장음표시 사용
251쪽
sunt magnitudinis, idcirc6que in ipse successio in tempore secundum partes .
magnitudinis adest. In alteratione autem ,termini contrarii sunt secundum qualitatem, iuxta quorum distantiam mensura temporis sumitur, non inter tualli magnitudinisve. Pro qua re & aliis notatione dignis,admutationes qui, alternatim, quaeque item mometo eficiuntur intelligendas;consulatur illiusti commentarius: Nos in hunc locum omnia congerere nolumus, quod perspiacue ad homa pioseratur, de quod alias coposilis ista pertradi averimus,& ne in hisce nostris commentariis ea tantum coportare velle Videamur, quae a praealelarissimo quoque Philosopho sunt tradita & explicata. Summorum quidem 1 virorum annotata adducere & expendere,pro instituti locique ratione inter-1 pretis munus est: Singula vero, curiosius ubique inculcare, absurdissimum certe est. Sed ad rem. Dupliciter ab omnibus feresinterpretantibus hic dubitat: tari solet Primum quomodo mutationem,qiuae momento efficitur, Aristote ci Ules concedere potuerit: mox quomodo Viste non prius mediu quam sensum pellat & afficiat. Prioris dubitationis occasio sumitur ex sexto de phy. ausc. col. 2. ubi traditur, omne quod per se mouetur quantu esse diuiduli parte': , habens, cuius pars una sit in termino a quo, altera in termino ad quem, cuminon secundum se totum aliquid moueri queat. Ex quo videtur c5cludi oportere: aquam non totam simul congelascere, lac item non simul totu concrescere. Pulchra sane dubitatio. Ad quam alii aliter resp5dent, nec iniuria cum propemodum αλυπι vel ipso teste Averroe esse videatur ,& tantis difficultati iabus inuolata, ut nobiles Interpretes, in ea explicanda plurim im desudarint Quae veroptarique attulerint, huiusmodi certὸ sunt, ut non minores dubit, tiones relinquant. Alexander enim cum vult Aristot. nobis hic falsum reddere; prorsus est feliciendus. Thomas etiam qui demonstrationem illam sexti in physiei ad motum latum localem restringit, optimis Interpretibus & Aristoteli quidem ipsi repugnat,qui illam ad omnes motus species pertinere,atque accommodati constanter affirmant. Qui item Aristotelem hic Gempli non veritatis gratia fuisse loquutum asserunt, nugacem ipsum faciunt qui in pri- .mo dc octauo physico,idem in re seria statuenda repetierit: imo qui hoc in i lco in qu stione non minimi momenti determinanda,ex apparenti veru con- eludere voluerit. Idem enim est ac si ita argumentaretur, auemadmodum ata qua statim coalescere apparet, ita Vere illuminatio momento efficitur. In re
ergo adeo perobscura vix audeo quidquam affirmare,nisi dicamus, Aristote- .lem non asserere aquς congelatione omnino momento effici: sed simul quod ad omnes partes effici, quavis enim non pars post partem sed tota simul fiat. in tempore tamen fit,atque in terminis oppositis cum a non coagulatione ad
coagulationem, atque per gradus, id est, ab imperfectiori ad perfectam coa-j Dgulationem transitus fiat. Si quae Aristoteles de duplici principio& termino, lin priori phy. col. 23. nobis scripta reliquit, Velit quis diligenter expendere,
nonnullaque item, in hoc commentario a Thoma annotata consulere,facile
agnoscet, nullam aut saltem minima vim dem inrationi sexti physici hoc nostro responso afferri. Neque obstat,qubd congelatio mometo effici videatur: hoc siquidem ob sensus nostri imbecillitate accidit. Sed haec omnia alibi copiosius. Alterius quaestionis multae sunt occasiones: omitto quae fuerit plat nis de Lumine sententia, quae item Aristot.haec enim abunde superius: nunc vero ita obiicio: Omne agens physicum prius in sibi proximum quam inr motu agit, obiectum visite est huiusmodi ergo&c ex quo recte sequiturprius ipsum in medium quam in sensum agere: Sumpta est argumentatio ex Arist. multis in locis ,dc praesertim quinto physico. coni. Eata & decimo metaphy. z2. HuG
252쪽
Huc accedit actionem visitis determinatam esse; ac proinde successivam. I espondendum est ex Alexandri, 4implicii, & Averroissententia, lumen esse qualitatem seii sermam qualidam sp ritualem, coiitrarietate, atque resistentia carentem. Hinc illud consequi: visionem m. nento effcio Illustrato siquidem medio, obiectoque recte disposito, statini visio producitur. Quocirca obiectio prior, nullum aduersus Aristotelem momentum habet, quae in vero agente & rsali corporeoque valet. Neque successio a determin xione oritur, sed a coni arietate& resistent a patietis, quod alibi ecipiosius est explicatum. Qi prόpter cum in assione visitis ti ulla prorsus adsit resistehtia: quid prohibet, qu0m in lucidum c. pus,suolumitie partem sibi proximam. id est, illam totam q'am illustrare aptum est, est enim agens determinatum, siaties reddat illuminatam Addux alii argumenta multa aduersus haec:Nempe lore ut creatio detur, cuni ldmeti e potestate materiei elici, dici nequeat: boc squidem non nisi in tempbre efficitur . Effeatim item velocius sua camia posse mouerimempe lumen caelo,quod non nisi viginti quatuot horis: suum iter absoluit. postremὁ ex Averr. Luminis vim infinit 'irtutis Are,cum mo- metito agat: qu9d tamen Aristoteli in octauo psy. repugnare vidbtur: Rectὀad omnia responsumeth: Lumen nouiter non emci, sed recens apparere, idcircoque non creari, neque item c siliu materiei, quae ante existat, educi. Praeterea, lumen non Proprie Isioueri, sed spiritualiter seu formaliter multiplicari .Postremb, argumentum Averroisin vera actione & reali locum hab
re, non in spirituasi, quae ob nullam repugnatiam ex parte eius quod patitur, illico operatur. od de Lumine hactenus d xi iis, de colore itein intel ligi volumus, quandoquidem quatenus visite est, luminis rationem obtinet, eiusque actio,medio illustrato,repente efficitur, cum adopertis oculis statim
, Esset autem utique & ipsa degustatio, quemadmodulii olfactus, s in
litimido essemus, & remotius etianti , ante illius contactum sentiremus. Rationi autem consentaneum est, illa quorum 2Estheteria interuallum habent, non simul assici, praeterquam in lumine, ob causim quae commemorata est. Item ob id ipsum de visione dicitus: lumen Mitidem vi sionem efficit.
D Neque Aristoteles neque alius quiuis negare potest, Gustum&Tactum eandem conditionόm in sub tu nere subire, quam subeunt olfactus M Auditus, cum-medium ab aestheterio seiunctum habeant, & eorum obiecta corporea, reali alteratione multiplicentur. Obscurius quidem res in illis habet, cum medium eorum a proprio aestheterio vix distinguatur. Qua Aortasse ratione , in secundo de anima,contex. 111. tactile & gustatile ab aliis Sensilibus eo seiungi tradidit, quod alia Sensilia pulso de affecto prius inedio, nos deinceps pellant & afficiant: haec vero medium sensumque simul : nempe tapparet, non ut reuera est. Unde Averroes ait, eriticulam ααα non ad tempus,sed ad causam referri oportere. Quod in hoc etiam contextu pςrspici pistest. Aristoteles siquidem in primi illius parte ὀeterminaturus, quom Ο-db res se in Gustu habeat, ita loquutus est: cibiectum Gustus est sapor,'
253쪽
sapor autem Quare s itain humido aqueb id eremus, veluti in aere, eadem Gustatus, & Oliactus ratio esset. Psimum nanque dici oporteret aquam assici, mox Gustum, Veluti aer ab odore pri muri assicitur, postremo oliactus sapida enim re sapor per aquam transuehimultiplicarique posset. Egemus isitur si degustare velimus, vi sapida ipsae linguae admoueatur, quae & medii & aestheterii Vr antea exposuimus; vicem gerit.Quis etiam fit, ut eodem tepore medium M heteriu assici videaturi Hae sertasse ratione Natura piscibus linguam quidem & in summa organum custatus tribuit, impersectu tamen, osseum, nec absolutum, ut Arist.in .de hist.ani.ca.8.scribit.Illud insuper annotare placet, Arist.olfactu non auditum cum Gustu cotulisse,quod hi duo senses ratione suorum obiectorsi sint quam maxime affines, odor nanque ablutione humidi in sicco sapido fit: quo fit ut quoniadmodum odor aere medio multiplicatur, ita saporem multiplicati Ο B portere videri possit. Ex his itaque constat Gustum &Tactum non eode tem pore simili affici cum medio, neque id Aristotcl. voluisse, sed in illis non ita
per icuum esse, Veluti in aliis. Idcircoque inquitu ἴ i κω ,m virim mos , i, αερα,ac si nollit omnino assismate,nil distare mediu gustus ab eiusdem AE. Eheterio: sed ostendere velit,si essemus in aqua, re ut distantia illa mani festior esset.cum aqua sapore affecta,gustusque nostro admota,eo casu, medii munus obiret. Colligit tandem , rationi consentaneum esse, ob rationes antalea. llatas, sensus illos quorum aestheteria medium habent extrinsecum, non simul cum meὸio affici,Lumine tamen excepto,& omnino ipso visit.In summa, quemadmodum lumen illico effundi asserit, ita ipsum cernendi actum cuius Lumen causa est, statim effici concludit. Q modo autem lumen vitisionis causa sit,alibi a me explicatum est. αλλη τις Γαδε HΘήσεις, ποτερον αμα δύο δύ- Cελ T s
,h Est praeterea de ipsis sensibus alia quaedam gubitatio, utrum fieri posi
st, ut auo sensilia simul eodemque temporis momento percipiantur, necne. Si itaque semper maior motio minorem' trudit,proptereaque res
oculis oblatas, ii non sentiunt, qui altiori & vellementiori meditatione
occupati, qui item timore nimio correpti sunt, aut sonum magnum au
diunt. Hoc itaque positum sit. Praeterea illuss,vnuquodque magis sentiri, cum simplex, quam cum commixtum est, veluti vinum meracum quam
254쪽
ι quam dilutum,melitem,& colorem , nόcnon Neae solam, iam, is Φῆὰ α , quandoquidem unum ab altero inuicem obscuratur. Quod sine m11s maxime accidit, ex quibus unum quippiamessicitur.Si 1t que maior motio minorem repellit, necesse est,u simul fuerint,maiorem mmus sentiri,quam si sola esset: minor enim commixta aliquid ab ipsa aufert, nempe quia simplicia oinnia magis sentiri queunt. Quod si te- quales fuerin notiones illae diuersae, neutrius sensus erit,una eletam al
teram similites qffuscat. Imb mc simplicem hoc modo sentire licet.'
Quare aut nullius erit sensus,aut umquide ex utraq; motione, incacerte fierL cernitur ex his quae teperantur,in quocsique fuerint comixta. i Quali; nam dubitatio sit, quae ad vires sensuum pertines hac in parte pro B l ybnitur, ex ipsis verbis satis pates Perplexa magis atque obscura illius disses
Latio est. Quaeritur ergo. An eodem, temporis mometo id est uno eodemque
tepote duo sensilia sentiri possint vel id pluribus vel uno sensu efficiatur. Occasio ex eo sumitur, quod*lura esse sensus uniuscuiusque sensiliapropria fie- pius repetitum sit atque ita propria, ut unum ex illisa pluribus sensibus percipi no possit.Quare neminem damnare ausim qui hoc vel illo nomine,quet stionem proponenda esse tradideritiviraque enim vi patebit) eodem recidit inscriptio Sed ad rem . Aristoteles hac quaestionetri explicaturus, Prifaum id fieri non posse demonstrat,Mox quomodo possit, ostendit, Ante omnia ta- me duo praecipua ponit tertiam nanque illam hypothesim quam quidam induxerunt ad secundam referrem: Aliae item,quas ex explicatione Alexandric quiuis addere posset,ad has praecipuas reuocandae sunt, ne numerum frustra multiplicemus 3. Prima itaque hypothesis est: Motionem in qua re aior vis est, imbecilliorem repellere: quod experientia perspicuum reddatur. Namque
oblata oculis nostris non sentimus, cum cogitatione aliqua ita tenemur ut intenti prorsus animo in ipsa versemur: quod item experimur, cum fodite fortuna metu aliquo maximo occupamur, aut vehementi strepitus se,
gore circunfusi quasi stupidi de perterriti detinemur. Altera hypothesis: Miesta dis scilius sensu percipi ipsis siti, plicibus. Nota est & communis
valde experientia, Quandoquidem vel Ebrii ipsi fateantur, Gustum,rectius vini meraci saporem & qualitates sentire,quam si vinum aquae aliquid admistum habeat.Mel quoque purum,facilius quam adulterinum, & ν- ω-la, quam inauditu percipitur: inuicemnaque sensiones quae ab uno& ab altero oriuntur,sese impediunt atque obscurant. Atque idcirco in iis hoetant im fieri monet Atistoteles,ex quibus pluribus initicem coeuntibus qua- D si aggregatum quoddam,atque per accides unum conflari possit. Componetia nanque ibi actu manent: qub st ut sibi mutubsint impedimento. Exhi; duabuς praecipuis hypothesibus,alias quasda deinceps elicit.Si etenim pona tur,Simplex magis sentiri,quam mixtum ,& efficaciorem sensione imbeciliatiorem obscurare recte sequitur,maius sensite,non ita eqacte mixtum, ut simplex comprehendi .Quanuis enim commistum, sit eo debilius,sent pertamen ab imbecilliori efficacius nonnihil impediri potest . Recte item ex iisdem illud alterum sequitur: Si,quae sentiri miYta debentiaequali efficacia sine sensui afficiendo, re ut neutrum sentiatur, cum ambo aequalem repulsam vel et quale impedimentum mutuo patiantur, quominus percipi queant': cum praesertim in huiuscemodi mixto mouentia minus simplicia sentiatur , quani
255쪽
in superi ri: quo fit, ut aut nullu talis mixti sensum esse dicendu sit, aut sit ali quem,illum certe non alterius componentis, sed tanquam unum quiddam 'tertiu ex 'triusque componotis natura proficisces,quod sane in omnibus quae commiscentur,perspicuum est.Verum estpehdamus honnulla contextus vel ba ta χρονφ Noh datur tempus individuum, quemadmodum ne que motόει cuius tempusmensura inseparabilis est, individuus datur Hie ex
quartophysi ediconstan :per individuum tamen tempus id in elligit,quod ita diuidi nequeat, ut unas sio in hoc sui momento seu Agod seiuni temporis accipi potest)altera in altero steri dici queat. Νήτης . Consulatur Bb etius v rioriMus. cap. x x. qui narrat Music im quae ex ei lii P neruis est ficitur sque ad tempora Orphei simplicem fuisse, adeo ut quutuor heruis tota constare cuius τροχ ορφη με Mercurius fuit inuenior. uintamdethde choridam Chorebum Athyn Lydorum regem adiunxisse . Mox sextam Hyagin
Phrygium,septimam ladem ad septem planetarum similitudinem ddid1sso si Terpandum Lesbium.In hoc ἐδεχ ρε-qquq grauissima chorda M suprema erat ν- η vocata est ue quasi maxima & honoratillima: quae vero inferior κτη quasi i j.,id est acutis sima nouissima&infima. Intercedebant aliae quinque&posto,
alia instrumentorum genera ab aliis reperta . Ηρδμ ut a Lichaone Samio, εαχορδιο a Prophrasto Periote διυ χοε ni ab Hestigo Colophonio, Timotheo Milesio,aliaque ab aliis. Quae nihil ad nos: sat esto eam chordam quae Nete vocatur inferistrem fuisse,& accutissimi soni. Idem testatur Aristoteles indecima non secundo problemate duodecimo & vigesimo tertio cum quaerit,cur Nete duplo acutior sit quam Hypate idque in cantilena, in
insi sumenti sistatu,&psalteriis, explicat . vero proportio est duorum ad unum,id est,Sypm honia ex quinque tonis & duobus Semitoniis constans: quς tamen semitonia unum non implent tonum&vltra semitonium,progrediutur.Nanque ut Bo ctius demostrauit, Djapason ex ει πιοσάρων &-con stituitur illa autem ex duobus tonis & semitonio constat, haec ex tribus tonis &semitonio.Quid autem Tonus sit, quid semitonium, de qualis istarum Symphoniarum natura, declaratura Boetio codcm volumine, capite de-eimo sexto& decimo nono.Quaedam etiam habentur ex Aristotele in deci manona pari.probi.Macrobius quoque x 1 I I haec attigit,sed omnia collegit Concit.in diff. octuagesima, M in decima nona pari. problemate decimo temtio.Nobis lassiciat sonum Netes seorsim audiri: in Symphonia tamen quae meorum ν vocatur, confundi,neque ullo modo discerni. Si itaque maiormotio*:
Nulli dubiu est, in mixtione fore ut imbecillius etia impediat id quod maioris efficaciae est: cum nanque maior in minorem agat, ut antea expositum Dest,s equitur quoque Vt a minori aliquid repatiatur.Sed ex hoc oritur dubit tio quaedam: qui fieri nempe queat,ut minor motio maiorem impediat, cum
maior sua exuperatia minoiem corrumpere,&in sui naturam vertere valeat.
Hoe testaturAristot. in priori volumine de oriti & interita contextu octu gesimo octauo,ubi inquit: Multa paucis & magna paruis composita, non mixtionem,sed auctionem dominantis efficere:quandoquidem paruum in naturam maioris traseo . veluti pusillum vini,in mille amphoras aquae iniectu non miscetur,aut no impedit ed statim corrupitur,& aquae poli' vires auget. Respondist aliqui: aliter in sensilibus quq in anima spiritualiter tantu agut quam in motionib'corporeis re se habere. Atqui Arist.exe pia,ut vinu,& mel mixta corporea sunt in quibus tame docemur id quod mat' est, min' exacte quam
256쪽
seorsim percipi:aliquo igitur modo minus commixtum sentitur, & non cor L rumpitur, ita ut insensile sal,quandoquidem hac ratione vires essicacioris retundere nequiret. Disendum qirgo sit li rius, argumςntum in omnibus prorsus locum habere,dummodo, non sit δργης quaedam exuperantia, qualis in unicagutta vini,tantaq9e aquae multitudine animaduerti lux tunc enim id quod imbecillius est corrumpitur Scan naturam efficacioras conuertitur. At si eYcesus ita in sit, yt imbecillius resistere aliquantulum valeat,& mahet&bvires maiori retundisi haec fere Arist in eodem volumine coni.89.A que hac ratione illiu propositio erit uniuersalis.
choniam igitur ex quibusdam quidem fit ahquid ex quabus dat
verbia on: eiuliv od1 vero sunt qu2 ad Giers senses pertiriem linscentur nanque quorum extrema. contraria surat,nec ex albb & ac stro' in
num quid effici potest, nisi per accidςns , 1 ὴρns u ς ex graui & acdio co ncentus unus propterea haec sinus sentiri, ni inimeyglent. Si epirm
aequales sint motiones, seipsas inuicem obscurant , cum vnica ex illis fieri nequeat: At si inaequales fuerint; maiorem sensionem efficiet. )ws
Difficilis admodum, & perobscurei est*nsiis horum Verborum: atque ita,vtin eo proponendo omnium quoi quidem hactenus vidi interpretum fisi dem ego quidem desideratim . Argumento id si , quod sitis interpretationibus nullum nexum in verbis Philosbphi, aut ethsJum n ratiopibushamore queunt. Mihi quidem certe videtur Aristoteles pq tis ac stabilissi non millis,hic ad arguinei lationes aggrςdj Primumquq adillas quib*is,o demque tempore plura sentiendo percipi non possessedat. Quod particula illa Emi b, initio posita alia ηαρο in fine,satis possunt indi re,cum argu ne
lationis propriae ac peculiares habeantur. Vt Veris facilius vas argumenti mo dusque percipiatur, repetenda quaestionis inscriptfg est Quaeritur ah duo sensiliadjuersa imul eodemque temporis mento sentari queant. Respόnde tur argumento a partitione sumpto noli tamen ed quὀd Dqcti quide hipuctant)hoc nequaquam fieri posse Quindoquidem ista mouentia, veluet com mixta; vel vi separatim siue separata sumantur Commixta sumi nequeunt D Non ergo separata.Αssumptio probatur', quia non mascentur quae notu fune contraria, cuiusmodi sunt sensilia ad diuersos sensus peltinentia, vi album Macutum,ex quibus certe nunquam per se 'num efficietur, veluti ex acuto Mgraui.Posito igitur consequenti,sic argumentaturi es ista mouent a separa ita sunt aequalia,vel maior vis est in altero.Si primum desur,urget hypothesis refore vi nullum seritiendo percipiatur, nedum ut simul eodemque tempore: ambo sentiantur:alterum nanque ab altero quom inn senti tur, r pellitur atque impeditur. Si secundum concedas, adhuc eadem byhothesi ,exem plaque allata instant,vim nempe, efficacioris, imbecillioris tensionem ossiu staturam.Excipere autem potuisset aliquis Simouetia sint aequalia, re, 'ut sition separata, saltem in unam sensionem confusa sentirentur: Respondet A
257쪽
ristoteles,istiusmodi mouentia diueria quaeque ad Varios sensus pertinent,nis .esse eiusmodi ut ex illis unum confici possit, Ani inaduertere autem hie o portet quod Alexander quoque monuit)Aristotelem Dialectice, hic argume. tari. Logice diceret simpl-3 phy.com. I 8,& 3.& Auert. in paraphr. primide eglo,ut infinitos propeati S locos omittam:Vbi tria propositionum generareeeseti Est aute logica ratio quae vel constat ex probabilibus,nec a rei ipsius natura ducitur,vel communis est,nec propria affert principia. Eadem sere afferre videtur Arist.in sec.de ortu an.& primo Eudemiorum cap. s. Solet Eute Philosophus his uti aliquando ut veritatem facilius inquiratina & ipse in eri mo Topico cap.2.testatux rationes has pro Veri inquisitione utiles esse, cum praesertim Theorema ad disceptadum propositum pro neutro habeatur.Ne minem igitur moueat ratio Aristotelica, quae --leuisque admodsi
censetur: ipsius potius spectetur consilium,id est veritas, ad quam indaganda a
indueitur. Miscentur nanque quorum extrema c9ntraria).Nam mutuo age te patique debent quae miscentur, 'uod Oppositis tantum conuenit. Atqui diuersa sensilia non sunt contraria,cum no sub eodem genere c5tineantur,ut patet ex io. met.cont.. IJ. aliud nanque est genus proximum albi, acuti aliud. Si quis obiiciat, nos sumere contrarii vocabulum augustius quam oporteat, quAnaoquidem is se , Vs γρώας doceamur, Contraria omnia necessariὁ,
uel esse in eodemgenere,vel in contrariis generibus, Vel ipsemet genera,ergo non necessarib in eodem genere:Respondeo, Aristotelem ibi latius vocabulucontrarii accipere quam vera contrarietas exigat: quod etiam fecit primo physico. contextu quinquagesimo. Nec ex albo & acuto unumquid effici
potest nisi per accidens.) Nam si unum quid per se ex diuersis istis obiectis Aefficeretur,una fieret motio, unius siquidem mobilis, motio una, ex quinto physico. trigesimo quarto: sentio ergo Vna, Unusque sensus sentiens eritiex quo absurdum sequitur: Nimirum fore ut unus sensus obiecta aliorum semsuum propria, per se sentiar.Per accidens autem unum illud est, cuius gratia Aristoteles Veteres in perturbationem incidisse narrat, primo physicorum contextu vigesimo: quo modo nempe album & philosophum, quorum essemtia & ratio diuersa est, unum quid M idem sunt, quando Socrates albus est
258쪽
ς' Praeterea,magis valet anima,duo sensilia ad eundem sensum pertinentia simul sentire,ut acutum & graue.Magis enim simul motus unius ipse ipsius quam duorum veluti aspectus & auditus. Vnico autem sensu simul duo sentire non licet, nis commista fuerint. Mistio nanque u num esse vult, unius autem unus sensus est, dc unus simul sibi ipsi. Itataque necesse est, ut mista simul sentiat anima, quoniam uno sensu actu
sentit,cum Vnius numero, sensus actu unus sit:at unius specie, unus sen
8 sus potestate. Et siquidem unus actu fuerit sensus, unum illa esse dicet. .
Quare necesse est ut illa misceantur: quae cum mista non fuerint, sensus actu duo erunt.Verum secundum unam potestatem,tempusque indiui duum, unus actus est necessarib. Quandoquidem Vnius potestatis uno-
tempore Usus unus motusque unus est, una est autem potestas: non igi
tur duo simul sentiendo percipi unico sensu queunt. Quod si fieri non
potest,ut quae sub evngem sensum cadunt, si duo fuerint,simul sentiantatu certe quae sub duobus sensibus sunt,multὁ minus sentire continget, ut album & dulce. Anima enim,nullo alio, id quod Vnum numero est, quam quia simul: quod autem unum specie est, sensu discernente, &mon aliudicat. Qiuod idcirco dico, propterea quod fortasse album &nigrum quae sunt specie diuersa sensus discernit atque etiam dulce & a C marum , idem inquam ipse, ab illo autem diuersus: Verum utrumque istiusmodi contrariorum modo diuerso diiudicat, quemadmodum ea quae sunt sibi ipsis cognata eadem ratione:vt veluti Gustus dulce,ita V,
sus album &vt hic nigrum,sic ille amarum.
Idem probat secunda ratione a loco Topico sumpta, in hunc modum: Si cui magis videtur inesse aliquid, no inest,ergo neque cui minus,inerit.Atqu1 magis videtur Animali hoc inesse,Vt plura scillia eiusdem genetis unico seu su simul eodemque tempore percipiat , quam Vt pluribus sensibus diuersa quod tame ei non inest,ergo neque hoc. Maiore per se nota, Assumptio quod ad priorem partem probatur quia quanto magis motus sunt diuersi tantbmii, nus videntur eidem facultati posse simul tribui. At duo motus quibus ani masentit simul diuersa sensilia duobus sensibus,sunt magis diuersi quam duo
motus quibus per unum sensum duo contraria sentiti ergo tanto minus illi,eldem facultati tribui possunt.Maior huius nota est, quia unius Pota tentiae actu una per se dutaxat energi est,tepore uno: qui actus unus vi iu s est obiecti: operationes siquidem animae ab obiectis pendent, idcircὁ quantὁΦ-ximius ad unitatem&- hqc accedunt, &longius adiuersitate absunt, eo magis animae naturae acc5modata sunt illique magis tribui debent: ρ con tra quae magis ab Vnitate recedunt.Minor,quoque vix eget probatione. Notatu est enim ea magis esse inter se discrepantia quae genere, quam quae specie differunt:duos autem illos motus diuersoru duoru sensuu ab ob tectis gene
259쪽
re differentibus proficisci,ut a colore M sono: duos vero motus qui Unius sen. sus sunt,oriri ab obiectis specie sola differentibus,ut ab albo & nigro, grauid: Aacuto sequitur igitur quod in prostyllogismo assumpsimus, itemque illius co plexio:Nempe animam sentientem, magis posse duo sensilia unius sensus sibmul,quam duo diuersorum apprehendere. iad probada est Minor illa prioris sillogismj,quantum ad secundam partem. Quod Aristoteles efficit, hoc mo do Si sensus unus sentit simul eodόmque tempore sensilia sua cotraria, vel ea
sentit ut actu separata numeroque distincta, vel ut mixta Vnumque: at neutro
modo id fit. Quod probatur:& primum de distinctis mouentibus.Nam loqui, mur hic de sensu qui unus actu dicitur, non potestate, cum de Energoa ipsa
praesenti, sermo sit: qui certe non nisi unum eodem tempore percipit: quemadmodum nanque unius numero rei, est unus numero sensus, unaque tantum actio numero,eodem temporefit,ita una numero sensus energeta, simul ad plura quam ad unum terminari nequit. Adde,unum numero sensum non
posse simul pluribus sensionibus in actum deduci : est enim sensio veluti Usensus forma: pluribus autem formis eiusdem generis, idem simul informari nequit. Sequitur ergo, ut sentiat illa plura veluti commixta, atqui per mixturam multa in unum coeunt,unamque speciem& rationem unam efficiut:
ex qua certe non nisi una actio numero, sensibque unica sequetur. Quo fiet, ut sensus unus non duo simul eodemque tempore, sed unum tantum apprehendere hac ratione dici possit.Ita videtur Aristoteles argumentum suum in priori contextus parte ponere, ac stabilire, quantiis non ita distincte, neque ita copiose.Nonnulla deinceps addit M verbosius certe quam soleat ad eamdem re magis stabilienda pertinetia: Nos per illa decurremus, atque informa rationis, paucior ibus quam fieri potuerit omnia redigemus. Aliud est,inquit, sentirerem Vt Vnam numero,aliud ut unam specie: aliud item sentire unum actu,aliud unum potestate.Tunc concedit recipi quidem plura sensilia simul cposse unico secundum speciem, non ad numerum actis, & ab Vno sensu pote- , state non actumam potestate omnium illorum sensilium actus unus specie dicitur atque simul, quatenus ab eadem facultate suscipiuntur: quinimo hoe
addo omnes istς rcceptiones,hac eadem ratione,nempe potestate,Vna recoptio dici queunt,atque eodem tempore effici,quatenus nempe, in eodem πισν-in quo sentio album , possem ipsum non sentire, & illius loco nigrum sentire. At quaestio Aristotelis est de ipsa energ. α sensus, itaque unio ista μιν tanquam ab instituto nostro aliena hic explodenda est: Et concludendum: Si obiecta plura sint,& actu sentiantur ut commixta,unicam fore sensionem, respectu scilicet illius unius tertii, quod ex mixtura essectum est: Si vero ut separata,tot actus M sensiones erunt,quot item obiecta, quae ab eadem potesta-
te,non uno eodemque tempore recipi poterunt: cum a facultate una nume- Dro,actio una numero tantum eodem tempore prodire,unaque numero comprehensio effici queat. am ite conclusione,ne ullus prorsus exceptioni locus superfit,declarat Aristoteles hoc modo: Anima, nulla alia re iudicat aliquid esse unum numero, quam ipso tempote indiuiduo, in quo a sensu capiatur, at id quod unum specie est,non hoc iudicat: sed ipsb sensu hoc iudicante, id est, siuersitate ipsa sensuum, modόquo comprehesionis diuerso. Dicomoedo comprehensionis diuerso, propterea quὁd,quanuis idem sensus, puta visus,albu&nigrum percipere Videatur,non tamen ambo eodem modo sed v-trunq; oppositoru diuerso percipit. E contra iis quae eiusde ρμοζυγίας, id est, coniugationis sunt,siquidem eadem prorsus ratione apprehenduntur,ut dulco a gustu,album a visu:& e contra amarum ab illo, ab hoc nigrum. Ac si Aristot
260쪽
1 les concludere velit,si actionem unam numero, unius numero sensus,anima illam esse iudicat, quae tempore indiuiduo essicitur,illam certe nunquam una numero iudicabit,quae diuersam perceptionis rationem habet: siquidem ista non uno temporis momento& simulauscipiatur, mult6que etiam minus illam qu eadsensum diuersum pertinet, ut superius induximus. Subobscura sunt haec qita nobis in postrema hac parte tradit Arist.& ad intelligendu prope dissicillima.Quae tamen nos dicere maluimus ni fallor)perspicua magis Maccommodata sunt,quam quae Thomas & Alexader, mult6que magis quam quae alii quidam commenti sunt . Sed illustremus nonnulla seorsim .Primumque moneamus, hanc eandem quaestionem in sec. de an. acon. I l.Vsque ad I 8.expendi,atque determinari. Quare necesse est ut
B illa misceantur .si haec ad diuersa sensilia accommodare velis, dicendum est, Aristqtelem Nec proposuisse vel tanquam casu posito ut loquuntur)velut omnia distinctionis membra prosequeretur: secus enim sibi repugnaret, qui superius docuit diuersa sensilia ita misceri non posse,ut propter mixturam v numquodda per se ,unaque species essiciatur. Anima enim). Sensus interni munus proprie dicitur iudicare sensilia externi vero capere. At iudicare hoc esse unu numero vel specie,ad Mente cogitante pertinetide qua reali L. Sensu discernente . Id est diu erso,aut si non diuersitate s nsus modwid aest, varia
perceptionis ratione. Quod idcirco dico . refertur adproximumvocabulum
ceptionis pertines. η- ). Idem quidem ipse, illo autem alius: Una Meadem in seipsa potestas est,quae album& dulce iudicat: una ite
C quae album & nigrum,sed quae album percipit specie differt ab illa quae dulce& numero ab illa quae amaru capit. v -ωcausa est animae indivisibili as,, τοροτητος aestheteriorum atque obiectorum, necnon perceptionis diuersitas. Vtrunque contrariorum modo diuerso).Ergo non eodem tempore. Diuer-- sum autem modum declarat Alexander.Etenim unum ut habitum: alterum ut priuationem iudicat. Consulatur pro hac re contextus quadragesimus nonus primi physicorii,decimus octauus primi de ortu & interitu,& vigesim'septimus quarti metaphysicoru, septimus decimi,&22.duodecimi. item Auer. secundo physicorum decimo quinto,& m libello de sub . orbis. Duo tantum monebimus,primumque illud: contrariorum quod est perfectius, iὰ formae& habitus vicem gerere:e contra quod imperfectius: si tamen contraria quatenus, im quaedam in natura sunt spectentuosi verὁ ut in hoc vel illo rei pe istu,atque inuicem transmutabilia, non Vnum magis quam alterum ration εD formae aut priuationis obtinere.Mox sciendum,contraria, Ut loquuntur, positiua,priuatiue non opponi. Sut enim hq oppositorum species diuersiet: qubdit la extremorum eiusdem generis mutuo in seipsa agentium, propriamque formam & specificum esse obtinentium sit: haec nequaqua: verum respectu perfectionis,aut c5tinetiς,contraria, ρηταῖ quoque opponi assirmamus sibi ipsi cognata ut in gustu omnia dulcia,in Visu omnia alba, aut econtrL: in illo o mnia amara,in hoc omnia nigra. In primo physicorum coni.quadragesimo nono, cum de antiquis loqueretur ait,Contraria quidem quanquam sine ratione omnes Veteres posui me principia, differre tame inter se quod alii prio ra,alii posteriora acciperent; in eo praterea conuenire quisd sua principia
ἔκτας αὐτὸς sumerent. Aliter quidem atque aliter seriem illam Intera pretes exponunt: eodem tamen fere recidunt omnes, & huic loco lucem aB