phi losophi astequuti sunt. Quod ex iis quae sequentur, satis constare poterit. Idcirco ego existimo Aristotelem, ex declaratis, & iam constitutis saporum principiis quiddam colligere, cuius deinceps occasione,modum quo tria ista principia ad gignendos sapores cocurrant,paucis quo ad fieri potest ut par erat aperire conatur.Quocirca Leonicum non vitii pero,qui priore contextus
huius particulam cum superiori contextu iungit illo accuso,qui alia ratione hillam seiunxerunt. Elicit ergophilosophus ex uaperioribus,ture saporum omnium genera in plantis potissimum percipi .Laborant non ulli ut rem hanc explicent,& nescio quae commentain medium afferunt.Mihi simplex ille se sus placet, quem Thomas quoque sequutus est. Si in terra sapores omnes insut,ut probatu est,& in aquis ob terra quam labunt, iure in platis potissimum omnibiisque herbarum generibus, qu/d in terra nascantur, indeque suum nutrimentum absque medio attrahant,omnia saporum discrimina deprehe-dutur. Imis hoc ipsum illud est quod ante assupserat,cum in superiori cotextu ait. Videntur aute quicunque in fructibus sapores insunt iidem etia inTerra inesse .Sed reliqua persequamur.Ex eo quod de platis protulerat, rationis generandoru saporu ex principiis iam declaratis explicadae occasione sumit, ita tamen ut quod de platis tantum videtur affirmare, de omnibus saporibus generatim volit intelligi. Sumit autem veluti totius huius rei caput, quod a ve-
teribus etiam concessum est,Aquam nempe seu humidum materiae,siue ma- vicem insaporum ortu gerere,ex qua Ut sapores educatur, pacsio certe aliqua intercedat necesse est.Verum a quona pati humidu, aptu esti
neq; enim quidlibet in quodlibet agit, aut a quouis patitur sanὰ a solo con tratio a similibus enim no fit actio,quod Arist.in priori de Phy. ausc. coni. si
quilo eiusde tra.26.in priori de ortu & int. so. & sexcetis aliis in locis testatur. Atqui contrarium humidi,siccum est,ex sec.de ort.& int.coni. I&siccumque igni conuenit&magis adhuc terrae, iuxta sacram appellationem,Et vocavit.
Deus arida,Terram ergo humidu aquς,tum ab ignis siccitate, tum Ie o mangis , siccitate terrς cum eiusdem caliditate M proprie igni tribuiturin conisiacta, in ortu saporum patietur.Sed animaduertendum est diue sum esse hunc passionis modum: patitur siquidem humidum a sicco, veluti a contrario: ex qua actione& passione mutua, mixti crasis oritur: a calido veris yt ab essicie& permiscete, ex cuiu&actione,alteratio ipsa tandEmque geheratio sequitur. VPropxereaque humidum &siccum in generatione saporum materiae vicem ferunt, calidum vero ut conficiens causa est. In postrema contextus parte,
quia dilium fuerat,humidum ab igne pati,ne quis deciperetur, quomodo id intelligi oporteat, explanatur; neque enim Philosophus ait) ignis qua ignis
aut terra qua terra,in aquam agit,quia elemeta substantiae sunt, proptereaq; contrarietate CArent, sed qua contrarietatibus, id est repugnantibus qualit, . tibus prydita sunt.Ex hoc contextu perspicue elici potest, in unoquoque et mento vham' tantum qualitatem in summo ut aiunt inesse: alteram veris
quicquit Galenus Avicenna, Albertus de Thomas Lerint remissam Du
168쪽
1 serie squidem affirmat Aristoteles,siccitatem Terrae propria esse, ignis verὁ
caliditatem n secundo volumine deortu & interitu, coni.23 .idem his verbis expressita. Sed tamen absolute quatuor existunt, unius tamen unsiquodque is
est.Terra sicci magis quam fiagidi. Aqua frigidi magis quam humidi .Aerhu- . . midi magis qua m calidi. Ignis calidus m a gis quam siccus. Quam se tentiam .. Alexander hic, Averroesqu e infinitis prope in locis sequuti sunt.Et certe qua ratione inuice agere & pati possent elementa,si in singulis qualitates geminae
in summo esset, ut Averro es doctissime opponit in quarto meteor com Io. in 3ecimo metaphy.com. 23. primo cςli 7.oc sec.de ortu & int. 8.ὶ intelligere diffcile est. Illud aliis negotium non minimum facessere videtur, quomodo re missa qualitas in elemento poni queat, c5trarii mixtione,non posita,& sinc ritate elementorum non violata. Sed Auerroes in sec.cςli com. 1 f. idem argumentum de Poli meridionalis perfectione respectu poli septentrionalis, stetitarumq; nobilitate respectu caeli,adductu soluit, absolute negans, remissione V omnem contrarii permixtione fieri. Neque obstat quod aliquando ut in si cundo Topico Aristoteles dixerit, album esse quod nigro no permiscetur, id est quod minus nigredinis habet: namque Aristotelis sententia ubicunque i
ta loquatur, de contrariis di ις seu de qualitatibus contrarium positiuum hybentibus,accipi eda est. Dicimus enim,amarissimum dulcedinis permixtione minus amarum reddi. In qualit tibus vero contrarium μμῖ- habentibus Α- verroes recte id verum esse nega . Lux enim remittitur, nulla famen contra
rii permixtione facta.Imo addebant Excellentissmi Pretceptores mei,non in omnibus etiam qualitatibus contrarium positiuum obtinetibus, remissione, , contrarii mixtione fieri,sed in illis tantum in quibus remissio multa vehemes& violenta est: quod si a natura remissio huiusmodi rei conueniat,neque inte- sa sit, id falsum esse constanter cum Alexandro in quarto meteor. assirmabat. Auer.sane a semetipso in re hac non semel dissentientem nobis obiicere poOset aliquis: sed quavis aliquado istius hominis opinione, assequi nihil aliud sit qi iam diu ingre: in hoc tam on nullo modo ancipitem ipsum iudicandum esse putamus .Hqc alias pluribus, nunc pro eius existimatione illud dixisse sat esto. Qualitates nempe geminas in singulis elementis summas inesse dici posse dest quales suae naturae conueniunt: qua ratione,iam Aerem quam Ignem summa certe caliditate habere, non tamen Aerem aeque calidum ac Igne esse dicemus, cum aer tantum caliditatis obtineat, quantu cum sua propria ac pricipua qualitate,nimiru humiditate, manere queat.Quantδm vero ad Galenuaxtinet,aperte ipsucum aliis errasse fatendu est: quod enim aliqui pro eius eκcusatione asserui,Ipsu nepe Medicu agere, idcircoq; ita loque te a sensu n5 discedere, Galenu magis arguit,quam excusati qui enia mixtione discedit, qua D ut ex Auer. diximus Galen' sua hac sentetia seruare nequit, medicoru quoque fines non minimo interuallo pertransisse dicitur. Haec intelligenti patet. Ad alia igitur iam tande pergamus. Arist. in con .monet, neque igne quaten' ignis est, neque terra quatenus tςrra, gere pative, sed unu quodque elemetu quatenus repugnatiis praeditu est. Locus sane dignusanimaduersione,potissimu ob Medicoru omni u haeresim, qui qualitates primas Formas elementorusubstatiales esse, uno ore asserui. Imo Alex.ipse,huic se tetiae, in priori suo libello de an. c. I .fauere visus est,cu calore siccitatemq;,Ignis forma, leuitatisque eius de principiu voc t. quo fit vino omnino immerito ab Auer. dc Tho.aliquado in re hac reprehendatur.Neq; est qu/d aliquis ut Ioan .Iand .in S. phy. q. .& alii recentiores alia Alex.sententia tri buere veliti magis eniThemis an s. phy.con.y. Auer. qua plurimis in locis iudiciu de Alex.opinione fereti, crede du esse arbitror, qua iis qui vix verba Alex. olfecerut,aut olfacere etiam potuerulo
169쪽
Iam vero Philoponum non semel aliosque grauissimos Peripateticos,inedicorum partes sequi voluisse, patet.Hos omnes ni fallor in hanc haeresim sola Ailla ratio induxit. Qu*d cum elementa per icmperatura subiici fierique mintorumcprporum materiam Oporteret, necesse quoque esset illa retundi, Mad mediu quoddam temperari, si exquisita mixtio esse deberet. Atqui illud fieri non posse constat, nisi elementorum formae in qualitatum genus ordi. nemque referantur, quibus solis proprium est intendi atque remitti.Imd tanti ponderis ista sola ratio fuit,ut Averroem etiam ipsum in summas angustias redegisse videatur, qui Armas elementorum quasi medias inter substantias& qualitates,ancipitisque naturae statuit. Sed longa est quaestio, & a Perse pateticis exagitata,alibique corpiose pertractanda: de qua tamen nihil cem tum aut probatum definiri posse cum Doctioribus censeo,quandiu Mens hu mana crasta hoc corpore inclusa, neque materiam, neque formam sensi, hbus cognoscere Valet. Afferimus igitur in praesentia pro re hac, ea tantiimquR minus a contextu nostro sunt aliena,atque ex his,quae firmiora sunt, viraque ac ne vix quidem refelli queant. Si pars concreti s ibstantialis substantia est,ob eamque causam materia ad substantiae rationem accedere, in prio ri de phy.ausc.cdtex. 9.dicatur,in sec.verὁ de an .& septimo metaph.persaepe substantia nominetur: certe forma ipsis,quae concreto Esse largitur,primaque&praecipua illius pars est materia, praestantior,magisque substatia erit existi manda.Imo Alexander ipse in capite prioris de anima superius adducto, in hunc modum absolute loquutus est: Forma non potest ipsa per se seorsim amateria seiuncta subsistere,utram que tamen substantia esse non amb igimus. Etςn im sicut materia itavi naturalis serma,s abstantia est,partes nanque substantiae, hubstantiae sunt:quinimo quia utrumque ipsitum, substantia est, id quod in ambobus constat,& substantia,& una quaepiam natura cst, non Vt illa quae artificio effici videmus.Horum enim subiectum S: materia, substantia
esse cogn scitur,forma Vero qualitas. Non ergo alia elementorum, aut substantiae simplicis, quam concretae aut secundorum corporum ratio erit. tamenim haec quam illa,esse fusi formis propriis acceptu referui. Quod si qualita tes istas in clementis substantias quis esse dicat, illud assirmare oportebit, quod negat Aristoteles in priori de phy. ausc. coni. vigesimo septimo, M tri- .gesimo, nem pe substantiam seu quod vere est, accidere alicui, quod uni uocε etiam rationem illius participet. Deducitur consequutio, quia eadem caliditas quae est forma substantialis ignis est qualitas in mixtis: in utroque tameeande prorsus rationem obtinet, sensus enim tactus qui harum qualitatu veru est iudex, eadem ratione atque absque ullo discrimine ab ignis mixtiquου ealiditate assicitur. Postremis diserte hic fatetur Aristoteles, Ignem quat nus ignis est, non agere, atqui ignis,rationem ignis seum. 2 re, quodcerte so- Dllim αναριο. indicat, teste Simplicio in categ.capite de rel. suscipit asbia forma:neque enim id a materia capere potuit,quae rerum omnium una & COm'
munis est.Non me latet,quid Galenus & alii excipiant. Sed haec aliique huius generis in libris de ortu & interitu copiosius exactitisque sunt perquirenda.Nunc tantum dicimus id verum esse quod alias ex Averrois sententia in publicis nostris disputationibus Patauij habitis Theor. centesimo nono Mi io. defendimus. Nempe,neque grauitatem neque leuitatem, nequePri mas qualitates elementorum formas substatiales esse. Sed quid ab his distin stum, quod principium etiam istarum omnium qualitatum sit iudicandum. Addimus tamden, qualitates istas ita inseparabiles in elementis poni, Vt ad intensionem& remissionem harum, elementa quoque ipsa cum Averroe
170쪽
in tertio caeli. corn. . intendi atque remitti fateamur. Postremis tollendus A est scrupulus,qui ex nostra explicatione sententiaq; potissimum oritur. Quomodo dicere potuit Aristoteles,ignem qua ignis est non agere, i. rationindimae, si formae solius actio sic tostis est ipsemet, secundo de phy. ausc. coni. I s. ubi colligit formam esse naturam, i. principium motus activum:quod exemplum allatum indicat, cum addi P Hominem eY homine fieri: Imo incont. 17. tertii eiusdem trac. ait: Id quod mouet,aliquam sem per formam asseire, aut hanc,aut talem, aut tantam, quae principium & causa motus est. quod item de anima in coni. 36.3c 3 .secundi voluminis illius doctrinae,asseruit:Et Aue roes, cum aliis in locis tum vero maxime in disp.aduersus AlgaZ.6 in Sol .dub. 6.r. Denominationes formaru ab actionibus ita sumi, veluti subiectorua pastsionibus, corporaque omnia ex duabus naturis constituta esse, agente nimi-B rum M patiente, i. materia dc forma ipsumq; agens, Drmam, quiditatem, Scsubstantiam nuncupati: patiens yero, subiectum,elementu& materiam. Respondeo paucis,actiones proprie compositorui I esse,ab ipsa tamen forma rationem agendi sumi,ut Averroes in quinto de phy.ausc.gom .3 .& F.de larmis ortui interituique obnoxiis loquens, testatus est. Ignem igitur vi quidem suae sermae agere,mediis tamen qualitatibus istis contrariis asserimus: quae ut non essent in igne,nisi forma ignis aqua veluti a causa pendent prius, adesset, ita neque absque illius formae vi agere possent. Agunt autem quasi alterando,ac disponendo, ut forma tandem ignis induci queat. M fas ).Imtelligit Alexander libros de ortu & interitu, & recte, si praesertim secundum illius spectentus, in quo contrarietas 3c dic, primarum qualitatum abunde declaratur. Non est ergo,quod tres alios libros de Elementis, quorum Laertius C meminit,& quos nomine Aristotelis circum latos legisse se quidamFlorentiae
Vt igitus, qui colores, saporesque in humore lauant, simili sapore o
, , doreque inficiunt aquam: sic natura siccum terresimque, & per haec catalidi vi agitans mouensque humorem, ipsum qualitate quadam afficit.
In ista naturali actione sicci tertei cum humido aqueo, agitante ac permiscente calore,id euenit quod in arterin quaQui colorata corpora & seporibus praedita purgant & lauant in aqua,sua illa ablutione & agitatione essiciunt,ut aqua eodem sapore & colore quem res lota obtinet, assiciatur. In hac calidi actione idem accidit: Calor siquidem veluti attifex terram aqua quasi ablues, D & hlic cum illa,sua vi agitans,concoquens atq; permiscens, sapores qui in humido maxime apparent educit,ac si aquam eodem sapore infecisset, quo teriara antea fuisset ast hcta: Neque enim ita hanc similitudinem intelligere oportet, ut quemadmodum pannus,puta Tinctoris,antecblutionem actu tali coalore ac sapore praeditus erat, ita terram ante digestionem a calido in humido siccoq; terreo patiente factam, actu sapores continuisse existimemus. Neque
id obstat, quod antea dixerat de quibusdam fontibus aliisque aquis, quae t
Iem retinent saporem, qualem permeaverint terrarum speciem, Etenim ista quae ibi simpliciter ad propositi tri4iν,& accommodate prolata sunt, non tollunt quod vere nunc dc ex natura rei docemur. Sapores nempe nullos, in