장음표시 사용
61쪽
tenebantur: arbitria principum pro Iegibus erant fines imperij magis tueri: quam proferre mos erat intra suam cuique patriam regna fini
Quarta veritas est, quod Ronimnum regimen fuit,non ita diuturnum sicut regimen Assyriorum, quodd rauit,secundum ipsum, a Nino rege, usque ad eius translationem per milia Ie ducentos & x L.annos,capit.vj. Sed intellige quod istud est accipiendum tepore August. ia pro modo videtur oppositum esse verum. inta veritas est, quod non est reducenda ad memoriam ciuilis iniuria a conciuibus illata alicui, capit.v. quod dictum confirmatur auctoritam tale & ratione. Auctoritate, quia scribitur Leuit.xix. Non quaeras Viationem in corde tuo, nec memor eris iniuriae ciuium tuorum.Secundo quia
in isto capitiv.dicitAugustinus,quod Scipio
62쪽
Scipio cum Romam liberasset repost liberationem ab Annibale, &Carthagine sibi eam ingratam sens
set, postea immemor iniuriae, inquit, Augustinus memor patrit ipsam Romam a Gallis iterum liberauit. Sexta veritas est, quod taliciores essent res humanae, si essent omnia regn3 parua,capit.ix. Istud autem die uni declarat ibidem duplici r tione. Prima , quia regna non augentur,nisi propter iniquitatem,cum quibus iusta bella aeruntur : quod non esset,inquit, si finitimorum contra se bellum geri prouocaretur nulla iniuriiu Secunda ratio est: quia maior licitas est habere bonum vicinum concordem, quam vicinum regnum malum subiugare bellando. Idci co maior est talicitas possidere regnum paruu quiete , quam augere magnum , ut permittatur inquieth. Sed oritur dubiu, quia magna regna,
63쪽
ut cernimus, sunt potetiora ad tuendum Rempub. Ideo videntur sediliaciora,sicut memorat de regno tem pore Dauid de Solomonis. Dicitur aute,quod non est hic intentio Aug. magis commendare paruitatem regni stantibus rebus ut nunc,quia ipse ascribit foeticitati Romanorum temporali, magnitudinem regni. Sed si homines mundi communiter essent iusti & pacifici, non indigerent rhgis tutela. Septima verius est, quod veteres virtutem in quatuor species, distria buenda esse viderui, scilicet prudentiam, iustitiam, fortitudinem, temperantiam,quorum singulauinquit, suas species habent,cap.xix. Ex quo accipitur documetum, quod istae quatuor
virtutes,quae cardinales vocatur, non
sunt species specialissimae,sed genera subalterna, ut sic sint plures speciesi prudentiae ,& cuiuslibet aliarum. E r Octaua
64쪽
Octava veritas est, quod ars bene recteque vivendi, virtus a veteribus diffinita est, cap.xx. Sed oritur dubium, quia ars est species quaeda vi tutis intellectualis, ut dicit Aristot les vj. Ethicorum: ideo non videtur esse virtutis genus,cum tamen in hac diffinitione ponatur loco generis. Dicitu utem quod Augustinus accipit ibi artem non proprie prout ars diciatur recta ratio factibilium, sed pro rectitudine,ut ibidem patet,& secunduistum modii virtus est rectitudo , aut regula,qua recte vivitur. Nona veritas est, quod talicitas non est Dea,sed Dei donum , cap.xx. Ex quo dicto accipitur documentum, quod nullus potest acquirere issici-tptem per natura, quia ipsa sicut Dei donum, est ab extrinseco.. Decima veritas est, quod nullus
optat aliquid nisi ut talix fiat, cap. xxij Istud dictu videtur contra expe-.rimentum
65쪽
rimentum: quia experimur multa a nobis desiderari nihil cogitando talicitate: nullus potest desideram nisi propter aliquem finem. Dicitur aute quod ibi videtur Augustinus a cipere fossicitatem pro bene esse hominis in quo qui elait, & nullus appetit aliquid propter aliquod bonsi, nisi in quo natura quiescit.Idcirco ta-lem talicitatem semper intendit.Diacunt autem aliqui quod semper intenditur vltimus finis habitualiter;
saltem: & alij dicunt, quod semper
intenditur actualiter licet impere .ptibiliter. Sed ista videntur esse v ticinia , quod non apparet ratio istorum. : Vndecima veritas exquod pietas vera est verus Dei cultus, capit.xxij. Intelligendum tamen est secundum doctrinam Apostoli, pietatem accuti dupliciter : uno modo pro virtute atriae, io modo pro virtute clementiae,&
66쪽
tiae,& scibi promittentes pietatem,
Duodecima veritas est, quod licet possit faciliter inueniri qui rex effenon velit, tamen impossibile est aliquem inueniri qui nolit se se licem esse,capit.xxij. Intelligendum tamen est, quod ista veritas parit illam famosissimam conclusionem: quod tane ultimo intellecto nullus potest non appetere: quia illud quod contingit omnibus, ita quod nulli non potest non contingeta, est secundum naturam:tale est istud, secudum istud dictum. Dicunt tamen aliqui quod Augustinus intendit de appetitu qui est naturalis , quae est naturalis imclinatio, & non de voluntate qui est actus elicitus. Sed non valere
quia hic dicit, quod aliquis potest
non velle, imo nolle honorem regni, co modo quo non potest nolle talicita
67쪽
elicitatem. Sed naturalis appetitus est velle honore ergo secundum illum appetitum nullus etiam potest nolle regnum. Sed aduertendum est, quod Augustinus in isto textu non loquitur de non velle, sed de nolle, de ideo ex isto loco non debet argui, quando voluntas possit suspendere austum suum non volendo, licet non Iossit elicere actum contrarium n edi,& istud videtur intedere doctor. Tertiadecima veritas est , quod
e secundum veterum sententiam non omnia vera sunt omnibus manis
standa, cap.xxx. Istud autem probat auctoritate, & exemplo. Auctorit te quia inducit Varronem doctissimum dicentem, quod multa sunt v ra,quae modo vulgo scire non expedit. Secundo declarat hoc exemplo.
Dicit enim quod Graeci collectas, id est, mysteria sua, taciturnitate, quasi in parietibus claudebant. Hoc dictum
68쪽
. DE CIvIT. DEI. L I B. IIII. Bdocet duo utilia documenta.Primum est,quod arcana fidei non sunt infidelibus reuelanda, propter periculucontemptus. Et ideo B.Andraeas mysterium Eucharistiae quod est arcansi fidei nostrae, noluit reuelare proconsuli nisi crederet. Si enim Graeci sua mysteria occultabant ne vilipenderentur, quanto magis Christiani s cramsita diuina.Secundum est, dissi-edia fidei non sunt simplicibus praedicanda: propter periculum erroris, sicut circa materiam praedestinationis, quae minus intelligentibus male potest declarari.Vnde in Exodo diciatur, quod qui foderit cisternam,& non clauserit eam , si quis in eam ceciderit, reus erit ad restia
69쪽
offendit usumnus, e a decvis Deus voluit Romanu im-
Perium, tam magnum esse tradi quam diutumum, .
s N quinto libro prima v titas est, quod ille qui fa-
non tamen recte dicit. Vnde dicit ibi August.talem sensum teneat, & li guam corriga A .i. Ex quo accipiuntur duo moralia documenta.Primum quod fatu no est nisi diuina praescie tia,quae habetur de rebus in volunt te sua. Et ideo fatum no est nillil simpliciter, nisi dicatur aliud a voluntate diuina. Secundum documentum est, quod error non solum cauendus est intentione . sed etiam in locutione:
70쪽
in proposito ipsum corrigit August. Secuda veritas est, quod essenti lia eventuum, quaecuque contingunt gemellis,non sunt reducenda in corpora supercelesti sed in uniformem complexionem , quod probat dicto Ciceronis,qui dicit Hippocrate nobilissimum medicum scriptum retia quisse, duos fratres ita conformiter affici ut simul aegrotare inciperent aggravari & alienari. Et cum quaer retur causa tantae con formi tatis, responditquidam medicus Astrologus causam esse constellationem, in qua simul nati fuerant. Et quidam mediacus dicit esse uniformem complexi nem , seu constellationem, re nutriamentum idem. Dicit autem Augustianus, quod fuit acceptabilior responsio medici,cap.ij. Tertia veritas est,quod tanta est vis
humanae naturae, ut cum mulier conceperi deinde alteru concipere ome