장음표시 사용
241쪽
cum tamen sit uniuersalis, id est, ad omnes sensus pertineati alioquihentini Gustum&Tactum absque medio essici, dicere videremur, quod Aristoteli, Adoctrinae repugnatiArgumentatur itaque Philosophus eX Vtraque parte, prim umque,obiectum in medium prius agere, exemplo, authoritateque, mox etiam ratione demonstrat.Et quatum ad exemplum,affert sensus in quibus id perspicuum magis esse videtur ,olfactum nempe dc auditum, olfacimus nan que prius vicinum odorem,quam remotum, ergo intempore: ergo primum assicitur medium ab obiecto,mox ipse olfactus.Si nanquesecus esset,odor repente nares peteret, M tam cominus quam eminus olfacientes eodem temporis interuallo assiceret. In auditu item se res habet, ictus una cum sono etacitur,neque enim disiungi queuntisi quis tamen paulo distantior maneat, ictum prius conspiciet, mox sonum audiet. Patet hoc,& unusquisque id potuit multoties experiri. De corruscatione,quae quod ad generationem attinet, tonitruo posterior est, prius tamen sentitur, eandem Aristoteles alibi sententiam tulit. Haec in summa indicant, species olfactiles & audibiles, sper medium aliquo temporis interuallo prius ferri, quam sentiantur. --rit deinceps an idem visui accidat.Statuit authoritate Empedoclis, visite e dem prorsus conditione visum assicere. Ipse nanque ait, Lumen a sole proficiscens,ad medium peruenire, id est,meὸium prius assicere, ntequam oculum vel terram attingat, acsi diceret, illuminationem successive fieri. Additur demonstrans ratio, qua authoritas quidem Empedoclis imprimis stabialitur,ad quodvis tamen sensile potest accommodari, Omnis salt) motus fit in . tempore,hoc est,successive,illuminatio est motus,ergo fit successue, ergo visite prius medium pellit quam visum. Propositio alibi exposita est, nempe in quinto de physica auscultatione contextu tertio & septimo. Omnis sinquit viri, η est ex quodam in quiddam:declarat autem hoc, nomens quidem ιατά an post aliud aliquid,& hoc quidem prius significat,illud po- csterius.Confirmari insuper potest definitione ipsa motus .in tertio eiusdem tractat. posita. Etenim si motus sit actus mobilis, eo quod mobile, successio 'nem in motu habeat,necesse est: secus nanque non sed potius ridiceretur:&iure, quandoquidem quod mouetur, prius est in termino a quoquam in termino ad quem: ergo prius in medio, quam in fine: ab uno nan que ad alterum extremum absque medio transire non licet, alioquin siqui
dem,mutationem momentaneam cocedere,simulque moueri,& motum ecse aliquid, teri cogeremur. Accedit temporis definitio, in quarto,contextuto t. ab eodem Philosopho posita: Est enim motus mensura, secundum prius,& posterius. Assumptio probatur, quandoquidem illumsnatio alter tio quaedam est, ergo inter Contrarios efficitur terminos, ergo visite non potest esse simul in termino a tuo&terminum adqucta: quia sic in contrariis citerminis simul reperiretur, ergo per medium transit.Si excipias, illuminatio. Vnem, motum esse localem, idem& magis erit affirmandum. Semper enim
tempus in motione aliquod intercedat necesse est οδὲ---δαρι si . Quo modo contextum distribuere queamus hac nostra explicatione constat. a Miajθ - αἱμμιςαὶἀπιτλαισεν d. Prior pars .in qua quaestio proponitur. Omnes Alexandrum sequuti, censent Aristotelem in hac parte, non modo ad propriam de modo sensionis producendae sententiam , in quaestione proponenda se restringere , verum etiam aliorum opinionem de huiusmodi recomplecti, utpote que eandem patiatur ambiguitatem . Idcirc6que illud -ὰἰ interpretantur sensilia, seu sensilium species: illud vero M HI interpretantur corporea defiuvia, ab obiecto ad oculum in visione
242쪽
giscedentia. Hoc Democritus, illud Aristoteles docuit, ut sup 'ius expositum est. Sed sane explicatio ista tandiu retineri non debuit.Ea nanque posita frustra Pliilosophu ac temere Q stionem huiuscemodi proposuiste asserendum esset. Cui ilanq; dubium, Corporea illa defluuia cum corpora lint, quibus per se localis motus conuenit, in medium prius quam in usis licterium Ggere debere Monuimus antea, Motum localem a termino in terminum esse, id est, ab extremo ad extremum, quandoquidem termini motus sunt ipsius extremitates:ergo per medium fieri, extrema nanque fiant inter quae aliquid intercedit, nec simul manent)ergo prius ad medium quam ad AEstheterium peruenire: patet ex quinto de phys. ausc. coni.ΣΣ. v bi medium motus ita definitur, ut sit id quod agens & mutans aptum natum sit prius attingere,assicereque quam extremum. Decepti autem sunt isti ni fallor primum eo, quod Aristoteles-έαυζα 'iam nomine usus fuerit, mox alio, quod verba illar addideritόαο, --tγ--αί σου. Sed nihil ista nos turbent, aut cogant nos affirmare Aristotelem ilic a seipso discedere,& ad aliorum sententias se accommodare, clim id vix audeat alicubi facere, nisi antequam veritatem , ac germanam rei sententiam explicauerit. Iam Democriti sententia hoc ipso in libello explosa est, quorsumitaque iterum ipsa abuti per ψήme ergo, non defluuia,s ed actione ipsam Sensilis in Sensum intelligamus,in secundo de anim. cap. s. M coni. 123, sentire ipsum, seu actionem ipsam Sensilis in Sensum,iniis appellat: si perius item in cap. de aestheteriis, loquens de Visu ait, , in is miss
go inquit) vel sensilium motiones: & non absq; re: dubiumnanque est, an Metio Sensilis in Sensum ide quod .ensile siti & an Seso proprie a sensili produ-C catur, an ab illi' actione: quae disquirere, atq; statuere ad libros de anima per tinet. Huc ite refero verba illa licet ad sequentis contextus sententiam, optime quoque possint accomodari. Primum in medium agat).Prioritas teporis quetritur non naturae de hac enim nullum dubium est,
quin obiectum prius mediunt sua specie afficiat,mox ipsum aestheterium sed sensum. Veluti in odore & sono . Quaestio sui monuiὶ locum habet in omnibus sensibus: omnes siquidem per medium cssiciuntur di quod medium ab organo sentiedi differre, sat supra ostensum est:proponitur tamen olfactus Mauditus tantum,quia cu medio extremo Vtatur,medium prius quam ffsth
terium assici in ipsis magis constat. Etenim qui proximior) . secunda hars. Viste ergo ne). Videtur Arist.de visu tantum agere, non de aliis,in quo multi lapsi sunt: sed agnoscendum est iam tandem, in visu rem non ita perspicua
D esse, idcirc6q; seorsim deipso dubitationem afferri. Vt Empcdocles . Ter-V tia pars quae authoritate continet. Quod quidem non praeter rationem . Postrema:& integram Quaeitionis partem, ratione muniens. Sed exoritur quaestio ,eo quod Philosophus doceat motum omnem in tempore este: nam neq; sine eo esse, neque sine eo potest intelligi, cum praesertim Averr.in r2.metaph. com .29.dicat Tempus vel idem effe qu/d motus, vel aliquam motus passionem: idcm octauo de phy.ausc. ro. Oppositum tamen docere videtur idem A verr. quarto de phy.ausc. com. 9 .ubi docet, Tempus sine motu intelligi non posse, bc hoc recte siquidem per motum definitur, 3c differentiae teporis conrstitutivae sunt prius & posterius,a quorum uno ad alterum sine motu transiri nequit). Motum tamen sine tempore imaginatione concipi posse, cum tem' pus quod ipsi accidit, natura praecedat. Zimara repugnantia tollit, duplicem abstractionem proponens, unam quae Armatio, alteram quae fides ab A verr.
243쪽
appellatur lilia efficitur in prima infellectus Operatione: haec in secunda. In Aysiori abst actione potest considerari priVs; relicto posteriori, ex Averr. duo
decimo hactaphy.com. 9.cum ait, Intellectum aptum natum esse seiunge re quae non siint reipsa seiuncta: Quocirca cum tempus non constituat essemitam motus; sed potius motui accidat, Mens absque mendacio m btum a tempore seiungere seu abstrahere potest. In posteriori abstractione ι eum verus motus sine tempore esse nequeat, motum a tempore, seu tempus a m tu seiungere, peccatum esset. Sed tollatur a nobis haec repugnantia facilius. Aristiin eo cot.9 .docet.Motum sine tepore esse accidere posse, cum scilicet mutamur quidem,mutationem tamen non animaduertimus. Exemplo sunt illi, quos fabulae ferunt in Sardo insula apud Herbas dormire, quibus,etiam si longissimum tempus dormiant, cum nullius murationis sensum, quandiu dormiant, habeant, nullainique animo mutationem versent: tempus nullum B cum a somno fuerint excitati, praeteriisse videtur. Haec ita confirmantur, quandoquidem si1 humana species e natura tota tolleretur, motus nihilomi nus maneret, tempus verὁ nullum esset, si Vera sunt quae Aristot. in quarto physico. coni. 98 ,& 1ω. M Averr.in disp. aduersus Alga. p. in sol. dub. is .ir diderunt: Tempus nempe Animae opus esse. 92'Κα ' εἰ ἔσαν-αμα καν άMMε, Θ ολως mi λει-εσις
Et si ornne simul audit & audiuit, ut sernet dicam, sentit & sin
sit; nullaque istorum generatio est,sed sunt absque hoc ut fiant, nihilota secuς se habent, quam sonus qui ictu facto , nondum ad auditum per uenit. 1d item ostendit, literarum transsiguratio, ac si in medio trans Jatio esciatur. Nam quod ptblatum est, nainime pes cepisse videntur, si qui aem aer delatus transfiguratius . Num ergo color, & lumen ita se habent i stenim non utcunque habent: hoc cernit, illud cernitur, ut sunt aequalia. Nam utrunque alicubi esse non oporteret. AEqualia siquiadem, nil refert, proxima inuicem an longe distantia esse
Superius dixerat, quocsiq; modo tandem sensus afficiatur, id semper verum esse videri, nempe Sensilia prius afficere medium quam Sensum. Quod nuccopiosius explicat. ne quis fortasse respondens, Sensionem, seu tam semtiendi momento effici, atque indivisibiliter in Sensu recipi, ita ut simul sit inchoatio actus sentiendi, perfectaque illius energia , a gumentationem propositam eludere se posse existimaret. Neque enim inquit Aristoteles si in Sensu species Sensiles indivisibiliter & absque motu recipiantur , aut Sensio momento efficiatur, totumque suum esse simul habeat, ita ut simul quis sentiat M senserit: idcirco in medio quoque sine motu, species Sensi es recipi, sequitur. Alia nanque speciei Sensilis in medio, alia sensio
244쪽
ni stu eiusdem speciei in sensu ratio est: Quod ut ostendat, iterumasseu, quae A mox de sono dixerat: percipimus siquidem prius ictum quam sonum : 1d
maiorem etiam confirmationem, loquutionem inducit quam liter uni transfigiirationem appellat, quo qui loquitur, varias linguae suae motu' figuras in acre exprimat, seu potius aerem ipsum motibus variis figuret: hanc igitur transfigurationem, seu ὀιαρθρώm non aeque, propiores & rcmotiores percipiunt: hi nanq; sonum quidem sentiunt,non tamen persectam distinctamq; vocis figurationem, ut qui propius audiunt. Hoc certe argumentum certissimum est, quo quis demonstret sonum medium prius pellere quam sensum: quandoquidem qui cominus audit, medii vicem gerit, respectu illius qui e-min': quare s respectu eius qui ex remoto loco audit, sonus&loquutio,prius medium quam Sensum ferit, respectu quoque illius qui propius, ita res habebit. Idem euenit in colore & lumine: neque enim, in qualibet distatia, sed in determinata: neq; utcunque posita, sed insitu couenienti ista conspiciuntur B Quemadmodum nanq; loquutio eminus auditur, absque tamen literaru diustificta transfiguratione, ita colorata absque ullo singularum partium discri mine a longe aspiciuntur. Quae Aristoteles pro his, nem pe colore & lumine attulit, subobscura sunt: Idcircoq; primum illustranda, qiuibusdam ex quinto
Volum . metaphy.ca.2o. repetitiS: mox singula expedenda. Duplex relatorum
genus ibi Aristoteles proponit: Per se Unum, nempe quod ex natur sua huiusmodi est,& quocunque modo sit ii rationem relati semporxetineat. Hoc genus, ratione sui fundamenti: in tres praecipuas species distribuit: in Relata secundum mensuram quantitatis, ut duplum, aequale simile, in Relata secundum actionem & pastioliem seu Qualitatem, V t omne activum, omneq; passisivum: postremis in Relata secundum mensuram perfectionis, quae in omni genere locum habent, veIuti Sensile, scibile, intelligibile). Alterum per a cidens, hoc est quod rationem relationis non a propria natura, sed ab altero, puta a genere, a denominante, ab accidente obtineat. Quae omnia Averr. in C commentatio his verbis expressit, Duplex est inquit ille) relatorum genus, 'unum quod relationem in substantia utriusq; relati adeptum est: altetu quod relatjonem, in unius tantum relati substantia, & in altero propter illud obii nuit. Sed redeo ad Relata per se: Tertia eorum species, ab aliis duabus noti
modo ratione fundanaeti differt,Verum etia,quod inallis unumquodque cor relatum ad alterum mutuo refertur, in hac Vero nequaquam mutua ratio sit, ut Scotus & Thomas ex Alexandro annotarunt. Iudicantia nanq; ait Alexa
def)id ipsum quod sunt, aliorum, id est, iudicatorum esse dicuntur, ut Sensus Sehsilium, Intellectus intelligibilium, Iudicata, non item id quod sunt, iudi cantium esse dicendum, non enim relata sunt, ea ratione quod ipsa sint alio rum,sed quoniam aliud ipsorum est. Sensibile nanq; liquid est,quia ipsius est sensus. Ratione huiusce discriminis egregie Thomas lect.1 explicauit, acu D tu, tepetitione in praesentia supersedeo. Nunc ad rem. Constat ex his Sensile& Sensum, in quibus ratio relationis unius, pendet ab alio, non ita se habere, ueluti ilia aliarum speciersi relata se habent. Nanque nisi sensile actu agat,&assiciat sensum quanuis potestate sit ad sensionem producedam, relatio nul la mutua esse videtur. quid enim rei est colori cum oculis, nisi actu conspicia tur3 Vt ergo Sensile ad Sesum referatur, ipsumq; attingat,certo quodam situ, certa item distantia upus est. Secus habent alia relata, puta aequalitatis, quae in quovis situ, interualloque aequalia sunt cognoscuntur, quan uis unum si mile aut aequale,in Gallia verbi gratia siti in Italia alterum. Consulantur pro his, verba Alexandri in fine com.ubi ait : Non enim Vt aequalia mutuam res
245쪽
tionem habent, ita omnia se habent, quae in quada Glatione versantur.Nam id otium, laeuum,pone, ante,sursum,deorsum,ab aspectu comprehenduntur 'stu aspectabilia sunt, non qua ratione ad aspectum referutur, sed qua positio inem quandam habent: aspectus siquidem, in relatis iis ponitur,quae no modo relationem habent, sed positionem, actionem, atque distantiam, facultati sentiendi acc5modatam: quo sine, relatio illa pro nihilo habenda est, quare
quamuis actio cernendi relationem quandam desideret,non tamen in ea ve satur.Nunc verba explico. Etenim non ut cunque habent).In Graeco est. οῦ
Ratio eth, quia certa distantia & analogia inter Aspectum & Α- spectabile exigitur,non ergo Vtcunque posita, mutuam relationem habebut Vt aequalia)in quibus nil interest, an unum aequale ibi, alterum alibi aut ubiuis positum sit: semper nanque&in quolibet interuallo ut aequalia agnoscentur,mutuaque relatio inter ipsa cadet. Non me latet alios, pro explicatione
horu verborum,sua quaedam excogitasse.sed quam bene M ad verba Philoso siphi quam accom modate,ipsi viderint.Nobis placuit Alexandrum sequi. Ad damus illud,quod totius huius nostri sermonis causa fuit: Nempe, eo quod invissione certa distantia certusque situs dessideretur, id perspicue sequii non eodem modo propiori& remotiori speciem aspectabilis recipi: quo fit ut e
dem ratione, concludi possit, colores & lumen medium prius assicere quam sensum, qua de no& odore antea idem conclusum est. Postremis animad uertatur,quod annotauit Alexander. Ea scilicet quae no sunt aeterna,quaeque nascendo in lucem prodeui, vel arte vel natura, non simul fieri & esse, sed ora tum eorum, substantiam seu subsistetiam eorundem prςcedere:ita vi dum efficiantur, aliquid sui habeant quod effectum sit.Quae vero non nascendo prodeunt in lucem, nullo interuallo temporis perfici, eiusmodique este, ut simul fiant, dc absoluta sint.
93 An in sono quidem x odore hoc accidere rationi consentaneum est. Quoniam aer &aqua continua quidem sunt, partibilis tamen nihilo
minus est utriusque motio. Aggreditur dis lutionem quaestionis. Concedens imprimis odorem &
num prius medium afficere quam sensum:quod argumenta superius adducta probabant. Rationem tamen ipse affert magis ἄmδει Mineαν. Aer sinquit Maqua continua sunt, non inuicem,nam hoc modo contigua potius appellantur,sed in propria natura,sunt nanque x principia partium motiones tamen quae in ipsis essiciuntur, secari queunt,i. partium successione ferri Notum est siquidem ex quinto de phy. ausc. ad motus continuationem 1, tria continua desiderari: quod mouetur: item Iocum & tempus, in quibus fit motus cum igitur in aere M aqua sonus 3c odor moueatur,ipsaque non multo 'negocio secetur, hinc fit ut motio illa diuidi queat. QDd si re non diuidatur,
atque veluti una ob conditiones enumeratas censeatur, in una tamen prius
parte quam in alia,considerari potest. In summa concludendum est, tam mdorem quam sonum medium alternatim,&Vt loquutur,successive assicere demutare, mox sensum. Et de odore quidem sat constat, ex his quae diximusicii nempe re ipsa medium alteret assiciatque, neque statim percipiatur, sed cum tempore: Verum ad id confirmandum haec ni fallor) potissima ratio addi po test. Respirantia, non nisi simul cum aere odores pertrahut, ergo aer ante olbfactum odore imbutus erat: Ipsaque etiam respiratio in tepore fit. De sono L
246쪽
: tem patet siquis cot.82.83i8F. sec.de ani.& ea quae superius saepius repetiimus in memoriam reuocet: Aerem nempe qui inter dura corpora cofertim & impetu in se incurrentia continetur; primum sonitum incere, qui non ipse ad auditum accedit; sed proximum sibi & continuum aerem commouet, atque hinc repente alium, donec successione continenter, motus ad auditum perferatur: quo more in fluctibus cernitur alter alterum trudere, qui pulsus dei mde praecedentessi impellit.
3. Quo stut id ipsusn primus,atque postremus audiatio lfaciatrii, & quΟ-
dam etiam modo non. pro qua re a nonnullis dubitatur,assirmantibus, fieri no posse, alium alio idem audire, aut videre & olfacere, cum fieri nequeat, multos eosque inuice disiunctos audire, aut olfacere : alioquin Gnim unum a semetipso seiunctu esset. An quod initio mouit,verbi gratia,tintinabulum, thus, aut ignis, id unum & ide numero sentiu ni omnes quod vero iam proprium effectum est, diuersum quidem numero, specie tamen idem percipitur Quamobrem multi simul vident odo
Ex solutione allata exoritur quaestio An qui remotior est illud idem audiat, olfaciatue, quod propior. Cuius quaesiti occasione illud etiam quibusdam in dubium si1mpliciter,& nullairitervalli locorum ratione habita, reuocatu est: An diuersi qui diuersis AEstheteriis praediti sunt:quanuis a Sensilibus talibus, aequalibus spaciis distent, idem prorsus olfacere, idemque audire dicanxur.
Ratio sane esse videtur, cui id negare possimus. Etenim si verum est,mouens ut moueat, cum moto esse oportere, quemadmodum septimo phy. coni. Io.
traditur,obiectum quod unum pellit& afficit una cum illo erit quὁd si plutes assiciat, & cum pluribus idem esse dicatur, idem certe a seipso discerpi atque disiungi oportebit: quod affirmare, absurdistimum est. Vtrunque simul quaesitum hie dissoluit Aristoteles , nimiru quodammodo idem,& quodammodo si diuersum ab illis sentiri. Et idem quidem numero, si obiectum remotum in
subque principio ortiive consideremus : qua ratione vocatur: puta sonum quatenus a tintinabulo primum oritur: odorem eodem modo athure, ab igne colorem seu lumen: diuersum autem numero quamuis non
specie)si obiecta ista quatenus propria, id est, sensionem in quos bet peculiari
producentia spectentur. In summa, sonus in sui initio & ortu unus est, qui vem sus multas partes, hinc scilicet atque inde multiplicatus, mouetur. De odore& aliis idem dicendum. Qua solutione posita, autoritati Arist. satistacere nosita positamus, de mouente nimirum proesimo eam intelligi oportere. Ex quo sequitur, idem seipso non seiungi, idemq; remanens multiplicari numero, quatenus sensione in diuersis numero sensibus variisque medii partibus producit. Caeterum quemadmodum αὐλουλα υτ ,id est, i ita dicam, plurificantur: ita in linea recta plurificari obiectu tale asserimus, ita ut non ide numero
247쪽
prorsus sit; quod propius origini suae est, & quod ab ipsa remotius: quare non idem omnino a propinquo quis sentit, quod a longinquo G, H' ο - παῖ ad si τις .ύ μ αν συοέβαινε DR
9s Nec vero corpora haec sunt, sed passiones & motus quidam, secus nataque istud non acci aeret: at neque sine corpore sutit.
Hoc est auctariu quoddam ex superioribus illatum, ut Tholhas existimat)'so vero docet, si sensiones per corporea defluui fierent,ut Veteres tionilia Lli affirmabant, istuc nunqua cosequuturum, nimirum idem ab omnibus sei1-tiri, sed hoc proximum tantum ad se perueniens corpus M non remotum mnumquemq; percipere: cum praesertim corpus idem in pluribus locis atque diuersis esse nequeat. Sed certe Leonici sententia mihi magis prob atur, Ari- sistotelem scilicet hic Antiquos non respicere,aut auctarium exhibere, sed eorum rationem reddere, quae mox docuerat, ut tutius illa recipi, & contineri possint. Potuisset nanque aliquis quaerere, qui fieri possit, ut talia obiecta in medio diuersorum ratione ita plurificetur. Respondet,hoc in dubium cad
re no debere, cum corpora no stat, quoru natura est ut in alio recipi nequeat.
Cur Leonicum sequar δί 1 Thoma disceda, non spernenda ratio adest.Th mas id illatum essicit, quod ordine naturae causa est. InmEdio enim Morganis ientiendi rectri de multiplicari, hanc habet causam nimiru incorporeum esse, non autem e contra. Q ocirca, hoc pro causa , a qua illud proficiscitur, non pro eo quod illatum est, merito est accipiendu m. Incorporcum ergo est, quod recipitur ,& passio quaeda obiecti in quo fundametum & originem habet. Motusq; quidam medii per quod fertur, qui tamen Motus δί quae passio ait Aristot.)non sine corpore existit: etenim sunt accidentia corporea. Hoc ccerte constiterit,si fundam entum speciertim sensilium , si medium quo des runtur, si organum in quo receptantur pectare quis velit. Motus quidam d. non votus. Sed qualisnam sit,alibi in hoc Commentario fuit eqpositum. Sunt qui occasione sumpta ex iis quae Thomas de illis defluuiis hoc in Ioco pro sua explicatione affert, Aristotel. ita urgeant: ut si sensio per defluuia fieret, non omnes unum de idem sentirent: ita cum odor per defluuia corporea,nepe rumidos halitus multiplicetur, n5 idem ab omnibus percipietur. Sed illis facile resistitur: nimirum si dicamus, odorem secundum modum exhalationis qui dcm procreari, multiplicariq; Veluti silperius ostendimus:ipsum tamen quid spirituale esse, semperq; spiritualiter assicere, quantiis aliquando cum corpo re sibi esse accidat.
96 Caeterlim de lumine alia ratio est: lumen nanque non ea aliquis motatus,sed τὸ ωα m. Omnino vero non eodem modsi res habet , iό motu alterationis, atque lationis. Lationes nanque ad medium prius perueni-
248쪽
re, rationi consonum est, videtur autem sonus, motus esse alicuius quod transfertur alterationes vero non item. Fieri etenim potest, ut totum si
mul alteretur,& non dimidium prius.Veluti aqua simul gelascit. Quamuis si multum sit quod calescit, aut frigescit, a coniuncto coniunctum
patiatur, dc prima pars ab alterante mutetur, nec oporteat simul viii
uersem alterari. Pergit in quaesiti di Glutione Mostendit inlumine non ita se habete,
ut in odore, & sbno. Et quoniam superior argumentatio, ratione a motus B natura sumpta, contrarium nitebatur euincere, idcirco negat imprimis lumen esse proprie motum quod tamen de odore & sono simpliciter affirmauerat id est, illuminationem successione fieri, iniὁ sinquit) lumen est, hoc est, nunquam effici dicitur, cum illius fieri & esse, una sint. E dem de colore ratio est. odsi quis urgeret,illuminationem motum quendam esse, nempe alterationem, aut quod fortasse magis existimandum estὶ
non ob id sequi olfactilia &audibilia in medio prius recipi quam in sensu,
quὁd non absque motu vel locali, ut soni, vel alterationis vi odores effumdantur, cum quaedam dentur quae tota, id est, quod ad singulas suas partes simul alterentur: Mistoteles ostendere aggreditur, motum quidem loca lem , ut soni, non nisi successione quadam effici, de in med1o priusquam insensu receptari, posse: Motum autem alterationis quendam dari, qui non per Unam prius partem, mox per aliam: sed per totum simul tempore fit: ut lactis coagulatio, dc aquae congelatio, quae quantum ad ultimam sermam,& absolutionem coagulationis, in tempore quidem efficitur, tota tamen simul, non pars post partem. Excipit deinceps Philosophus quasdam mutationes similes, quae totae simul non fiunt, sed partium successione, ut quando ex parte materiae multae, & mutantis debilis, mutatio non in toto simul recipitur, sed in parte sibi proxima, quae deinceps successione quadam, alias sibi coniunctas afficiat. Ex his vult sane Aristoteles concludere, vel quanuis illuminatio alteratio quaedam dicatur, nil tamen obstare, quin ipsa quae omnis contrarietatis & resistentiae expers est, fiat partibus omnibus simul illustratis, eius quod illustratur: cum in mutatione qualitatum aliarum quibus aliquid repugnans atque resistens occurrere potest , id fieri conspici, tur : vel licet in aliquibus mutationibus hoc cernatur, non tamen id in D omnibus fieri, quocirca non inde colligendum esse , odorem qui altera tione quadam diffunditur, non partium successione , sed omnibus simul medii partibus mutatis, diffundi: clim hoc aut ob medii magnitudinem, aut agentis imbecillitaxem , in multis talibus alterationibus experiri li queat. Vt recte haec verba intelligantur: primum quaedam explanari, mox nonnulla quae in quaestionem Cadere possent explicari oportere puto. Non est aliquis motus). Superius dixerat auditum &olfactum quosdam essenio ius i nunc illuminationem neque etiam id nomen , vel eam appellatio nem,habere vult. Quod vero addit Alexander ad hoc confirmandum, nempe quavis mutationes illae quae partibus omnibus simul m utatis fiunt similli
249쪽
niae sint illuminationi, non tamen illuminationem alterationem dici, cum Lillae non nisi in pauca materia , illustratio vero in toto etiam hemispherio simul e clatur, Hoc inquam nil ad rem: Nam paruus ignis nocte non to tum hemispherium , sed partem aliquam tantum quanuis totam simul )ob sui imbecillitatem illustrat. Causa ergo, quod momento illustratio fiat, i siue nullo modo fuit referenda. De qua re nonnulla infri. Lationes nan que ad medium prius peruenire . Rationes multas pro hac re proban da , quas colligas habes sexto de physica auscultatione. Sed obiter anno tandum ex tertio ciusdem tractationis, Motum non esse quiddam per se , sed cum rebus aliis perpetuo coniunctum, Pi quibus non abiungitur : nam
quicquid mutatur, aut substantiae ratione mutatur, aut qualitatis, aut quantitatis , aut loci: ratione aliarum categoriarum nil mouetur, ut in 'uinto
eiusdem doctrinae volumine probatur. Substantiae igitur si maxime proprie loqui velimus) aliud est forma, aliud priuatio. Antitatis item aliud Aperfectum , aliud imperfectum. Motus in substantia ad formam , Gene
ratio est, ad priuationem Interitus. Motus vero in quantitate ad perfectam magnitudinem est Accretio: ad imperfectam extenuatio. Et in qualitate quidem aliud est album aliud nigrum: motui tamen ad utrunque Contrarium, commune nomen positum est ἄλ-ς, veluti etiam motui qui est in Ioeo ad superum & inferum locum Est itaque Latio, Motus in joco, vocabulumque huiusmodi illis tantum proprie conuenit, quae naturaliter feruntur, nec cum mouentur in sua habent potestate ut quiescant, qualis grauium dc leuium est motus. Haec nanque non ita se mouent, ut cum volunt moueri incipiant,& cum volunt desinant. Alterationis vero nomen ad Genarationem S Interitum,a Platone praesertim, solet accommodari, Aristoteles cum proprie illam accipit Ut serὸ semper, ad motum qui est in Qualitate, in qualitate inquam patibili, ex qua pati, aut impatibile esse aliquid c
dicitur, accommodat. Hanc alicubi di istis, ta ἀ δεῖ seu πιόι vocat :chm nempe aliqquid uod simpliciter est, ex una dispositione in aliam mutatur: ut cum ἡ non albo si album. Hac de re consulatur liber quintus de ortu & interitu, &septimus de physica auscultat. Fieri etenim potest ut totum simul alteretur . Idem in priori physico contextu vigesimo quinto aduersus Metalis sum. De qua re deinceps in octauo eiusdem operis disseruit. Nos inafra in quaestione aliquid afferemus. Videtur autem sonus). Fertur sonus medio aeris motu , de loco ad locum successione quadam , ut superius exposuimus. Tu vero consule contextum octuagesimum quintum secundi de anima. Et coniunctum a coniuncto). Mutat agens proximam si bi & coniunctam partem, proximam inquam non, quae illi contigua sit, sed
totam quam primo & simul mutare potest: haec deinceps alias sibi conti guas. Eliciuntur ista ex octauo physico. Ex his colligendum est, aliter rem Dse habere in visu quam in aliis sensibus, praesertim Auditu atque olfactu: in ipso siquidem propter obiecti naturam, simul medium sensusque assicitur, cum sola luminis praesentia , species visitis multiplicata semper adsis,
nullaque motio media successima intercedat. Causam huiusce diuersitatis spiritualitati 'isus seu luminis tribuunt omnes,&iure . Sed scrupulum auferre oportet, qui ex contextu centesimo vigesimo primo , secundi de anima statim oritur , omnis sinquit Aristoteles) Sensus species sine ma teria recipit: tam igitur sonus, dc odor quam lumen spiritualitatem, ut ita dicam,habent. Respondendum est, Omnes species sensiles quod admut
250쪽
tationem seu informationem, quam in suis producunt sensibus, spirituales
esse, non materiatas: quod vero ad sui ortum, res aliter habet. Etenim sonus cum motu aeris deferentis, odor per modum exhalationis cum alter
tione deuehentis medii: color vero sola praesentia lucis in Perspicuo multiplicatur. Thomas rem hanc M ipse respiciens, haec annotauit: odorem δῶ sonum recipi in aere & aqua sicut in proprio & naturali subiecto, quod reipsa assiciunt: quam ob causam ibi diutius manere, & initium agendi esse
possunt: ideoque ablato odoramento & cessante ictu corporum, tam so
mis quam odor partem post partem sui medii pellere M afficere , ω mox sensum possunt. Recipi vero haec ut in proprio subiecto, nil aliud est, quam subiectum suum ad formam naturalem quam suscipere subiectum queat,
aptum reddere : ut calor in aquam receptus ipsam ad formam ignis parat,3 quae principium caloris est. Hoc item modo sonus in aere M odor in aere M aqua esse dicuntur: quatenus nempe ista a siccitate sapida, corporumque ictu affici queunt. De lumine non item asserendum est, qui in medio veluti qualitas quaedam extranea non propria receptatur : & idcirco neque manere recedente corpore illustrante, neque sibi simile essicere valet: omnino enim a sua origine pendet, neque secundum se constantiam habet. Quμ fit, ut illuminatio totius interstitii ab illuminante tota simul eficiatur. Voco autem lumen in medio qualitatem extraneam , quatenus perspicuum
ad formam substantialem corporis illuminantis suscipiendam , non est ptum, neque per luminis receptionem ad aliquam formam substantialem suscipiendam disponitur. Haec Thomas. quae quidem non carent difficultatibus, quas licet alias expenderimus: Nunc illud aduersus Thomam proponatur: Si alia obiecta manendi in medio, agendi, sibique simile gignendi vim habeant: visite vero his dotibus destitutum sit, sonus certe M odor qualitatesque primae lumini ipsi dignitate antecellent: quod absurdum est dictu, & Aristoteli repugnans.Respondeo: uti dicimus,Mentem quidem nostram inter alias Mentes non modo seipsam &superiores, sed etiam inferiora, res scilicet cum mat ria concretas intelligere, non tamen esse quod de rerum inferiorum istiusmodi cognitione se efferat, clim infima potius illius sors conditioque ea re significetur quod scilicet a prima: Mentis numine tam longὰ recesserit, Mmateriae conditionem ita adsciuerit, ut formis rerum cum materia concreta
rum substerni potuerit): Ita, ut lumen conditionibus aliorum senctium c reat, perfectio naturae suae in cauta est, a mixtione siquidem materiaeque
labe immunis est magis, a suo principio pendens, sibi quidemsimile non producens, nobilioris tamen atque spiritualioris operationis cὲusa. Ait D tum est quoque colligendum, sonum localiter ferri , odorem per succetasonem partium alteratarum . Res quidem subobscurior , quae ideὁ ab Alexandro ita illustratur : Pars quae primum ab odore assicitur, affectio nem in se retinet, quam succedenti parti communicat, idcirco quanuis qui
odoramento popriores sunt prius olfaciant, eundem tamen odorem reis
tentum olfaciunt. In sono secus accidit: ille nanque qui priorem impulit partem , non retinetur , sed elabitur & in succedentem transfertur. Quρ fit ut alii, alium , & alium sonum percipiant . Sed Thomas a natura , motus localis M alterationis ratione sumpta , egregiὰ magis ni fablor rem istam aperuit, Vterque motus ait ipse) cum transitu ad uno ab albterum extremum efficitur, vario tamen modo. In motu locali, termini