장음표시 사용
361쪽
consistit ordo uniuersi. Et secundum ipsum talia dicuntur sic collocata in terminis suarum dissinitionum. Sec Edo remanet dubiu, quare dicatur o
do dispositio:cu non sit qualitasDicitur, quod hic non accipitur dispositio pro qualitate,cum ordinis ratio sit respectiva,&hic ponatur in dissinitione ord inis dispositio loco generis,sed accipitur hic dispositio pro habitudia ne,quia sicut dispositio non sui gratia, ita habitudo,non dicit,tendentiam interminum, & sic patet tota illa di
nitio ordinis. e Decimanona veritas est,quod dolor est testimonium boni adempti, &honi relicti.Nisi enim,ait, bonum relictum osset amissum, dolereno poc
set.c. d. Ex quo accipitur documen-.xum , quod quanto natura est nobilior,tanto poena illi inflicta est peior: quia signum, inquit, est boni, & ideo
osteditur quod cruciatus angelorum, - est pet
362쪽
est peior quam hominum ,& animae senstiuae,quam intellectivae. Vigesima veritas est, quod homo, cui anima rationalis inest, hoc totum quod habet commune cu bestiis subdit pati animae, ut mente aliquid contempletur.cap.xiiij. Ex q uo acci pitur documentum, quod illi homines, in quibus vires sensitivae dominatur n6 sint idonei ad contemplandum. Vigesimaprima veritas est, quia ordo pacis est primu, ut nulli noceat, deinde ut possit prodesse. cap.eod. Ex
quo accipion var duae regulae iuris naturatas,in quibus omnia iura positiva tandatur: una est assirmativa, alia n
gativa. Assirmativa est, ut quilibet prosit quantum potest. Negativa est,
ut nullus noceat quatum valet. Quas
regulas Christus ponit in Evangelior
Omnia quaecunque vultis ut vobis faciant homines S c. Vigesimasecunda veritas est,quod conditio
363쪽
conditio seruitutis iure intelligitur impositαpeccatori,quia probat,quod nusquam in scripturis seriau legimus antequam hoc vocabulo Noe iustus, peccatum fili j vendicaret,& dicit ibiadem, quod nometa strui , istud culpa
meruit non natura.cap.xv. Ex quo diacto accipiuntur duo politica docu- meta.Primum est , quod seruitutis in ductio, no est illicita, quia ditat,quod culpa seruitutem meruit, non natura.
Secundum est,quod filij seruorum,n5videntur subiiciendi seruituti, quia nullam culpam commiserunt,uel etiacontraxerunt, cum culpae servoru parentum non contrahantur, alioquinquare non licerer,ita pro parentibus filios interfici, sicut redigi in seruitutem.Sed oritur dubium, cum libertastes sit omnibus data de iure naturali, ut hic dicitur,quod seruitus est praeternaruram,quomodo ius positiuum potest iuste auferre quod est datu a iure
364쪽
naturae.Dici tur aute,qubd sicut membra sunt data a natura, & vita magis quia ius naturale diuidit hominibus pacem communem,& libertatem, &magis praecipit communem pacem, quam propriam aliculus libertatem.
Et si ideo aliqui non possunt simul
utrunque habere, debunt minus praeceptum infringere, etiam secundum dictamen iuris naturae: & ideo ut comunis pax habeatur cum malis est s e uitus licite introducta. Intelligendum
tamen,quod ibidem dicit Augusti nus, quod secudum Latinam linguam serui dicti sunt a seruando, quia illi qui iure belli occidi possent a victoribus seruabantur,& sic seruitus introducta suit, melius quam introducta sit ipsa
prius.& naturaliter quam libertas. t men possunt& ruste auferri percu pam,ita in proposito, ratio huius est,
365쪽
talicius seruitur homini,quam libid ni,cum libido, inquit, saeuissi o do
minatu vastet corda mortalium. Et istius seruitutis attrocitas dupliciter ostenditur. Primo, quia voluntas nostra sit ita libera, ut non possit ab aliqua causa cotra Deum compelli, nec etiam secundum aliquos,a Deo, seruiatus tamen libidinis, ita ipsam subi gat successive, ut postquam ei fuerit per consuetudinem submissa teneat ipsam,sicut captivam , ut faciliter ab omni malo vincatur, & pereat quasi coacta. Secundo, declacatur in caeteris domi ni is quod talo facilius & melius seruit quis, quanto mitius tractatur,& remuneratur a domino suo. In ista aute tyrannide, qua voluntas c5- pelletur ad sarendu i ibidini: & quan to persectius exequitur eius praeceptum, tanto fortius in fine operis e
Xigesimaquartaveritas est, quod inique
366쪽
inique citam dominantes , se patres familias gaud cnt appcllari. O.xvj. Ex quo dicto accipiuntur duo moralia documenta.Primum, quod principes boni magis deberent delectari in clementia,quam in honoris gloria, quia nomcn patris familias non est hon rificum, sed beneficum. Secundu d cumentum est, quod boni principes debent patribus familias , inquantum possunt,& circa assimilari in familia
ritate, quia, inquit, in hoc nomine gaudent.Vnde refertur,quod Comite
Berengarium Patrem, non dominum
prouinciae appellantes ululabant in eius fine. Vigesima uinta veritas est, quod sicut non est beneficentiae adiuuandoessicere: ut bonum quod maius est,
amittatur,ita non est innocentiae parcendo sinere, ut in malum grauius incidatur. Pertinet ergo, inquit, ad innocentis ossicium, non solum nemini malum
367쪽
malum inferre, verum etiam cohib rea peccato,vel punire peccatum, ut aut ipse qui picinitur, corrigatur ex perimento, aur alij terreantur cxemplo.cap.eod.Ex quo dicto accipiuntur quatuor moralia documeta. Primum est,quod cum quis vult quem adiuuare ad aliquod bonum habendum, considerare debet, ne is ex eo amittat DP. maius bonum, idemque agat, si iuuet ad vitandum malum, ut ne ex hoc incurrat maius malum,alioquin eius adiutorium non pertinet ad beneficium. Secundum document , est, quod me- , lius est, malum statim corrigere, qua correctionem deferre contra prael tos, qui diu celant dictum suum sub ditis,donec habeat, unde possint euidentius punire: sic plagae putrescunc, CX eo quod non curantur. Vnde dicit Augustinus,quod non pertinet ad innocentem sententiae malum.Tertium
est,quod duo sunt, quae pertinent ad
368쪽
praelatum respectu subditi. Primum, praeseruare a peccato, praeseruando eum de mali opportunitate. Ideo diacit,quod illi debent cohibere subditua peccato.Secundum est punire peccatum : nam ut prohibere, sic punire tenentur. Quartum documentum est, quod duplici de causa tenetur praephtus punire subditos peccantes,ut sciliacet illi corrigantur, dc alij terreantur, illi experimento, hi vero exempla. Et quamuis correctio eius qui plectitur non expectetur, tame propter exemplum non est 1orrectio in eo omi
Vigesimasexta veritas est, P quia omne initium ad aliquem sui generis finem,& omnis pars ad uniuersi cuius est pars integritatem refertur,idcirco pax domestica reducitur ad ciuilem. cap. eod. Ex quo dicto colliguntur duo moralia documenta. Prim,quod omnis pars regulanda est, secundum
369쪽
FLORES A vcvs Ti Ni leges sui totius, quia omnis pars, inquit,reducitur in uniuersum ad id c ius pars est. Secundum est, quod om- , ne bonum particulare ordinatur ad bonum commune, sicut ad finem, reminus comune ad maius commune,
quia in finem sui generis reducitur,ita cui bonum personae in bonu domus, ct bonum domus in bonum ciuitatis
secundum data exempla. Intelligen- dum tame,quod hic videtur ratio necessaria accipi ad ostendendum quomodo ratio naturalis deducit unum debere esse monarchaei in mundo. Si, ratio Augustini aliquid valet. Non cnim probat,quod bonum domus r decitur in bonum ciuitatis, quia domus est pars ciuitatis , sed ita est pars uniuersi totius,unum regnu, sicut domus unius ciuitatis. Ideo sicut bonum se unius domus est propter bonum ciuiatatis,ita bonum unius regni est bonutotius mundi,& tunc bonum totius
370쪽
uniuersinon potest intendere regulando,nisi ille qui habet principatum in uniue io, sicut bonum unius regni non potest ordinare,nisi ille qui principatur in regno. Vigesimas eptima veritas est,quod ex scripturis veteribus,& nouis, quas Canonicas appellamus fides cocepta est,ex qua iustus vivit.ca.xviij. Ex quo accipitur documentum, quod cu omnis scripturarum istarum sit auctoritas una,quicunque negat aliquid contentu in diuina scriptura egat fidem
Vigesimaoctaua veritas est, quo Episcopatus nomen est operis, non honoris, quia dicit, quod Episcopus, Graece, nicetuanae, dicitur Latine superintendens.cap.rix.& ibidem dicit, quod istam sarcinam si nullus imponit , percipiendae vacandum est veritati,si autem imponitur, percipienda est propter charitatis necessitatem: