Galeni In Hippocratis librum de humoribus commentarii tres, ejusdem Reliquum sexti commentarii in sextum de vulgaribus morbis, itemque septimus et octavus, nuper in lucem editi ac latinitate donati, Jo. Baptista Rasario interprete

491쪽

perducebant. neque id de medijs intelli gendum est; nam cum multi morbi esseni exorti, in pestilentiae recidiva sola tussi conquieuit: sed nec ipsa ex toto sublati

est.sique materia uniuersa unam in parte: irruere uidebatur, ceterae liberabantur: acs quandoque ad instrumenta uocis mate. ria reperet,ut tussim excitaret,iunc graues morbi non fiebant. atque hunc affectum quidam anginam, sed male, nominarunt. nam quomodo in angina dicere Hippo crates potuisset, febrem non fuissetita. que ait, sola tussi, ac uocis priuatione, aut Taucitate correptos esse, quod illuc maloria confluxisset. quocirca neque febris, neque pulmonis inflammatio, neque ullus

alius affectus eos inuasit. causa autem Omnium erat materiae ad uocem commigratio:omniaque superueniente tussi leuabantur. Lusciosia autem affectio perseuera bat, quasi ex alia causa eam constare exi'

stimes .fieri quidem potest, ut hic affectu etiam oculo nihil cum alia ulla parte partiente, sed proprio suoque affectu lab0

rante, Oriatur:ut cum glacialis humor crassus fit, spiritusque fuliginosior euadit: quu

492쪽

ease est curatu perdissicilis. quare tam diffiditis ad curandum ille fuit, ut non iam in cerebri consensum tractum esse oculum putes, sed suo affectu laborasse eum censeas. qui sane effectus lusciosos homines' faciebat, molestiaque conflictabat. causa est , quia pupillae oculorum a frigore condensatae minuebantur: ipsumque tuberculum in molem tollebatur: idque uel ob humoris redundantiam, uel quod frigus spiritum crassum essiciebat: qui sane non di- ,scussus, utpote redundans oculum infla-l

bati ceterum colores Oculorum erant v - t

rij: partim nigri, propter austri calorem: partim rubri, propter uim frigoris, quam laquilo inuehebat. Hippocrates autem maigna ex parte nigros oculos fuisse comme- imorat.nigror uero ex calore consequitur: l& tamen morbi omnes, qui relati sunt, ab aquilonis frigore ortum habuerunt. aitque quod foris patimur, id nunc esse exor itum: nam si lapidem in aquam proijcias, suique inter te & aquam perexiguum interlu uum,qualis nam sit lapis, intueberis : at si magnum, qualis ille sit, non perspicies. ,

imili quoque modo, si nitidus lapis sit au

493쪽

reus uidebitur: si sordidus,non talis. ideri eo tempore contigit i frigus eΠim glacia tem humorem intro compegit: ideoque niger,& caliginosus sub aspectum uehiebat. cumque spiritus glacialem attenuare non posse ideo oculus propter nebul si spiri. ltus redundantiam & nigeT, & caliginosus uidebatur. in hanc etiam sententiam adduxit Hippocratem id, quod palam apparebat: adeo enim caliginosus eratis spiritus, qui ex capite manabat, ut etiam capilli nigri essent: adeoque humidus,atque excrementis abdndans put tecti etiam fierent. atque hactenus quidem haec uiris euenisse Hippocrates literis mandauit.at mulie res minus inmorbos inciderunt: quod se domi continebant, nec se se aeri expone, bant.idcirco sublata esse causa uidebatur, ut etiam ipse monuit. quam ob rem duae solum ingenuae aegrotarunt: atque eae qai dem leuiteriat seruar omnes malignum in modum morbo oppressae sunt: quod c0a' tinenter in aere uersarentur,& quod serui

lis uictus ratio prauos succos gigneret cum autem hi morbi omnes in pestilentii uigerent,factum est,ut plerique uita deipy

494쪽

cti sint: pauci robusti superstites fuerint.

ac uixerunt , quibus materia in guttur decubuisset. Si quandoque uero ad instrumenta uocalia esset comportata, ut loquela impediretur etiam hi euadebant, sed diutius uexabantur. ac qd diutius ait,non

de uno homine dicitur, nam quomodo angina sit diuturna sed diutius in tota urbe permanebant:siquidem baec longo tempore in urbe uagabantur. atque hucusque uulgaris hic morbus erat: nunc uero pestilens estfactus,cum multi mori coeperint. mors autem maiore ex parte ab angina

proficistebatur. Sed audi rem mirabilem,

quam deinceps narrat.angina inquit, excitabat unquae circa thoracem sunt,distendebantur:atque inde caput quoque tendebatur, itemque uenae temporum, & ceruicis: ut cum morbus malignus esset factus, ad partes extimas transmittere suam malitia inciperet. ac si quando magna spiratio facta esset , id erat mortis signum. uerunta men id potes: etiam controuersum uideri: quia si magna erat respiratio, planum est, multum aeris intro esse perlatum.multum

autem intro ferri non poterat, angina nDn soluta.

495쪽

soluta. Sed tamen nos alibi diximus, re. spirationem quae sine uiolentia fit in e6 qui secundum naturam sit affectus, a sinsepto transuerse effici, at cum natura op. pressa est, tum eam quoque musiculos pe.ctoris ad actionem adhibere. Si uero piuis fiat pulmonis inflammatio, tunc eata

sublimioribus musculis, qui ad scapulas

sunt, uti: quo etiam tempore narium pia nae dilatantur.ac thorax quidem mirum in modum dilatatur, non tamen aer ad dilatationis proportionem introducitur: cuiuid prohibeat obstructio.quod hoc tempore contingebat:cum enim natura angustia premeretur, sublimiorum musculoru m0-

tu utebatur: ac spirationem sublimem faciebat. quae res magnam subesse angustia significabat: itaque mortale signum erat. ad hoc accedebat, ut qui sic spirarent,etiatepidi uiderentur: calor enim intimas partes obsidebat,easque materiae abundantia

suffocabat: quam ob rem extimae tepida reddebantur. at si forte cum febri riguis' sent, repente moriebantur: quod calor dissoluens satis esse non posset ad mortem afferendam, nisi etiam rigor superuenisset

496쪽

qui enim lassicere uires ualebant fortasse etiam illud nobis indicatur, in febri non

intermittenti, extremorum refrigerationem in malis esse: sed hoc tempore, cum natura ob suffocationem pene esset dissoluta, in imas partes recesserat; unde extremae partes a sanguine destitutae sunt re geratae: ipseque eam, quae absolute perfrictio est, rigorem appellauit.atque absolute dixit, consortia, hoc est coniunctiones morborum fuisse huiusimodi.nam morbus inuasit, tum intermisit, ac postea repetijt,& qui morbi in principioorti sunt,non habuerunt eos, qui in recidiva fuerunt: atqui in recidiva extitere, eos eXceperunt, qui principio uiguerant. huius rei causia fuit, quod uires ex recidiva conciderant. quamuis autem morbi omnes per id tempuS uiguerint,maxime tamen anginae sunt dominatae.neque id tamen culpa medicae artis contigit: neque quod Hippocrates

ipsos morbos despexerit: sed quia ipsorumalitia cuncta superabat: nihil enim Hippocrates non fecit, ut remedium adhibe, ret. ac si totum corpus esse plenum inu niebat, ut ad locum affectum materiam

497쪽

transmitteret: uenae sectione utebatur: easque lienas incidebat, quae prope linguatusia sunt. Si uero corpus qualitates quas dam ad locum amandabat, purgatione uetrem perturbabat: & peracta communi curatione,ad loci propriam accedebat, ac ei tensione utebatur. Sed in multis libris scriptum est,extensione, in multiS uero pres sione,in alijs denique reprimentibus . n0ssingaea explicemus.ait igitur, si quando suspicatus est, anginam ex pituita ortam e se istis est extensione,hoc est inedia;ut pituita consumeretur. Sed haec repudianda opinio est: quod nunquam inediam Hippocrates extensionem nominarit: at si legas, pressionem,hic erit sensus, non latuis se Hippocratem, quod raro solet accidore, quodque magna ex parte euenit: atq; hoc quidem, fieri plerunque anginam πη musculorum gutturis inflammatione . illud uero,quod raro contingit, fieri angis speciem ex uertebrae ad anteriora migra tionem ait igitur Hippocrates, si unquam suspicatus est,hunc affectum ita esse factui se compressione usum esse, ut uertebra suuin locum compelleretur. Sed haec reijcis3

498쪽

da,explodendaque sententia est: quando ipsemet hanc este insanabilem affectione censuit: & quo nam modo id essici contingat, ipse signo adiuncto plane indicauit in

orbem uidelicet, excavatum locum esse-Sed cum nihil tale appareret, quomodo ad usum compressionis ei erat deuenie

dum quare quod ait,ita est accipiendum: ispe fit,ut qui propter oris angustiam imponere digitum non potest, ut perungad,

penna inungat: saepe contrarium facimus, .ut digito comprimamuS, ut materiam eX-

trudendo euocemus . ne i itur hoc etiam cum affectum digito ait autem cise compressione staperiore usum esse, nec quicquam profecisse: adhibuisse quoque

purgationem per superiora.nec tamen ait se per superiora purgauisse. cum ipsemet iubeat, ne per locum affectum unquam euacuemus, ne tanquam imbecillus ad se trahat omnia,sed purgationes nunc uocat gargarismata:& quae pituitam euocantinegat tamen haec ulli fuisse aegrotis auxilio.

atque huiusmodi quidem erant praesidia, qui se admouisse Hippocrates scribiti Gg a inme.

499쪽

tamen superare morbum potuerunt: nariquae rumpebantur, qua que symptomata superueniebant, maligniora erant , quam ut remedijs cederent. ac famiora erat,quarumpebantur: quod materia discuti pr6 gressu temporis non potuisset, ideoque acrior es ecta,erodendo cutim disrupisset. aut etiam in pus a natura commutata cimpit , &abscessum fecit . atque huiusmodi

erat pestilentis aeris constitutio. Aeprimum per siqualores, lippitudines em titore contuli uulgatae Aunt.

Quidam hanc orationem a superioreli quatam coinstitutione isserere, ut dicat, aestas siccauer ipsum excepit: in qua multae lippitudines sunt uulgatae . ego uero hunc sermonem cum superiore esse c0- iunctum puto , ut dicat, hiemem fuisse commutatam,doinde etiam a quinoctum uernum praeter naturam extuisse: sed di ineuntem aestatem in una qualitate ad si milem esse formam commutatam: siqui dem arida suit non tamen multi in ea m8rbi extiterunt. dictum enim in aphoris i

500쪽

est, maiore nos molestia ab imbri, quam a squalore assici: nisi cum nimius squalor sit: quoniam eo tempore graues ipse quoque morbos gignit.itaq; cum nunc siccitas fuerit, cum tamen esse non consuepset, maiorem noxam attulit. in primis.n. usu uenit contrarium eius, quod Elebaticum nihil sit oculo humidius:& tamen lippitudines exortet sent, atque eae quidem dolorem adiunctum habebant: periculum enim erat, ne tunicae propter siccitatem

rumperentur. sanguinem uenarum sistunt hae animi des, stio, juractursum spectans; alia interreptio, lin menti in orbem circumuolutio s avstio , deseratio.

Admirabilis haec sane est sententia: naquandoque nimia sanguinis profusio ex

uenis, aut arterijs facta est: itaque ne tantum progrediatur, ut uires dis luat,comprimenda est. comprimitur autem aut aliqua re naturali, aut artificiosa. a re natura

li , ad hunc modum: sepe fit, ut cum sanguis consertim effluit,euacuatio uitali sipsi